Probleemanalyse en oplossingsrichtingen fietsenstallingen station Leiden. 1 april 2008

Transcriptie

1 Probleemanalyse en oplossingsrichtingen fietsenstallingen station Leiden 1 april 2008

2 Stationsplein 1 Postbus AX Amersfoort Telefoon Probleemanalyse en oplossingsrichtingen fietsenstallingen station Leiden mevrouw S. van Hees MSc Amersfoort, 1 april /SHS/PFL

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Uitgangspunten Stallingen in de stationsomgeving Huidige aantallen plekken en fietsen Verwachte groei Indicatie van huidige kosten en opbrengsten Ontwikkelingen en projecten in het gebied 4 3 Probleemanalyse Verkenning Korte termijn Lange termijn 6 4 Oplossingsmogelijkheden korte termijn 7 5 Varianten 9 6 Vervolgstappen Aanpak korte termijn Aanpak (middel)lange termijn Bestuurlijk 14 Bijlagen 1. Stationsomgeving 2. Regimes

4 1 Inleiding In Leiden wordt veel gebruik gemaakt van de fiets en van de fietsenstallingen, zowel aan de stadszijde als de zeezijde van het station. Het aantal fietsenstallingen rond het station is hoog maar toch onvoldoende om de vraag aan te kunnen. De realisatie van een nieuwe ondergrondse stalling in 2009 aan de zeezijde is de aanleiding voor de eerste verkenning in De nieuwe ondergrondse stalling is een vervanging van de onbewaakte stalling op maaiveld. Er is geen sprake van uitbreiding dus moet gezocht worden naar een meer integrale aanpak van de fietsenstallingen bij het station van Leiden. Daarbij wordt bekeken hoe de overlast van de vele weesfietsen en fietswrakken kan worden aangepakt. Na een eerste verkenning van de integrale aanpak van de fietsenstallingen zijn de gemeente Leiden (Projectbureau, Handhaving en Verkeer), NS Fiets, ProRail, NS Reizigers en NS Poort met elkaar om de tafel gegaan. Deze notitie is dan ook een gezamenlijk product van de genoemde partijen en dient ter ondersteuning van de vervolgstappen in het proces. Tijdens de bijeenkomsten is de probleemanalyse aangescherpt en zijn de oplossingsrichtingen voor een integrale aanpak van de fietsenstallingen in het stationsgebied van Leiden nader uitgewerkt. De mogelijkheden, belangen en ambities zijn op een rij gezet en er is een onderscheid gemaakt tussen een aanpak voor de korte en (middel)lange termijn. Een belangrijke conclusie uit het proces tot nu toe is het belang van samenwerking om te komen tot een integrale oplossing van het fietsenstallingenprobleem bij het station Leiden nu en in de toekomst. Allereerst worden in hoofdstuk 2 de verschillende uitgangspunten besproken. In hoofdstuk 3 wordt de probleemanalyse toegelicht en besproken aan de hand van een korte en lange termijn visie. In hoofdstuk 4 worden de oplossingsrichtingen geschetst en in hoofdstuk 5 de mogelijke varianten. In het laatste hoofdstuk 6 worden de vervolgstappen uiteengezet en opgesplitst in stappen op korte en op lange termijn. 1/15

5 2 Uitgangspunten 2.1 Stallingen in de stationsomgeving Om het station heen is een restrictiegebied afgesproken waarbinnen de fietsenstallingen liggen. Binnen dit gebied is een aantal (grotere) stallingen waarop wij ons in deze notitie concentreren. Zie hiervoor het onderstaande overzicht. Figuur 1. Kaartje stationsgebied en fietsenstalling Leiden In het gebied zoals aangegeven op het kaartje zijn twee bewaakte, betaalde stallingen van NS Fiets. Aan de stadszijde vier reguliere stallingen; te weten de Stationsweg, de halfverdiepte taxistandplaats, Alphen s perron, Rijnsburgerviaduct en een tijdelijke stalling (Trafolocatie). Verder zijn er aan de stadszijde nog twee kleine stallingen in de vorm van rekken op maaiveld (niet zichtbaar op het kaartje). Aan de zeezijde de nieuw te bouwen stalling op het stationsplein (nog niet zichtbaar) en de tijdelijke fietsenstalling (Poortgebouw) op het LUMC-terrein. In het gebied zijn op dit moment dus twee bewaakte en zeven onbewaakte stallingen. 2.2 Huidige aantallen plekken en fietsen De onderstaande weergegeven aantallen zijn tellingen van ProRail en in lijn met de tellingen van de gemeente Leiden. 2/15

