Communiceren met jongeren

Transcriptie

1 Communiceren met jongeren

2 Inleiding Jeugdparticipatie is tegenwoordig een belangrijk begrip in zowel lokaal, provinciaal als landelijk beleid. Logisch want volwassenen hebben wel allerlei ideeën over wat jongeren willen, maar weten niet altijd of jongeren daar ook behoefte aan hebben. Een vraag die maar op één manier beantwoord kan worden. Neem jongeren serieus en betrek ze (tijdig) bij het beleid, activiteiten en producten. Steeds meer gemeenten doen dit ook. Zij vragen advies aan jongeren over beleid, voorzieningen, inrichting van wijken, organisatie van activiteiten etc. En dat is maar goed ook, want jongeren weten vaak heel goed wat zij willen. Jongeren bereiken is een ander verhaal. De werving en het vasthouden van jongeren is vaak moeilijk maar ook het communiceren gaat niet altijd even goed. Soms lijkt het dat volwassenen en jongeren elkaar letterlijk niet verstaan. In deze reader worden tips gegeven over hoe te communiceren met jongeren, het werven van jongeren en het behouden van jongeren voor de jeugdparticipatieactiviteiten. Na het eerste hoofdstuk waarin communicatie in het algemeen wordt uitgelegd wordt op dit onderwerp verder ingegaan. In deze reader wordt uit gegaan van het fenomeen jongerenraden. Vanuit dit oogpunt wordt de werving en het behouden van jongeren verwoord. Waddinxveen, 2

3 Inleiding Hoofdstuk 1 Communicatie 4 Hoofdstuk 2 Tips en trucs voor communiceren met jongeren 6 Hoofdstuk 3 Omgang met jongeren 10 Hoofdstuk 4 Communicatiechecklist voor jongeren 11 Literatuur 12 Colofon 13 3

4 Hoofdstuk 1 Communicatie 1.1 Wat is communicatie? Mensen communiceren de hele dag. Het beschikken over goede communicatievaardigheden is dan ook belangrijk voor ieder individu. Toch is communiceren voor iedereen niet eenvoudig. Vooral als dit met een andere doelgroep is. In dit hoofdstuk worden de principes van communicatie belicht. Met deze principes in het achterhoofd kunnen diverse problemen in de communicatie worden voorkomen. We spreken van communicatie wanneer een zender een boodschap overbrengt naar een ontvanger. Zender Boodschap Ontvanger Om te communiceren heb je ten minste één zender en één ontvanger nodig. Bovendien moet de zender een boodschap verzenden die ook daadwerkelijk door de ontvanger wordt ontvangen. 1.2 Soorten informatie in een boodschap Een boodschap kan meer informatie bevatten dan alleen de informatie die letterlijk wordt verwoord. Er kan dus naast de gesproken informatie allerlei andere informatie worden gegeven. Iedere boodschap bevat vier verschillende soorten informatie. zakelijke informatie expressieve informatie relationele informatie appellerende informatie Zakelijke informatie Een boodschap bevat zakelijke informatie; informatie over een stand van zaken in de werkelijkheid. Dit is vaak de gesproken informatie, de woorden die gezegd worden. Expressieve informatie Een boodschap bevat niet alleen zakelijke informatie, maar ook informatie over de zender. Deze informatie noemen we expressief. Wie communiceert, moet zich realiseren dat hij in elke boodschap iets van zichzelf laat zien. Met een boodschap kan de zender zich op een bepaalde manier profileren. Bijvoorbeeld als: o deskundige of leek o serieus of niet-serieus o zeker of onzeker o open of gesloten o arrogant of bescheiden 4

