interculturele communicatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "interculturele communicatie"

Transcriptie

1 N I E U W S B R I E F Z O M E R K r a c h t i g i n h e t c o n t a c t m a k e n m e t i e d e r s ( v e r b o r g e n ) t a l e n t e n. Grenzeloos: interculturele communicatie Onze maatschappij is steeds meer een multiculturele samenleving waarin meerdere culturen met elkaar samenleven. Ook in ons werk hebben we steeds vaker contact met zakenpartners en collega s uit andere landen en culturen. Door fusies, toenemende internationalisering en grenzen die opengaan, is het een gegeven dat de communicatie op alle gebieden veel meer intercultureel georiënteerd zal zijn. Ook bij Houthoff merken we dat de vraag naar onze expertise op het gebied van interculturele communicatie toeneemt. Wat is cultuur nou eigenlijk? Cultuur is het geheel van vanzelfsprekendheden van waaruit we de dagelijkse werkelijkheid beleven en begrijpen. Het zijn de onuitgesproken zaken die niet ter discussie staan, het ís nu eenmaal zo! Denk eens aan de manier waarop we elkaar begroeten, afspraken maken, feestdagen beleven en omgaan met familie. We worden ons vaak pas bewust van onze eigen cultuur wanneer we geconfronteerd worden met de gebruiken en gewoonten van een andere cultuur. groot belang dat wij ons ervan bewust clichés werken bevestigend en Wanneer we bijvoorbeeld in zijn dat de ander vaak handelt en houden mensen op hun plek. Natuurlijk Nederland twee mannen stevig denkt vanuit een andere achtergrond is het goed om, voordat je naar een gearmd zien lopen, associëren we dat dan wijzelf. Is dit besef er niet en ander land gaat om daar zaken te al gauw met iets seksueels, terwijl blijven we de zaken alleen zien doen, je te verdiepen in de gebruiken het in het Midden-Oosten heel vanuit ons eigen referentiekader, en gewoonten van je gastland (zie gewoon is. Daar wordt juist met dan ontstaat er onbegrip. Hoe los verderop in de nieuwsbrief: In de argwaan gekeken naar een man en je miscommunicatie op zonder jezelf praktijk zakendoen in het buitenland). een vrouw die gearmd op straat lopen. of de ander tekort te doen? Maar wat te doen als je een Maar voor cultuurverschillen hoeven vergadering voorzit met een we het niet zo ver van huis te zoeken. In onze training Interculturele gemêleerd gezelschap zoals een Cultuurverschillen zijn ook te vinden Communicatie willen we de deel- Europees of Aziatisch overleg? binnen je bedrijf: tussen afdelingen, nemers geen gebruiksaanwijzing bedrijfsonderdelen en verschillende geven hoe om te gaan met bijvoor- Houthoff biedt in haar training een vestigingen. Bij ons op de afdeling beeld de Japanners, de Kazachstanen aanpak waarmee je overal ter wereld Linda Houthoff, Algemeen directeur regelen we dat gewoon onderling en de Duitsers. Iedereen kent wel de terechtkunt: het is een generieke Houthoff Training & Coaching zonder te zeuren, maar op het clichés: Nederlanders praten altijd aanpak. Nieuwsgierig geworden? hoofdkantoor gaat alles volgens de volgens het poldermodel, Duitsers Lees gauw verder. Deze nieuwsbrief PS Vind je het handig onze nieuwsbrief regeltjes. zijn zo stipt en Fransen nemen is, gezien het onderwerp, ook in voortaan digitaal te ontvangen? Via Als we vanuit verschillende culturen beslissingen tijdens lange eet- een Engelse versie via onze website onze website kun je jezelf kosteloos met elkaar communiceren, is het van afspraken buiten de deur. Zulke te downloaden. aanmelden.