6 Tabel 1. Plekken en fietsen station Leiden Stalling Plekken Fietsen Verschil Bewaakt Onbewaakt Totaal In werkelijkheid zijn er fietsenrekken in de twee bewaakte stallingen. Door de verouderde staat van de rekken 1 is ongeveer driekwart van de totale capaciteit bruikbaar. Het aantal plekken onbewaakt zijn alle onbewaakte fietsenstallingen in het restrictiegebied bij elkaar opgeteld. De bovenstaande gegevens zijn gebaseerd op tellingen. Uitgaande van een berekening op basis van cijfers over het aantal in- en uitstappers op station Leiden (60.000) en het aandeel van de fiets in het voor- en natransport (respectievelijk 48% en 17%) komen we uit op een totaal van stallers per dag 2. Dit komt dicht in de buurt van de telling van Wij gaan daarom uit van een gemiddelde van de tellingen en de berekening en komen begin 2008 uit op ongeveer stallers per dag. 2.3 Verwachte groei ProRail en NS Reizigers zijn samen bezig een methode te ontwikkelen om de prognoses voor de groei in het gebruik van de fietsenstallingen goed in te schatten. In dit percentage worden meegenomen de tellingen, ontwikkelingen van de afgelopen tijd maar ook de ambities. Vooralsnog is het uitgangspunt voor deze notitie het groeipercentage dat ligt tussen de prognoses van NS en ProRail. Station Leiden zit gemiddeld genomen over Nederland aan de bovenkant van de prognoses voor de groei op het spoor en gebruik van de fiets. Daarbij heeft Leiden een hoog fietsaandeel in het voortransport (48%) en in het natransport (17%). Deze zal naar verwachting ook blijven groeien met 1% per jaar. Op dit moment worden de volgende groeipercentages gehanteerd: - Nota Mobiliteit 2 % groei per jaar - NS schat 21% tot ProRail schat 27% tot De rekken zitten te dicht op elkaar en hebben geen uitschuifgoot met liftcylinderveer, hierdoor is slechts de helft van de bovenrekken bruikbaar, dit is een kwart van de gehele stallingcapaciteit 2 Op basis van berekeningen kan gesteld worden dat er per dag in- en uitstappers zijn. Van deze reizigers begint 56% zijn reis in Leiden, 44% heeft Leiden als bestemming. In het voortransport gebruikt 48% (is modalsplit) de fiets, dit zijn dus fietsen. In het natransport gebruikt 17% de fiets, dit is fietsen, samen zijn dit fietsen. 3/15

7 Een snelle berekening met een gemiddeld groeipercentage van 24% tot 2015 geeft aan dat er in Leiden ongeveer fietsplekken nodig zijn in Dit zijn bijna fietsplekken meer dan nu. 2.4 Indicatie van huidige kosten en opbrengsten Per jaar zijn de gemeentelijke kosten van handhaving in het huidige restrictiegebied om het station ,--. Per jaar zijn de kosten van de bewaakte stallingen van NS Fiets ,--. De opbrengsten bedragen , Ontwikkelingen en projecten in het gebied Er zijn in de stationsomgeving op dit moment verschillende ontwikkelingen die zich allemaal in verschillende stadia bevinden. Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in bijlage 1: - bouw van een Regionaal Opleiding Centrum (ROC) - uitbreiding van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) - nieuwe bestemming van de trafolocatie (bijvoorbeeld een bioscoop) - de RijnGouwelijn. De ontwikkelingen in het stationsgebied van Leiden zorgen ervoor dat de ruimte schaars wordt en de mogelijkheden voor stallinglocaties afnemen. Het is voor de gemeente belangrijk dat er op wordt toegezien dat de ontwikkelingen zelf zorgen voor een stallingmogelijkheid. Daarnaast zijn er landelijke en regionaal projecten te onderscheiden die het station en het reizen per fiets aantrekkelijker moeten maken. Deze projecten zijn een mogelijkheid om bij aan te sluiten of gezamenlijk mee op te trekken. - NS Wereldstations - Urgentieprogramma Randstad - Actieplan Groei op het Spoor - Herijking van het Programma Ruimte voor de Fiets. 3 Op basis van de gemiddelde groei van NS en ProRail zijn er in 2015 per dag in- en uitstappers zijn. Van deze reizigers begint 56% zijn reis in Leiden, 44% heeft Leiden als bestemming. In het voortransport tegen die tijd gebruikt 56% (is modalsplit) de fiets, dit zijn dus fietsen. In het natransport gebruikt 20% de fiets, dit is fietsen. Samen is zijn deze stallers. 4/15

