Uitgangspuntennotitie Brede Scholen Grave

Transcriptie

1 Uitgangspuntennotitie Brede Scholen Grave Opdrachtgever Gemeente Grave Opgesteld door A. Keita Projectteam A. Keita, C. van der Velden, D. van der Veen, J. Roelofs Kenmerk /U Datum 29 juli 2013

2 Inhoudsopgave 1 Doel 3 2 Organisatie 4 3 Ruimtebehoefte Leerlingenprognoses onderwijs Kindfuncties Wijkvoorziening CJG Brede School Oost Brede School West 8 4 Eigendom, bouwheerschap en organisatie Gangbare praktijk Rol gebruikers Projectorganisatie Definitiefase 11 5 Stichtingskosten & financieringsvarianten Grondkosten Fiscale aspecten Tijdelijke huisvesting en onvoorzien Verhuiskosten Infrastructuur Renovatie in West Investering per project Ontwikkeling jaarlasten 13 6 Vrijkomende panden en mogelijkheden 15 7 Planning 16 8 Beheer en exploitatie 17 Bijlage 1 Samenstelling stuurgroep 18 Pagina 2 van 18

3 1 Doel De gemeente Grave en de betrokken maatschappelijke partners kiezen voor de ontwikkeling van twee brede scholen: één in West en één in Oost. In Grave-Oost betreft het de basisscholen De Sprankel en Hartenaas, in Grave-West de basisscholen De Raamdonk en De Wegwijzer. Daarnaast zijn kind- en wijkfuncties en de GGD hierbij betrokken. In samenwerking willen zij een goed voorzieningenniveau bieden aan de burgers van Grave. Ten behoeve van de financiële haalbaarheid vraagt de gemeenteraad te zoeken naar bezuinigingsmogelijkheden, in verband met zeer krappe financiële middelen. De gemeente en de betrokken maatschappelijke partners staan nu voor de opgave de plannen verder uit te werken en de raad te adviseren over het optimale plan in kwaliteit en efficiency. Pagina 3 van 18

4 2 Organisatie Er is een stuurgroep gevormd die sturing geeft aan de initiatieffase. Het is de taak van de stuurgroep om de twee projecten te definiëren. De stuurgroep heeft in oktober 2012 de onderhavige uitgangspuntennotitie vastgesteld. Tevens adviseert de stuurgroep in oktober inzake de gewenste financieringsvorm. De resultaten van het onderzoek naar de verschillende financieringsvormen zijn in april gepresenteerd aan de stuurgroep en in juni en augustus intensief besproken. De gemeenteraad is op hoofdlijnen geïnformeerd over tussentijdse uitkomsten met de behandeling van de kadernota. Middels de begroting 2013 is het gemeentebestuur geïnformeerd over de wijziging in de jaarlasten bij de ontwikkeling van de twee brede scholen. De stuurgroepleden informeren directeuren en management van de organisatie die zij vertegenwoordigen. De stuurgroep bestaat uit gemeente en gemandateerden van betrokken organisaties, op bestuurlijk niveau. In bijlage 1 is de samenstelling beschreven. In de stuurgroep wordt gestreefd naar consensus. De stuurgroep is opdrachtgever van de twee te vormen projectgroepen BS Grave Oost en BS Grave West. De projectgroepen adviseren de stuurgroep door besluitvormingsstukken voor te bereiden. De taak van de projectgroepen, na afronding van de initiatieffase en een besluit van de gemeenteraad, is het opstellen van een ruimtelijk-functioneel Programma van Eisen (PvE). De projectgroepen bestaan uit locatiedirecteuren/managers, die in de toekomst het beoogd management (MT) van de brede school vormen. Voor de samenstelling zie ook bijlage 1. Na afronding van de initiatieffase en besluitvorming door de raad wordt de juiste organisatie vorm opnieuw beoordeeld. Pagina 4 van 18