2 Je weet niet wat je moet verwachten. Gerdy Heek (29) en Jeroen den Hollander (26) zijn beiden werkzaam als consultant bij LogicaCMG te Amstelveen. LogicaCMG is een van de grootste internationale ICT-dienstverleners in Nederland en staat in de top 20 van de wereld. Het bedrijf levert ICT-oplossingen zoals het automatiseren van kantoorprocessen en het digitaliseren van documenten. Aangezien Gerdy en Jeroen een opdracht in het buitenland wilden gaan uitvoeren, besloten zij voor vertrek een training Interculturele Communicatie te volgen bij Houthoff. De training duurde twee dagen en was op maat gemaakt voor LogicaCMG. Kijk eens hoe goed ik ben BOVEN - leiden Luister naar mij Jeroen: Het was voor ons de eerste keer dat wij vanuit een zakelijke setting naar het buitenland gingen. Je weet niet precies wat je moet verwachten tijdens de gesprekken met mensen uit een andere cultuur. Gaan ze daar met elkaar om zoals we dat in Nederland doen of gaat het er heel anders aan toe? TEGEN - eigen belang Wees bang voor mij OFFENSIEF CONCUR- REREND LEIDEND HELPEND Wij mogen elkaar SAMEN - andermans belang Gerdy en Jeroen bezochten ieder een kantoor van de ABM AMRO: Gerdy in Moskou en Jeroen in Almaty, de voormalige hoofdstad van Kazachstan. Zij gingen daar de werkprocessen van de bank analyseren om na te gaan of het mogelijk zou zijn de papierstroom te digitaliseren. Zo hoeven de medewerkers niet met stapels papieren van het ene bureau naar het andere te slepen, maar kunnen zij alles nakijken via de computer. Wat mij opviel in Moskou, zegt Gerdy, is dat het er in Rusland veel hiërarchischer toegaat dan in Nederland. Wat de baas zegt, gebeurt. Dat maakt het lastig om ertegenin te gaan: dan moet je van goeden huize komen en steekhoudende argumenten hebben. Mijn leeftijd maakt het er niet gemakkelijker op. Het gaat er al met al wat formeler aan toe. Jeroen: Mij viel direct iets op. De mannen schudden elkaar aan het begin van de dag uitgebreid de hand en hetzelfde gebeurde bij aanvang van een vergadering. Mijn vrouwelijke collega kreeg echter geen hand. Ze vertelde me dat het haar het gevoel gaf dat ze als vrouw niet goed genoeg was. Later zagen we dat andere vrouwelijke Kazachstaanse medewerkers eerst zelf de hand uitstaken en dan en hand kregen, even hartelijk als de mannen onderling. Het initiatief ligt blijkbaar bij de vrouwen. Door Jeroen den Hollander Minacht me maar Gedrag nieuwsgierig te kijken hoe het daar gaat en hoort, kwamen we er achter hoe de gebruiken zijn en dat het niets persoonlijks is. OPSTANDIG TERUG- GETROKKEN Laat me maar met rust Gerdy: Met een open mind kijken naar je buitenlandse gesprekspartner en je bewust zijn van je eigen culturele waarden en normen. Dat zijn de thema s die uitgebreid aan bod kwamen tijdens de training Interculturele Communicatie van Houthoff. Je kunt er niet automatisch van uitgaan dat de cultuur waarin je bent opgegroeid en waarin je leeft leidend is. Wees nieuwsgierig naar de ander en durf door te vragen als iets niet duidelijk is. In de training zijn we uitgebreid ingegaan op de vraag hoe je het beste kunt reageren op je buitenlandse collega s en klanten. Het oefenen stond centraal, steeds vanuit een theoretisch kader. Via bijvoorbeeld rollenspelen, maar ook de Roos van Leary (zie afbeelding. red.), kregen we veel inzicht in hoe je kunt switchen tussen de verschillende gedragsstijlen. ONDER - volgen Relatiewens AFHANKELIJK MEEWERKEND Help me Bron: nieuwenhuis, M.A., The Art of Management Het vergroot als het ware je keuzemogelijkheden en je communicatierepertoire. Onze onzichtbare rugzak is weer verder gevuld: we weten beter hoe we onze invloed kunnen vergroten, ook in een internationale setting. De training heeft ons veel gebracht en we zijn een stuk bewuster geworden. Ten slotte zegt Gerdy nog het volgende: Toen ik in Gerdy Heek Ik doe wat jij wilt Moskou was, deed ik veel vanuit mijn gevoel. Daarnaast was ik alert met name op de lichaamstaal van mijn gesprekspartner. Zo checkte ik steeds of we elkaar goed begrepen. Door de training ben ik van bewust bekwaam nu meer onbewust bekwaam geworden.

3 TRAININGSOVERZICHT OPEN INSCHRIJVING 2007 EN DE EERSTE HELFT VAN 2008 Agressiehantering Donderdag 20 september en 8 november 2007 Dinsdag 22 en 29 januari 2008 Assertiviteit Dinsdag 11 en 25 september 2007 Vrijdag 2 en 16 november 2007 Donderdag 29 november en 13 december 2007 Donderdag 17 en 31 januari 2008 Woensdag 12 en 26 maart 2008 Assertiviteit voor leidinggevenden Donderdag 6 en 13 september en 4 oktober 2007 Vrijdag 8 februari, 7 en 14 maart 2008 Beginnend leiderschap Dinsdag 9 oktober, 6 en 27 november en 11 december 2007 Dinsdag 4, 18 maart en 1 en 15 april 2008 Communiceren met resultaat Donderdag 27 september en 11 oktober 2007 Woensdag 3 en 17 oktober 2007 Vrijdag 9 en 23 november 2007 Woensdag 16 en 30 januari 2008 Donderdag 6 en 20 maart 2008 Woensdag 21 mei en 4 juni 2008 Inspiratiedag Dinsdag 20 november 2007 Vrijdag 4 april 2008 Interviewtechnieken Maandag 17 september en 1 oktober 2007 Maandag 3 en 10 maart 2008 Alle trainingen vinden plaats van 9.30 uur tot uur, met uitzondering van de sollicitatietraining, deze duurt van 9.00 tot uur. Deze trainingen zijn ook mogelijk met een bedrijfsinterne variatie, toegespitst op de specifieke wensen van uw organisatie. Coaching Coaching kan op elk gewenst moment van start gaan en vindt plaats op diverse locaties in Nederland. Investering Agressiehantering 785,- Assertiviteitstraining 785,- Assertiviteitstraining voor leidinggevenden 1.380,- Beginnend leiderschap 1.880,- Communiceren met resultaat 785,- Inspiratiedag 290,- Interviewtechnieken 835,- Klantgericht communiceren 785,- Sollicitatietraining 430,- Telefoontraining 415,- Timemanagement 785,- De prijzen van de trainingen zijn exclusief dagarrangement van 55,- en inclusief lesmateriaal. Coaching (een traject van zes gesprekken van anderhalf uur) 1.685,- Coaching voor leidinggevenden, adviseurs en directieleden 1.760,- In de praktijk zakendoen in het buitenland: waar of niet waar?* s Lands wijs s lands eer. Ieder land heeft zo zijn gebruiken, zijn do s en dont s, ook in het zakendoen. Hieronder staat een aantal uitspraken. Kloppen ze of niet? Het antwoord kunt u vinden op onze website onder de button nieuwsbrief. Katar Het is niet aan te bevelen om in een gesprek met Katari met gekruiste benen tegenover uw gesprekspartner te gaan zitten. Duitsland Persoonlijke aangelegenheden zijn voor de Duitse zakenrelatie niet relevant. Japan Uw visitekaartje geeft u altijd af met uw rechterhand. India Nee schudden betekent in India jaknikken, een bevestiging van wat gezegd wordt. Nigeria Een flesje drank meenemen wanneer u wordt uitgenodigd bij uw Nigeriaanse zakenrelatie is gebruikelijk. Vietnam Een relatiegeschenk verpakt u bij voorkeur in blauw of zwart glimmend papier. Klantgericht communiceren Maandag 3 september en 24 september 2007 Dinsdag 30 oktober en 13 november 2007 Vrijdag 1 en 8 februari 2008 Sollicitatietraining (2 keer 1 ochtend) Maandag 8 en 29 oktober 2007 Dinsdag 15 en 29 januari 2008 Het kennismakingsgesprek is kosteloos en vrijblijvend. BTW wordt niet berekend. Iran Iraniers knikken instemmend met een korte knik naar beneden. Tunesie Door in Tunesie voortdurend contact te zoeken, onderhoudt u de zakenrelatie en vergroot u de kans zakelijke afspraken te maken. Telefoontraining Woensdag 12 september 2007 Woensdag 10 oktober 2007 Donderdag 1 november 2007 Vrijdag 25 januari 2008 Dinsdag 11 maart 2008 Donderdag 19 juni 2008 Timemanagement Dinsdag 18 september en 2 oktober 2007 Woensdag 7 en 21 november 2007 Donderdag 24 en 31 januari 2008 Onze trainingslocatie ligt bij Conferentieoord Overvoorde aan de Van Vredenburchweg 170 in Rijswijk. Er is voldoende parkeergelegenheid en de locatie is ook bereikbaar met openbaar vervoer. Voor verdere informatie over trainingen of coaching en voor inschrijvingen: bezoek onze website Uiteraard kunt u met vragen of voor verdere informatie altijd contact opnemen met ons kantoor in Rijswijk, telefoon , of en naar info@houthofftrainingen.nl. Verenigde staten Amerikanen komen zeer snel ter zake. Zuid-Korea De kisaeng party is bijstek dé gelegenheid uw nieuwe producten te presenteren. * Bron: EVD. De EVD is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken dat ondernemers en publieke organisaties ondersteunt bij het internationaal ondernemen en samenwerken.