5 o verlegen of brutaal o zakelijk of informeel Relationele informatie Uit een boodschap is ook af te leiden hoe de zender staat tegenover de (potentiële) ontvanger. Dit soort informatie noemen we relationeel. Zenders geven altijd bewust of onbewust informatie over hun beeld van de ontvanger. Zij kunnen ontvangers zien als bijvoorbeeld hun gelijke of ondergeschikte, als slim of naïef, als coöperatief of dwars, als vriend of vijand, als intelligent of dom. Ook hier geldt dat elke boodschap informatie geeft over de houding die de zender inneemt ten opzichte van de ontvanger. Appellerende informatie Ten slotte de appellerende informatie. Het overbrengen van een boodschap is vrijwel nooit een doel op zichzelf. Meestal verwachten we dat de ontvanger op een bepaalde manier zal handelen als de boodschap eenmaal ontvangen is. De vorm van het appèl hangt samen met de wijze waarop de zender zichzelf profileert ten opzichte van de ontvanger. Zo zullen bijvoorbeeld autoritaire zenders, die de ontvanger zien als ondergeschikte, bevelen geven. Anderen zullen eerder kiezen voor vragen, verzoeken of zelf informeren. 5

6 Hoofdstuk 2 Tips en trucs voor communicatie met jongeren 2.1 Aansluiting bij de leefwereld van jongeren De wereld van jongeren verandert snel. De jongeren van nu zijn niet de jongeren van tien jaar geleden. De jongeren van tegenwoordig hebben andere interesses en mogelijkheden. Om aansluiting bij de leefwereld van jongeren te vinden is het belangrijk te weten wat er speelt in deze leefwereld. Het is dan ook belangrijk om je te verdiepen in deze leefwereld. Zoek de jongeren op, op plaatsen waar zij bij elkaar komen! Dit kan zijn op straat, in een sportkantine, in uitgaansgelegenheden etc. Het gaat om het letterlijk binnenstappen in de jongerenwereld. Daarnaast is het verstandig om regelmatig een kijkje te nemen op een jongerenwebsite of op jongerenevenementen. Kijk verder eens naar trendy televisieprogramma s of in jongerentijdschriften. 2.2 Het werven van jongeren Het werven van jongeren kost veel tijd. Het is daarom belangrijk dat er een realistische tijdsplanning wordt gemaakt. Als je de jongeren eenmaal heb benaderd zorg er dan voor dat het project binnen een maand begint. Duurt het langer, dan is het risico groot dat een aantal jongeren afhaakt. Bij de werving van jongeren ben je aangewezen op intermediairs; contactpersonen bij scholen, buurthuizen, jeugdzorginstellingen, sportverenigingen, jongerenwerkers etc. Zij hebben niet alleen direct contact met veel jongeren, ze weten ook wie eventueel voor jouw initiatief geschikt is. Investeer in een netwerk van intermediairs. Denk hierbij ook aan populaire jongeren die invloed hebben op een groep. Onthoud dat het aantal jongeren dat ondanks een toezegging niet komt opdagen, hoger is dan bij volwassen. Ga ervan uit dat 30% tot 50% van de jongeren niet komt opdagen. Dit is uiteraard afhankelijk van het project en hoe goed je de jongeren kent. Hieronder vindt u een stappenplan en enkele tips die u kunt gebruiken bij het werven van jongeren. Stappenplan werving van jongeren 1. Stel criteria vast voor de deelnemende jongeren. (leeftijd, geslacht, opleiding, etnische achtergrond) 2. Schrijf een korte tekst die je bijvoorbeeld op een website plaatst en waar je flyers en/of posters van kunt maken 3. Verspreid je oproep onder jongeren en intermediairs die contact hebben met de doelgroep. Interessant zijn jongerencentra en scholen 4. Spreek jongeren ook persoonlijk aan, bel ze op of zet een jongerenwervingsteam in 5. Houd de namen en adresgegevens van de jongeren goed bij 6. Stuur de jongeren vlak voor aanvang van het project een brief met de laatste praktische informatie en een eventuele routebeschrijving 6