5 3 Ruimtebehoefte Hieronder wordt de ruimtebehoefte per brede school omschreven. Eerst volgt een algemene toelichting. 3.1 Leerlingenprognoses onderwijs Grave werkt met de oude verordening (2008). Er zijn geen actuele leerlingenprognoses. De twee schoolbesturen hebben overlegd met de gemeente om op basis van hun eigen inschattingen een gedragen aantal groepen vast te stellen. Factoren die hierbij meegenomen zijn, zijn: - geboortecijfer; - krimp; - asielzoekerskinderen; jaarlijks zijn dit ca. 40 tot 50 kinderen op de scholen. Landelijk beleid bepaalt of dit in de toekomst zo blijft. Het overleg heeft geresulteerd in de onderstaande uitgangspunten: School Aantal groepen uitgangspunt Aantal groepen o.b.v. ll. telling okt Hartenaas De Sprankel De Wegwijzer De Raamdonk 9 9, 10 incl. gewichten Uitgangspunt is twee speellokalen in Oost en één in West. Ruimtebehoefte in m² bvo conform het ruimtebehoeftemodel VNG Kindfuncties Kinderopvang Grave 1 heeft onderstaande behoefte opgegeven. Voor zowel West als Oost gaat het om nieuwbouw. Het bestaande kinderopvanggebouw naast De Raamdonk en andere kinderopvanglocaties komen daardoor beschikbaar. Zowel Kinderopvang Grave als de beide schoolbesturen staan open voor integratie van de BSO-ruimten in de onderwijsruimten. Dit is bijvoorbeeld mogelijk door medegebruik door de BSO van (extra grote) klaslokalen en verwerkingsruimtes. In geval van medegebruik wordt een deel van de ruimte (bijvoorbeeld 40% van een klaslokaal) toegerekend aan de BSO: hiervoor betaalt de BSO huur. Voor de BSO is de realisatie van eigen vierkante meters dus niet nodig. Schoolbesturen geven aan akkoord te gaan met dit uitgangspunt. Voorwaarde is dat er goede afspraken worden gemaakt met betrekking tot beheer en gebruik van de gezamenlijke ruimten. Functies Capaciteit Locatie Kinderdagopvang (KDV) 6 groepen van 16 kinderen aan de Borretweg (West) BSO 6 groepen van 20 kinderen 3 in West en 3 in Oost Peuteropvang 2 groepen 1 in West en 1 in Oost 1 Inmiddels overgenomen door De Eerste Stap Kinderopvang Grave BV. Voor de leesbaarheid wordt in deze notitie gesproken over Kinderopvang Grave. Pagina 5 van 18

6 Pagina 6 van 18

7 3.3 Wijkvoorziening In Grave-West is nu weinig behoefte is aan wijkactiviteiten. De Westhoek is inmiddels gesloten. In West ziet Quadrant wel kansen om het wijkcentrum te integreren in de brede school en om door profilering meer wijkbewoners naar activiteiten te trekken. De ruimte die hiervoor nodig is, kan gevonden worden in medegebruik van onderwijsruimten. Grave-Oost heeft een actieve wijkraad. Hier is samenwerking met de brede school ook wenselijk. Er is behoefte aan ruimte voor activiteiten, opslag en vergaderen. Hiervoor wordt 120 m 2 bvo gereserveerd. Daarnaast wordt uitgegaan van medegebruik van multifunctionele ruimtes in de brede school. In de definitiefase wordt dit samen met Quadrant en de wijkraad in de projectgroep uitgewerkt. Activiteiten voor ouderen en bovenwijks aanbod vinden ruimte in het MFC Grave (Catharinahof). 3.4 CJG Het CJG is een samenwerkingsverband, bestaande uit het regionaal maatschappelijk werk (RMC), de GGD, Radius en MEE Inhoudelijke samenwerking met de brede scholen is belangrijker dan daadwerkelijk gehuisvest zijn in hetzelfde pand. Als ruimte in de brede school in Grave-Oost gehuurd zou gaan worden, dan is een van de 4 partners uit het samenwerkingsverband huurder. In een brief d.d. 17 augustus 2012 heeft de GGD laten weten dat zij ruimte wil huren in de brede school Oost. Ontbindende voorwaarde is een taakwijziging van de GGD middels wijzigingen in het gemeentelijk subsidiebeleid. 3.5 Brede School Oost In Grave Oost wordt een brede school gerealiseerd op de locatie van de huidige basisschool De Sprankel aan de Essinklaan 1 te Grave. Er wordt vervangende nieuwbouw gerealiseerd voor De Sprankel, Hartenaas, de GGD (Jeugdgezondheidszorg), een peuterspeelzaal, buitenschoolse opvang en ruimtes voor wijkactiviteiten. In verband met de nabijheid van een sportcentrum wordt niet voorzien in gymzalen. Pagina 7 van 18