4 Stichting Yente organiseert handelsmissies en uitwisselingen naar ontwikkelingslanden en opkomende economieen. Een belangrijk aspect hiervan is de interculturele communicatie. Door een goed begrip voor elkaar kan een vertrouwensbasis ontstaan. En vertrouwen is een belangrijke voorwaarde bij langdurige (zakelijke) contacten. Maar al is er een klik en al is er een gezamenlijke doelstelling, toch kunnen zich nog allerlei dingen voordoen die moeilijk te begrijpen zijn. Loslaten, afstand nemen, humor, mildheid en flexibiliteit zijn de ingredienten die er dan aan te pas komen. Dat heeft de stichting aan den lijve ondervonden tijdens de organisatie van haar inkomende handelsmissie uit Zuid- Afrika naar Nederland. Speciaal voor deze handelsmissie was een workshopdag in Breukelen georganiseerd. Vier maanden van voorbereiding waren eraan voorafgegaan. Er stonden elf sprekers op het Door Ina Oostrom en Yvette van Dok, Stichting Yente ( Foto s: Suzanne Hanekamp programma in twee ronden van workshopsessies. Meer dan vijftig Nederlandse ondernemers en negentien Zuid-Afrikaanse ondernemers zouden eraan deelnemen. Aan de vooravond van deze workshopdag kregen de organisatoren het bericht dat de Zuid-Afrikaanse deelnemers niet bij de workshopmiddag aanwezig konden zijn, omdat zij acte de présence moesten geven op hun eigen ambassade in Den Haag, het was immers 27 april: Liberation Day. De mensen van Yente stonden voor het blok, immers de Nederlandse deelnemers kwamen vanuit het hele land, niet alleen voor het programma, maar vooral voor de contacten met de buitenlandse ondernemers. De workshopdag dreigde op een mislukking uit te lopen. Toen de mededeling kwam, was het slikken voor de organisatie. Wat nu? Hoe moest de stichting hiermee omgaan? De hele dag afblazen? Toch laten doorgaan zonder de Zuid-Afrikaanse deelnemers? Ook voor de buitenlandse ondernemers was het een dilemma: zij wilden deelnemen aan de handelsmissie, maar ze konden ook niet verstek laten gaan op het bevrijdingsfeest op hun ambassade. Eén ding stond voorop: Yente wilde het programma zo aantrekkelijk mogelijk maken voor zowel de Nederlandse als de Zuid-Afrikaanse ondernemers. De organisatoren namen een time-out en kozen ervoor om zich niet af te zetten, maar juist te verbinden met de Zuid- Afrikaanse deelnemers. Een deel van het Yente-team reisde af naar Den Haag om mee te doen met de viering. Daarmee gaf het team ruimte aan wat voor de Zuid-Afrikanen belangrijk is. De buitenlandse ondernemers zegden toe zich zo Building on trust moving toge ingredienten voor intercultur Een case uit de praktijk. snel mogelijk weer bij de workshop te voegen. De Nederlandse ondernemers die voor de workshops arriveerden, werden ingelicht. Aan de Nederlandse WEES EEN OEN Laatst loop ik met mijn twee honden bij Scheveningen over het strand. Ik weet dat dit verboden is vanwege de borden verboden voor honden die bij de opgang naar het strand duidelijk zichtbaar zijn. Maar ik besluit het toch te doen. Het is zeven uur in de ochtend en ik ben helemaal alleen. Ook ruim ik altijd alles op van mijn honden, dus ik zag geen bezwaar. Na een prachtige wandeling ben ik weer bijna terug bij de opgang. Plots komt er een politieauto het strand op. De auto stopt voor me. Ik begroet de agenten vriendelijk en ben uiterst verbaasd als ze mij aanhouden. Mevrouw, heeft u de borden niet gezien? Ja, die heb ik gezien, maar ik dacht Wij gaan u bekeuren. Ik krijg een preek over me heen en ik probeer ze er in alle redelijkheid van te overtuigen dat het onzin is. Wanneer ik merk dat het mij niets oplevert, neem ik de boete aan. Ik had immers een prachtige ochtendwandeling gemaakt en ach, ik nam tenslotte het risico. Ik wens hen een fijne dag en zij zeggen dan ook nog: Het spijt ons mevrouw, maar het is ons werk. Ik begrijp het. Even goede vrienden. mensen, als basis voor wederzijds begrip. Hij gaat ervan uit dat men nationale culturen kan verdelen in vijf dimensies of waarden: machtsafstand: de mate waarin macht verdeeld is individualisme: meer als persoon of meer als groep opereren masculiniteit: een samenleving waarin het mannelijke meer of minder domineert onzekerheidsvermijding: de mate waarin met zich bedreigd voelt door onzekere of onbekende situaties langetermijnoriëntatie: het belang dat men hecht aan het nastreven van deugden die in de toekomst beloond zullen worden Het bovengenoemde voorval op het strand kan gebeuren in een land waar de machtsafstand vrij klein is: ik respecteer het gezag van de politie én mag hun besluit betwisten. Nederland scoort hoog bij individualisme, dat maakt dat ik naar eigen inzicht de wet volg. De regels moeten wel logisch zijn, anders mag je ze overtreden. Daar staat tegenover dat prinses Máxima, wanneer zij de regels overtreedt, dezelfde behandeling krijgt als wie dan ook! Nederlanders houden er niet van onderscheid te maken op basis van klasse of functie. Dat ik kan onderhandelen met de politie en dat zij hun excuus maken, heeft ermee te maken dat Nederland laag scoort in masculiniteit: conflicten worden opgelost door compromissen en onderhandelen. In Arabische landen bijvoorbeeld is de machtsafstand veel groter. Men gaat er niet in discussie met de politie! De politie zal daar ook geen preek geven. Het is duidelijk dat de regels zijn overtreden, dus krijgt men straf. Door mijn onderhandelen had ik misschien weg kunnen komen met een waarschuwing. Mijn Turkse buurvrouw (ze heeft een hondje) zou de politie niet hebben tegengesproken en de boete in ontvangst hebben genomen. Ze zou zich onzeker en wellicht gediscrimineerd kunnen voelen door de ontstane situatie. Uit respect voor gezag zal ze hen Hofstede Dit is een schitterend voorbeeld van een cultuuruiting passend in de theorie van Geert Hofstede (hoogleraar Vergelijkende Cultuurstudies en Internationaal Management aan de Universiteit Maastricht). Hij brengt structuur aan in de verscheidenheid van

