De draaikubus van Rubik Joost Hulshof

Transcriptie

1 De draaikubus van Rubik Joost Hulshof Er zijn vele variaties van de draaikubus van Rubik, maar de eerste blijft de mooiste. De 3x3x3 kubus kwam op de markt toen ik derdejaarsstudent was in Leiden.

2 Pas na twee weken had ik voor het eerst twee hele lagen van de kubus weer goed en kon ik dat ook op een systematische manier. Na aankoop haalde ik hem uit het doosje draaide hem weg.

3 Vervolgens bedacht ik magische series van draaiingen die twee lagen door elkaar gooiden en weer goed terugbrachten, maar in de derde laag iets veranderden. Bijvoorbeeld:

4 rechterlaag naar voren onderlaag naar links rechterlaag naar achteren onderlaag naar links rechterlaag naar voren onderlaag naar links 2x rechterlaag naar achter

5 Eindelijk, na precies 3 weken, lukte het me met trial and error combinaties om de kubus voor het eerst weer goed te krijgen. Mijn kubus zag er weer uit zoals ik hem gekocht had.

6 Pas daarna ontdekte ik de algebra die in mijn krakkemikkige oplossingsmethode verstopt zat. Mijn oude methode ben ik voor een groot deel vergeten, maar met wat algebraisch trucjes kan ik de kubus nog steeds redelijk snel goed draaien. Al die trucjes maken gebruik van het meestal niet waar zijn van de formule AB=BA.

7 I = identiteit achterste 2 lagen naar links rechterlaag omhoog achterste 2 lagen naar rechts A B -1 A -1 A A = I -1 A B A -1 A A = I -1 A B A algebra komt van de arabieren, dus we schrijven van rechts naar links

8 achterste 2 lagen naar links rechterlaag omhoog achterste 2 lagen naar rechts -1 A B A enige verandering bovenste laag bovenste laag naar rechts C achterste 2 lagen naar links A -1 rechterlaag omlaag B -1 achterste 2 lagen naar rechts A -1 bovenste laag naar links C A B -1 A

9 C A B A C A B A achterste 2 lagen naar links rechterlaag omhoog achterste 2 lagen naar rechts bovenste laag naar rechts achterste 2 lagen naar links rechterlaag omlaag achterste 2 lagen naar rechts bovenste laag naar links drie hoekblokjes verwisseld!! A B -1 A C A -1 B -1 A -1 C

10 hoekblokjestruc kantelen nu in spiegelbeeld 2 hoekblokjes gedraaid!

11 en nu net zo n truc met de ribbeblokjes ik laat alleen het eerste stuk zien dat is weer van deze vorm -1 A B A (andere A, andere B)

12

13 Als je het idee eenmaal begrijpt is het niet meer zo moeilijk om zelf series te bedenken waarmee je simpele veranderingen teweegbrengt in de kubus. Met een paar van die series kun je elke weggedraaide kubus goed draaien.

14 Je kunt zo je eigen methode bedenken, of je onthoudt alleen het idee en de manier waarop je daar series mee verzint die doen wat je wil. Drie hoekblokjes van de kubus zijn onderling van positie veranderd, maar voor de rest is er niets gebeurd. Zoals bijvoorbeeld een serie die dit doet.

15 Met de ribbeblokjes kan dat ook.

16 Met series die dit voor elkaar krijgen kom je al een heel eind. Door zo'n serie vooraf te laten gaan door een draaiing van een zijvlak en na de serie dat zijvlak weer terug te draaien vind je makkelijk varianten die drie ribbeblokjes of drie hoekblokjes onderling verwisselen die op andere plekken zitten.

17 Als eenmaal alle blokjes op hun plaats zitten hoeven we alleen nog maar te zorgen dat ze ook goed op hun plaats zitten, dus niet omgeklapt (bij de ribbeblokjes) of gedraaid (bij de hoekblokjes). Door een beetje te experimenteren met series die drie ribbeblokjes heen en weer schuiven vind je series die twee ribbeblokjes omklappen en de rest van de kubus ongemoeid laten.