8 3 Probleemanalyse 3.1 Verkenning 2007 Uit de eerste verkenning kwamen samengevat de volgende ambities en conclusies naar voren. Ruimtelijke kwaliteit tegen goede prijs Het bieden van een schone, veilige openbare ruimte, wat resulteert in een mooi leeg voorplein. Daarbij beheer van het gebied tegen lage kosten en met beperkte handhaving. Faciliteren OV-reiziger Het stimuleren van het fietsgebruik bij de OV-reizigers. Het zorgen voor een optimaal aanbod van ketenverplaatsing, stallingen zo dicht mogelijk op het perron en daarbij differentiatie in (kwaliteit)aanbod. Conclusie verkenning bouw voort op gemeenschappelijke probleemanalyse en ambities - bekijk de totale capaciteit van de stallingen - bekijk beheer en toezicht - betrek toekomstige ontwikkelingen in de oplossingsruimte - kijk welke partijen nog meer betrokken moeten worden. 3.2 Korte termijn In het voorjaar van 2009 opent de nieuwe fietsenstalling aan de Zeezijde van het station Leiden haar deuren. De stalling is een vervanging van de oude stalling, biedt plaats aan fietsen, is gratis en zal voorzien zijn van toezicht. De precieze vorm van toezicht moet nader bepaald worden en een gedeelte van de financiering moet ook nog geregeld worden. Omdat de nieuwe stalling gratis is en toezicht heeft, treedt de situatie op waarbij er concurrentie kan ontstaan met de betaalde, bewaakte stalling van NS Fiets 4. Het gebruik van de betaalde stalling zal afnemen waardoor de druk op de onbewaakte stalling zal toenemen terwijl de capaciteit hetzelfde blijft. 4 Een snelle berekening op basis van de ervaringen in Groningen (bron NS Fiets) leert dat door het toevoegen van een gratis, bewaakte fietsenstalling het gebruik van de bestaande betaalde en bewaakte stalling met ongeveer 30% kan afnemen. Voor Leiden zou de druk op de totale onbewaakte stallingen toenemen van (zie tabel 1) naar fietsen. Terwijl het aantal lege plekken in de betaalde stalling toeneemt tot plekken. Met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van de openbare ruimte en handhaving. 5/15

9 Naast de (capaciteits)problemen die er al zijn met de hoeveelheid fietsen, zal deze overlast door de nieuwe stalling verder toenemen. Naast de overlast van wildgeparkeerde weesfietsen en fietswrakken in de stationsomgeving Leiden is ook de onduidelijke positionering van de stallingen in het gebied een aandachtpunt. Dit gaat over zowel de locaties als de kwaliteit van de stallingen. Conclusie korte termijn: De bouw van een nieuwe bewaakte fietsenstalling is investeren in leegstand in de bewaakte, betaalde stalling. Capaciteitsuitbreiding is daarom alleen mogelijk door integraal beheer en afstemming van de exploitatie. Omdat de nieuwe stalling een vervanging is van de onbewaakte stalling aan de zeezijde en het fietsenprobleem om het station van Leiden alleen maar groter wordt zijn alle partijen het er over eens dat er op korte termijn (voor de opening van de nieuwe stalling in het voorjaar van 2009) maatregelen moeten worden getroffen. Deze maatregelen moeten het tekort aan plaatsen en de overlast op korte termijn terugdringen en passen bij de groei van en de plannen voor de lange termijn (no-regret maatregelen). 3.3 Lange termijn Zoals aangegeven in de eerdere berekening (paragraaf 2.3) is de verwachting voor de middellange en lange termijn dat de groei van het OV gebruik zal toenemen. Ook het percentage voor- en natransport zal toenemen. Deze groei zal vooral moeten worden opgevangen door fiets en ander openbaar vervoer (bus/tram). Omdat de ruimte in het stationsgebied van Leiden zeer beperkt is zal dit (zonder aanvullende maatregelen) in de toekomst tot nog meer overlast en hogere kosten leiden. Dit heeft gevolgen voor het treingebruik, de stimulering van het OV, het stationsgebied, de gemeente en zijn inwoners. Conclusie lange termijn: De vraag naar fietsplekken zal blijven stijgen terwijl de ruimte voor stallingen in het stationsgebied afneemt. De capaciteitsproblemen bij Leiden Centraal zijn al fors en zullen nog verder toenemen. Dit vraagt om een inzet van alle betrokken partijen in de stationsomgeving om gezamenlijk te zoeken naar uitbreidingsmogelijkheden en daardoor de groei in de toekomst op te vangen. Dit vraagt ook om een gezamenlijke financiële inspanning. Gezien de complexe ruimtelijke ontwikkelingen in het stationsgebied vraagt dat om maatwerk en dus intensieve samenwerking tussen alle betrokken partijen en ontwikkelingen die al plaatsvinden. 6/15