5 ether: rele communicatie deelnemers werd uitgelegd dat zich bij het intercultureel zakendoen altijd iets kan voordoen binnen een culturele context. Hen werd verzocht met het programma te starten met het vooruitzicht dat de Zuid-Afrikaanse ondernemers zich zo spoedig mogelijk bij hen zouden voegen. Het werd heel goed opgepakt en men toonde begrip voor de situatie. In Den Haag werd duidelijk hoe belangrijk het bevrijdingsfeest was binnen de Zuid-Afrikaanse cultuur en dat de Zuid-Afrikaanse ondernemers dit niet hadden mogen overslaan. Na de viering hebben zij zich naar de workshop gehaast om deel te nemen aan het tweede deel van de geplande handelsactiviteiten. De Zuid-Afrikaanse ondernemers werden met open armen ontvangen en de dag werd als zeer succesvol afgesloten. De belangrijke ervaring die hierbij werd opgedaan door zowel de organisatie als de Nederlandse deelnemers gaat over het volgende: Afstand nemen, loslaten en ruimte scheppen De keuze van de organisatie om het probleem even los te laten, in plaats van meteen te willen controleren, bracht de ruimte om het programma te herzien en opnieuw in te delen. Helderheid van de doelstelling Wie zijn je afnemers en wat is voor hen het beste? Deze vraag maakte duidelijk wat Yente te doen stond, namelijk het programma voor iedereen zo aantrekkelijk mogelijk maken. Creativiteit Creativiteit is waardevol voor het bedenken en uitvoeren van nieuwe oplossingen en het aanpassen van het programma, in overleg met alle betrokken partijen. Over jezelf heenstappen, en anderen daarin meenemen Door de Nederlandse ondernemers op een professionele wijze te informeren over de ontstane situatie en hun begrip te vragen, ontstond rust. Intercultureel communiceren = leren, over de ander en vooral over jezelf. Ga je die uitdaging aan? Aan het woord: Lucia Looijestijn, trainer interculturele communicatie waarschijnlijk niet aankijken. Dit kan de politie opvatten als agressie of desinteresse. De preek die ze krijgt, kan ze ervaren als gezichtsverlies en om haar aanzien nog enigszins te redden, gaat ze misschien zelfs ontkennen dat ze daar gelopen heeft. Ze zal zeker wel de boete betalen. Zo kunnen de vijf dimensies van Hofstede je inzicht geven in de communicatie met mensen met een andere culturele achtergrond. Gebruik het echter niet als een gebruiksaanwijzing. Interculturele communicatie betekent voor mij: contact maken met de ander waarbij ik me extra gewaar ben van wat er tussen mij en de ander gebeurt. Ik besef dat ik de wereld met een andere bril bekijk dan de ander. Ben ik nieuwsgierig genoeg om te onderzoeken met welke bril de ander kijkt? Interculturele communicatie gaat vooral over interpersoonlijke contacten: hoe we denken, voelen en handelen. Het wordt beïnvloed door allerlei factoren. Denk bijvoorbeeld aan opvoeding, opleiding, religie, klasse, sekse en allerlei ervaringen die een persoon heeft opgedaan in zijn of haar leven. Het denken, voelen en handelen wordt beïnvloed door de socialisatie en dat maakt het onmogelijk om een ander te zien enkel en alleen in termen van etniciteit. Er is een toenemende diversiteit aan culturele achtergronden, niet alleen in het buitenland, maar ook binnen de Nederlandse samenleving. Wil je de ander echt ontmoeten, dan is het belangrijk om iemand te willen zien vanuit meer dan één aspect, dus niet alleen vanuit land van herkomst, huidskleur of geloof. Ik wil ook niet alleen aangesproken worden op mijn vrouw-zijn, of mijn Nederlander-zijn. We zijn zoveel meer dan onze uiterlijke kenmerken of onze woonplaats. De training In mijn werk met interculturele communicatie wil ik voornamelijk overbrengen dat je je als een OEN moet opstellen tegenover anderen: Open (objectief), Eerlijk (als in oprecht) en Nieuwsgierig. Daarmee voorkom je dat je vanuit een vooroordeel communiceert en het levert vaak de meeste informatie en de mooiste ontmoetingen op. In de training lok ik dit uit door bijvoorbeeld een werksituatie neer te zetten in Kazachstan. Twee deelnemers krijgen een lijst met do s en don ts van dat land en zij leven zich in. Twee andere deelnemers zijn niet op de hoogte van dit lijstje en gaan gewoon zakendoen zoals ze dat altijd doen. Zij komen hierdoor in een vreemde situatie terecht. Zo ontdekken ze dat een vrouw haar hand terugtrekt wanneer ze naar haar toe lopen en de hand reiken. Ze blijven dan even onhandig staan en krijgen vervolgens de hand aangereikt van dezelfde vrouw waarop deze zich voorstelt. Door goed te observeren, kunnen de deelnemers zien hoe mensen elkaar in dat land respectvol begroeten. Daarnaast zou je de ander ook de vraag kunnen stellen: Ik merk dat u het anders doet, kunt u mij de omgangsvormen vertellen? Of: Ik begrijp dat er nu iets misgaat, kunt u mij vertellen wat de gebruiken zijn? In sommige landen praat men eerst uitgebreid over familie, land van herkomst, culturele schatten, enz. Wanneer dit informele contact goed verloopt, zal men dit beschouwen als de basis voor het zakendoen. Dit laat ik ook in rollenspellen ontdekken: wanneer je geen oprechte belangstelling toont in het privé-gebeuren of het land, kun je niet goed zakendoen. Tevens laat ik deelnemers ervaren hoe het is om steeds aangesproken te worden op één kenmerk van hun zijn of vanuit een gebruiksaanwijzing. En wat gebeurt er in een gesprek wanneer je geen oog hebt voor de situatie van de ander en alleen bezig bent met je eigen doel? Kortom, ik probeer op een speelse wijze cultuurverschillen te laten ervaren en mensen uit te nodigen om vooroordelen los te laten. Wees nieuwsgierig naar de ander! Laatst sta ik met een groep deelnemers bij een buffet en ik vraag naar de vegetarische schotel. De man achter mij zegt dit ook te willen hebben. Ik weet dat hij in Marokko geboren is en bedenk dat hij vanuit geloofsovertuiging geen vlees eet. Hij vraagt aan mij waarom ik vegetarisch eet en we raken in gesprek: blijkt dat wij beiden een afkeer hebben van de bio-industrie.

