MIP-HAALBAARHEIDSSTUDIE WINKELINRICHTING ALS EEN DIENST. Samenvatting project geschikt voor publicatie

Transcriptie

1 1 MIP-HAALBAARHEIDSSTUDIE WINKELINRICHTING ALS EEN DIENST Samenvatting project geschikt voor publicatie 1

2 2 1. Samenvatting project 1.1. Inleiding De retail omgeving is aan een sterke evolutie onderhevig. De concurrentie neemt toe, terwijl de inrichtings- en onderhoudskosten van de winkels groeien. Het (mobiele) internet heeft een steeds grotere impact op het aankoopgedrag van consumenten. Tenslotte is er een almaar groeiende aandacht voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en duurzaam materiaalbeheer. Het is in het kader van deze veranderingen dat winkels meer en meer hun sterkste troeven uitspelen door consumenten een aankoopbelevenis te bieden. Het huidige businessmodel dat gehanteerd wordt bij de(her) inrichting van een winkel, is sterk gefocust op kostenminimalisering in de aanbiedingsfase. Daarnaast ontbreekt elke verdere betrokkenheid van de inrichter tijdens de exploitatiefase van de winkel. Een nieuw businessmodel is noodzakelijk. Het fundament hierbij is een sterkere betrokkenheid van de winkelinrichter tijdens de exploitatiefase zodat de belangen van retailer en inrichter parallel lopen, zowel economisch als ecologisch. De (her)inrichting wordt niet meer als een éénmalige activiteit verkocht, maar aangeboden als een continue dienst die loopt over de volledige levensduur van het winkelconcept. Net zoals men een wagen least, kan daardoor ook voor de retailer de initiële investering wegvallen. Door een welgekozen gebruik van materialen, zouden inrichtings- en exploitatiekosten minimaal zijn. De beleving bij de consument moet daarentegen optimaal zijn. Dit leidt tot een duurzaam retail concept met gegarandeerd maximaal rendement. Daarbij wordt de volgende formule gehanteerd: Waarbij: - De Total Return on Usership is de meerwaarde die de retailer krijgt door sneller te kunnen inspelen op nieuwe trends door zijn winkelinrichting flexibeler te kunnen aanpassen. - De Total Cost of Ownership is de vaste kost per m² die de retailer betaalt aan de inrichter voor de winkelinrichting Winkelinrichting als dienst De retailer Andres, de aannemer Beneens, de toeleveranciers Helbig en Gyproc vormen een consortium met als doel een nieuw business model te ontwikkelen die inspeelt op de uitdagingen in de retail sector. Het business model krijgt de naam Winkelinrichting als dienst, of kortweg Winkeldienst Marktstudie Een marktstudie werd uitgevoerd met als doel het aanbod van de Winkeldienst af te stemmen op de noden en wensen van de retailer. Zes Belgische retailers uit diverse sectoren en met een voldoende spreiding in aantal winkels werden geïnterviewd. De resultaten van de bevraging bevestigen het belang van de winkelinrichting en winkelbeleving als instrument om de verkoop te stimuleren. De inrichting wordt daarom ook op frequente tijdstippen hernieuwd. De investeringskosten voor een 2

