PAUL DE BEER & MAISHA VAN PINXTEREN

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "PAUL DE BEER & MAISHA VAN PINXTEREN"

Veerle Visser
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Onder redactie van PAUL DE BEER & MAISHA VAN PINXTEREN M E R I T O C R A T I E Op weg naar een nieuwe klassensamenleving?

2 Meritocratie

3 Meritocratie Op weg naar een nieuwe klassensamenleving? Onder redactie van Paul de Beer en Maisha van Pinxteren Amsterdam University Press

4 Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van een subsidie van Instituut Gak. Ontwerp omslag: Studio Ron van Roon, Amsterdam Ontwerp binnenwerk: Crius Group, Hulshout isbn e-isbn (pdf) doi / nur 600 Creative Commons License CC BY NC ND ( P.T. de Beer, M. van Pinxteren / Amsterdam University Press B.V., Amsterdam, 2016 Some rights reserved. Without limiting the rights under copyright reserved above, any part of this book may be reproduced, stored in or introduced into a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means (electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise).

5 Inhoud Voorwoord 7 Jan van Zĳl 1. Meritocratie: op weg naar een nieuwe klassensamenleving? 9 Paul de Beer 2. Meritocratisering in schoolloopbanen in Nederland 25 Jaap Dronkers en Herman van de Werfhorst 3. Twee kanten van de meritocratie: trends in nominale en positionele ongelĳkheid 45 Herman van de Werfhorst en Jaap Dronkers 4. Opvoeding en ongelĳke kansen : de rol van de culturele opvoeding bĳ de overdracht van ongelĳke kansen tussen generaties 65 Natascha Notten 5. Hoe meritocratisch is de arbeidsmarkt? 103 Paul de Beer en Maisha van Pinxteren 6. Opleiding, deeltĳdarbeid en huishouden : meritocratie op de arbeidsmarkt sinds Wiemer Salverda en Daniella Brals 7. De meritocratisering van de politieke elite 165 Mark Bovens en Anchrit Wille 8. Oordelen over het meritocratische gehalte van de Nederlandse samenleving 199 Sander Steĳn, Herman van de Werfhorst en Brian Burgoon 9. Meritocratie als aanslag op het zelfrespect van verliezers 209 Judith Elshout, Evelien Tonkens en Tsjalling Swierstra

6 10. Hoe meritocratisch is Nederland en is dat reden tot zorg? 235 Paul de Beer en Jan van Zĳl Over de auteurs 251

7 Voorwoord Over dubbeltjes en kwartjes in de eenentwintigste eeuw Wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje. Tot nog niet zo lang geleden was dit een gangbare en nogal defaitistische opvatting in brede lagen van de Nederlandse samenleving. Hoe anders was in dezelfde tĳd het sentiment in de Verenigde Staten. Daar maakte men elkaar al aan het begin van de negentiende eeuw wĳs dat in elke krantenjongen in potentie een miljonair school. Die verschillende maatschappelĳke humeuren aan beide zĳden van de Atlantische Oceaan illustreren wellicht meer de cultuur dan de feitelĳke kansen die burgers in beide samenlevingen hadden. Dit boek gaat over die kansen anno 2016, en wat chiquer geformuleerd over de vraag of en in welke mate onze samenleving gebaseerd is op meritocratische principes en uitgangspunten. Een niet zo makkelĳk te beantwoorden vraag. Het begrip meritocratie wordt in de wetenschap en literatuur niet scherp gedefĳinieerd en vaak verschillend ingevuld. Wat uiteenlopende defĳinities van meritocratie echter met elkaar gemeen hebben, is dat bĳ selectieprocessen de capaciteiten van iemand bepalend dienen te zĳn en niet diens afkomst. Hetzelfde geldt voor de mogelĳkheden om zich relevante kennis te kunnen verwerven. Het meritocratische ideaal ziet toe op gelĳke kansen op goed onderwĳs dat past bĳ iemands talent en mogelĳkheden, én op het verwerven van een maatschappelĳke positie die het gevolg is van dat naadloos passende onderwĳs. Meritocratie lĳkt het in onze samenleving gewonnen te hebben van afkomst. In dit boek wordt getracht de vraag te beantwoorden of dat ook daadwerkelĳk zo is en zo ja, in welke mate. Meer specifĳiek komen er vragen aan de orde over onderwĳsloopbanen en gelĳke kansen. Heeft iedereen met vergelĳkbare capaciteiten ongeacht afkomst ook daadwerkelĳk gelĳke perspectieven? Of is het zo dat de bagage die kinderen uit de elite van huis uit meekrĳgen deze kinderen een voorsprong geeft, die voor kinderen uit meer kwetsbare milieus in hun onderwĳsloopbaan en daarna niet meer is in te lopen? In welke mate draagt de vroege selectie in ons onderwĳssysteem bĳ aan ongelĳke kansen? En als onze samenleving al tendeert naar een meritocratie, wat betekent dat dan voor de sociale cohesie? Zĳn minder getalenteerden dan veroordeeld tot de minder aantrekkelĳke maatschappelĳke posities? En hoe moet de

8 8 VOORWOORD samenleving en meer in het bĳzonder de politiek omgaan met mensen die zich om welke reden dan ook onvoldoende verdienstelĳk kunnen maken? Ook dit zĳn belangrĳke vragen waar de auteurs van deze bundel een antwoord op proberen te geven. Een van deze auteurs is Jaap Dronkers. Als medeauteur van twee hoofdstukken leverde hĳ een belangrĳke bĳdrage aan deze bundel. Op 30 maart 2016, toen het manuscript van het boek net gereed was, is hĳ overleden. Onverwacht en veel te vroeg. Ik ben er van overtuigd dat Jaaps wĳsheid en inzichten nog vele decennia een rol zullen spelen in het publieke debat over het onderwĳs. Dit boek kon tot stand komen dankzĳ een subsidie van Instituut Gak. Jan van Zĳl oud-voorzitter MBO Raad

Vergelijkbare documenten

Een kloof van alle tijden

Een kloof van alle tijden Verschillen tussen lager en hoger opgeleiden in werk, cultuur en politiek Onder redactie van Herman van de Werfhorst Amsterdam University Press Afbeelding omslag: Gerard van Hees