6 Ik word wereldkampioen! Door Peter van der Niet, operationeel directeur van Houthoff en trainer/coach Afgelopen juni nam ik deel aan een handelsmissie naar Zuid-Afrika voor Human Capital Management & Skills Development. Ik ben daar onder meer projecten gaan bekijken die Houthoff Training & Coaching in samenwerking met Plan to Event aanbiedt aan bedrijven. Zoals vorig jaar al is beschreven in de nieuwsbrief van najaar 2006, biedt Houthoff organisaties de kans om een training of teambuilding in Zuid-Afrika te combineren met het handen uit de mouwen steken voor de plaatselijke bevolking. Het is bijvoorbeeld mogelijk mee te helpen aan het bouwen van huizen in de townships. Zo komen er meer bewoonbare huizen in plaats van de golfplaten barakken van negen vierkante meter. Het is ook mogelijk deel te nemen aan wildlife preserve. Dan ga je als team mee met een ranger voor werkzaamheden in de wildlife-parken of op het water. Je kunt dan bijvoorbeeld olifanten of dolfijnen tellen en herkennen en hun gedrag vastleggen. Oproep uit Mapoch Ndebele Village Voor Mapoch Ndebele Village, een van onze projecten, doe ik hierbij een voetbalschoenenoproep. Het dorp is in 1953 op de kale vlakte ontstaan omdat de toenmalige regering gebieden buiten de steden toewees aan zwarte mensen. Toen ik in het dorp bezocht, hadden de inwoners net een stuk grond schoongemaakt: vrij van glasscherven, stenen en botten van koeien. Deze grond is bedoeld om voetbal op te spelen. In 2010 vinden in Zuid-Afrika de wereldkampioenschappen voetballen plaats. De Zuid-Afrikaanse regering is samen met vele bedrijven bezig het land op de kaart te zetten en alle voetballers en voetbalfans naar behoren te ontvangen. Net zoals in Nederland dromen ook hier jongens (en meisjes) ervan een beroemd voetballer te worden en wie weet zelfs wereldkampioen. Van boompjes hebben ze doelpalen gemaakt. Zoals je op de teamfoto ziet, draagt niemand voetbalschoenen. Op de schoenen die ze wel hebben, moeten ze immers zuinig zijn want ze kunnen zich maar één paar schoenen of slippers veroorloven. Ik weet zeker dat er bij u thuis of bij een van uw kennissen of collega s gebruikte voetbalschoenen liggen. In Mapoch Ndebele Village zouden ze er ontzettend blij mee zijn omdat ze daarmee hun droom kunnen verwezenlijken. Bij deze dan ook de vraag om uw oude voetbalschoenen, -shirts, -broeken, -sokken, scheenbeschermers en keeperhandschoenen (in de maten vanaf acht jaar tot en met volwassen) op te sturen of af te geven bij Houthoff Training & Coaching in Rijswijk. Bent u niet in de gelegenheid de voetbalspullen te komen brengen, dan komen we ze ook graag bij u halen. En uiteraard zorgen wij ervoor dat ze bij terechtkomen de voetballers op de foto hierboven! (advertentie) C O L O F O N Deze nieuwsbrief is een uitgave van Houthoff Training & Coaching Houthoff Training & Coaching Van Vredenburchweg 170, 2285 SE Rijswijk Postbus 1108, 2280 CC Rijswijk Tel Fax info@houthofftrainingen.nl Web Coördinatie Linda Houthoff Eindredactie Tekstbureau Patricia Kat Vormgeving De Brouwerij, ontwerp en vormgeving Drukwerk Thieme Media Services