10 4 Oplossingsmogelijkheden korte termijn Op korte termijn zal er geen uitbreiding plaatsvinden in het aantal fietsenstallingen in het stationsgebied van Leiden. Gezocht moet dus worden naar andere mogelijkheden om plaats te kunnen bieden aan ongeveer fietsen per dag. Daarbij moet het stationsgebied meer ruimtelijke kwaliteit krijgen zonder rondslingerende weesfietsen en fietswrakken. De maatregelen die op korte termijn hiervoor genomen kunnen worden zijn: - meer toezicht of bewaking waardoor meer capaciteit - andere verdeling van stallingen (bewaakt/onbewaakt). Capaciteitswinst Gemiddeld genomen is 20% van de fietsen die gestald zijn weesfiets of fietswrak. Uit onderzoek en ervaring blijkt dat door strikt toezicht, beheer en handhaving dit aantal omlaag kan naar 10%. 5 Met andere woorden: door intensief beheer is een capaciteitswinst in de stallingen te behalen van 10%. Wanneer bijvoorbeeld gekozen wordt voor een geheel bewaakt stationsgebied kan het percentage weesfietsen en fietswrakken naar verwachting omlaag naar 5%. Er zal dus altijd een percentage ongebruikte fietsen in het stationsgebied aanwezig zijn welk regime ook gekozen wordt. Voor een uitleg van de regimes zie bijlage 2. Er is zoals aangegeven veel capaciteitswinst te halen in de aanpassing van het regime in het stationsgebied. Naast de minimale basis in de vorm van handhaving van de regels en beheer gebied is er een aantal mogelijkheden: - toezicht door alleen rondlopen - toezicht door camera s en rondlopen - bewaking door camera s, rondlopen en controle. Welke maatregelen er ook genomen worden om de problemen in Leiden aan te pakken, een aangepast regime in de vorm van toezicht of bewaking zal er in ieder geval deel van uit moeten maken. 5 Uit cijfers blijkt dat het aantal weesfietsen per stalling tussen de 7% en 20%.van de stallingcapaciteit beslaat. Uit tellingen bij de taxistandplaats in Leiden is er zelfs sprake van 27%. Op basis van dit cijfer en in de wetenschap dat Leiden een studentenstad is met bijbehorend fietsgedrag, kan er vanuit worden gegaan dat Leiden aan de bovenkant van de bandbreedte zit. In deze notitie gaan wij daarom uit van een capaciteitsbeslag van 20%. 7/15

11 Exploitatie Naast de aanpassing van het regime is het ook goed om te kijken naar de verdeling bewaakt/onbewaakt, de locatie en ligging van de stallingen ten opzichte van het gebied. Vraag en aanbod moeten beter op elkaar afgestemd worden zodat er geen sprake is van leegstand in de betaalde stalling terwijl en een tekort is in de onbewaakte stallingen. Daarbij is het goed te kijken of de kwaliteit (gemak voor de gebruiker) van de stalling past bij de verdeling onbewaakt/bewaakt. De nieuw te bouwen stalling wordt van een aanzienlijk hogere kwaliteit dan de betaalde stallingen op dit moment terwijl de nieuwe stalling gratis wordt. 8/15

12 5 Varianten Dit overzicht van vijf mogelijke oplossingen zijn een eerste aanzet, de varianten moeten nog nader onderzocht en doorgerekend worden. De financiële vooren nadelen zijn op basis van schattingen. Een overzicht van de stallingen is terug te vinden in pararaaf 2.1. Variant 0. Niets doen (alleen nieuwe/vervangende stalling) De nieuwe stalling is vervanging van de onbewaakte stelling aan de zeezijde en biedt plaats aan fietsen. Stallen blijft hier gratis en er zal toezicht aanwezig zijn. Voordeel - kwaliteitsverbetering t.o.v. oude stalling (een duidelijke kwaliteitsverbetering door inpandig, bredere steek, nieuwste techniek) - door toezicht minder weesfietsen in de nieuwe stalling Nadeel - geen capaciteitsuitbreiding - leegloop bewaakte stalling - minder opbrengsten voor NS Fiets - hoge kosten beheer en toezicht - weinig diversiteit aan de zeezijde (alleen toezicht of bewaakt) geen rekken op maaiveld - winst van minder weesfietsen valt weg tegen afname bewaakte stalling - druk op het gebied buiten restrictiegebied - slecht voor het imago van Leiden Conclusie en lange termijn: Voor alle varianten geldt dat het bouwen van de nieuwe stalling het capaciteitsprobleem niet oplost maar dat de stalling wel een kwaliteitsverbetering is t.o.v. de onbewaakte stalling op maaiveld. De situatie op dit moment en deze nulvariant geeft duidelijk het belang van samenwerking tussen NS Fiets, de gemeente en de andere betrokken partijen in de omgeving aan. Variant 1. Alles gratis en bewaakt (bewaakt en onbewaakt) Alle fietsenstallingen in het gebied om het station worden voorzien van een soort omheining; dit kunnen hekken, maar ook een duidelijke afbakening op de grond zijn. Per stalling komen er camera s en een aantal bewakers voor het hele gebied. 9/15