3 3 nieuwe inrichting vormen voor de bevraagde retailers echter meestal geen probleem. Ook de onderhoudskosten vormen voor de meeste retailers geen grote kostenpost. Discounters vormen hierop wel een uitzondering. Voor deze retailer is elke kost belangrijk. Wanneer een retailer de total cost of ownership (TCO) van de inrichting en onderhoud uitrekent, leidt dit wel tot het gebruik van duurzame oplossingen. Ook als onderdeel van marketingcommunicatie kan gekozen worden voor een duurzame winkelinrichting. Dit vormt voor de meeste bevraagde retailers echter geen prioriteit Technische uitwerking Het duurzaam retail concept krijgt richting door de integratie van Cradle to Cradle principes. het beperkte aantal materialen en gebruik veilige en gezonde materialen; demonteerbaarheid van het systeem; materialen grotendeels recycleerbaar of herbruikbaar. Beperk het energieverbruik en gebruik energie waar mogelijk op basis van hernieuwbare bronnen. Twee concepten die inspelen op deze principes zijn de verschillende benaderingen van een box-inthe-box systeem door Gyproc en Beneens. Gyproc noemt het GypBox, en ziet het als een volledige inkapseling van de wanden, vloer en het plafond van een ruimte. Als een doos in een doos dus. Hierbij kan een ruimte op een eenvoudige manier akoestisch en thermisch geïsoleerd worden. Beneens geeft een andere invulling aan het box-in-the-box systeem. Verschillende elementen kunnen bij de aannemer zelf voorbereid worden. Deze hoeven dan op de werf enkel geïnstalleerd te worden. Een pop-up store werd voor Andres als voorbeeld gebouwd Business model De Winkeldienst ondersteunt retailers in verschillende fases van hun ontwikkeling. Zowel bij de inrichting van een eerste of nieuwe winkel of bij de hernieuwing van een bestaande winkel. Daarbij wordt de winkelinrichting als een product-dienst combinatie aangeboden (zie figuur). product georiënteerd (winkelinrichting met onderhoudscontract) gebruik georiënteerd (leasen van winkelinrichting) resultaat georiënteerd (retailer koopt winkelbeleving ) De Winkeldienst als puur resultaat georiënteerde dienst spreekt (voorlopig) geen enkele retailer aan. Een gebruik georiënteerde dienst kan mogelijk interessant zijn voor sterk kostenbewuste retailers met een grote omzet. De retailers die mogelijk het meeste baat hebben bij een gebruik georiënteerde dienst (bijvoorbeeld leasing) zijn franchisenemers zonder eigen vermogen. Er bestaat een interesse voor het ontzorgen door het opnemen van het onderhoud van de winkel. Er is mogelijk ook interesse voor bijkomende diensten als het op continue basis verhogen van de winkelbeleving, het gebruik van duurzame materialen en het spreiden van de investeringskosten. De interesses in de verschillende aspecten van het business model zijn sterk afhankelijk van retailer tot retailer. Het business model is dus geen uniform model, maar moet inspelen op de specifieke noden van de 3

4 4 retailer. Er ontstaat een langdurige samenwerking tussen de opdrachtgever, de aannemer en de interieurarchitect. Vanaf de start van het voorontwerp kan er samen met de aannemer gezocht worden naar duurzame productiewijzen zonder daarvoor de esthetische eisen van de klant of interieurarchitect in gedrang te brengen. Verder kan er ook nauw samengewerkt worden op het vlak van budgetcontrole en het zo duurzaam mogelijk oplossen van constructieve vraagstukken Juridisch wetgevend De retailer zal niet direct bereid zijn om een onderhouds- en leasingcontract af te sluiten. Wel kan het verhaal stelselmatig aangebracht worden. Een cascade van verschillende contracten met telkens een clausule om een volgend contract aan te gaan, moet de retailer er toe aanzetten in te stappen in een Service Level Agreement. Contract van voorontwerp en interieurstudie Contract definitief ontwerp en interieurstudie Aannemingscontract Onderhoudscontract Leasecontract 1.7. Pilootfase en conclusies De theoretische uitwerking aan de hand van een pilootproject toont aan dat er door weloverwogen investeringen bespaard kan worden op vlak van energieverbruik. Deze besparingen wegen echter niet steeds op tegen de verhoogde investeringskosten. Door echter de bijkomende investeringen te koppelen aan een aantal diensten ( m.b.t. de winkelbeleving, m.b.t. het onderhoud of het financieren van de inrichting/remodellen van een winkel), die perfect vooraf kunnen vastgelegd worden in een service level agreement, wordt het voorstel wel een stuk aantrekkelijker. Het laat de retailer immers toe om een helder zicht te krijgen op de P&L van zijn winkel : alle fundamentele kostenposten (huur, personeel + inrichting en onderhoud) liggen vast. Bij kleinere, zelfstandige retailers met beperkte financiële mogelijkheden en groeiambities zou het voorgestelde business model een kans kunnen maken. 4