7 7. Bel jongeren kort voor de bijeenkomst op om ze eraan te herinneren. Jongeren merken dan dat je hun aanwezigheid op prijs stelt en weten dit meestal positief te waarderen Tips Spreek jongeren direct aan Deel flyers uit en vraag direct om reactie Leg contacten met je intermediairs en maak hen ook enthousiast voor je project 2.3 Vergaderen met jongeren Jongeren vinden vergaderen vaak saai en te lang duren. Aan de andere kant vinden veel jongeren het ook wel stoer om echt te vergaderen. Er moet dus gezocht worden naar de juiste mix tussen informeel, eenvoudig, efficiënt en officieel vergaderen. Voor de begeleiding van de jongeren bij een vergadering is het belangrijk dat je de aandacht van de jongeren weet te behouden. Het scheppen van een goede en open sfeer is hierbij van belang. Hieronder zijn enkele tips te vinden die gebruikt kunnen worden bij het vergaderen met jongeren. Tips Begin elke vergadering met een informeel rondje. Zo verkom je dat jongeren tijdens de vergadering gaan praten over andere dingen Stel de agenda op samen met de jongeren Spreek per vergadering af wie de voorzitter en de notulist is. Laat dit rouleren, zo krijg iedereen de kans Blijf als begeleider op de achtergrond, zorg wel voor ondersteuning maar trek de vergadering niet Zorg dat er een kort verslag van elke vergadering wordt gemaakt met actiepunten Ga er niet vanuit dat jongeren in één keer goede notulen kunnen maken, schrijf dus mee! Spreek duidelijk een eindtijd af en zorg dat daaraan gehouden wordt. Zorg dat een vergadering niet langer dan anderhalf uur duurt. De concentratie is dan echt op Zorg dat er tijdens de vergadering ook frisdrank aanwezig is. Niet alle jongeren houden van koffie of thee Zorg dat er bepaalde regels in acht worden genomen en bespreek deze vooraf met de jongeren. Bijvoorbeeld: o blijf bij de onderwerpen van de vergadering en dwaal niet af naar andere onderwerpen o praat tijdens de vergadering niet door elkaar en laat iedereen uitpraten 7

8 2.4 Het begeleiden van jongeren Het goed begeleiden van jongeren is van groot belang. Maar hier komt veel bij kijken. Het is afhankelijk van een aantal factoren zoals, hoe kijken jongeren naar jou als persoon, zijn de jongeren gemotiveerd, etc. Hieronder volgen enkele tips. Tips Wees op de hoogte van elkaar verwachtingen. Verwacht van jongeren niet te veel. Houd in de gaten dat de meeste jongeren onervaren zijn in de vaardigheden en taken die je van hen vraagt Neem jongeren serieus Ondersteun jongeren met eigen initiatief zoveel mogelijk Stel samen met de groep spelregels op. Als de jongeren zelf de regels bedenken ontstaat er meer draagvlak; ze spreken elkaar sneller op hun eigen regels aan Leer de jongeren vanuit hun groepbelang denken De sfeer moet gezellig, maar niet vrijblijvend zijn 2.5 Het trainen van een groep jongeren De meeste jongeren hebben vaak nog geen kennis gemaakt met vergaderen, het maken van planningen, notuleren etc. Het is dan ook goed om hen hierin te trainen. De meeste jongeren vinden het ook erg leuk om aan een training deel te nemen. Hieronder staan enkele tips die u kunt gebruiken bij het geven van trainingen. Tips Zorg dat de training niet te veel op school gaat lijken. Zorg voor een trainer die goed kan inspelen op jongeren De spanningsboog bij jongeren is niet hoog. Zorg voor pauzes en actieve onderdelen, zodat de jongeren de aandacht erbij houden Geef regelmatig feedback, zodat de jongeren leren van de dingen die ze doen. Bij feedback is het geven complimenten minstens zo belangrijk als het uiten van negatieve feedback. Geef bij het uiten van negatieve feedback ook direct suggesties hoe iets beter kan. Geef negatieve op de juiste manier, zo voorkom je dat een jongere zich aangevallen voelt 2.6 Hoe houd je jongeren betrokken? Het werven en het betrokken houden van jongeren zijn moeilijke onderdelen van jeugdparticipatie. Soms zijn jongeren in eerste instantie erg enthousiast, maar daalt de animo na elke weken of maanden. Het nieuwe is er af en als jongeren niet goed betrokken worden bij het project, haken ze vaak af. Als je merkt dat er veel jongeren gaan afhaken, ga dan na wat de reden hiervoor is. Bespreek samen met de jongeren de huidige werkwijze en verzin, in overleg met de jongeren, een manier om het enthousiasme te vergroten. Een manier om jongeren betrokken houden bij een project is samen leuke activiteiten te ondernemen. Denk hierbij aan survival, uit eten, bioscoop, of gewoon gezellig een drankje in een bar. Hieronder vind u een aantal tips die u kunt gebruiken bij het betrokken houden van de jongeren bij een project. 8

