Kranten in de Klas Eindtermen lager onderwijs

Transcriptie

1 Kranten in de Klas Eindtermen lager onderwijs Inleiding 1. Nederlands a. Lezen b. Schrijven c. Vaardigheden/strategieën d. Taalbeschouwing e. Luisteren f. Spreken 2. Wereldoriëntatie a. Tijd i. Dagelijkse tijd ii. Historische tijd iii. Algemene vaardigheden tijd b. Ruimte i. Oriëntatie en kaartvaardigheid ii. Ruimtebeleving iii. Ruimtelijke ordening/bepaaldheid iv. Algemene vaardigheden ruimte v. Verkeer en mobiliteit c. Mens i. Ik en mezelf ii. Ik en de ander iii. Ik en de anderen: in groep d. Maatschappij i. Sociaal-economische verschijnselen ii. Sociaal-culturele verschijnselen iii. Politieke en juridische verschijnselen e. Brongebruik f. Natuur i. Gezondheidseducatie ii. Milieu-educatie g. Technologie i. attitudes 3. Leren leren 4. Sociale vaardigheden KiK Eindtermen Lager Onderwijs 1

2 Inleiding In FLITS komen zowat alle eindtermen voor het schoolvak Nederlands aan bod, uiteraard met de nadruk op lezen, schrijven,vaardigheden/strategieën en taalbeschouwing. Ook aan luisteren en spreken werd zeker gedacht. De lessen wereldoriëntatie zijn bij uitstek geschikt voor Kranten in de Klas. Natuur (gezondheids- en milieu-educatie) en technologie (attitudes) worden aangeraakt, maar de nadruk ligt uiteraard op de onderdelen tijd, ruimte, mens, maatschappij en brongebruik. Kranten in de Klas laat leerlingen nadenken over de wereld om hen heen en geeft hen zin om nadien de actualiteit te blijven volgen. Met FLITS werken uw leerlingen aan de eindtermen leren leren en aan een breed spectrum van sociale vaardigheden. De hedendaagse, FLITSende vormgeving van FLITS bevordert bovendien het leerplezier 1. Nederlands a. Lezen Lezen vormt uiteraard de essentie bij dit project. Onze voornaamste doelstelling is dat leerlingen in de kranten lezen en dat ze zin krijgen om dat vaker te doen. In FLITS leren ze om te gaan met allerhande instructies, uiteraard volgens hun eigen leeftijdsniveau en mogelijkheden. In de kranten zelf interpreteren ze schema s, tabellen en infografieken. Zowel de kranten als FLITS bieden u eindeloze mogelijkheden tot differentiatie. Dankzij de brede waaier aan titels is er voor elk wat wils. Sommige kranten hebben pagina s of bijlagen speciaal voor kinderen: de ideale smaakmaker om het leesplezier te verhogen! Uw leerlingen zien in dat kranten van elkaar verschillen en leren geleidelijk kritisch om te gaan met media. b. Schrijven In FLITS kunnen leerlingen zelf aantekeningen maken en voorgestructureerde schema s invullen. Ze schrijven verslagjes en artikels over persoonlijke belevenissen en gebeurtenissen uit hun omgeving. Dergelijke levensechte opdrachten verhogen niet alleen de bereidheid tot nadenken over de wereld, maar zetten leerlingen ook aan tot kritische reflectie over hun eigen taalvaardigheid. c. Vaardigheden/strategieën KiK Eindtermen Lager Onderwijs 2

3 Met FLITS gebruiken leerlingen vaardigheden/strategieën in verband met luisteren, spreken, lezen en schrijven die nodig zijn om de bijhorende eindtermen te realiseren. Aan de hand van de kranten krijgen ze inzicht in uiteenlopende tekstsoorten en de verschillen tussen moeilijkere en makkelijkere teksten. d. Taalbeschouwing Kranten in de Klas brengt heel wat boeiend taalmateriaal in uw lokaal. Dankzij de kranten leren leerlingen te reflecteren over communicatiestrategieën en taalhandelingen, over taalgedragsregels en over de manier waarop standpunten worden ingenomen of kenbaar gemaakt. e. Luisteren en spreken In FLITS worden leerlingen geregeld aangezet tot groepswerk. Ze leren samenwerken en luisteren naar hun klasgenoten. Hoe meer de leerlingen met elkaar interageren, hoe meer ze ertoe worden aangezet informatie te achterhalen en te structureren. In een verdere fase leren ze verslag uit te brengen en het verwerkte te beoordelen, om vervolgens met klasgenoten en anderen in discussie te treden. 2. Wereldoriëntatie a. Tijd i. Dagelijkse tijd Wanneer leerlingen samen een krant maken, komt daar heel wat planning bij kijken. Ze leren de tijd die ze nodig hebben realistisch in te schatten, verdelen taken onder elkaar en stellen een eenvoudige timing op om hun doel te bereiken. ii. Historische tijd De leerlingen zien in dat de actualiteit ondermeer wordt gevormd door wat in het verre of nabije verleden heeft plaatsgevonden. Door de verhalen uit de kranten leggen leerlingen verbanden tussen verleden, heden en toekomst en worden ze zich bewust van de evoluties in de maatschappij, hier en elders in de wereld. iii. Algemene vaardigheden tijd KiK Eindtermen Lager Onderwijs 3