18 Met hoekblokjes kan zoiets ook. Je kunt twee hoekblokjes draaien, de ene de ene kant op, de andere de andere kant op.

19 Met kleine variaties van deze series is de kubus wel goed te krijgen. Niet heel snel, maar na enige oefening wel binnen 5 minuten, en dat vinden veel mensen al heel knap.

20 Valsspelen, wat kan wel en wat niet? Behalve de ribbe- en de hoekblokjes zijn er ook nog middenblokjes. Maar die komen niet van hun plaats. Dat zien als we de kubus uit elkaar halen. De middenblokjes zitten vast aan drie assen. Ze kunnen wel draaien, maar het resultaat daarvan zie je niet.

21 Zetten we de kubus weer in elkaar zonder op de kleuren te letten dan is de kans groot (hoe groot?) dat we de kubus niet meer goed kunnen draaien. Want wat NIET kan is 1 ribbeblokje omklappen of 1 hoekblokje draaien zonder valsspelen.

22 Ook kun je niet twee ribbeblokjes verwisselen zonder dat er elders wat verandert.

23 Wel kun je tegelijk twee ribbeblokjes en twee hoekblokjes verwisselen.

24 Deze standen kunnen niet.

25 Haal je de kubus helemaal uit elkaar en zet je hem goed in elkaar tot je bij de laatste twee hoekblokjes en het laatste ribbeblokje bent, dan heb je nog 2 x 3 x 3 x 2 = 36 mogelijkheden om het af te maken.

26 De helft daarvan heeft de hoekblokjes op de verkeerde plek. Die zijn sowieso niet goed te draaien. Van de resterende 18 heeft de helft het ribbeblokje verkeerd om. Die zijn ook niet goed te draaien. Blijven er nog 9 over, met het ribbeblokje goed en de laatste twee hoekblokjes op de goede plek.

27 Elk van die twee hoekblokjes past er op 3 manieren in, totaal 9 mogelijkheden. Precies 3 daarvan zijn goed te draaien: allebei de blokjes goed, het ene blokje de ene kant op gedraaid en het andere blokje de andere kant op, en de stand die je krijgt als je dat nog een keer doet.

28 3 van de 36 dus, ofwel 1 op de verschillende manieren om de kubus in elkaar te zetten. Elk daarvan heeft draaistanden. Zou je van elke draaibare stand een kubus nemen en die op een rijtje leggen dan kom je tussen de 200 en 300 lichtjaar ver. Voorbij de meeste sterren die je 's nachts met het blote oog kunt zien.

29 Als je het aantal draaistanden met 12 vermenigvuldigt krijg je alle manieren waarop de de kubus in elkaar kunt zetten. Dat getal is gelijk aan en is te schrijven als het produkt van 12x11x10x9x8x7x6x5x4x3x2 (keuze voor positie ribbeblokjes), 2x2x2x2x2x2x2x2x2x2x2x2 (alle 12 ribbeblokjes op 2 manieren), 8x7x6x5x4x3x2 (keuze positie hoekblokjes), en 3x3x3x3x3x3x3x3 (alle 8 hoekblokjes op 3 manieren).

30 Waarom kun je niet 2 blokjes verwisselen? Als we alleen maar letten op waar de blokjes zitten, dan wordt de puzzel makkelijker. Meerdere kleuren per blokje zijn dan niet zo handig, dus nummeren we de blokjes.

31

32 voor 8 blokjes met een blauwe plakker, (groene plakker), en voor de 4 over gebleven ribbeblokjes.

33 Wat er gebeurt als we het blauwe vlak naar rechts draaien?

34

35 blauwe vlak 1 slag naar rechts ofwel beginstand na draaien

36 4 objecten rondschuiven beginpositie nieuwe positie verwisselingen

37 objecten rondschuiven verwisselingen, even

38 5 objecten rondschuiven verwisselingen

39

40 hoekblokjes rondschuiven 4 ribbeblokjes rondschuiven verwisselingen, oneven 3 verwisselingen, oneven totaal 6 verwisselingen, samen even alleen even permutaties zijn mogelijk!!

41 deze kan dus niet

42 deze ook niet

43 deze wel

44 monoflip monotwist kunnen ook niet

45 de superkubus

46

47 Hoeveel draaistanden?