13 Voordeel - gratis voor gebruiker - extra fietsreizigers in modal split - capaciteitswinst door gebruik overcapaciteit NS, minder weesfietsen - schonere en veiligere ruimte - anti-fietsdiefstaleffect - klantvriendelijk, uitnodigend - één uniform regime - hoog serviceniveau Nadeel - hoge druk vanwege extra belangstelling - schaarste dus langere zoektijd (waardoor fietsen plaatsen buiten het gebied) - (hoge) investeringskosten in hekken, camera s, bebording enz. - hoge kosten bewaking en toezicht - geen inkomsten - door capaciteitstekort ontevreden klanten Conclusie en lange termijn: Voor de gebruiker is dit de beste optie. Een groot nadeel zijn de hoge kosten en het missen van inkomsten t.o.v. de situatie nu. Voor de lange termijn maakt deze variant uitbreiding van het aantal stallingengoed mogelijk mits er overal voor toezicht/bewaking gezorgd kan worden. Een ander nadeel aan deze variant is de lange zoektijd en het missen van variatie in het aanbod van de stallingen. Een oplossing voor de zoektijd kan een fietsparkeer-verwijssysteem zijn dat aangeeft waar de lege plekken zijn (maar maakt het geheel nog duurder). Een oplossing voor het missen van variatie is een stalling alleen voor abonnementhouders met een hogere kwaliteit. Variant 2. Betaalde, bewaakte stalling en toezicht bij onbewaakt De nieuwe stalling wordt net als de twee NS Fiets stallingen betaald en bewaakt, hierbij kan gevarieerd worden in de prijs voor de stalling. De overige stallingen blijven gratis en krijgen toezicht. Voordeel - capaciteitswinst (bij toezicht hele gebied) - schonere ruimte aan beide kanten van het station Nadeel - door het missen van een gratis stalling aan de zeezijde grotere druk buiten het restrictiegebied aan de zeezijde of wild parkeren (hoge handhaving) en vraaguitval - niet klantvriendelijk aan de zeezijde Conclusie en lange termijn: Een mogelijkheid kan zijn dat er aan de zeezijde een gratis (tijdelijke) stalling bijgebouwd wordt om meer variatie in het aanbod te krijgen. Of deze variant kan een opmaat zijn naar variant 3, alles betaald/bewaakt door ook aan de stadszijde de stallingen aan te passen. 10/15

14 Variant 3. Alles betaald (verschil in kwaliteit en prijs mogelijk) Alle stallingen worden omgebouwd tot stallingen waar het systeem van bewaking en betaling toegepast kan worden. Er is dan sprake van een in- en uitgang, er komen camera s en minimaal een bewaker of enkele bewakers voor het hele gebied. Overal komen poortjes, een soort ticketsysteem en bijbehorende administratie. Voordeel - nette stallingen van goede kwaliteit - alleen gebruikers betalen - kleine financiële winst behalen - investeringen zijn gedekt Nadeel - onbeheersbare situatie binnen en buiten het restrictiegebied - uitval van fietsstallers, en dus ook van NS-reizigers - grote handhavinginspanning - gedoe met in/uitchecken - OV chipcard nodig Conclusie en lange termijn: Op dit moment moet er volgens de eisen aan stallingen bij stations een onbetaalde stalling in het gebied aanwezig zijn. Gezien de toekomstige groei en de bijbehorende kosten is het goed als deze variant onderdeel is van de discussie. Denk daarbij aan de vergelijking met betaald parkeren voor de auto. Daarbij wel de kanttekening dat dit politiek en maatschappelijk een moeilijk te verkopen idee is. Variant 4. Alles gratis bewaakt maar na drie dagen betalen Deze variant is een combinatie van variant 1 en 3 waarbij de stallingen zodanig ingericht worden dat controle op het aantal stallers mogelijk is. Er wordt pas een bedrag betaald na drie dagen of langer stallen. Wanneer de fiets wordt opgehaald wordt er afgerekend of de fiets wordt verwijderd. Voordeel - veel capaciteitswinst, goede benutting van stallingen - schonere en veiligere ruimte - geld dat in de markt zit wordt verzilverd - gratis, dus extra fietsreizigers in modal split - anti-fietsdiefstaleffect - klantvriendelijk, uitnodigend - één uniform regime Nadeel - toeloop van stallers leidt tot vluchtgedrag (want vol=vol) en langstallers (laatste is ook een voordeel!) - ontevreden klanten - geen variatie/keuze in aanbod - gedoe met in/uitchecken - OV chipcard nodig - investering en jaarlijkse kosten kunnen hoger zijn dan de winst 11/15