4 Wie kranten bestudeert, wordt voortdurend geconfronteerd met de verschillen tussen objectief en subjectief, tussen feiten en meningen. U kunt uw leerlingen hier nadrukkelijk op wijzen, zodat ze uiteindelijk zelf het verschil beseffen tussen meningen over historische feiten en de feiten zelf. b. Ruimte i. Oriëntatie en kaartvaardigheid In de kranten staan heel wat infografieken die de beschreven informatie illustreren. Het gaat daarbij niet alleen om statistieken, maar vaak ook om kaartjes en schema s. Dankzij de kranten zijn uw leerlingen niet langer gebonden aan schoolboek of atlas: met actuele kaarten van Vlaanderen en België kunt u de meest uiteenlopende toepassingen illustreren. In combinatie met de artikels vormt dit beeldmateriaal een ideale aanzet om te werken rond begrippen als wijk, gehucht, dorp, deelgemeente, fusiegemeente, stad, provincie, gemeenschap, land en continent. In de krant leren uw leerlingen in welke contexten deze begrippen worden gebruikt, zodat de transfer naar andere (communicatieve) situaties wordt bevorderd. ii. Ruimtebeleving Dankzij de krant komen we soms meer te weten over het leven aan de andere kant van de wereld dan over dat van onze buren. Zo weten we bijvoorbeeld relatief veel meer over de Verenigde Staten dan over de Baltische staten, al liggen deze laatste geografisch een stuk dichter bij ons. Wat zijn de gevolgen van de steeds uitbreidende nieuwsstroom? Zullen mensen zich hierdoor beter informeren of verliezen ze net hun interesse door een overaanbod aan informatie? Elke dag bieden de kranten u een schat aan materiaal om het met uw leerlingen te hebben over hoe onze wereld tot een dorp is verworden en hoe dit de perceptie van de lezers beïnvloedt. Op basis van wat ze lezen, ontdekken de leerlingen meer over hun omgeving en wat ze daarin belangrijk vinden. Zo leren ze suggesties te geven voor de inrichting van die omgeving, wat eveneens behoort tot de eindtermen wereldoriëntatie. iii. Ruimtelijke ordening/bepaaldheid De leerlingen krijgen met de kranten meer inzicht in de verschillen tussen landelijke, stedelijke, toeristische en industriële omgevingen en leren die van elkaar te onderscheiden. KiK Eindtermen Lager Onderwijs 4

5 Ze leren de verbanden te begrijpen tussen de omgeving (bodem, klimaat enz) waarin mensen leven en het dagelijks leven van die mensen zelf. Culturele verschillen komen ruimschoots aan bod in de kranten. Aan de hand van foto s en artikels vergelijken leerlingen aspecten van het dagelijks leven in een land van een ander cultuurgebied met hun eigen leven. iv. Algemene vaardigheden ruimte In de lessen wereldoriëntatie bekijken en analyseren leerlingen landschappen op een gerichte manier en leren ze om te gaan met een atlas. In de kranten vindt u heel wat materiaal om deze nieuw verworven vaardigheden op toe te passen: van kaartjes en grafieken tot foto s en artikels boordevol achtergrondinformatie: in de krant vindt u het allemaal. v. Verkeer en mobiliteit Weekendongevallen, alcoholcontroles, files, de parkeerproblematiek, verkeer en milieu, het openbaar vervoer er gaat geen dag voorbij of er wordt over geschreven in de krant. Krantenartikels vormen bijvoorbeeld de ideale instap om te discussiëren over het toenemende autogebruik en de voor- en nadelen van mogelijke alternatieven. c. Mens i. Ik en mezelf Kranten leren je niet alleen veel over anderen, maar ook over jezelf. Leerlingen leren hun gevoelens te duiden en ze vervolgens te verwoorden. Aan de hand van de gelezen artikels kunnen ze hun eigen indrukken, gevoelens, verlangens, gedachten en waardering spontaan tot uiting brengen. Ze voelen aan hoe zowel gevoelens als gedrag daarbij gestuurd worden door hun levensomstandigheden en de situatie waarin ze zich op dat moment bevinden. ii. Ik en de ander iii. Ik en de anderen: in groep De krant is een afspiegeling van de wereld. De leerlingen ontdekken hoe anderen met elkaar interageren en verbeteren op basis hiervan hun eigen sociale vaardigheden. Regels, normen en waarden komen in de meest uiteenlopende contexten aan bod in de krant. Ze worden afgetoetst aan die van anderen, op basis van deze informatie bijgestuurd en zo geleidelijk geïnternaliseerd. KiK Eindtermen Lager Onderwijs 5