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Positief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander

Positief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander Workshop Positief assertief Positief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander Opkomen voor jezelf, is in de praktijk vaak lastiger dan het lijkt. Je wilt graag iedereen te vriend

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar?

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.

Nadere informatie

Workshop Verbindend communiceren

Workshop Verbindend communiceren Workshop Verbindend communiceren Verbindend communiceren, krachtig en van hart-tot-hart Verbindend communiceren staat in het teken van écht contact maken met jezelf en de ander. Helder en effectief communiceren

Nadere informatie

ken jezelf en en verbeter je relaties met anderen

ken jezelf en en verbeter je relaties met anderen DISC KLEURENTRAININGEN: ken jezelf en en verbeter je relaties verbeter met anderen je relaties met anderen Waarom klikt het met de ene persoon direct en verloopt het contact met andere altijd moeizaam?

Nadere informatie

Workshop Lichaamstaal. Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel

Workshop Lichaamstaal. Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel Workshop Lichaamstaal Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel Lichaamstaal is belangrijker dan veel mensen beseffen. Het is een cruciaal onderdeel van onze communicatie. Hoe kom je over op een ander?

Nadere informatie

Aan het einde van deze training ben je in staat om zelfs de meest ongeïnteresseerde

Aan het einde van deze training ben je in staat om zelfs de meest ongeïnteresseerde TRAINING 8 MEI 2014 INHOUD Welke functie of beroep je ook hebt en in welke branche je ook actief bent, communicatie is een belangrijk onderdeel van je werk. We beginnen s ochtends vroeg met communiceren

Nadere informatie

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Workshop Verbindend communiceren, met gevoel en zonder conflict

Workshop Verbindend communiceren, met gevoel en zonder conflict Workshop Verbindend communiceren Workshop Verbindend communiceren, met gevoel en zonder conflict Tijdens werkrelaties is eenrichting communiceren een veel voorkomende valkuil; we zenden te veel en ontvangen

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrienden & Relaties s Avonds en in het weekend zit ik vaak alleen thuis. Ik bel dan wel eens met mijn vrienden, maar ze bellen me nooit terug. Ik heb verkering,

Nadere informatie

Internationaal succes bereikt u niet met praten...

Internationaal succes bereikt u niet met praten... Internationaal succes bereikt u niet met praten... ... maar met begrijpen! Als u een nieuwe markt wilt veroveren is het belangrijk dat u de doelgroep kent. Het is ook belangrijk dat u weet wie uw concurrenten

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Een Stap voorwaarts in Leiderschap.

Een Stap voorwaarts in Leiderschap. 5 daagse training in voorjaar van 2010 Een Stap voorwaarts in Leiderschap. Doelgroep : DA Filiaal leidsters en aankomende filiaalleidsters Lokatie : Leusden DA hoofdkantoor Dag : Maandag van 9.30u 17.00u

Nadere informatie

Diversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten. Hoofdstuk 2: werken

Diversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten. Hoofdstuk 2: werken Diversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten Hoofdstuk 2: werken Werkwijze en opdrachten Boek en laptop nodig voor iedere

Nadere informatie

In deze informatiebrief de volgende onderwerpen:

In deze informatiebrief de volgende onderwerpen: Je ontvangt deze email omdat wij elkaar persoonlijk kennen. Stel je deze informatief niet op prijs, meld je dan af via de daarvoor bestemde link. Is dit e-mailadres niet correct? Mail ons dan even, alvast

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30 Workshops! Meer creativiteit in je werk Interactieve bijeenkomsten vormgeven Ideeën voor promotie van jouw onderneming Nieuwe producten voor jouw bedrijf Creatieve werkvormen (serie van 4 workshops) Wegens

Nadere informatie

Assertiviteitstest: kom jij op voor jezelf?

Assertiviteitstest: kom jij op voor jezelf? 1 Assertiviteitstest: kom jij op voor jezelf? Zet een kruisje bij het antwoord dat voor jou passend is - eerder juist indien je meestal op die manier handelt - eerder onjuist indien je slechts zelden op

Nadere informatie

Peer to peer interventie copyright Marieke Kroneman les 3 van 4 debat

Peer to peer interventie copyright Marieke Kroneman les 3 van 4 debat 3. Derde bijeenkomst over gender stereotype verwachtingen Gender stereotype verwachtingen zijn een belangrijke determinant voor een homonegatieve houding. KERNBOODSCHAP van deze les: je hoeft niet je houding

Nadere informatie

Zoveel verschillende. mensen,. zoveel verschillende. uitvaarten...

Zoveel verschillende. mensen,. zoveel verschillende. uitvaarten... Zoveel verschillende. mensen,. zoveel verschillende. uitvaarten... Training Authentiek in de uitvaart door Het Tiende Huis Jan Dop Uitvaartverzorging Het was niet voor het eerst dat ik mij meer dan ooit

Nadere informatie

Liturgie voor de scholendienst 2015

Liturgie voor de scholendienst 2015 Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking

Nadere informatie

De workshop Stressmanagement wordt incompany gegeven en op maat aangeboden.