15 Conclusie en lange termijn: Deze variant kan een meer klantvriendelijke optie zijn tussen variant 1 en 3. Het moet wel mogelijk gemaakt worden dat deze controle uitgevoerd kan worden. Om te beginnen kan dit alleen gelden voor de inpandige stalling (twee betaalde en de nieuwe), dit vergt wel extra toezichtinspanning bij de overige stallingen. Bij goed toezicht voorkomt deze variant dat langstallers, die afkomen op het gratis stallen, capaciteit bezet houden, die door echte treinreizigers benut zou kunnen worden. Het moet daarbij nog nader uitgezocht worden of de groep langstallers groot genoeg is om deze variant (financieel)aantrekkelijk te maken. Variant 5. Variant 0 maar dan een wisseling van de stallingen nieuwe stalling en de betaalde stalling zeezijde De nieuwe stalling op het stationsplein aan de zeezijde wordt bewaakt en betaald, de betaalde NS Fietsstalling aan de zeezijde wordt gratis met toezicht. Aan de stadzijde kan de situatie ongewijzigd blijven of kan ook toezicht komen. Voordeel - kosten gelijk aan variant 0 - opbrengst is hoger mits er meer mensen gebruik gaan maken van de betaalde stalling - betere benutting stallingen - beter tariefbeleid (door kwaliteitsverschil) Nadeel - onduidelijk verschil voor de klant tussen bewaakt en toezicht aan de zeezijde - geen capaciteitswinst in aantal te gebruiken rekken Conclusie en lange termijn: Een groot nadeel in deze vorm is dat het aantal rekken niet toeneemt, de aantallen te gebruiken rekken zijn in beide stalling ongeveer evenveel. Om te zorgen voor meer capaciteit zou ook aan de stadszijde gezocht moeten worden naar een betere verdeling van bewaakt/onbewaakt. Een aangepast tariefbeleid voor de drie inpandige stallingen is hierbij ook te overwegen. Net als variant 2 zou het zeker ook gezien de toekomst een mogelijkheid kunnen zijn dat een onbewaakte stalling in de vorm van rekken bijgebouwd wordt aan de zeezijde. 12/15

16 6 Vervolgstappen Uit de varianten blijkt dat voor de aanpak van de stallingenproblematiek rondom station Leiden een integrale aanpak en een betere afstemming van exploitatie essentieel is voor zowel de korte als de (middel)lange termijn. 6.1 Aanpak korte termijn Een nadere uitwerking van de varianten zal moeten aangeven hoe zwaar de voor- en nadelen wegen en welke gevolgen ze precies hebben voor het stationsgebied. Per variant zijn er uiteraard ook verschillende uitwerkingsmogelijkheden die nader bekeken moeten worden. Voor de korte termijn (na 2008) is het goed de volgende varianten nader uit te werken. Bij de variant is het grootste voor- en nadeel aangegeven en de voorwaarde of beste mogelijkheid voor uitvoering aangegeven. Variant 2. Betaalde, bewaakte stalling en toezicht bij onbewaakt V: capaciteitswinst en schonere ruimte N: geen variatie in aanbod zeezijde Voorwaarde is toezicht in het hele gebied. Mogelijkheid is het realiseren van een gratis stalling aan de zeezijde. Daarbij is variatie in tarief bij de stallingen en promotie van de betaalde stallingen bevorderlijk voor het gebruik. Variant 4. Alles gratis bewaakt maar na drie dagen betalen V: capaciteitswinst en schonere ruimte N: lang zoeken naar een plek en kosten Mogelijk is de variant eerst toepassen bij de inpandige stallingen of alleen de nieuwe stalling en voorwaarde is het zorgen voor voldoende toezicht in de rest van het gebied. Variant 5. Variant 0 maar dan een wisseling van de stallingen 1 en 3 V: betalen voor kwaliteit N: capaciteit blijft gelijk Mogelijk kan capaciteitsuitbreiding door ook iets te doen aan de betaalde stalling aan de stadzijde. Verder hetzelfde als variant 2. Los van de varianten (gekozen regime/indeling stallingen) is het kiezen voor één beheersorganisatie met toezicht voor het hele gebied een goede en bijna onvermijdelijke eerste stap. Daarbij geldt voor alle varianten dat een kwaliteitsverbetering van de twee NS stallingen de verschillende varianten meer mogelijkheden biedt. 13/15