6 d. Maatschappij i. Sociaal-economische verschijnselen Man-vrouw-verschillen op de arbeidsmarkt, prijsvorming van producten, het nut van collectieve voorzieningen door de overheid, verschillen in welvaart, de impact van reclame en media, mogelijkheden tot vrijetijdsbesteding De socio-economische thematiek beslaat een breed spectrum aan onderwerpen en die komen dagelijks uitgebreid in de krant. Aan de hand van artikels, statistieken en interviews worden deze verhalen voor de leerlingen geconcretiseerd. Ver-van-mijn-bed-onderwerpen komen plots heel dichtbij als ze gekoppeld worden aan wat de leerlingen zelf elke dag zien en beleven. ii. Sociaal-culturele verschijnselen Kranten bieden kinderen een blik op de wereld. Ze worden er zich van bewust dat niet iedereen in dezelfde omstandigheden en op dezelfde manier leeft als zijzelf. Hoe objectief een journalist zich ook opstelt, toch blijven we door ons mens-zijn onvermijdelijk gebonden aan subjectiviteit. Onze perceptie wordt gekleurd door de omstandigheden waarin we zijn opgegroeid en waarin we leven en door de normen en waarden die we daardoor vooropstellen. In de krant komen ook andere normen en waarden aan bod, bv arbeidsethos, de manier waarop we omgaan met onze lichamelijkheid, man-vrouwverhoudingen, religie, tolerantie t.o.v. afwijkende meningen, enz. Leerlingen worden via het nieuws geconfronteerd met een diversiteit waarmee ze in hun eigen leefwereld niet allemaal evenveel te maken krijgen. Hoe gaan we om met mensen met een zware ziekte of handicap? Wat zijn de bijzondere noden en verwachtingen van de zwakkeren in onze samenleving en hoe kunnen we daaraan tegemoet komen? Wat zijn de oorzaken en gevolgen van onze multiculturele samenleving, wat is racisme en hoe reageren we daarop? Socio-culturele thematieken vinden we van de regionale pagina s tot de internationale bladzijden. De confrontatie met al die verhalen en invalshoeken is voor leerlingen een ware eye-opener die bovendien smaakt naar meer. iii. Politieke en juridische verschijnselen Met Kranten in de Klas haalt u de wereld in de klas. De confrontatie met recht en onrecht doet uw leerlingen nadenken over de fundamentele Rechten van de Mens en de Rechten van het Kind. KiK Eindtermen Lager Onderwijs 6

7 Door erover te lezen, krijgen de leerlingen inzicht in hoe lokale, nationale en internationale instellingen de hoekstenen vormen van onze democratie en hoe (internationale) organisaties proberen het welzijn en de vrede in de wereld te bevorderen. Vlaanderen, Europa, de wereld: dankzij de krant worden ze voor uw leerlingen meteen een heel stuk tastbaarder. e. Brongebruik De kranten vormen het middel bij uitstek om leerlingen kritisch te leren omgaan met informatie. Op hun eigen niveau leren ze geleidelijk het verschil aanvoelen tussen objectief en subjectief, tussen feiten en meningen. Ze begrijpen het belang van het perspectief waaruit een tekst is geschreven, leren na te gaan wie de auteur is en welke gevolgen dat heeft voor zowel de vorm als de inhoud van een tekst. f. Natuur i. Gezondheidseducatie De laatste jaren besteden de kranten behoorlijk wat aandacht aan gezondheid, gezonde levensgewoonten en lifestyle. Sommige titels wijden er een volledige rubrieken aan; anderen voegen zelfs extra katernen of magazines toe. Van gezonde recepten tot tips voor sportbeoefening en verhalen over ziekte en dood: in de krant vindt u het allemaal. Lezen leerlingen over het gebrek aan hygiëne in bepaalde landen en de medische gevolgen daarvan, dan trekken ze daaruit lessen voor hun eigen leefomgeving en situatie. Bij de confrontatie met deze soms schokkende verhalen is enige toelichting en begeleiding van de leerkracht uiteraard wenselijk. ii. Milieu-educatie Kranten in de Klas brengt heel wat papier in uw lokaal. Eén pakket van 15 kranten weegt gemiddeld 3,3 kilogram. Met de krantenpakketten in de klas kunnen leerlingen zich duidelijker voorstellen hoe snel een beetje afval uitgroeit tot een ware berg. De Vlaamse kranten doen hun uiterste best om zo milieuvriendelijk mogelijk te werk te gaan. Zo wordt er gebruik gemaakt van gerecycleerd papier en plantaardige inkt en wordt heel wat geïnvesteerd in milieuvriendelijke drukpersen. Uiteraard blijft verantwoord consumeren de boodschap en is sensibilisering bij de leerlingen noodzakelijk. Verkwisting dient ten allen tijde te worden vermeden; papierafval moet apart gesorteerd, opgehaald en gerecycleerd worden. De Kranten in de Klas vormen de ideale gelegenheid om hier nogmaals op te wijzen. KiK Eindtermen Lager Onderwijs 7