8 Uitgangspunt is de ruimtebehoefte in onderstaande tabel. Grave Oost groepen speellokaal m² bvo toelichting De Sprankel nieuwbouw Hartenaas nieuwbouw GGD/ CJG nieuwbouw Wijkfuncties 120 nieuwbouw (opslag, kantoor, activiteiten) Kindfuncties 1 70 PSZ in medegebruik met BSO Totaal 2915 De gymzaal is gehuisvest in Sportcentrum Op Den Ham. De BSO krijgt geen eigen ruimte; hier wordt uitgegaan van medegebruik van de (nader te bepalen) ruimtes van de scholen en de peuterspeelzaal. 3.6 Brede School West In Grave West wordt een brede school gerealiseerd op de locatie van De Raamdonk. Het terrein van De Raamdonk is voldoende groot voor realisatie van de brede school. Er wordt gerenoveerd en uitbreiding gerealiseerd voor de Wegwijzer, een deel van De Raamdonk, BSO, en 1 peutergroep. In verband met onvoldoende middelen wordt de gymzaal bij de Wegwijzer gehandhaafd. De volgende afbeelding brengt de situatie van De Raamdonk in beeld. Er zijn twee percelen: De Raamdonk (groen), Kinderopvang Grave (geel). De Raamdonk bestaat uit twee gebouwen (vroeger jongens- en meisjesschool). Stichting Kinderopvang Grave is gehuisvest in semi permanente huisvesting ernaast (pand en grond zijn eigendom van de Kinderopvang). Pagina 8 van 18

9 De ruimtebehoefte is uitgewerkt in onderstaande tabel. Hierbij is uitgangspunt dat De Raamdonk (1.817 m2 inclusief de huidige ruimte voor peuterspeelzaal)gerenoveerd wordt en dat beperkt uitgebreid. Dit uitgangspunt is onderbouwd met een (concept) inpassingsstudie d.d. 8 juni 2012 en een vervolgstudie van Optimus d.d Niet de ruimtebehoefte maar de begrote investering is uiteindelijk leidend en kaderstellend (zie H.5). Grave West twee scholen groepen speellokaal m2 bvo norm toelichting m2 bvo afspraak Raamdonk renovatie> 1817 Wegwijzer uitbreiding> 129 Kindfuncties* 1 70 PSZ (BSO in medegebruik) Totaal Pagina 9 van 18