17 6.2 Aanpak (middel)lange termijn Uit de in deze notitie beschreven probleemanalyse blijkt dat naast maatregelen op korte termijn er ook een aanpak voor (middel) lange termijn nodig is om de geformuleerde ambities waar te maken. Voor de middellange termijn is het goed de volgende varianten met bijbehorende moeilijkheden te bekijken. Variant 1. Alles gratis en bewaakt (bewaakt en onbewaakt) - financiële haarbaarheid Variant 3. Alles betaald (verschil in kwaliteit en prijs mogelijk) - regels vanuit het ministerie Verkeer en Waterstaat - (cultuur)omslag in de maatschappij. Een succesvolle aanpak voor de (middel)lange termijn moet worden ingebed in lopende reeds lopende trajecten. Concreet: 1. Leiden Centraal Project Masterplan Stationsomgeving (ontwikkelingen in het stationsgebied). 2. De realisatie van de Rijn Gouwe Lijn en de daaruit voortvloeiende herinrichting van de stationsomgeving. 3. Leiden Wereldstation. 4. Het Randstad Urgent Project Korte termijn maatregelen Openbaar Vervoer. 5. Actieplan Groei op het spoor. 6. Herijking van het Programma Ruimte voor de Fiets. De gemeente Leiden staat primair aan de lat voor het Masterplan Stationsomgeving en in de inpassing van de Rijn Gouwe Lijn. NS Reizigers en NS Fiets voor inspanning vanuit de NS, NS Poort voor de afstemming met de proeflocatie Leiden als Wereldstation en ProRail voor de herijking van het Programma Ruimte voor de Fiets. Het is dan ook aan te bevelen om ook de komende tijd regelmatig met elkaar in gesprek te blijven over de verschillende ontwikkelingen. 6.3 Bestuurlijk Belangrijk bij de keuze voor de variant op korte termijn is de inpasbaarheid van de oplossing voor (middel)lange termijn. De keuze voor de variant voor de korte termijn geeft mogelijkheden of beperkingen voor de oplossingen voor de lange termijn. Zo is het bijvoorbeeld lastig om alle stallingen gratis te maken en een aantal jaren later alles betaald. Op korte termijn is een definitieve keuze nodig voor het beheersregime (toezicht/bewaakt) zoals dat na opening van de nieuwe fietsenstalling moet gelden. Dit vraagt om breed gedragen overeenstemming over de achterliggende probleemanalyse en de verkenning van de oplossingsrichtingen. 14/15

18 De direct betrokken partijen bij deze verkenning zijn het eens over de probleemanalyse en daaraan ten grondslag liggende cijfers, zoals vastgelegd in deze notitie. Alle betrokken partijen bespreken de komende weken deze notitie binnen hun organisatie en vragen daarbij nadrukkelijk om (bestuurlijke) instemming met de probleemanalyse en de keuze voor nader uit te werken varianten. Tegelijkertijd, en dus deels vooruitlopend op de resultaten van de interne besprekingen, werken de gemeente Leiden en NS Fiets de voorkeursvarianten nader uit. Voor een haalbare oplossing op korte termijn moeten het bestuurlijke en inhoudelijke spoor zijn afgerond zodat voor de zomer er concrete, goed onderbouwde voorstellen liggen. 15/15

19 Bijlagen

20 Stationsomgeving Ontwikkelingen stationsomgeving ROC Op een kleine afstand van het station zal een Regionaal Opleiding Centrum (ROC) gebouwd worden welke in 2011 gerealiseerd zal zijn. Het ROC is verplicht om voor zijn eigen studenten een fietsenstalling te bouwen die tenminste voldoende ruimte biedt voor het eigen gebruik van de studenten. LUMC Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) zal zijn locatie naast het station uitbreiden en heeft nog geen concrete plannen voor de fietsenstallingen die net als het ROC minstens moet kunnen woldoen aan het eigen gebruik van het ziekenhuis. Trafolocatie De eventuele bouw van een uitgaanscentrum op trafolocatie aan de stadszijde van het station. Dit uitgaanscentrum zal onder andere een bioscoop hebben en moet net als de andere ontwikkelingen zorgen voor een fietsenstalling die tenminste voldoet aan het eigen gebruik. RijnGouwelijn De plannen voor Rijn Gouwelijn zijn nog onzeker maar de tram zal eindigen op het station van Leiden. De mogelijkheid bestaat dat de tram een gedeelte van de capaciteit van de stallingen weg zal nemen door zijn route bijvoorbeeld door de Stationsstraat. Projecten stationsomgeving Wereldstations NS Poort is bezig met het concept Wereldstations waarvoor station Leiden dient als een van de proefprojecten. De gedachte achter dit concept valt uiteen in drie domeinen of functies die een treinstation kan hebben: - aankomst en ontvangst: kaartjes kopen, fiets stallen - verblijf: winkels, eten en drinken - reizigers: perrons, kiosken op de stations en perrons. Deze drie domeinen moeten ervoor zorgen dat de bezoeker langer op het station blijft doordat het station naast alleen het reizen meer te bieden heeft. Dit betekent dat er meer diensten en service aangeboden wordt. De fiets zou hier mooi inpassen, een goede plek voor de fiets maakt het makkelijk en aantrekkelijk om naar het station te komen en dit per fiets te doen. Bijlage 1 blad 1

21 Randstad Urgent In het programma Randstad Urgent heeft de fiets een duidelijke plaats gekregen als vervoersmiddel van en naar stations. Dit is geheel in de gedachte van ketenmobiliteit waarbij de hele reis die gemaakt wordt in ogenschouw wordt genomen om op die manier reizen van en naar werk soepeler te laten verlopen. Actieplan Groei op het spoor Op dit moment houden verschillende partijen, zoals NS, ProRail en decentrale overheden, zich bezig met het ontwikkelen en aanleggen van fietsvoorzieningen. Het Rijk heeft via dit plan de ambitie zijn ketenverantwoordelijkheid op te pakken en gaat in samenwerking met deze partijen de volgende acties uitvoeren om het voor- en natransport naar het spoor te verbeteren: - opstellen aanvalsplan Weg met de Weesfiets - geven van een investeringsimpuls voor de aanleg van extra fietsparkeerplaatsen bij stations - verbeteren van de bekendheid van fietsenstallingen bij stations. Ruimte voor de Fiets Het programma Ruimte voor de Fiets is oorspronkelijk opgezet om alle fietsenstallingen bij stations in Nederland op een zelfde kwaliteitsniveau te brengen. Door de jaren heen is het programma zich gaan richten op capaciteitknelpunten door op verschillende locaties de stallingen uit te breiden. Naar aanleiding van de snelle ontwikkelingen in het gebruik van de stallingen en de integrale benadering vindt er in 2008 een herijking plaats van het programma. Omdat vele locaties moeilijk uit te breiden zijn en de vraag naar plekken blijft toenemen, zoekt het programma naar een andere werkwijze voor de moeilijke plekken en gaat het programma naar een werkwijze die zich met behulp van innovatie richt op het hele stallinggebied. Bijlage 1 blad 2

22 Regimes Handhaving en beheer Als minimale en cruciale basis voor het hele aangewezen restrictiegebied om het station geldt handhaving en beheer. Handhaving staat voor de handhaving van de regels zoals het verwijderen van fietsen die buiten de fietsrekken geparkeerd staan. 6 Beheer is het schoonhouden en onderhouden van het gebied om de fietsenstalling en de stallingen zelf. Toezicht Na handhaving en beheer komt toezicht. De minimale vorm van toezicht is bewakingscamera s in en om de stallingen die gecontroleerd worden door een of twee bewakers. Het is mogelijk om naast een persoon achter de monitor ook een of meer mensen rond te laten lopen in het gebied. Bewaking Na toezicht komt bewaking. Bewaking wil zeggen dat er één in- en uitgang is bij de stalling zodat alle gebruikers van de stallingen gecontroleerd worden door een medewerker van de stalling. Dit kan op verschillende manieren; geautomatiseerd via een poort, door een bewaker op een strategisch punt te plaatsen of door het afgeven van kaartjes/bonnetje bij binnenkomst en vertrek. Bij dit regime is ook vaak sprake van betaling voor de stalling. 6 Handhaving op buiten de rekken gestalde fietsen kan pas als er voldoende (gratis) capaciteit beschikbaar is. Capaciteit krijg je door bijbouwen van rekken en door het verwijderen van weesfietsen en wrakken. Pas dan kunnen foutgestalde fietsen worden verwijderd (hier is jurisprudentie over). Gevaarlijk gestalde fietsen (bijvoorbeeld op blindengeleidestrook, fietspad, rijweg, voor een (nood)uitgang) kunnen te allen tijde verwijderd worden. Bijlage 2