8 g. Technologie i. Attitudes De impact van technologie op onze samenleving laat zich voelen in de krantenberichtgeving. Vele kranten hebben rubrieken over de nieuwste technische en technologische ontwikkelingen. Actualiteit is zeer belangrijk in deze sector. Met de kranten in de hand ontdekken uw leerlingen de state-of-the-art technologie heet van de naald en leren ze er waardering voor op te brengen. Uiteraard zijn er nog andere invalshoeken te bedenken, zoals bijvoorbeeld - optimalisering van sportuitrusting: Skinfast-badpakken die de weerstand bij het zwemmen verminderen, lichtgewichtfietsen waarmee je zo naar de overwinning flitst, loopschoenen die ervoor zorgen dat je gewrichten minder worden belast enz. - nieuwe snufjes en domotica-toepassingen in en rond het huis: vb een automatische grasmaaier die werkt met zonnecellen, een multimedia-koelkast die automatisch je boodschappenlijstje opstelt, een wasmachine die je een seintje geeft als er een gekleurd kledingstuk bij de witte was zit, een toilet waarin vrouwen rechtopstaand kunnen plassen enz. - nieuwe ontwikkelingen in computers, bv in breedbandtechnologie, geavanceerde computerspelletjes, steeds krachtiger machines, gebruiksvriendelijker programma s enz. Kinderen zijn doorgaans zeer leergierig en laten zich graag verrassen door dergelijke uitvindingen. De kranten vormen de ideale opstap voor boeiende klasgesprekken, die op hun beurt leerlingen warm maken om later zelf professioneel iets te gaan doen met techniek of technologie. 3. Leren leren Kranten vormen ideaal materiaal voor diversificatie en voor begeleid zelfstandig leren. Met de krant biedt u de leerlingen nieuwe kennis in een realistische, niet-schoolse situatie. Dat kennis en woordenschat worden aangeboden in reële contexten, doet de mogelijkheden tot transfer meteen aanzienlijk toenemen. Dankzij de geschreven pers ontdekken leerlingen hoe ze op een systematische manier verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig kunnen gebruiken. Ook houdingen en overtuigingen komen aan bod; de leergierigheid wordt gestimuleerd. Hoe meer leerlingen al weten over een onderwerp dat hen aanspreekt, hoe meer ze vaak spontaan op zoek gaan naar nog meer informatie. KiK Eindtermen Lager Onderwijs 8

9 Biedt u als leerkracht voldoende duiding en begeleiding, dan kunt u dankzij de kranten uw leerlingen aanzetten tot een houding van openheid en tot kritische zin. Leerlingen die voldoende geïnformeerd zijn, voelen zich beter in de wereld: wie kranten leest, werkt dus aan zijn/haar zelfvertrouwen! 4. Sociale vaardigheden a. Relatiewijzen Wie geregeld de krant leest, ontwikkelt een open blik op de wereld. Hoe groter de bekendheid met anderen, hoe meer leerlingen leren respect en waardering voor die anderen op te brengen. In FLITS zijn heel wat groepsopdrachten ingelast. Leerlingen leren hierdoor samen te werken als een team: de ene keer door leiding te geven, de andere keer door onder leiding van iemand anders te werken. Ze leren kritisch te zijn en op een assertieve maar vriendelijke manier hun mening te verwoorden. Bovendien vormen de groepsopdrachten een oefening in het omgaan met kritiek. Voor kinderen is het soms moeilijk hun eigen ongelijk of onwetendheid toe te geven, om te luisteren naar de opmerkingen van anderen en daaruit te leren. b. Gespreksconventies Bij groepswerken en kleine presentaties ontdekken leerlingen de impact van hun lichaamstaal en woorden op anderen. Hoe meer ze dit inoefenen, hoe meer ze aanvoelen welke verbale en niet-verbale gespreksconventies essentieel zijn voor goede communicatie. c. Samenwerking Als leerkracht kunt u zelf bepalen hoe leerlingen in groepen samenwerken. Laat u hen hun gang gaan of stelt u liever zelf de groepen samen? In ieder geval is het de bedoeling dat de leerlingen leren samenwerken met anderen, ongeacht hun geslacht, sociale of etnische origine. KiK Eindtermen Lager Onderwijs 9