10 4 Eigendom, bouwheerschap en organisatie Hoe complexer de opgave, des te meer is een regiefunctie gewenst. De BS Oost is een inhoudelijke en ruimtelijke samenwerking tussen diverse partners. Het betreft twee scholen, de GGD/ CJG, buitenschoolse en peuter opvang en wijkfuncties. Bij de ontwikkeling is breed draagvlak nodig: consensus is daarbij het sturingsmiddel. In de praktijk betekent dit dat gebruikers en opdrachtgever in de stuurgroep zijn vertegenwoordigd en samen besluiten nemen. 4.1 Gangbare praktijk Voor enkelvoudige scholen is in de regel het schoolbestuur bouwheer, soms neemt de gemeente die rol over. Voor brede scholen met meerdere gebruikers is bijna altijd de gemeente bouwheer, vanwege de investeringsrol (grip op resultaat van de investering), de eigenaars- en verhuurdersrol (incl. leegstandsrisico), de publieke rol (ruimtelijke ordeningsaspecten, verkeer, parkeren e.d.), de inhoudelijke rol (gebouw toegankelijk voor wijkactiviteiten) en de regierol tussen diverse gebruikers belangen. 4.2 Rol gebruikers Gebruikers hebben de zwaarste inhoudelijke rol. Zij zien erop toe dat hun functies en activiteiten ruimtelijk in de nieuwbouw worden geborgd. Parallel aan de ontwikkeling van de nieuwbouw geven zij uitwerking aan hun visie op samenwerking. De gebruikers/ huurders hebben daarnaast de rol van beoogd exploitant van de brede school en dragen het exploitatie risico. Vaak ligt bij projecten teveel focus op de investering in plaats van op de totale exploitatiekosten. De opgave is de focus op de exploitatie kosten te leggen, zeker nu doordecentralisatie van onderhoud voor het primair onderwijs op stapel staat ( ) en het exploitatie risico voor schoolbesturen nog groter wordt. De gemeente is helder over het beschikbare bouwbudget. Schoolbesturen kunnen besluiten dit te verhogen als deze bijdrage in de investering rendeert in de besparing op de jaarlijkse exploitatiekosten. Huurders kunnen hierop meeliften met mogelijk een beperkte stijging van de huurprijs. 4.3 Projectorganisatie Het advies is om de gemeente opdrachtgever en eigenaar te laten zijn voor dit project. De gemeente werkt met de stuurgroep aan fasedocumenten per fase. In ieder fasedocument komt de voortgang op inhoud, bouw en beheer & exploitatie aan de orde, geordend volgens GOTIK 2. De fasedocumenten worden voorbereid op projectgroep niveau en worden vastgesteld in de stuurgroep. Zonder deze vaststelling kan de gemeente niet verder. De twee schoolbesturen en de gemeente hebben ieder 1 besluitvormende stem 3 in de stuurgroep, de beoogde huurders zijn adviserend lid. De stuurgroep werkt binnen een vastgesteld kader: de Uitgangspuntennotitie. In deze projectorganisatie is ruimte om alle belangen vanuit ieders rol af te wegen en tot evenwichtige besluitvorming te komen. 2 GOTIK = geld (investering en exploitatie), organisatie, tijd, informatie & communicatie, kwaliteit. 3 Wat betreft zaken die het budgetrecht van de gemeenteraad aangaan of de RO bevoegdheden van het college besluit de gemeente. Pagina 10 van 18

11 4.4 Definitiefase Het eerste Fasedocument dat na besluitvorming in de raad dient te worden opgesteld is van de definitiefase. In deze fase wordt de wijze van aanbesteden bepaald, worden de programma s van eisen (van samenwerking, ruimtelijk-functioneel, facilitair en technisch) opgesteld, en de beheernotitie met exploitatiebegroting. De stuurgroep maakt een keuze voor de wijze van aanbesteden en stelt de beheernotitie en exploitatiebegroting op. De projectgroep wordt vervolgens verzocht de programma s van eisen op te stellen. Deze worden ter goedkeuring voorgelegd aan de stuurgroep middels het fasedocument definitiefase. Pagina 11 van 18

12 5 Stichtingskosten & financieringsvarianten Stichtingskosten (Stiko) en huurprijzen zijn als volgt begroot: Functie Stiko/ m² bvo in Huurprijs/ m² bvo in Onderwijsdeel Nieuwbouw Renovatie KDV n.v.t. BSO(alleen medegebruik) (40% van 135) PSZ Wijkfuncties (subsidie gemeente) Overige functies, exclusief gebruik Grondkosten Voor de realisatie van de plannen behoeft er geen grond te worden aangekocht. De grond op de beoogde locaties in zowel Oost als West is of in eigendom van het schoolbestuur (met een economisch claimrecht van de gemeente) of in eigendom van de gemeente. Zonodig vindt overdracht om niet plaats van de grond aan gemeente of aan het schoolbestuur. Bij het huurmodel krijgt de stichting een opstalrecht op de grond. 5.2 Fiscale aspecten Alle investeringskosten zijn berekend inclusief btw. Rekening dient te worden gehouden met een integratieheffing voor de ruimtes van de GGD en de Kinderopvang. 5.3 Tijdelijke huisvesting en onvoorzien Tijdelijke huisvesting: er wordt een bedrag van ,-- begroot voor tijdelijke huisvesting. Een deel van dit bedrag zal ingezet worden voor het plaatsen van noodlokalen op de toekomstige bouwlocatie in Oost en voor beperkte tijdelijke huisvesting in West. 5.4 Verhuiskosten Verhuiskosten: de verhuiskosten voor de scholen worden begroot op , Infrastructuur Bouwrijp maken: in het raadsvoorstel worden de volgende kosten voor de aanleg van infrastructuur, afvoeren puin en dergelijke opgenomen: - Oost: ,--; - West: , Renovatie in West Renovatie De Raamdonk: in een eerder raadsvoorstel is een kostenpost voor renovatie meegenomen van ,--. Deze is gebaseerd op het scenario onderzoek (50% van de normatieve nieuwbouwkosten). Nadere uitwerking van de technisch mogelijkheden resulteert in het uitgangspunt om de gehele Raamdonk te renoveren. De geraamde kosten overeenkomstig de tabel op de volgende pagina bedragen ,--. Pagina 12 van 18