5 5 2. Project consortium De partners uit het project consortium vertegenwoordigen diverse posities in de waardeketen. Hieronder worden de partners en hun positie in de waardeketen besproken. a. Andres : de retailer die beslist om winkels (her) in te richten. Andres wenst via deze haalbaarheidsstudie na te gaan in welke mate zij door in een dienstenmodel mee te stappen tot voordelen kunnen komen o.a. op vlak van : a. financiering b. bedrijfszekerheid c. Total Cost of Ownership d. optimalisatie van de return van de winkel b. Beneens : de inrichter die winkels inricht. Beneens wenst na te gaan hoe het bedrijf een nieuw, duurzaam alternatief kan bieden aan klanten om de focus te verleggen van investeringskost naar Total cost of ownership. Beneens is de afgelopen jaren in de bouwsector pionier op vlak van ecologisch ondernemen (bv. zeer verregaande sortering van afvalstromen). Binnen het huidige businessmodel loopt het bedrijf echter tegen grenzen aan. Binnen deze haalbaarheidsstudie wil Beneens bestuderen hoe het de zorgzame omgang met milieu door bvb afvalsortering verder kan integreren in een winkelproject door o.a. : a. Eco-design toe te passen b. Inzet van milieu vriendelijke materialen : i. Energievriendelijk ii. Onderhoudsvriendelijk iii. Herbruikbaar c. Milieubewust (o.a. flexibel, demontabel) te bouwen d. Maintenance : duurzaam en bedrijfszeker, zonder veel nood aan onderhoud e. Kringloopsluiting binnen een model van Total Cost of Ownership Essentieel daarbij is dat Beneens meer inzicht verwerft in een haalbaar businessmodel, in de openheid en exacte verwachtingen van de markt voor dit nieuwe model, in de ecologische impact die dit kan realiseren (door andere keuze van materialen, verlichting, ) en eventuele juridische/wetgevende drempels om dit model van TCO toe te passen. c. Helbig : de toeleverancier die inziet dat het niet alleen om materie gaat. Helbig voorziet in haar strategisch plan al een evolutie van product naar diensten, door dieper in het waardemodel van de retailer te treden. Enerzijds vanuit een economische opportuniteit om meer waarde te bieden, maar anderzijds ook vanuit een maatschappelijk engagement en het inzicht dat het oneindig inzetten van grondstof weldra tot het verleden behoort. Binnen deze haalbaarheidsstudie wil Helbig samen met de partners bestuderen hoe de waardeketen in de markt van winkelinrichting duurzamer kan ingevuld worden door 1) producten te verpakken als diensten en 2) de kansen die dit biedt naar verdere verduurzaming van die producten in de richting van C2C in de praktijk te brengen. d. Gyproc Gyproc kan als producent ondertussen een C2C materiaal produceren dat ontwikkeld werd volgens de principes van eco-design, met een aparte inzameling, verwerking tot grondstof en 5

6 6 ingezet wordt als basis grondstof om het zelfde product opnieuw te produceren. Het product is echter deel van een systeem en ook dit systeem moet volgens eco-design principes gebouwd worden. Om dit te doen dient de traditionele bouwwijze, lees volgorde van aannemers, te wijzigen. Hiervoor is een systeem uitgewerkt dat Gyproc samen met Beneens wenst te implementeren. De winkelsector is het snelst roterende segment in de bouw en vaak toonaangevend voor normen en bouwsystemen. Sinds 2009 brengt Beneens het snijafval bij Gyproc, Gyproc wenst dan ook met Beneens een renovatie systeem te ontwikkelen zodat ook het sloopafval kan gerecycleerd worden. Om dit te realiseren zijn er juridische en organisatorische drempels die dienen opgelost te worden. Hiermee zal ook een verdere oplossing geboden worden voor Vlaamse gips bouw- en sloopafval in zijn geheel. 6