9 Tips Zorg altijd voor een goede sfeer Versterk de onderlinge groepsband door regelmatig iets leuks te gaan doen. Laat de jongeren zelf met suggesties komen of laat heen eventueel zelf iets organiseren Neem de tijd om elkaar persoonlijk te leren kennen en vertel dingen over jezelf Spreek je verwachtingen over en weer uit, zodat daar geen twijfel over kan bestaan Maak aan het begin van het project duidelijke afspraken over de vereiste tijdsbesteding. Je kunt de jongeren bijvoorbeeld ook een vrijwilligerscontract laten tekenen waarin staat vermeld wat de rechten en plichten van beide partijen zijn. In de bijlage staat een voorbeeld Het is voor actieve jongeren heel demotiverend wanneer anderen zich niet aan afspraken houden. Soms moet je spijbelaars streng toespreken. Dat wordt ook van je verwacht Bel jongeren op als ze zonder afmelding niet op een vergadering zijn geweest 9

10 Hoofdstuk 3 Omgang met jongeren Iedereen kan toch met jongeren omgaan? In de praktijk blijkt dit niet zo te zijn. Verschillende ongeschreven regels, die niet voor iedereen gelijk zijn, kunnen het contact bepalen. De visie op jongeren lijkt echter erg belangrijk in de contacten met jongeren. Zie je jongeren als gelijkwaardig of ben jij degene die de kennis in huis heeft. Om goed met jongeren te kunnen communiceren zijn de volgende regels van belang. Ze lijken erg voor de hand liggend (en zijn dat ook) maar in de praktijk hanteert niet iedereen deze regels. Omgangsregels neem jongeren serieus respect en vertrouwen zijn belangrijk stel duidelijke grenzen toon interesse geef duidelijke en goede feedback wees constructief wees kort maar krachtig spreek jongeren persoonlijk aan verdeel je aandacht over alle jongeren gebruik heldere taal check wensen spreek jongeren aan op concrete zaken doe geen loze beloften en kom je afspraken na wees consequent wees eerlijk en betrouwbaar luister actief en doe niet net alsof wees concreet over je actief die je gaat ondernemen 10

11 Hoofdstuk 4 Communicatiechecklist voor jongeren Bij het maken van communicatiemateriaal voor jongeren is een aantal punten om rekening mee te houden. Onderstaande checklist kan daarbij een hulpmiddel zijn. O Heldere boodschap O Eenduidige boodschap Wat ik wil zeggen komt dat duidelijk over? Is er maar één centrale boodschap? O Afzender O Taalgebruik O Vormgeving O Input jongeren Is het duidelijk wie de afzender van de boodschap is? Spreekt het taalgebruik jongeren aan en worden er geen moeilijke woorden of vaktermen gebruikt? Ondersteunt de vormgeving de boodschap? De vormgeving moet niet ten koste gaan van de booschap. Zijn jongeren betrokken bij de boodschap, de vormgeving en het communicatiemiddel? 11

12 Literatuur Jong betrokken Hees van, Charlotte - Bombeeck, Wouter - Terpstra, Jaap - Velema, Clara Participatief jeugdonderzoek Winter de, Micha - Kroneman, Marieke Kinderen als medeburger Winter, Micha Zeg het maar Jeugdparticipatie? Niet meer weg te denken Bruins, Yvon 12

13 Colofon Communiceren met jongeren Deze reader is gemaakt door: St. Jeugd- en Jongerenwerk Midden-Holland Staringlaan GC Waddinxveen tel fax