13 5.7 Investering per project Nieuwbouwkosten: de stichtingskosten voor nieuwbouw zijn conform de VNG norm begroot op 1.500,--/m² bvo. Voor verbouw is uitgegaan van 1.000,--/m 2 bvo. Grave Oost groepen speellokaal m² bvo toelichting inv.budget De Sprankel nieuwbouw Hartenaas nieuwbouw GGD/ CJG nieuwbouw Wijkfuncties 120 nieuwbouw (opslag, kantoor, activiteiten) Kindfuncties 1 70 PSZ in medegebruik met BSO Totaal Grave West twee scholen groepen speellokaal m² bvo norm toelichting m² bvo afspraak inv. budget Raamdonk renovatie> Wegwijzer uitbreiding > Kindfuncties* 1 70 PSZ (BSO in medegebruik) 0 Totaal Ontwikkeling jaarlasten In het financiële onderzoek zijn drie financieringsvarianten met elkaar vergeleken: - Traditioneel eigendom bij de gemeente: de gemeente investeert en treedt op als verhuurder/ingebruikgever. - Eigendom bij een woningcorporatie: de corporatie investeert en treedt op als verhuurder. - Eigendom bij een beheerstichting: de beheerstichting investeert, verhuurt aan schoolbesturen en aan kinderopvang. Om de huurpenningen te kunnen dekken, gaan de schoolbesturen en de gemeente Grave een bekostigingsovereenkomst met elkaar aan, waarbij de Gemeente Grave een deel van haar uitkering uit het Gemeentefonds overdraagt op de schoolbesturen. Deze financieringsoplossing houdt in dat voor deze objecten onderwijshuisvesting van gemeente wordt doorgedecentraliseerd aan de betrokken schoolbesturen. Hieronder volgt een samenvatting van de financiële bevindingen op basis van het opgeleverde exploitatieonderzoek d.d. 17 oktober In het traditionele model is in dit exploitatieonderzoek gerekend met een rekenrente van 4,25%. Aanvangslasten in West Oost Traditioneel (dalend) (dalend) Woningcorporatie (stijgend) (stijgend Beheerstichting (min of meer (min of meer vlak) vlak) Huidige lasten De begrote onderhoudskosten worden betaald uit de reserve onderwijshuisvesting. In verband met bezuinigingen vindt momenteel geen storting plaats in de voorziening Huisvesting scholen. Pagina 13 van 18

14 De rekenrente is tijdens het onderzoek door de gemeente naar beneden bijgesteld naar 3,25%. Deze bijstelling is door het adviesteam niet gedaan voor de bancaire rente. Dit wordt beoordeeld als een te groot renterisico dat mogelijk niet haalbaar blijkt als de leningen over 1 of 2 jaar moeten worden aangegaan. De bancaire rente wordt gehandhaafd op 5%. Het exploitatieonderzoek is niet bijgesteld maar duidelijk is dat het voordeel bij een beheerstichtingvariant ten opzichte van een traditionele variant zoals in bovenstaande tabel is beschreven met de bijgestelde rekenrente niet meer opgaat. Het advies is met de nieuwe rekenrente te kiezen voor het traditionele model. Pagina 14 van 18