De workshop Stressmanagement wordt incompany gegeven en op maat aangeboden. Workshop Stressmanagement Stressmanagement, hoe word jij stress de baas? Stress. daar kunnen we allemaal over meepraten. Een beetje stress kan geen kwaad. Somt helpt het ons optimaal te presteren. Maar

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

Succesvol Netwerken BCLR

Succesvol Netwerken BCLR Welkom bij Succesvol Netwerken voor de BCLR Double Winner! Waar kan je Netwerken? Formele netwerk bijeenkomsten Algemene zakelijke evenementen Sociale, familie, vrije tijd evenementen Ad hoc bijeenkomsten

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

We spelen in het huis van mijn mama deze keer,

We spelen in het huis van mijn mama deze keer, Jip en Janneke. Ik ben Jip. Ik ben Janneke en we wonen naast elkaar. Hij heet Jip, zij heet Janneke. en we spelen soms bij hem en soms bij haar. We spelen in het huis van mijn mama deze keer, we kunnen

Nadere informatie

Krachtig samenwerken: meer bereiken

Krachtig samenwerken: meer bereiken Of ligt het misschien ook aan mij? Krachtig samenwerken: meer bereiken Voor verantwoordelijke, resultaatgerichte managers en professionals die willen leren hoe ze meer voor elkaar krijgen. Belangrijke

Nadere informatie

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo LANG LEVE DE DI VER SI TEIT tekst Saskia Doorschodt fotografie Dorien Grötzinger Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo Ik ben lesbisch. Velen van ons hebben dit wel eens hardop tegen iemand anders gezegd.

Nadere informatie

De workshop Man/vrouw energie wordt incompany gegeven en op maat aangeboden.

De workshop Man/vrouw energie wordt incompany gegeven en op maat aangeboden. Workshop Man/vrouw energie Man/vrouw energie, (hoe) werkt dat? Mannen komen van Mars, vrouwen komen van Venus. Dit wereldwijd bekende boek van John Gray beschrijft de verschillen tussen mannen en vrouwen.

Nadere informatie

W4 Workshop Voor jezelf opkomen, assertiviteit op de werkvloer

W4 Workshop Voor jezelf opkomen, assertiviteit op de werkvloer W4 Workshop Voor jezelf opkomen, assertiviteit op de werkvloer Dit programma wordt door 91% van de deelnemers beoordeeld met een 8,8 gemiddeld Inleiding eendaagse workshop Ik zou graag vaker, op sommige

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. ----- Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee

Nadere informatie

Sterk Weerbaarheidstraining

Sterk Weerbaarheidstraining Een cursus van Doras, Blijfgroep en Combiwel Sterk Weerbaarheidstraining Voor iedereen in Amsterdam-Noord. Dus ook voor u! Sterk Weerbaarheidstraining Doras Algemeen Maatschappelijk Werk, Blijfgroep Amsterdam

Nadere informatie

Chief! Own Your Rank tweedaagse training

Chief! Own Your Rank tweedaagse training Chief! Own Your Rank tweedaagse training Own your rank. Verlang je ernaar meer in het licht van de schijnwerper te stappen. Podium te pakken. Je droom te dromen. Een loopbaanstap te maken. Gehoord te worden.

Nadere informatie

Leiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven

Leiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven Training Leiderschap Leiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven Als leidinggevende komt er veel op je af. Je moet doelen halen, maar je wilt ook je medewerkers motiveren. Hoe houd je dat in balans?

Nadere informatie

De training wordt incompany gegeven en op maat aangeboden.

De training wordt incompany gegeven en op maat aangeboden. Training Passie en missie Passie en missie: jouw unieke bijdrage Wil jij weten wat jouw passie en missie is? Wat jouw unieke bijdrage is? Hoe jij het verschil kan maken? Dan is de training Passie en missie

Nadere informatie

GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer

GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer 10 GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer www.fokjeritsma.nl info@fokjeritsma.nl 2 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wees je bewust van je doel... 6 Bellen: een uitstekend instrument... 6 Systeem... 7

Nadere informatie

Leidinggeven in tijden van verandering Hoe stuur ik effectief op gewenst gedrag?

Leidinggeven in tijden van verandering Hoe stuur ik effectief op gewenst gedrag? Inleiding Programma Aanmelden Route Leidinggeven in tijden van verandering De snel veranderende wereld vraagt om aanpassingsvermogen en flexibiliteit van organisaties en daarom van de mensen die er werken.

Nadere informatie

GEDRAGSCODE VOOR HET GEBRUIK VAN COMMUNICATIEMIDDELEN DOOR LEERLINGEN BINNEN DE OMO SCHOLENGROEP BERGEN OP ZOOM E.O.

GEDRAGSCODE VOOR HET GEBRUIK VAN COMMUNICATIEMIDDELEN DOOR LEERLINGEN BINNEN DE OMO SCHOLENGROEP BERGEN OP ZOOM E.O. GEDRAGSCODE VOOR HET GEBRUIK VAN COMMUNICATIEMIDDELEN DOOR LEERLINGEN BINNEN DE OMO SCHOLENGROEP BERGEN OP ZOOM E.O. Besproken CD d.d. februari 2011 Instemming MR d.d. 4 juli 2011 Vastgesteld CD d.d. 5

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

3 essentiële communicatietips voor ingenieurs en ontwerpers

3 essentiële communicatietips voor ingenieurs en ontwerpers 3 essentiële communicatietips voor ingenieurs en ontwerpers Gratis e-book voor technische professionals die meer resultaten willen bereiken, door beter en effectiever te communiceren. Saskia Slotboom 2013

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

Projectmatig werken voor de secretaresse

Projectmatig werken voor de secretaresse Nationale Secretaresse Dag 2009 www.secretary.nl/officemanagement Schriftelijke cursus in vijf lessen met twee bijeenkomsten Startdatum 9 april 2009 Projectmatig werken voor de secretaresse Postzegel niet

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

1 Ben of word jij weleens gepest?

1 Ben of word jij weleens gepest? Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6

Nadere informatie

Beurstraining Starting Smart Together

Beurstraining Starting Smart Together Beurstraining Starting Smart Together Essent ia l Toget her Ivar van Asten Ondernemerscoach Organisator en inspirator Spreker en dagvoorzitter Teamontwikkelaar Ervaringsgerichte trainer Legger van verbindingen

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding

Nadere informatie

Succesvol zaken doen in China: wat zijn mijn kansen en hoe benut ik deze?