15 6 Vrijkomende panden en mogelijkheden De volgende panden komen vrij: - De Hartenaas; - De Wegwijzer; - De wijkvoorziening(en) Esterade, Katrien en De Westhoek. Eventuele sloop van de gemeentelijke gebouwen en eventuele herontwikkeling zijn geen onderdeel van het project. De boekwaardes worden afgeboekt, met uitzondering van die van de Hartenaas (bouwjaar 1995). Dit gebouw is in goede staat, kent een lage boekwaarde en lage eigenaarslasten. Hiervoor zal een nieuwe huurder/koper worden gezocht. Pagina 15 van 18

16 7 Planning Aanvankelijk werd uitgegaan van gefaseerde uitvoering van de plannen. Hierbij zou eerst de brede school Oost gerealiseerd worden en daarna de brede school West. De Stuurgroep opteert nu voor gelijktijdige uitvoering. Na besluitvorming (september 2013) wordt gestart met het ontwikkeltraject gevolgd door de realisatie. Oplevering wordt voor de brede school West voorzien in Voor Oost wordt voorzien in oplevering in Pagina 16 van 18

17 8 Beheer en exploitatie Huurders en gebruikers zijn ieder verantwoordelijk voor de eigen facilitaire exploitatie. De gemeente draagt structureel de exploitatiekosten van de wijkvoorziening. Voor de verrekening van facilitaire kosten wordt een verdeelsleutel opgesteld. Deze kostenverdeelsleutel wordt vastgesteld op basis van m² s bvo parallel aan het op te stellen PvE. De integrale ruimtestaat is leidend voor het aantal vierkante meters exclusief gebruik en medegebruik per partij. Voor het uitvoeren van het gezamenlijk beheer wordt een facilitaire (gebruikers) beheerorganisatie ingericht, die jaarlijks een facilitaire exploitatiebegroting opstelt. Pagina 17 van 18

18 Bijlage 1 Samenstelling stuurgroep 1. Brede Stuurgroep (voor uitgangspunten en voor samenwerking) Naam Organisatie Functie in stuurgroep Fred Vink Gemeente Grave, Ambtelijk projectleider onderwijshuisvesting Gerard Adams Gemeente Grave, wethouder Bestuurlijk opdrachtgever Hans Bouwhuis St. Invitare Openbaar Onderwijs Gebruik/exploitatie Invitare (Hartenaas) Marc van Baast Optimus Primair Onderwijs Gebruik/exploitatie Optimus (De Sprankel, De Wegwijzer en De Raamdonk) Mieke Vloet Radius Huurderjeugd- en jongerenwerk Ria Vissers Kinderopvang en Peuterplus Huurder kinderopvang Hennie Antonis Quadrant Gebruik/exploitatie wijkvoorziening Conny Zijm Quadrant Gebruik/exploitatie wijkvoorziening Annie van de Ven GGD Huurder JGZ Trees Holla Regionaal Maatschappelijk Werk Huurder CJG Anita Keita* Penta Rho Huisvesting & Organisatie Extern projectleider Carolien van der Velden Penta Rho Huisvesting & Organisatie Projectmedewerker *Voorzitter is Anita Keita, notulen worden verzorgd door Penta Rho 2. Stuurgroep Bouw Brede scholen / IKC s: vanaf oktober 2013 Naam Organisatie Functie in stuurgroep Fred Vink Gemeente Grave, Ambtelijk projectleider onderwijshuisvesting Gerard Adams Gemeente Grave, wethouder Bestuurlijk opdrachtgever Hans Bouwhuis St. Invitare Openbaar Onderwijs Gebruik/exploitatie Invitare (Hartenaas) Marc van Baast Optimus Primair Onderwijs Gebruik/exploitatie Optimus (De Sprankel, De Wegwijzer en De Raamdonk) p.m. De Eerste Stap Kinderopvang Grave Huurder kinderopvang BV p.m. GGD Huurder GGD Conny Zijm Quadrant Gebruik/ exploitatie wijkvoorziening Anita Keita Penta Rho Huisvesting & Organisatie Extern projectleider Carolien van der Velden Penta Rho Huisvesting & Organisatie Projectmedewerker NB: Radius is geen deelnemer meer aan de stuurgroep. Pagina 18 van 18