Succesvol zaken doen in China: wat zijn mijn kansen en hoe benut ik deze? Succesvol zaken doen in China: wat zijn mijn kansen en hoe benut ik deze? Tijdens een workshop van een halve dag nemen de trainers van Kerling Consulting u mee in verschillende aspecten rondom het succesvol

Nadere informatie

De workshop Solliciteren wordt incompany gegeven en op maat aangeboden.

De workshop Solliciteren wordt incompany gegeven en op maat aangeboden. Workshop Solliciteren Solliciteren, vol vertrouwen aan de bak Je staat op een punt in je leven dat je op zoek gaat naar een baan. Je bent toe aan een nieuwe uitdaging of je bent genoodzaakt om iets anders

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

ASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf

ASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf ASSERTIVITEIT beter communiceren vanuit jezelf Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Bevriend met Bram of met een autist

Bevriend met Bram of met een autist Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen

Nadere informatie

Scheiding privé en werk

Scheiding privé en werk Scheiding privé en werk We leven in een tijd waarin werk en privé steeds meer door elkaar lijken te lopen. Veel mensen zijn ook in hun vrije tijd bereikbaar voor hun baas. De andere kant van de medaille

Nadere informatie

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE TAALWERKBLAD PARTICIPATIE aanpak coach cultuur deelnemen doel eigenschappen heden integreren kwaliteiten meedoen mentor nu plan samenleving toekomst vaardigheden verleden verwachtingen wensen DE WERKWOORDSTIJDEN

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Roos van Leary. Mijn commentaar betreffende de score Mijn score was 4 punten van de 8.

Roos van Leary. Mijn commentaar betreffende de score Mijn score was 4 punten van de 8. Roos van Leary Beschrijving Boven-Samen (BS) dominant gedrag: leidend zelfdefinitie: ik ben sterker en beter dan jij; Ik overzie "het" definitie van de ander: jij bent zwak en hulpbehoevend relatiedefinitie:

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden

pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden Enquête Mantelzorg en dementie 2014 Vooraf In juli 2014 vroegen wij onze leden naar hun ervaringen met mantelzorg in het algemeen, en mantelzorg

Nadere informatie

Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt

Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt Getuigenissen uit de praktijk Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt Allochtone kinderen in de therapeutische praktijk, dat is niet nieuw. Al een aantal decennia is er aandacht voor dit

Nadere informatie

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel?

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Blad 1 van 20 Hoe goed ben jij momenteel? Iedereen kan zijn leiderschapsvaardigheden aanzienlijk verbeteren met een beetje denkwerk en oefening. Met deze test krijg je

Nadere informatie

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd

Nadere informatie

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel

Nadere informatie

Afgesproken verdeling van de boeken over de groepen

Afgesproken verdeling van de boeken over de groepen DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Netwerken, duurzame relaties aangaan door positieve eerste indruk

Netwerken, duurzame relaties aangaan door positieve eerste indruk Workshop Netwerken Netwerken, duurzame relaties aangaan door positieve eerste indruk Breekt het zweet je uit als je het woord netwerken hoort? Toch netwerken we overal, ook jij: in de rij bij de bakker,

Nadere informatie

Gaat u elke ochtend fluitend aan de slag?

Gaat u elke ochtend fluitend aan de slag? Gaat u elke ochtend fluitend aan de slag? CONSULT COACHING TRAINING Voorbij je grenzen: stuur je kracht training persoonlijke kracht Gaat u elke ochtend fluitend aan de slag? Waarschijnlijk niet. En u

Nadere informatie

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?

Nadere informatie

Badminton Club Roermond

Badminton Club Roermond Social Media Protocol Badminton Club Roermond 1 Ingangsdatum social media protocol Dit protocol gaat in op 18 februari 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Richtlijnen voor het gebruik van sociale media

Nadere informatie

Dounia praat en overwint

Dounia praat en overwint Dounia praat en overwint Deze informatiefolder is een uitgave van Pharos, Expertisecentrum gezondheidsverschillen, in samenwerking met: Stichting Hindustani, Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders,

Nadere informatie

Je gezicht en houding. spreken boekdelen!

Je gezicht en houding. spreken boekdelen! Ronald Dingerdis Je gezicht en houding 5 spreken boekdelen! Iedereen lekt non-verbale communicatie. Het is menselijk en het gebeurt gewoon. Het is ook logisch want communicatie bestaat voor het grootste

Nadere informatie

Dit ebook heb ik geschreven op 28/10/2013 van 8:26 uur tot 9.58 uur

Dit ebook heb ik geschreven op 28/10/2013 van 8:26 uur tot 9.58 uur Dit ebook heb ik geschreven op 28/10/2013 van 8:26 uur tot 9.58 uur Inhoud Ik heb geen tijd om een ebook te schrijven!... 3 Waarom heb ik het recht om je dit te vertellen?... 4 Template voor schrijven

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

BEHULPZAAMHEID BEHULPZAAMHEID

BEHULPZAAMHEID BEHULPZAAMHEID BEHULPZAAMHEID BEHULPZAAMHEID Behulpzaamheid betekent iets of iemand helpen. Je kijkt om je heen om te zien waar hulp nodig is. Je bedenkt hoe je kunt helpen en doet je best om je hulp te bieden. Je helpt

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie