Netwerk Welzijn Versterkt en Schakelplein

Transcriptie

1 Netwerk Welzijn Versterkt en Schakelplein Beleidsadvies Implementatiestrategie functie Begeleiding en dagvoorzieningen Peel en Maas en verder 15 april 2013

2 Netwerk Welzijn Versterkt en Schakelplein Beleidsadvies Implementatiestrategie functie Begeleiding en dagvoorzieningen Peel en Maas en verder Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Martijn Geraets Integraal Projectleider Schakelplein en Netwerk Welzijn Versterkt Peel en Maas m: m.geraets.lokettenstructuurpm@gmail.com GSM: Ron Genders Transitie-Trekker begeleiding en overall projectleider 3 D's Peel en Maas Regisseur Leven in het Dorp WWZ Gemeente Peel en Maas, Postbus 7088, 5980 AB Panningen m: ron.genders@peelenmaas.nl, t: , GSM : Geit neet besteit neet De Werkgroep Netwerk Welzijn Versterkt bestaat uit de volgende personen: Kees van Vrouwerf, vertegenwoordiger burgers in een kwetsbare positie Martha van Biene, lector lectoraat lokale dienstverlening vanuit klantperspectief, Hoge School Arnhem Nijmegen, programmaleider Wmo werkplaatsen Nijmegen, Venlo en Peel en Maas (VWS) Henny Jans-Beken, Clustermanager, Vorkmeer Ivo van Rees, Manager Markt en Ontwikkeling, Wonen Limburg Jan Bertrams, directeur, MEE Noord en Midden Limburg Jan Joore, procesmanager NWV Ron Genders, gemeente Peel en Maas Martijn Geraets, integraal projectleider kantelen loketfunctie (Schakelplein) en NWV Peel en Maas De Werkgroep Kantelen Loketfunctie (Schakelplein) bestaat uit de volgende personen: Huub Grommen (Infoloket Meijel, KBO, Werkgroep Eén Loket RZO) Els Hanraths, Truus van Rensen, Sjef Bougie, Josefien Brueren (Werkgroep Eén loket RZO). Ted Steeghs, Thera Janssen (Infoloket Beringe) Jan Roelofs, Harry Timmermans (KBO) Thea Joppen (Mantelzorgforum Peel en Maas) Wilhelmien Scheepers (Gehandicapten Platform Peel en Maas) Karin Voermans (gemeente, Wmo) Leo van Stippent (MEE) Ariëtte Loeffen (Vorkmeer, WegWijZer) Piet Selen (Vorkmeer, Steunpunt Mantelzorg) Jose Hogenboom (St. Jozef Wonen en Zorg) Martijn Geraets, integraal projectleider kantelen loketfunctie (Schakelplein) en NWV Peel en Maas In de afgelopen periode hebben de volgende personen deelgenomen aan de werkgroep: Wim van den Goor (RZO) inmiddels plek overgedragen aan RZO werkgroep Eén Loket Hans Krabbe (Centrale Senioren Raad) De Werkgroep Netwerk Welzijn Versterkt adviseert de projectleider in het implementeren en doorontwikkelen van Netwerk Welzijn Versterkt. De Werkgroep Kantelen Loketfunctie (Schakelplein) adviseert de projectleider en fungeert als katalysator die het ontwikkelproces versnelt. De deelnemers in de Werkgroep vormen de verbindingen naar burgers (in een kwetsbare positie), de dorpen (gemeenschap) en naar maatschappelijk partners.

3 Wonen, welzijn en zorg in de gemeente Peel en Maas Het programma Leven in het Dorp WWZ is een proces van visievorming, beleidsontwikkeling, netwerksamenwerking en netwerkontwikkeling en heeft veel concrete projecten en vernieuwende initiatieven opgeleverd. Burgers (in een kwetsbare positie), vrijwilligers en beroepskrachten geven daar gezamenlijk vorm en inhoud aan. Leven in het Dorp WWZ is gebaseerd op good persons, good networks en good practices. Leven in het Dorp WWZ winnaar Utrechtse Stimuleringsprijs WWZ Landelijk en provinciaal voorbeeldproject Leven in het Dorp WWZ was provinciaal en landelijk voorbeeldproject van het VEBO-programma (Vernieuwing en BeleidsOntwikkeling) van Landelijke Ontwikkelpilot Wmo subregio Helden in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De Wmo-pilot richtte zich op het prestatieveld sociale samenhang en leefbaarheid en het thema regierol van de gemeente. Landelijke Koppelpilot Zorgverzekeraars Nederland en Vereniging van Nederlandse Gemeenten Landelijke Pilot Bouwen met (kwetsbare) Burgers van Movisie Landelijke Pilot Woonzorgservicezone en Effectenarena van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) Landelijke Pilot Wmo werkplaats Nijmegen en Peel en Maas in samenwerking met Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) van het Ministerie van VWS 1 e fase: e fase:

4 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Aanleiding Implementatiestrategie begeleiding, beleidsadviezen en aanvullende notities Leeswijzer Positionering en beleidsmatige kaders Maatschappelijke opgave Stuwende regie en Dialoogsturing in de Gouden Driehoek Uitgangspunten in Peel en Maas Integrale samenhang Projectstructuur Implementatiestrategie begeleiding Netwerk Welzijn Versterkt Inleiding Terugblik NWV Stand van zaken NWV Resultaten Netwerk welzijn versterkt: vergelijking opdracht en stand van zaken Schakelplein Inleiding Terugblik en stand van zaken Schakelplein Schakelplein: pluriforme loketfunctie van en voor iedereen Vergelijking opdracht en stand van zaken Opgave en organisatie van de opgave, planning en begroting Opgave Netwerk Welzijn Versterkt Procesregie met behulp van stuwingsprincipes innovatie Organisatie van de opgave NWV via het Educatienetwerk, de Bloem Opgave Schakelplein Verbinding Netwerk Welzijn Versterkt en Schakelplein Opschalen in aantal persoonlijke arrangementen Communicatie Planning Begroting Conclusies Netwerk Welzijn Versterkt Conclusie Schakelplein Algemene conclusies Voorstel - beleidsadvies... 41

5 SAMENVATTING Netwerk Welzijn Versterkt (NWV) 2012 uitgangssituatie Integraal projectleider NWV Jan Joore werkt vanaf 2010 vanuit een gezamenlijke opdracht van gemeente en zorgkantoor. 25 burgers in een zeer kwetsbare positie hebben hun persoonlijk levensverhaal verteld. Met behulp van het vraagpatronenonderzoek van de HAN (Hogeschool Arnhem Nijmegen) zijn deze vertaald in een persoonlijk arrangement. Vraagpatronen geven inzicht in wat zij nodig hebben (needs), willen (wants), eisen (demands) en bovenal wat zij zelf kunnen en willen bijdragen (competences). Indiceren wordt vervangen door arrangeren. Burgers in een (zeer) kwetsbare positie stellen hun persoonlijk arrangement samen in samenspraak met hun netwerk van mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten (persoonlijke steunsysteem). 15 burgers in een zeer kwetsbare positie gebruiken hun persoonlijk arrangement, 7 stellen het samen, 3 maken een andere keuze. De resultaten zijn o.a. toename van eigen kracht en regie burgers in een kwetsbare positie en mantelzorgers en minder claimgedrag. Inzicht in (aantallen) aanvragen die tussen wal en schip dreigen te vallen laat een toename aan vragen zien. Zij melden zich bij NWV. In 3 dialoogbijeenkomsten Leven in het Dorp, Doe mee! hebben de deelnemers aan NWV en hun netwerken elkaar ontmoet, aandachtspunten geformuleerd en oplossingen gezocht. De opbrengsten nemen zij mee in het persoonlijke arrangement. In de ontwikkelwerkplaats NWV ontwikkelen beroepskrachten al doende lerend integrale dienstverlening. Constructief ontregelen door creatief om te gaan met de bestaande kaders en de grenzen op te zoeken van regelgeving blijkt noodzakelijk om (weer) meedoen daadwerkelijk in de praktijk te brengen. De gereedschapkist van NWV is uitgebreid met het Business Model Canvas. Het model geeft structuur aan de persoonlijke arrangementen en biedt inzicht in de verschillende bouwstenen en hun onderlinge samenhang. Het maatschappelijk rendement van NWV is in 4 casussen inzichtelijk gemaakt met instrumenten Effectenarena en Effectencalculator. De uitkomsten zijn dat burgers in een kwetsbare positie geholpen worden door de aanpak, het netwerk nauwer betrokken wordt, dat het leidt tot een verschuiving van de ondersteunende partijen en dat het (voorlopige) kostenbesparingen oplevert (15 tot 25%). Tot de incasseerders horen ook partijen uit andere beleidsterreinen, zoals onderwijs, justitie, politie, reclassering en ondernemers. Kennisoverdracht en kennisdeling vinden plaats, zoals via werkbezoeken. NWV participeert(de) in landelijke pilots Wmo-werkplaats (Ministerie van VWS) en binnen de proeftuin Woonservicegebieden van SEV (Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting). Duidelijk moge zijn dat we met het traject NWV inhoudelijk en methodologisch op de goede weg zijn. Met de resultaten van NWV kunnen we de gewenste kanteling van het maatschappelijk systeem aanjagen en vormgeven, waarmee de maatschappelijke opgave voor de komende jaren kan worden beantwoord. Opgave NWV: De Centrale vraag is: Hoe schalen we op van klein naar groot? Tijdens netwerkbijeenkomst NWV op 4 juni 2012 hebben bestuurders verwachtingen uitgesproken over een vervolg van NWV: Bestuurders willen de opgave onderbouwd zien met een beleidsadvies NWV. Grote opgave voor de komende tijd is hoe we de methodiek, die we ontwikkeld en uitgeprobeerd hebben bij de meest complexe casussen van burgers in een zeer kwetsbare positie, kunnen opschalen naar een methodiek voor alle mensen met een ondersteuningsvraag in Peel en Maas. We gaan dit oppakken via twee lijnen: Procesregie via de stuwingsprincipes innovatie (vier V s: Verdiepen, Verbreden, Valideren, Verankeren). Hierin wordt de methodiek NWV verder verbreed en omgebouwd naar een lichte variant die via het Schakelplein ingezet wordt voor alle casussen, waarmee de noodzakelijke opschaling vormgegeven wordt. Organisatie aanpak via het Educatienetwerk De Bloem, waarbij via netwerksamenwerking alle betrokken netwerkpartijen meegenomen worden in het gedachtegoed én de uitvoeringspraktijk van NWV, via dialoogbijeenkomsten, meerdere Ontwikkelwerkplaatsen (OWP s) voor verschillende groepen, maatschappelijke businesscase, Wmo-werkplaats en netwerkbijeenkomsten. Schakelplein 2012 uitgangssituatie Schakelplein Integraal projectleider Schakelplein Martijn Geraets werkt vanaf 2012 vanuit gezamenlijke opdracht van gemeente en zorgkantoor. Afgezet tegen de opdracht ligt Schakelplein goed op schema. Schakelplein heeft aan de hand van testcases kennis opgedaan over de samenstelling van arrangementen en over de methodiek arrangeren (lichte en zware variant). Reeds opgedane kennis vanuit NWV is daar de basis voor geweest.

6 In samenspraak met belangenorganisaties en maatschappelijk partners is de Werkgroep Schakelplein ingericht. Deelnemers aan deze werkgroep zijn, belangenorganisaties: RZO (Regionaal Zorgvragers Overleg Peel en Maas) en binnen het RZO de werkgroep Één loket per kern, CSR (Centrale Seniorenraad Peel en Maas), GPPM (Gehandicapten Platform Peel en Maas), Mantelzorgforum Peel en Maas, KBO (Katholieke Bond voor Ouderen), Infoloket Meijel, maatschappelijk partners: WegWijZer Vorkmeer, Wmo-loket gemeente, MEE en Steunpunt Mantelzorg (Vorkmeer).OWP Loketmedewerkers is gericht op methodiekontwikkeling en ervaringsuitwisseling. Deelnemers: WegWijZer, Wmo-loket en MEE. Pilot Infoloket Meijel is een succes en biedt voorbeeld voor lokale werkgroepen die een infoloket in hun eigen dorp op willen zetten. De werkgroep Schakelplein, OWP Loketmedewerkers en OWP Vrijwilligers (in oprichting) maken het ontwerp van het Schakelplein. Vragen van mensen uit Peel en Maas met actuele AWBZ thematiek worden als testcase gebruikt om kennis over de samenstelling van persoonlijke arrangementen en over de methodiek arrangeren te ontwikkelen en daarmee te oefenen. De Pilot Jeugdzorg AWBZ is gestart. Het doel is de verbinding in te richten tussen Jeugdzorg, Centrum Jeugd en Gezin, WegWijZer en Wmo-loket. Indicatiestellers brengen mogelijkheden en grenzen in regelgeving, procedures en financiële kaders in beeld. Opgave Schakelplein: De opgave is dat in 2014 de toegangspoort tot coaching, ondersteuning, begeleiding en zorg (Schakelplein) een feit is. En (mogelijk) vormt Schakelplein dan ook de toegangspoort voor de andere decentralisaties. Op termijn kan dit verbreed worden naar het gehele sociale domein. Schakelplein wordt fasegewijs ingericht. Mede in relatie tot Huis van de Gemeente. In 2013 is de opgave om de: OWP Loketmedewerkers ontwikkelt al doende lerend de light variant voor het arrangementgesprek. OWP Jeugdzorg AWBZ te verbinden met Schakelplein. OWP Vrijwilligers in te richten; leren van elkaars ervaringen -> in latere fase verbinden formeel en informeel. Casusverdeelgroep (werktitel) in te richten. Deze bestaat uit Martijn Geraets, Jan Joore en een lid met een sociaal/medische achtergrond. Pilot Schakelplein in relatie tot Huis van de Gemeente te starten. OWP( s) van NWV te verbinden met Schakelplein. Schakelkaart te ontwikkelen. In 2014 worden OWP s, signaaldiensten, NWV, dagvoorzieningen en vervoer verbonden door good personsnetworks-practices. De opschaling naar grotere aantallen persoonlijke arrangementen wordt fasegewijs bereikt gedurende het inrichten van het Schakelplein. In de komende periode worden in ieder geval de burgers in een kwetsbare positie waarvan de AWBZ-indicatie begeleiding afloopt benaderd om een persoonlijk arrangement samen te stellen. Verder krijgen mensen die nog geen indicatie hebben en hun vraag voor ondersteuning, begeleiding en zorg kenbaar maken een vraagverhelderingsgesprek en op basis daarvan een arrangementgesprek. De verwachting is dat nog meer burgers in een kwetsbare positie hun behoefte kenbaar gaan maken. Algemene conclusies NWV en Schakelplein liggen goed op koers richting de overheveling van de functie begeleiding. Het commitment en draagvlak voor de aanpak van de implementatie begeleiding onder netwerkpartners is verder gegroeid. Met enthousiasme en vertrouwen wordt er samengewerkt aan de implementatie van de decentralisatie begeleiding. Hierin maakt ieder gebruik van zijn of haar eigen kracht en voegt deze toe aan het netwerk, waardoor er meer en meer energie vrijkomt om te doen wat nodig is. Inmiddels is op kleine schaal een kanteling in perspectief zichtbaar bij burgers (in een kwetsbare positie) en hun informele netwerk en in de werkwijze van vrijwilligers en beroepskrachten. De contouren van de vernetwerkte samenwerking worden zichtbaar. De nadruk zal steeds meer op samenwerking binnen netwerken van mensen en partijen komen te liggen in plaats van op concurrentie. Uiteraard is er ook in Peel en Maas nog veel werk te verzetten, maar we doen dit samen. Buiten gebeurt het voor, door en samen met de burgers (in een kwetsbare positie) en onze netwerkpartners. Samen Anders met Cocreatie.

7 1. Inleiding Het Beleidsadvies Netwerk Welzijn Versterkt en Schakelplein beslaat de trajecten Netwerk Welzijn Versterkt (NWV) en Schakelplein. De verbanden tussen beide trajecten zijn inmiddels zo sterk en elkaar overlappend dat verbinden van de beide onderdelen van de Implementatiestrategie begeleiding op zijn plaats is. 1.1 Aanleiding In het traject NWV is geëxperimenteerd met een nieuwe werkwijze die burgers in een zeer kwetsbare positie in hun kracht zet. De nieuwe werkwijze heeft geleid tot een wisseling van perspectief bij de betrokken vrijwilligers en beroepskrachten. De wisseling van perspectieven en de nieuwe werkwijze zorgen voor een kanteling van het huidige systeem (verzorgingssamenleving) van binnenuit. Daarmee laat de experimenteerruimte zien dat ontschotting mogelijk is en grenzen in regelgeving worden verlegd. De betrokkenen werken samen aan een andere inrichting van begeleiding in Peel en Maas. Samen Anders. De behaalde resultaten uit NWV dienen verbreed en integraal gemaakt te worden. Verder wordt de methodiek algemeen toepasbaar gemaakt. De kleine schaal waarop het nieuwe maatschappelijke systeem in Peel en Maas vorm begint te krijgen is het signaal geweest om de toegang tot het systeem vast te pakken. De kanteling van de toegang zet immers pas echt zoden aan de dijk als het systeem zelf ook begint te kantelen. Anders lopen burgers (in een kwetsbare positie) met een gekanteld perspectief nog steeds tegen dezelfde grenzen en oude werkwijzen aan die het huidige maatschappelijke systeem met zich meebrengt. Tevens komt dit tegemoet aan de wens van belangenorganisaties (RZO Peel en Maas (Regionaal Zorgvragers Overleg, KBO-afdelingen (Katholieke Bond voor Ouderen)) en Kernteams WWZ die infoloketten bemenst door vrijwilligers (in hun eigen dorp) op grotere schaal willen inrichten in Peel en Maas. Vanaf januari 2012 is een integraal projectleider in opdracht van de gemeente Peel en Maas en het Zorgkantoor Coöperatie VGZ, regio Noord- en Midden-Limburg aan de slag met de kanteling van de loketfunctie Wmo- WegWijZer-begeleiding en daarmee de toegang tot coaching, ondersteuning, hulpverlening en zorg. Concreet betreft het de introductie van de schakel- en toegangsfunctie onder de noemer Schakelplein. Het schakelen gaat plaatsvinden binnen een samenwerkingsverband van vrijwillige en beroepsmatige toegangspoorten (loketten). De trajecten NWV (individuele pijler) en Schakelplein zijn pijlers van de Implementatiestrategie begeleiding en dagvoorzieningen Peel en Maas en verder, Samen Anders met Co-creatie (april 2013). Naast deze pijlers kent de implementatiestrategie begeleiding een collectieve pijler. De collectieve pijler bestaat uit twee onderdelen: dagvoorzieningen en het vervoer. 1.2 Implementatiestrategie begeleiding, beleidsadviezen en aanvullende notities Na bekendwording van het uitstel van de besluitvorming over de decentralisatie van de functie extramurale begeleiding zijn we in Peel en Maas voortgegaan op de koers, die we al een aantal jaren varen. Het draagvlak onder burgers, maatschappelijk partners en andere regiepartijen daarvoor is groot. De Implementatiestrategie begeleiding en verder is het kompas voor het Implementatieteam begeleiding en de Projectgroep begeleiding in Peel en Maas. In de implementatiestrategie zijn de resultaten, ervaringen en inzichten uit de praktijk in Peel en Maas opgetekend. De implementatiestrategie is een beleidsnotitie, noem het een versie voor beleidsmakers. De implementatiestrategie is bondig samengevat in een beknopte versie voor bestuur/beleid. De implementatiestrategie geeft de grote lijn aan. De opgave in de implementatiestrategie is concreter uitgewerkt in meerdere beleidsadviezen: Dagvoorzieningen, Vervoer en NWV en Schakelplein. In de beleidsadviezen is de planning en begroting opgenomen. In april 2013 zijn de Implementatiestrategie begeleiding en verder en de beleidsadviezen vastgesteld door het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente en door het management van het zorgkantoor. De implementatiestrategie en de beleidsadviezen zijn in augustus beschikbaar via Naast deze notities zijn 5 aanvullende notities opgesteld die input hebben opgeleverd voor het beleidsadvies NWV en Schakelplein: Tussenrapportage Ik geef mezelf een 9 voor geluk Tussenrapportage Effectenanalyse Netwerk Welzijn Versterkt Notitie Infoloket Meijel. De notitie is een evaluatie van de pilot die door vrijwilligers in Meijel is uitgevoerd. In de notitie worden conclusies getrokken uit de pilot en aanbevelingen gedaan voor het vervolg op de pilot. Notitie Signaaldiensten. De notitie betreft een opsomming van een aantal diensten die een signalerende functie vervullen richting het breed en diep loket. Tevens bevat deze notitie conclusies en aanbevelingen. Pilotovereenkomst Jeugdzorg AWBZ. De notitie bevat de uitgangspunten en aanpak, evenals een intentieverklaring van gemeente, zorgkantoor en Bureau Jeugdzorg, om een pilot in te richten m.b.t. de Decentralisatie Begeleiding binnen de Jeugdzorg AWBZ. 1

8 1.3 Leeswijzer Dit beleidsadvies geeft inzicht in de strategie voor de pijlers NWV en Schakelplein in de komende jaren. Eerst worden de beleidsmatige kaders geschetst (hoofdstuk 2), dan volgt er een terugblik en inventarisering van de stand van zaken van NWV (hoofdstuk 3) en Schakelplein (hoofdstuk 4), waarna in hoofdstuk 5 de opgave die voor ons ligt wordt geschetst en waarin duidelijk wordt hoe de opgave gerealiseerd gaat worden. Verder is daarin de planning en de begroting opgenomen. Hoofdstuk 6 beslaat de conclusies uit al het voorgaande, waarna in hoofdstuk 7 een voorstel (beleidsadvies) is uitgewerkt. 2

9 2. Positionering en beleidsmatige kaders In de Implementatiestrategie begeleiding (versie beleidsmakers) zijn de positionering en beleidsmatige kaders uitgewerkt. Onderstaand is een bondige samenvatting daarvan. De decentralisatie begeleiding is geen op zich zelf staand traject of ontwikkeling, maar past in een breder kader; het programma Leven in het Dorp WWZ (Wonen-Welzijn-Zorg). Vanaf 2001 werkt Peel en Maas aan Leven in het Dorp WWZ. Het programma is in november 2008 opnieuw vastgelegd in een convenant en de uitvoeringsnota Leven in het Dorp WWZ , Samen innovatief grenzen verleggen. 2.1 Maatschappelijke opgave Na de val van het kabinet in april 2012 en het controversieel verklaren van de wetswijziging van de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) en de WWnV (Wet Werken naar Vermogen) heeft het nieuwe kabinet het regeerakkoord Rutte II opgesteld. De Participatiewet vervangt de WWnV. Het regeerakkoord van Rutte II is in de lijn van de maatschappelijke opgave, de transitie en de koers die in Peel en Maas al binnen Leven in het Dorp WWZ en andere beleidsprogramma s geruime tijd is gevolgd. Wel verhoogt het regeerakkoord de druk op deze koers, door verder gaande decentralisaties, een nog prominentere rol van gemeenten in het sociale domein en de forse bezuinigingen op de zorg en Wmo-budgetten. Het regeerakkoord versterkt de veranderopgave dermate dat er geen sprake meer kan zijn van een verandering van de bestaande maatschappelijke systemen (of de verzorgingsstaat), maar eerder van de opbouw van nieuwe maatschappelijke systemen. Anders gezegd: de dingen anders doen volstaat niet meer, we zullen ook andere dingen moeten doen. De maatschappelijke opgave is een zoektocht naar een nieuw, toekomstbestendig, duurzaam en betaalbaar maatschappelijk systeem dat in moet spelen op de veranderende rollen van de burger, maatschappelijk partners en de overheid. Wanneer vooral burgers de ruimte krijgen van maatschappelijk partners en regiepartijen om nieuwe initiatieven te ontwikkelen in het sociale domein dan voltrekt zich geleidelijk aan een transformatie naar een duurzaam maatschappelijk systeem. Het is de transformatie van de verzorgingsstaat naar een maatschappij van vitale burgers en vitale gemeenschappen. Vanuit de maatschappelijke opgave en de decentralisaties staat een grote groep mensen met een ondersteunings-, hulp- en zorgvraag centraal die (tijdelijk) in een kwetsbare positie in de samenleving verkeren, noem ze burgers in een kwetsbare positie. Zij maken deel uit van de hele gemeenschap en door het wisselen van perspectief, of te wel kantelen, kunnen zij naar vermogen een bijdrage leveren aan de samenleving. De kadernota 2013 van de gemeente Peel en Maas draagt de titel De Wissels Om. In de kadernota is het omzetten van de wissels op een aantal beleidsterreinen uitgewerkt. De maatschappelijke opgave en de transformatie naar een nieuw maatschappelijk systeem staan daarin centraal. Verder is de transitieopgave van de decentralisaties en de functie begeleiding specifiek daarin gepositioneerd. De kadernota geeft de bestuurlijke kaders van de positionering. De implementatiestrategie geeft invulling aan de kadernota. Het regeerakkoord brengt meer verschuivingen teweeg van de AWBZ naar de Wmo dan alleen de decentralisatie begeleiding. In maart 2013 was duidelijk dat er namelijk nog andere AWBZ-functies overkomen, zoals persoonlijke verzorging, naar de Wmo. Verder wordt sterk ingezet op de ontwikkeling van scheiden van wonen en zorg. Hierdoor vervallen (op termijn) ZZP (Zorg Zwaarte Pakket) 1 tot en met 3 en deels 4 uit de sectoren VenV (Verpleging en Verzorging ouderenzorg), GZ (Gehandicaptenzorg) en GGZ (Geestelijke Gezondheidszorg). Verder verschuiven een aantal functies naar de Zvw. De uitkleding van HbH (Hulp bij het Huishouden) wordt stevig ingezet met een forse bezuiniging op het huidige budget. In de brief aan de Tweede Kamer (d.d ) merkt staatssecretaris VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) Van Rijn op dat van het decentraliseren van taken in het kader van de overheveling van begeleiding naar de Wmo per geen sprake is. Het voornemen is dat de decentralisatie begeleiding en andere AWBZ-functies op overgeheveld worden naar de Wmo. Na de kabinetsval in april 2012 zijn de decentralisaties Begeleiding en WWnV controversieel verklaard. In het regeerakkoord Rutte II is opgenomen dat de decentralisaties doorgaan vanaf Daarbij brengt het regeerakkoord meer verschuivingen teweeg van de AWBZ naar de Wmo dan alleen de decentralisatie begeleiding. In maart 2013 was duidelijk dat er namelijk nog andere AWBZ-functies overkomen, zoals persoonlijke verzorging, naar de Wmo. Verder wordt sterk ingezet op de ontwikkeling van scheiden van wonen en zorg. Hierdoor vervallen (op termijn) ZZP (Zorg Zwaarte Pakket) 1 tot en met 3 en mogelijk 4 uit de sectoren VenV (Verpleging en Verzorging ouderenzorg), GZ (Gehandicaptenzorg) en GGZ (Geestelijke Gezondheidszorg). Verder verschuiven een aantal functies naar de Zvw (Zorgverzekeringswet). De uitkleding van HbH (Hulp bij het Huishouden) wordt stevig ingezet met de voorgenomen bezuiniging van 75% op het huidige budget. 3

10 In het traject NWV zijn we begonnen met burgers die zeer kwetsbaar zijn. Het gaat hier om mensen met zware psychiatrie, verslaving, criminaliteit, weinig tot geen eigen netwerk, enzovoorts. Mensen met een groot risico om tussen sen wal en schip te vallen. De betrokkenen werken samen aan een andere inrichting van begeleiding met nieuwe werkwijzen en methodieken. Op toenemende schaal doen we dingen al Samen anders. Veel burgers, vrijwilligers en beroepskrachten creëren vernieuwende initiatieven en vormen netwerken. Innovatie, netwerken en beleidsontwikkeling krijgen vorm door Co-creatie en is gebaseerd op good persons, good networks en good practices. Het huidige systeem (verzorgingssamenleving) kantelt in Peel en Maas op kleine schaal van binnen uit naar een samenleving waarin we naar elkaar omkijken en voor elkaar zorgen (Civil Society/ sociale coöperaties). Het draagvlak voor de aanpak is groot. Dit is onder andere te danken aan de resultaten die op casusniveau geboekt worden. Resultaten bestaan uit écht maatwerk, duurzamere oplossingen, wederkerigheid, lagere kosten, vergroten van eigen regie en niet te vergeten een groter gevoel van welbevinden. Het proactief oppakken van de opgave wordt gestimuleerd door gemeente en zorgkantoor. burgers (in een kwetsbare positie) en hun netwerken, sociale verbanden, Kernteams WWZ, gemeenschap Dorp Gouden Driehoek Schema Eigen kracht Regiepartijen Maatschappelijk partners overheid, gemeente en professionele partijen, informele zorgkantoor/zorgverzekeraar zorg- en ondersteuningsorganisaties, (georganiseerde) vrijwilligers Dialoogsturing in de Gouden Driehoek 2.2 Stuwende regie en Dialoogsturing in de Gouden Driehoek De transitieopgave van de drie decentralisaties maakt dat de regierol vanuit het oogpunt van beleid bij de gemeente ligt. Een rol die de gemeente Peel en Maas eigen is en waar de afgelopen jaren al op verschillende terreinen sterk in is geïnvesteerd. De gemeente zoekt daarbij allianties met andere regiepartijen zoals het zorgkantoor en Zorgverzekeraar VGZ voor de transities op het gebied van Wmo-AWBZ-Zvw Zvw (Zorgverzekeringswet). Op het terrein van WWZ voeren gemeente en zorgkantoor vanaf 2003 gezamenlijk de regie op een stuwende wijze. De laatste jaren is Zorgverzekeraar VGZ steeds meer betrokken geraakt. De stuwende regie gaat NIET over het opleggen van dwingende richtlijnen, maar gaat over het BIEDEN VAN RUIMTE aan burgers en maatschappelijk partners vanuit duidelijke toetsingskaders. De burgers en maatschappelijk partners ontplooien op basis van behoeften in dialoog met elkaar nieuwe initiatieven en ontwikkelen innovatieve producten en diensten. Vanuit de stuwende regie bundelen de regiepartijen budgetten en stellen zij vanuit de toetsingskaders gezamenlijke inkoopkaders op. Medio 2013 sluiten beide partijen samen met Zorgverzekeraar VGZ een nieuw convenant in Peel en Maas. Daarmee spelen de regiepartijen in op de verschuivingen in de AWBZ, Wmo en Zvw en op het voornemen om in 2015 de zorgkantoren op te laten gaan in de zorgverzekeraars. In de decentralisatie begeleiding worden de functies begeleiding individueel, begeleiding groep en kortdurend verblijf uit de extramurale AWBZ-zorg overgeheveld naar de Wmo. Door de gezamenlijke regie richt de implementatiestrategie zich op de gehele functie begeleiding. Dus niet alleen op het extramurale deel dat onder verantwoordelijkheid van de gemeente komt te vallen, maar ook op het deel dat binnen de AWBZ blijft. De implementatiestrategie gaat de basis vormen voor een gezamenlijk inkoopkader van de gemeente, het zorgkantoor en zorgverzekeraar voor de functie begeleiding. Het doel daarvan is om het huidige niveau van ondersteuning/begeleiding en dagvoorzieningen dat nodig is te bestendigen en vanuit de implementatiestrategie verder te ontwikkelen naar een toekomstbestendig en duurzaam niveau. Waar mogelijk wordt dit gedaan door (groepen) burgers (in een kwetsbare positie) die in lijn met de kernwaarde Zelfsturing zelf (mede)eigenaar en (mede)producent zijn. Om medeverantwoordelijkheid te nemen is het van belang dat burgers (in een kwetsbare positie) regie kunnen blijven voeren over hun eigen leven op basis van hun eigen kracht en competenties. Het hoger liggend doel is om senioren en burgers in een kwetsbare positie in Peel en Maas in staat te stellen om de kwaliteit van leven te bevorderen en om zolang mogelijk de regie over hun eigen leven en leefomgeving te behouden, in de vertrouwde omgeving te blijven leven en deel te (blijven) nemen aan de samenleving (doelstelling Leven in het Dorp WWZ). 4

11 In Peel en Maas komen nieuwe initiatieven dialooggestuurd tot stand in de Gouden Driehoek. Primair in de dialoogsturing is een gelijkwaardige en wederkerige samenwerking tussen de drie hoofdactoren: dorp (burgers (in een kwetsbare positie) en hun informele netwerk, gemeenschap), maatschappelijk partners en regiepartijen. Vandaar een gelijkzijdige driehoek. Dialoogsturing betekent dat wanneer de actoren hun ideeën en initiatieven uitwerken in plannen, zij de andere actoren in een zo vroeg mogelijk stadium bij deze planvorming betrekken en de plannen in het netwerk verder ontwikkelen in dialoog met elkaar. Het is een intensief proces tussen gelijkwaardige partijen met een hoog rendement. De burgers (in een kwetsbare positie) zijn zoveel mogelijk leidend in het proces om te komen tot voorzieningen en producten. Maatschappelijk partners en regiepartijen zijn vanuit hun verantwoordelijkheid en expertise faciliterend en ondersteunend richting buurt, dorp of wijk. In de regio Noord-Limburg werken 7 gemeenten samen aan de decentralisaties. Uitgangspunt is lokaal wat kan en regionaal waar een meerwaarde is. De decentralisaties zijn in lijn met de beleidsperspectieven en beleidsaccenten die de gemeenten in Noord-Limburg op lokaal vlak voor ogen staan. Op tal van gebieden kunnen de gemeenten de samenwerking een impuls geven en daar zelf van leren en profiteren. Daarbij zijn de gemeenten niet uit op nieuwe gemeenschappelijke regelingen. De gemeenten zien meer in samenwerkingsvormen rond opgaven, projecten en maatschappelijke vraagstukken, zoals de drie decentralisaties. 2.3 Uitgangspunten in Peel en Maas De transformatie naar een nieuw maatschappelijk systeem waarin vitale burgers en vitale gemeenschappen centraal staan levert vernieuwende inzichten en nieuwe uitgangspunten op. Daarin ontwikkelt zich een nieuwe taal. Begrippen die nu gebruikt worden zijn niet toereikend om de transformatie te beschrijven. Verder ontstaan nieuwe begrippen in de dialoog tussen de burgers (gemeenschap), maatschappelijk partners en overheid. Hieronder zijn de visie en uitgangspunten in Peel en Maas opgesomd. De visie en de uitgangspunten zijn uitgewerkt in de implementatiestrategie. Visie: Horizon vitale burgers en duurzame gemeenschappen, zelfsturing en burgerschap Communicatieve zelfsturing, Regel sturing en Autoritaire sturing Stuwende regie geeft ruimte en kaders om gezamenlijk te werken aan oplossingen Dialoogsturing in Gouden driehoek Regels moeten de inhoud mogelijk maken Iedereen telt en doet mee Regievoeren en medeverantwoordelijkheid over eigen leven en eigen leefomgeving (vitale burgers) Uitgangspunten beleid sociaal domein: Van individuele voorzieningen naar collectieve voorzieningen naar voorzieningen van collectieven (Sociale coöperaties) Individuele voorzieningen, keuzevrijheid en gelijkheid Niemand valt tussen wal en schip Investeren in de voorkant (vitale burgers, gezondheid, welzijn, vrijwilligers) levert winst op aan de achterkant (minder zware zorg, minder inzet beroepskrachten) Integrale samenhang en benadering Wisselen (kantelen) van perspectief vrijwilligers en beroepskrachten Samenwerken in netwerken Van concurrentie in de zorg naar vernetwerkte samenwerking Van smal loket naar brede en diepe gekantelde loketfunctie Lokaal wat kan en regionaal waar meerwaarde is Betaalbaarheid door experimenten, deregulering en investeren in innovatie gericht op vitaliteit 5

12 2.4 Integrale samenhang Op casuïstiek niveau zijn er veel raakvlakken tussen de drie Decentralisaties (Begeleiding, Jeugdzorg en Participatiewet), alsook met geïntegreerde 1 e lijn ouderenzorg en -welzijn (wijkgericht werken) en andere trajecten van Leven in het Dorp WWZ. Vanuit de burger gezien zitten hier geen schotten tussen. Wijkgericht (buurt, dorp) werken gaat uit van de principes van nabijheid. Iemand die je kent, vertrouw je sneller, waardoor je eerder een vraag stelt of een probleem aankaart. Beroepskrachten en vrijwilligers die nabij zijn, vangen eerder signalen op. Het wijkgericht werken kan daarmee de beroepsmatige oren en ogen in het dorp zijn en vormt hiermee mogelijk een van de voorposten van het Schakelplein. De relatieve afname van de beroepsbevolking en de toenemende zorgvraag door de vergrijzing en ontgroening maakt dat het zorgaanbod in Nederland zich hierop zal moeten voorbereiden met gevolgen voor zowel de inhoud van zorg als de organisatie ervan. Vereist hierbij is het opzetten van wijknetwerken (welzijn en zorg) waarin eerst wordt uitgegaan van de eigen kracht van burgers en vervolgens oplossingen gezocht worden in de sociale omgeving. Om dan pas te zoeken naar oplossingen bij collectieve voorzieningen ngen en pas als laatste het inzetten van individuele voorzieningen en beroepsmatige zorg die steeds specialistischer van aard kan zijn. De beroepsmatige inzet is daarin onderdeel van een samenhangende wijkgerichte benadering dicht bij de burger (in een kwetsbare positie). Coördinatie en samenhang zijn daarin belangrijke voorwaarden. De wijkgerichte benadering is gericht op de versterking van het netwerk rondom de burger (in een kwetsbare positie), bestaande uit de sociale omgeving en het geheel van voorzieningen en beroepskrachten. Het betreft een samenwerking tussen de domeinen Wmo, AWBZ en Zvw. Daarbij zijn gemeente, zorgkantoor en zorgverzekeraar de inkopende partijen. In Peel en Maas zijn pilots in meerdere dorpen in voorbereiding waarin geïntegreerde 1 e lijn ouderenzorg en - welzijn in combinatie met buurt- en dorpgericht werken nieuwe netwerken bouwen. Geïntegreerd wil zeggen dat er een integratie nodig is van formeel en informeel, van zorg en welzijn, van beroepsmatig en vrijwillig. Verder worden daarbij de krachten benut die er lokaal zijn als vangnet voor de kwetsbare oudere. Ook hier draait het om het leggen van verbindingen. FC WELZIJN is het innovatienetwerk W-WWZ (Werk-WWZ) WWZ) en bedrijfsleven in Peel en Maas. FC WELZIJN biedt een platform voor de ontwikkeling van innovaties in samenwerking met het bedrijfsleven. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en PPS zijn op kleine schaal toegepast in W-WWZ WWZ in Peel en Maas. Onder de vlag van FC WELZIJN is een aantal projecten gerealiseerd en zijn initiatieven in ontwikkeling. Harting-Bank (Medux) realiseert het Hulpmiddelencentrum Peel en Maas.. In dit hulpmiddelencentrum wordt een integraal aanbod van particuliere hulpmiddelen en hulpmiddelen vanuit Wmo-AWBZ-Zvw Zvw dichtbij en laagdrempelig georganiseerd voor inwoners van Peel en Maas. De regionale aanbesteding van Hulp bij het Huishouden is afgerond. Synergy Health (voorheen Lips) verricht samen met de gemeente en andere partners een haalbaarheidsstudie naar een Wasstrijkservice en een bredere innovatie in servicediensten. 2.5 Projectstructuur Implementatiestrategie begeleiding In de figuur hieronder is de projectstructuur schematisch in beeld gebracht die is ingericht voor de implementatie van de decentralisatie begeleiding voor te bereiden. De projectstructuur ctuur kent een stuurgroep, projectgroep en diverse werkgroepen. Dat doet vermoeden dat hier sprake is van een topdown benadering. De beleidsontwikkeling en de daaruit volgende adviezen en voorstellen zijn echter gebaseerd op de ervaringen en kennis opgedaan in de praktijk en de inbreng en inzet van burgers (in een kwetsbare positie), mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten. Dat betekent dat de implementatie van de decentralisatie begeleiding vooral een bottom-up benadering kent. De weergave van de projectstructuur zou dus eigenlijk een omgedraaid schema moeten zijn. De projectstructuur is opgebouwd uit de drie pijlers: Schakelplein, Individuele pijler en de Collectieve pijler. De functie Logeeropvang (Kortdurend Verblijf) heeft een plek gekregen in de collectieve pijler. Het betreft namelijk voorzieningen waar meerdere mensen (gelijktijdig) gebruik van maken. In de pijlers zijn de diverse werkgroepen en OWP s (Ontwikkelwerkplaatsen) opgenomen. Verder is de Werkgroep Bedrijfsvoering afgebeeld en de thema s waar de werkgroep mee aan de slag is (gegaan). Integrale afstemming over resultaten en beleid in de decentralisatie begeleiding vindt door de projectleiders/ procesmanagers/aanjagers plaats in de Projectgroep begeleiding. Deze resultaten en beleid worden vertaald in 6

13 adviezen en voorstellen die door het Implementatieteam begeleiding in samenhang besproken en geanalyseerd worden. Jaarlijks stelt het Implementatieteam begeleiding een implementatiestrategie op voor de komende periode. In 2013 stelt het implementatieteam het gezamenlijk inkoopkader op en bereidt de daaruit volgende contractering voor. Het Implementatieteam begeleiding bespreekt de adviezen en voorstellen in het Bestuurlijk overleg begeleiding tussen gemeente en zorgkantoor. Daarna worden de voorstellen en adviezen, de implementatiestrategie, het gezamenlijk inkoopkader en de contractering ter vaststelling voorgelegd aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente en het management van het zorgkantoor. Bestuurlijk overleg begeleiding Gemeente en ZK Coöp. VGZ Implementatieteam begeleiding Gemeente en ZK Coöp. VGZ Projectgroep begeleiding Werkgroep Bedrijfsvoering -Doelgroepanalyse -Communicatie -Financiën -Contractering -Beleidsregels Schakelplein Werkgroep Schakelplein - Inrichten Schakelplein - NWV alg. toepasbaar light variant - OWP Loketmw. - OWP Vrijwilligers - OWP Jeugdzorg AWBZ - Pilot Schakelplein - Casusverdeelgr. - Educatienetw. - methodiekontw., opleiding Individuele pijler (Netwerk Welzijn Versterkt (NWV)) Werkgroep NWV - Arrangeren - Persoonlijk arrangement - LihD, Doe mee! - OWP NWV 1, 2 - OWP Managers - OWP Effectanalyse - Casusverdeelgroep - Educatienetw. methodiekontw., opleiding Collectieve pijler (Dagvoorzieningen en Vervoer) Werkgroep Dorpsdagvz. Werkgroep Zorgboeren/ Maatsch. ondernemers Werkgroep Vervoer Logeeropvang Kortdurend verblijf Pilot K lust Grashoek Vraagstukken Zorgboeren/ Maatsch. ondernemers Naast deze projectstructuur voor de decentralisatie begeleiding is intern binnen de gemeente Peel en Maas en projectstructuur ingericht voor de drie decentralisaties. Deze projectstructuur bestaat uit een Stuurgroep 3D s, Projectgroep 3D s, Werkgroep Bedrijfsvoering 3D s en een Klankbordgroep waar raadsleden aan deelnemen. 7

14 3. Netwerk Welzijn Versterkt Het traject Netwerk Welzijn Versterkt (NWV) loopt vanaf 2008 en gaf methodisch en inhoudelijk al een goede invulling aan de individuele pijler binnen de implementatie begeleiding. In dit hoofdstuk is de ontwikkeling van NWV uitgewerkt. Dit hoofdstuk begint met een terugblik gevolgd door een beschrijving van de huidige stand van zaken. Aan de hand van relevante ontwikkelingen wordt een advies gegeven over de opgave van NWV voor de komende periode. 2020FLITS * Burgers in een (zeer) kwetsbare positie stellen hun persoonlijk arrangement samen en zijn naar vermogen medeproducent. * Burgers in een kwetsbare positie en hun steunsysteem ontmoeten elkaar geregeld tijdens dialoogbijeenkomsten Leven in het Dorp, Doe mee!. * Mantelzorgers organiseren bondgenotencontacten. * In alle buurten en dorpen is een maatschappelijk steunsysteem actief. * Het Educatienetwerk is opgeheven en ingebed in Schakelplein. * Constructieve ontregelaars vanuit alle maatschappelijk partners dragen bij aan de vernetwerkte samenwerking. * Incasseerders uit elk domein investeren in vitaliteit en gezondheid. * Netwerk Welzijn Versterkt (NWV) In de afgelopen jaren zijn binnen Leven in het Dorp WWZ een behoorlijk aantal mensen met verstandelijke beperkingen gaan wonen in de wijk. Aanleiding voor NWV is de vaststelling dat louter wonen in de buurt voor een aantal mensen met een beperking niet volstaat om erbij te horen en naar vermogen deel te nemen aan de samenleving. Van gezinsvervangende tehuizen (GVT) naar zorgwoningen in de wijk NWV kent zijn oorsprong vanuit de afbraak van twee GVT s. In de periode zijn de twee GVT s getransformeerd naar 10 zorgwoningen verspreid over Helden en Panningen. De fysieke integratie (het stapelen van stenen) was daarmee gelukt. De sociaal maatschappelijke integratie verliep veel moeizamer. De omslag van cliënt naar burger in een kwetsbare positie, die meer regie over zijn/haar eigen leven krijgt, is zowel voor de (zorg)vrager, de directe omgeving als voor hulpverleners een grote omslag in perspectief. Dialoogsturing met de (zorg)vragers, mantelzorgers/bewindvoerders, vrijwilligers, belangenorganisaties en beroepskrachten is nodig om het vraagstuk op te pakken. Dialoog met de (zorg)vrager via het levensverhaal In 2008 heeft de initiatiefgroep NWV besloten een beleidsmatige vertaling te geven aan kansrijke ideeën die netwerkpartijen kenbaar hebben gemaakt. De groep heeft het lectoraat locale dienstverlening vanuit klantperspectief van de HAN (Hogeschool Arnhem Nijmegen) benaderd met de vraag de ontwikkeling van deze ideeën te ondersteunen. Door het lectoraat zijn beroepskrachten, scholieren en studenten (welzijn, zorg en onderwijs) opgeleid om mensen in een zeer kwetsbare positie hun levensverhaal te laten vertellen en de vraag achter de vraag te onderzoeken. De scholieren en studenten hebben dit opgepakt binnen hun maatschappelijke stages. Onderzoekers analyseerden de gegevens en zijn op zoek gegaan naar vraagpatronen. Netwerkbijeenkomsten en maatschappelijke steunsystemen Om de dialoog te voeren is besloten om een netwerk te vormen. Vanuit NWV is een breed samengesteld netwerk ontstaan en gestaag gegroeid. Mantelzorgers hebben zich aangesloten en één van hen heeft deelgenomen aan de werkgroep NWV. Vertegenwoordigers van informele zorgorganisaties en andere vrijwilligers hebben een grotere plek gekregen in het netwerk. Zorg- en hulpverleners van alle maatschappelijk partners van Leven in het Dorp WWZ hebben deelgenomen aan de netwerkbijeenkomsten. Daarnaast hebben zich meer organisaties aangesloten die zich richten op de arbeidsmatige inzet van mensen met beperkingen. Iedere betrokkene is daarbij gericht op het in beeld krijgen van de toegevoegde waarde voor het ontwikkelen van geïntegreerde dienstverlening in samenhang met de eigen maatschappelijke of beroepsmatige functie. Het doel is het opzetten van maatschappelijke steunsystemen. Dat is een gecoördineerd netwerk van personen, diensten en voorzieningen, waarvan burgers in een kwetsbare positie zelf deel uit maken, en dat hen ondersteunt in hun pogingen om te deel te nemen aan de samenleving. Van dialoog naar persoonlijk arrangement geïntegreerde dienstverlening innovatie in hulpverlening Vanuit de persoonlijke ondersteuningsvraag stelt de burger in een zeer kwetsbare positie een persoonlijk arrangement samen en vanuit een clustering van arrangementen kan een programma worden gerealiseerd (collectief aanbod van breed palet van diensten door maatschappelijke partijen, in samenspraak met vragers, of hun vertegenwoordigers). Tijdens netwerkbijeenkomsten bespreken de leden de structuur die helpt om al werkende weg geïntegreerde dienstverlening vorm te geven. Duidelijk is dat de gekozen benadering een meerwaarde heeft voor burgers in een kwetsbare positie en voor betrokken vrijwilligers en hulpverleners. Daarbij is de verwachting dat deze integrale benadering het mogelijk maakt vragers met multiproblem vragen in staat te stellen zich persoonlijk te ontwikkelen. Zo ontstaan nieuwe vormen van ondersteuning en begeleiding die leiden tot innovatie in de hulpverlening. 8

15 3.1 Inleiding In 2010 is door de gemeente en het zorgkantoor besloten opdracht te verlenen aan integraal projectleider Jan Joore om de aanpak van NWV verder te ontwikkelen. In de opdracht is de volgende doelstelling opgenomen: Burgers in een kwetsbare positie kunnen leven en werken zoals zij dat graag willen, als burger van de lokale samenleving De samenwerking tussen maatschappelijke partners onderling en met vrijwilligers (organisaties) en belangengroeperingen krijgt vorm en ontwikkelt zich verder gericht op participatie van de burger in een kwetsbare positie in de buurt Het netwerk ontwikkelt zijn vermogen om zeer uiteenlopende en complexe hulpvragen te bedienen met het oog op duurzame hulpverlening De integraal projectleider was aan zet om de persoonlijk arrangementen te stimuleren, de doelgroep te verbreden en het maatschappelijk rendement van de arrangementen in beeld te brengen. De arrangementen vragen een invulling die afzonderlijke sectoren in welzijn en zorg overschrijden en samenwerking tussen betrokken netwerkpartners. Een integrale projectleider is in staat om alle partijen aan elkaar te verbinden. De projectleider doet dat niet vanuit het perspectief van de eigen organisatie maar staat in feite los van de partijen. Tijdens de netwerkbijeenkomsten van NWV is de methodiek van de Effectenarena van de proeftuin Woonservicegebieden van de SEV (Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting) gebruikt. De Effectenarena is ontworpen als dialooginstrument. Het is een hulpmiddel om gesprekken te structureren en er zo meer diepgang aan te geven. Dat helpt bij het verkrijgen van draagvlak en leidt tot betere interventies. Het netwerk van NWV heeft vanuit het gebruik van de effectenarena geconstateerd dat het niet de mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten moeten zijn die de persoonlijke arrangementen invullen maar dat deze door de burgers in een kwetsbare positie zelf moeten worden geformuleerd. Vanuit die constatering is door de werkgroep NWV een soort van eigen kracht conferentie voorbereid, de dialoogbijeenkomst Leven in het Dorp, Doe mee!. Eerste dialoogbijeenkomst Leven in het Dorp; Doe mee! een succes Op 21 maart 2011 hebben 20 burgers in een zeer kwetsbare positie en mensen uit hun steunsysteem deelgenomen aan de dialoogbijeenkomst Leven in het Dorp, Doe mee! in het Dorpscentrum Kerkeböske in Helden. Daarin stonden drie vragen centraal: Wat is belangrijk in jouw leven?, Welke dromen en wensen heb jij?, Wat wil je voor anderen doen? De drie centrale vragen zijn door theatergezelschap Heijblok met toneelstukjes vertaald naar de praktijk van alle dag. Vervolgens zijn de deelnemers in kleine groepjes bij elkaar gaan zitten en hebben elkaar verhalen verteld over waar ze tegenaan lopen en wat ze graag zouden willen. Dit is opgeschreven en door deelnemers zelf in tekeningen weergegeven. De bijeenkomst is muzikaal opgeluisterd door het theatergezelschap in samenwerking met accordeonist Joey. Deze rasmuzikant met een verstandelijke beperking speelt virtuoos op zijn accordeon zonder een noot te kunnen lezen. Dit leverde nog een leuke anekdote op. Toen de muzikanten te horen kregen dat ze zouden gaan samenspelen met Joey werd dat in eerste instantie met enige scepsis begroet. Zij vielen echter bijna van hun stoel toen Joey zijn eerste akkoorden met hun deelde. De ban was gebroken en na de jamsessie speelden ze samen alsof ze niet anders gewend waren. Tijdens de bijeenkomst waren belangenorganisaties, zoals het GPPM (Gehandicaptenplatform Peel en Maas), aanwezig. Één van de leden van het GPPM herkende zich in een aantal uitspraken en sloot zich spontaan aan bij de deelnemers om haar eigen aandachtspunten vanuit haar eigen verhaal met de aanwezigen te delen. In de vervolgbijeenkomsten hebben de deelnemers de ervaringen met elkaar gedeeld. Onder het motto Geit Neet Besteit Neet worden gezamenlijk oplossingen gezocht. De individuele pijler wordt toegelicht aan de hand van de onderdelen van NWV: Persoonlijke arrangementen Netwerkontwikkeling Beleidsontwikkeling Kennisoverdracht en kennisdeling 3.2 Terugblik NWV Persoonlijke arrangementen In NWV staan 25 burgers in een zeer kwetsbare positie centraal die hun arrangement samenstellen en dit uitvoeren. Zij doen dit in samenspraak met hun mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten die hun netwerk vormen, noem het hun persoonlijke steunsysteem. Gezien de kwetsbaarheid van deze personen zijn sommige 9

16 beroepskrachten altijd nodig en anderen tijdelijk ter ondersteuning. De 25 burgers in een zeer kwetsbare positie hebben hun persoonlijk levensverhaal verteld. Met behulp van de methodiek vraagpatronenonderzoek zijn deze vertaald in een persoonlijk arrangement. De vraagpatronen vormen de basis voor het persoonlijk arrangement. Een vraagpatroon is een set van samenhangende ondersteuningsvragen en behoeften die de burger in een zeer kwetsbare positie uit naar aanleiding van een levensgebeurtenis of binnen de actuele context waarbinnen hij/zij leeft. Deze vraagpatronen geven de persoon en de mensen in zijn steunsysteem inzicht in wat hij nodig heeft (needs), wat hij wil (wants), wat hij eist (demands) en bovenal wat zij zelf kunnen en willen bijdragen (competences). Het onderliggende doel van NWV is enerzijds het wisselen van het perspectief van de burger van claimgericht naar vraaggericht en van afnemer naar medeproducent en anderzijds het ontwikkelen van een nieuwe werkwijze die burgers in een zeer kwetsbare positie in hun kracht zet. Een belangrijk onderdeel van NWV zijn de dialoogbijeenkomsten Leven in het Dorp, Doe mee!. In de dialoogbijeenkomsten ontmoeten de burgers in een zeer kwetsbare positie en hun netwerken elkaar, formuleren aandachtspunten en zoeken oplossingen. De opbrengsten van de dialoogbijeenkomsten nemen de kwetsbare inwoners mee in hun persoonlijke arrangement. De persoonlijke arrangementen en de dialoogbijeenkomsten Leven in het Dorp, Doe mee! leveren concrete resultaten op die input leveren voor de netwerkontwikkeling en beleidsontwikkeling. Zo leveren de burgers in een zeer kwetsbare positie een vorm van co-creatie Netwerkontwikkeling en inrichting ontwikkelwerkplaats Naar aanleiding van de discussies in de netwerkbijeenkomsten en het gebruik van de effectenarena is door de werkgroep NWV besloten een OWP NWV (Ontwikkelwerkplaats) in te richten. Aan de ontwikkelwerkplaats hebben beroepskrachten (hulp- en zorgverleners) deelgenomen uit de steunsystemen van de 25 burgers in een zeer kwetsbare positie. Het doel is het wisselen van het perspectief van de beroepskrachten en binnen de experimenteerruimte van de ontwikkelplaats te zoeken naar creatieve oplossingen voor vraagstukken die vastlopen in het huidige systeem van wet- en regelgeving. De netwerkbijeenkomsten en ontwikkelwerkplaats geven mantelzorgers, vrijwilligers en beroepskrachten de mogelijkheid tot co-creatie Beleidsontwikkeling De verhalen van burgers in een zeer kwetsbare positie en de ervaringen van de vrijwilligers / beroepskrachten vormen bouwstenen voor beleidsontwikkeling. De levensverhalen zijn gebruikt voor het onderzoek naar vraagpatronen (kwalitatieve analyse met behulp van dialoog met de vrager). De aanpak geeft de burgers en hun netwerk zicht op wat de inwoner wil, nodig heeft, eist en bovenal wat deze bij kan dragen. Deze methodiek gaat veel meer uit van de talenten en mogelijkheden van burgers in een kwetsbare positie dan van de beperkingen. Verder is de methodiek arrangeren ontwikkeld die in de plaats in gaat nemen van indiceren. Vanuit de vraagpatronen stelt de burger samen met zijn steunsysteem zijn persoonlijke arrangement samen. Het persoonlijke arrangement vervangt de (AWBZ-)indicatie. Indiceren wordt daarmee arrangeren. Deze methodiek ondersteunt het kantelen van loketfuncties en de uitvoering van signaalfuncties. De resultaten en effecten van deze aanpak worden gezamenlijk inzichtelijk gemaakt met behulp van de instrumenten Effectenarena en Effectencalculator. De beleidsontwikkeling van NWV is ondersteund door de HAN, Jochum Deuten en adviesbureau Ecorys. Dit is een vorm van co-creatie vanuit onderwijsinstituten en onderzoeksbureaus Kennisoverdracht en kennisdeling NWV richt zich op het ontwikkelen van nieuwe methodieken en werkwijzen en het overdragen van kennis hierover binnen Peel en Maas en daar buiten. De kennisoverdracht vindt plaats op verschillende manieren: NWV heeft een plek gekregen in de landelijke pilots Wmo-werkplaats van het Ministerie van VWS en binnen de proeftuin Woonservicegebieden van de SEV Het organiseren van werkbezoeken Bijdrage aan landelijke conferenties Deelname aan discussiebijeenkomsten van landelijke kenniscentra Start opname film gewoon leven in het dorp 10

17 De kennisdeling met externe deskundigen en kenniscentra zorgt voor input voor de beleidsontwikkeling en kan gezien worden als co-creatie. 3.3 Stand van zaken NWV Persoonlijke arrangementen Van de 25 burgers in een zeer kwetsbare positie maken 15 mensen naar tevredenheid gebruik van hun persoonlijk arrangement, 7 zijn bezig met een arrangement samenstellen en 3 personen hebben een andere keuze gemaakt. De praktijk blijkt weerbarstig. Zelf de touwtjes in handen hebben botst nogal eens met de bestaande praktijk en raakt aan belangen en posities van partijen. De burgers in een zeer kwetsbare positie en hun steunsystemen hebben deelgenomen aan drie Dialoogbijeenkomsten Leven in het Dorp, Doe mee!. Daarin hebben zij met elkaar gedeeld wat ze hebben gedaan, geleerd hebben en wat goed is gegaan en wat niet goed is gegaan. De ervaringen van het zelf samenstellen van de persoonlijke arrangementen en de dialoogbijeenkomsten worden gebruikt om de aanpak bij te sturen en de methodieken verder te verbeteren. De resultaten zijn: Toename van eigen kracht en regie over eigen leven van burgers in een kwetsbare positie en mantelzorgers. Deze mensen die in een hopeloze situatie verkeren krijgen weer perspectief om naar vermogen mee te doen aan de samenleving. Afname van claimgedrag van burgers in een kwetsbare positie. Burgers in een kwetsbare positie ontwikkelen zich naast afnemer van diensten en voorzieningen naar vermogen tot medeproducent. Inzicht in (aantallen) aanvragen burgers in een kwetsbare positie die tussen wal en schip (dreigen te) vallen. Er is een toename aan vragen te zien. Nieuwe burgers in een kwetsbare positie melden zich bij NWV. Marij - Van kwetsbare inwoner naar juffrouw Zo is Marij, een vrouw met een verstandelijke beperking, van een eenzame en geïsoleerde inwoner veranderd in een actieve participant van de gemeenschap. Door af te wijken van standaard procedures lukte het Netwerk Welzijn Versterkt om voor Marij een baantje te vinden in het onderwijs. Iedere maandag werkt zij als vrijwillige hulpjuf op een basisschool. Sinds Marij onderdeel uitmaakt van het gewone dagelijkse leven, is zij een krachtige kwetsbare burger geworden. Marij valt af, eet gezonder en komt niet meer wekelijks bij de huisarts. Het effect van de nieuwe werkwijze is zowel maatschappelijk als financieel zichtbaar. Vragen, behoeften, wensen, eisen en mogelijkheden van kwetsbare inwoners staan voorop'. Maurice - Van kwetsbare inwoner naar vitale bakker Maurice heeft een psychiatrische beperking, heeft een drugsverleden en is af en aan dakloos geweest of heeft in een instelling van maatschappelijke opvang gewoond. Hij draagt net als Marij zijn steentje bij aan de maatschappij en is een vitalere burger. Hij werkt twee dagen per week bij Bakkerij Op de Beek van Dichterbij, doet aan fitness en gebruikt geen drugs meer. Hij woont beschermd in een zorgwoning met ambulante begeleiding van Mensana. Zijn contact met vader en moeder is in positieve zin hersteld. Hij voelt zich fitter. Marij en Maurice hebben een actieve bijdrage aan werkbezoeken en andere bijeenkomsten geleverd. Zij vertellen dan hun persoonlijke verhaal en laten zien hoe zij hun persoonlijke arrangementen vormgeven Netwerkontwikkeling In de dialoogbijeenkomsten en andere onderdelen van NWV ervaren vrijwilligers en beroepskrachten dat het durven loslaten van de eigen (professionele) deskundigheid en het ruimte geven de eigen kracht en eigen regie van de kwetsbare inwoner bevordert. Gelet op de ontwikkeling van NWV willen veel vrijwilligers, zorg- en hulpverleners daar graag aan meewerken. Vanuit NWV is een breed samengesteld netwerk ontstaan en gestaag gegroeid. Het netwerk bestaat uit burgers (in een kwetsbare positie) en hun informele netwerk, belangenorganisaties, (zorg)vrijwilligers, beroepskrachten, financieel deskundigen, beleidsmakers, managers en bestuurders 11

18 Deelnemers aan de OWP NWV ontwikkelen al doende lerend werkzame bestanddelen van integrale dienstverlening ( prototypes van diensten en voorzieningen) die burgers in een kwetsbare positie ondersteunen om (weer) mee te doen. De aanpak draagt bij aan kantelen van beroepskrachten en partijen; zij doen letterlijk en figuurlijk een stap naar voren en zijn aanspreekbaar op activiteiten die concreet bijdragen aan waardecreatie. Deze mensen ondersteunen het kantelproces doordat zij een rol vervullen als trekker binnen NWV en binnen de eigen partij en organisatie. OWP NWV. De deelnemers maken hierbij gebruik van de methode casusleren, waarbij de dialoog, het doorvragen en reflecteren op ervaringen centraal staat en het verzamelen van nieuwe kennis. Waar mogelijk wordt ervaringskennis gestandaardiseerd en voor hergebruik geschikt gemaakt via leermodules ontwikkeld door de HAN. De OWP heeft als functie om te mislukken, opnieuw te beginnen, om te verspillen; al doende leren betekent dat concrete activiteiten en interventies uitgangspunt zijn voor reflectie. De resultaten van die reflectie geven weer richting aan activiteiten en interventies. Zo ontstaat interactie tussen handelen en leren. Centraal staat (tijdelijk) opschorten van bestaande regels en procedures zodat ruimte ontstaat om nieuwe opties al doende lerend te onderzoeken, alternatieven toe te laten, en zo het beste boven te halen. Constructief ontregelen en werken buiten de bestaande kaders en de grenzen op zoeken van regels blijkt noodzakelijk om (weer) meedoen daadwerkelijk in de praktijk te brengen. De OWP NWV verbindt sociale energie en interacties van mensen met behulp van procesregie. Hierbij kan gedacht worden aan: Het versterken van eigen kracht in interactie met burgers in een kwetsbare positie, hun netwerk, vrijwilligers en beroepskrachten. Het ter discussie stellen van werkwijzen die ontwikkelen en uitvoeren van persoonlijke arrangementen belemmeren. Het versterken van initiatieven en werkwijzen die concreet bijdragen aan naar vermogen (weer) meedoen door burgers in een kwetsbare positie. Welke rol spelen constructieve ontregelaars? Mieke Gelaudemans, consulent van MEE, een organisatie die mensen met een beperking ondersteunt: 'Door niet regels maar de burger in een kwetsbare positie als uitgangspunt te nemen en pas achteraf verantwoording af te leggen kun je heel veel bereiken. Achteraf kan je helder maken dat één en ander niet geheel volgens de regels is gegaan, maar dat het wel werkt. Mensen voor wie de hoop is opgegeven kunnen wel degelijk meedoen als je creatief en oplossingsgericht te werk gaat! De kunst is om de vraag achter de vraag goed te zien en om daarop in te spelen'. Proces en resultaten van deze aanpak geven partijen inzicht in het nut van al doende leren; complexe vragen van burgers in een kwetsbare positie en hun omgeving worden met succes door constructieve ontregelaars opgepakt. Tijdens het bilateraal overleg met het Implementatieteam begeleiding hebben verschillende netwerkpartijen aangegeven dat ze op grond van de resultaten nieuwe cases aanmelden voor NWV. Verder gaven managers aan mee te willen doen aan de OWP voor managers. De toename van aanmeldingen betekent dat meer casussen en persoonlijke arrangementen worden ingebracht en dat meer beroepskrachten mee gaan doen. De integraal projectleider, de werkgroep NWV en deelnemers aan de ontwikkelwerkplaats zijn van mening dat dit niet in de huidige ontwikkelwerkplaats kan worden ingepast. De uitdaging is om een groter aantal burgers in een kwetsbare positie op deze manier te ondersteunen, zonder de effectiviteit van de aanpak en het belang van de deelnemers aan te tasten. Zij zien een oplossing door het inrichten van nieuwe OWP s Beleidsontwikkeling Maatschappelijk rendement De methodiek vraagpatronenonderzoek is toegepast en doorontwikkeld. In het onderzoek zijn de verhalen van burgers in een zeer kwetsbare positie vastgelegd over hoe en waar zij wonen en met wie. De verhalen gaan over werk en dagbesteding, of dit werk bevalt en welke toekomstdromen zij hebben. Zij vertellen over hoe zij leren, wat recreatie is en wat zij dan zo al ondernemen, over hoe zij voor zichzelf zorgen en hoe het gaat met hun gezondheid en welke contacten zij belangrijk vinden. En zij vertellen waarom zij een relatie verbreken, wat godsdienst voor hen betekent en dat ze thuis wel eens ruziemaken. Een deelnemer vertelt ik geef mezelf een 9 voor geluk. Dat is de titel geworden van de tussenrapportage Ik geef mezelf een 9 voor geluk van de HAN (april 2010). De ervaringen en resultaten van NWV zijn ingebracht in de verdere beleidsontwikkeling. De methodiek NWV wordt verbreed naar de arrangementsfunctie in het Schakelplein en voor alle doelgroepen en burgers in een kwetsbare positie in het kader van de functie begeleiding toegepast. 12

19 In de beleidsontwikkeling van NWV is het aantonen van het maatschappelijk rendement van de aanpak een belangrijke opgave. De toegevoegde waarde van geïntegreerde dienstverlening en de maatschappelijk steunsystemen moet blijken uit een kosten-batenafweging in combinatie met het economisch en maatschappelijk nut. Beroepskrachten, financieel deskundigen en managers van welzijn- en zorgaanbieders, woningcorporaties, politie, scholen, gemeente en zorgkantoor hebben met ondersteuning van Jochum Deuten en Ecorys de resultaten en effecten van de aanpak in vier bijeenkomsten inzichtelijk gemaakt aan de hand van vier representatieve cases met behulp van de Effectenarena en Effectencalculator. Vanuit de Effectenarena zijn in de cases investeerders en incasseerders actief benoemd. Vervolgens zijn aan de hand van de Effectencalculator de interventies vertaald naar verschillende geldstromen. De winst die kan worden geboekt is daarmee afgezet tegen de extra kosten van de werkwijze. In de tussenrapportage Effectenanalyse Netwerk Welzijn Versterkt (februari 2013) is de effectenanalyse beschreven en zijn de resultaten uitgewerkt. Een effectenanalyse van een aanpak als NWV vraagt een bijzondere benadering. Dat heeft te maken met een aantal kenmerken van NWV: De aanpak van NWV is integraal: indien nodig worden meerdere levensdomeinen in het arrangement betrokken. Ook dat maakt de waaier van mogelijke activiteiten en effecten zeer uitgebreid: van arbeidsparticipatie tot gezondheid, van sociale vaardigheden tot zelfvertrouwen, enzovoorts. De aanpak is volop in ontwikkeling. De activiteiten en hun effecten van 2011 zijn in 2013 weer doorontwikkeld. Beroepskrachten ontdekken samen welke activiteiten en werkwijze het beste werken. En gaandeweg wordt steeds scherper hoe de heilzame mechanismen precies in elkaar steken. De effectanalyse is daarmee gericht op een rijdende trein. NWV beoogt de burgers in een kwetsbare positie en zijn/haar wensen en behoeften centraal te stellen en ze meer regie te geven op hun eigen herstelproces. Hun leefwereld staat voorop. Tegelijkertijd heeft de aanpak gevolgen voor de betrokken beroepskrachten en hun organisatie: de systeemwereld. De beroepskracht moet in staat zijn persoonlijke herstelprocessen bij burgers in een kwetsbare positie in gang te zetten, en te houden. Organisaties en hun aanbod worden gedienstiger. Dat is de kern van de transformatie die in gang is gezet. Dat maakt dat de analyse de effecten vanuit beide perspectieven moet belichten. De bovenstaande opgave voor de effectanalyse is opgepakt door enkele bestaande instrumenten in te zetten: de Effectenarena (1 e bijeenkomst); de Effectencalculator 2.0, inclusief maatschappelijke prijslijst (2 e bijeenkomst); het Business Model canvas (3 e en 4 e bijeenkomst). De gereedschapkist van NWV is uitgebreid met het Business Model Canvas. Het model wordt gebruikt als structuur voor de persoonlijke arrangementen. Zo ontstaat meer inzicht in de verschillende bouwstenen van een persoonlijk arrangement NWV en hun onderlinge samenhang. kern activiteiten waarde propositie relatie netwerk partners burger segmenten kosten structuur kern bronnen distributie kanalen inkomsten stromen Het Business Model Canvas images by JAM 13

20 Het Business Model Canvas is ontwikkeld door Alex Osterwalder en Yves Pigneur. In het boek Business Model Generation beschrijven zij het business model op een toegankelijke manier. Het Business Model Canvas is een praktisch, relatief eenvoudig te hanteren instrument voor het fileren van complexe vraagstukken, deze overzichtelijk tot de kern terug te brengen en te zoeken naar vernieuwing die financierbaar is. Nu en in de toekomst. Het business model is de kapstok van het plan van aanpak voor de implementatie van doelstellingen in een sterk veranderende omgeving. Kenmerkend voor het model is dat steeds het klantperspectief het vertrekpunt is van redeneren en argumenteren. Het geld en de financiering zijn niet in eerste instantie leidend. Vanuit waarden (proposities) wordt toegewerkt naar inzichten in de kernactiviteiten rondom de vraag van de klant en welke kernactiviteiten worden benoemd in het licht van het genereren van (nieuwe) inkomsten/betalingsstromen/ betaaltitels. Waarom dit model? De kracht van het Business Model Canvas voor overheid en aanbieders - is de focus op waardecreatie, steeds in verbinding met de samenleving, en bezien vanuit de burger. Waar geld verdienen en het financierbaar en in stand houden van organisaties tegenwoordig vaak het hoofddoel is, plaatst het Business Model Canvas de zaken weer in de juiste verhouding. De organisatie en de financiën zijn ondersteunend aan dat wat je wilt bereiken en wilt toevoegen aan de samenleving. Zie voor nadere toelichting een publicatie van de VNG: Kantelen: toekomstbestendig, systematisch en concreet. Handreiking voor het modelmatig vertalen van beleid naar uitvoering (februari 2012). Daarin is een beschrijving van het persoonlijk arrangement NWV van Marij uitgewerkt aan de hand van het Business Model Canvas. De effectanalyse levert een aantal voorlopige bevindingen op: de burger in een kwetsbare positie wordt geholpen door de aanpak; hoewel de individuele effecten heel verschillend zijn, stabiliseert de situatie zich door NWV en worden terugval- en crisissituaties voorkomen. Kwetsbare inwoners zijn bijvoorbeeld gezonder, minder eenzaam, ze zien weer perspectief. Daardoor zijn ze in staat actiever invulling te geven aan hun eigen leven en de ondersteuning die ze daarbij nodig hebben. De directe omgeving van de inwoner en het lokale netwerk wordt nauwer betrokken. De betrokken beroepskrachten zijn enthousiast en ontwikkelen zich op professioneel vlak. De nieuwe aanpak levert diverse (voorlopige) kostenbesparingen op (15 tot 25%). NWV brengt stabiliteit in het leven van inwoners; dat is ook zichtbaar in het gelijkmatiger verloop van de kosten. De aanpak van NWV leidt tot een verschuiving van de partijen die een burger in een kwetsbare positie ondersteunen. En vanuit deze verschuiving is er ook een verandering van de onderliggende financiering zichtbaar (deze pakt per casus verschillend uit). In de tweede bijeenkomst is de uitwerking van de Effectenarena financieel vertaald met de Effectencalculator. Gebeurtenissen in het leven van de burgers in een kwetsbare positie, over een periode van meerdere jaren, zijn vertaald naar de benodigde beroepsmatige ondersteuning. Met behulp van een maatschappelijke prijslijst is daar vervolgens een prijskaartje aan verbonden. Daarmee ontstond per casus een beeld van de meerwaarde van de NWV-aanpak, ook in financieel opzicht, uitgezet in de tijd. De prijslijst is samengesteld door een netwerk van adviseurs/onderzoekers samengesteld uit diverse uit de literatuur bekende kostprijzen rond WWZ. Na de derde bijeenkomst is in een tussenstap de geleverde input en potentiële besparingen geactualiseerd op basis van de aanvullende informatie van het zorgkantoor en bij een casus een actualisering van het persoonlijk arrangement. Dit geeft bij drie van de vier cases een gewijzigd beeld, zoals in de casusuitwerking zichtbaar is. Per casus is gekozen voor een rekenperiode die passend is bij de benodigde ondersteuning. De periode is vastgesteld door de beroepskrachten zelf. De Effectencalculator, inclusief de maatschappelijke prijslijst, is ondertussen ook voor andere projecten in het land ingezet. Dat heeft geleid tot verdere verbetering, bijvoorbeeld in de begeleidende instructie, een aansprekender format en een aangescherpte maatschappelijke prijslijst. Casussen B. M. S. G.B. Potentiële besparing (1 e inschatting) (10 jaar) (3 jaar) (15 jaar) (2 jaar) Potentiële besparing (na 1 e actualisatie, bij benadering) NWV voorkomt crises/escalatie en daarmee hoge kosten later De situatie stabiliseert en daarmee worden uitgaven voorspelbaarder De initiële kosten zijn door de NWV soms hoger, maar worden later gecompenseerd door voorkomen kosten/besparingen. Ondersteuning wordt (deels) door andere partijen geleverd = 20% (10 jaar) = 15% = 70% (3 jaar) = 20% = 25% (15 jaar) = 25% = 40% (2 jaar) = 25% 14

21 Aan de hand van één casus is de effectenanalyse hieronder schematisch uitgewerkt. Uitwerking Casus M. Situatie met en zonder NWV Klassieke aanpak M. woont bij ggz Vincent van Gogh M. vereenzaamt, gebruikt alcohol, houdt zich niet aan afspraken, gezondheidsproblemen, slikt an - alcoholmedicijnen niet, overlast. Gevolg: verwijdering M. meldt zich bij maatsch. opvang opvang M. belandt op straat 1 week: 700 M. gebruikt veel alcohol, veroorzaakt overlast, kleine criminaliteit, bouwt schulden op (o.m. door diverse boetes) ouders van M. maken zich grote zorgen en proberen via diverse instan es oplossingen te krijgen in aanraking met jus e : diverse malen per week daklozenuitkering div. bezoeken ziekenhuis (ambulance, korte opname) NB: alleen de verschillen tussen beide aanpakken zijn benoemd situa e escaleert: opname via rechterlijke mach ging delicten 1 jaar: Gedwongen opname Regionaal Centrum Gezondheidszorg (min. ½ jaar) inzet div. professionals nav. zorgen ouders jaar 0,5 jaar 1 jaar 1,5 jaar 2 jaar 2, kosten rond RM gedwongen opname (½ jaar) M. gaat weer bij ggz Vincent van Gogh wonen /halfjaar begeleid wonen, met intensieve beroepsma ge begeleiding Aanpak Netwerk Welzijn Versterkt Dhr. M. wordt besproken in NWV-overleg, hij wil graag gewoon zijn (werken, sporten) bespreking NWV psychologisch onderzoek / halfjaar Ondersteuning maatje (vrijwilliger) -> M. krijgt baan bij fietsenstalling Hij stopt daar; vindt daar zijn draai niet 3.400/ halfjaar dagbesteding -> 4.800/ halfjaar M. wordt lid van een sportvereniging M. krijgt baan in bakkerij bespreking NWV lidmaatschap vereniging 2.000/ halfjaar 600 /jaar <- begeleid wonen, met afnemende beroepsma ge ondersteuning -> M. wil af en toe zijn an - alcoholmedicijn niet meer slikken, maar begeleider weet dat te voorkomen /halfjaar Financiële uitwerking klassieke aanpak - uitwerking sessie klassieke aanpak - 1e actualisa e aanpak NWV - uitwerking sessie aanpak NWV - 1e actualisa e Aanpassing na aanvulling zorgkantoor mbt. post 'begeleid wonen' Aanpassing na aanvulling zorgkantoor mbt. post 'begeleid wonen' - jaar 0,5 jaar 1 jaar 1,5 jaar 2 jaar 2, klassieke aanpak - 1e actualisa e aanpak NWV - 1e actualisa e totaal NWV totaal derden totaal WMO/gemeente totaal ZVW totaal AWBZ 15

22 De aanpak van NWV moet leiden tot een merkbare meerwaarde bij burgers in een kwetsbare positie, bij de betrokken netwerkpartners en in maatschappelijk perspectief. Kenmerk van de aanpak is de persoonlijke benadering. Dat maakt dat de effecten per inwoner verschillen. Toch wordt een sterke gemeenschappelijke deler zichtbaar. De effecten zijn gelardeerd met citaten van de deelnemers aan de effectenanalyse. Effecten voor de burger in een kwetsbare positie Meer vertrouwen in hulpverlener (door samen dingen te doen, door er te zijn, door duurzame relatie) Erkenning voelen ( ik laat wat zien, ik kan dit ) Een waardevol perspectief voor het eigen leven zien Betere, gezondere levensstijl (bijv. dagritme en eetpatroon) Minder eenzaam (met o.m. als mogelijke vervolgeffect minder schijnhulpvraag) Minder stress / minder frustratie en spanning (o.a. door voorkomen overvragen door beroepskracht) Betere gezondheid (door beter hulpaanbod, door minder stress, door activiteiten, door betere levensstijl, door minder eenzaamheid) Grotere stabiliteit van de welzijns- en gezondheidssituatie = afglijden voorkomen; per inwoner verschillend, maar vaak: o in aanraking komen met de politie/justitie o dakloos worden o depressie en pogingen tot suïcide o crisisplaatsing om de zoveel tijd o levenslang in de uitkering o in de schulden raken o uithuiszetting Grotere kwaliteit van leven (door de bovenstaande effecten) Effecten voor omgeving burger in een kwetsbare positie Ontzorgen mantelzorgers (voor dagelijkse zorg en zorg over toekomstperspectief) Effecten voor lokale gemeenschap Minder overlast door betere levensstijl (bijv. voorkomen drankmisbruik, agressief gedrag, vandalisme, ongewenst woongedrag, etc.) Inclusieve maatschappij: een dorp waarin ook burgers in een kwetsbare positie meedoen en zichtbaar zijn in de activiteiten (op de basisschool, op de voetbalvereniging, bij de lokale ondernemer) Effecten voor de organisatie Effectievere en efficiëntere hulpverlening/begeleiding (door benutten kennis uit netwerk en minder claimgedrag en schijnvraag van burgers) Efficiëntere samenwerking en afstemming (niet meer tegen elkaar of naast elkaar, door betere coördinatie beroepskrachten) Meer en gedeelde kennis over burgers in een kwetsbare positie (de handleiding is bekend, voorkomen onwetendheid bij een nieuwe beroepskracht) Impuls voor professionaliteit (vooral door collegiale coaching en overleg) Hogere arbeidstevredenheid (omdat kwetsbare inwoner beter geholpen kan worden) Betere sfeer werkplek De vraag van M. is dat hij graag normaal wil zijn. Dat betekende voor hem sporten en overdag werken. Dat hebben we nu geregeld. Het is eigenlijk een kleine investering, maar met een hele grote impact voor M. Nu werkt hij elke zaterdag in de steenfabriek en verdient 40 Vroeger werd op basis van de indicatie van achter het bureau een plan opgesteld en uitgevoerd. Nu kunnen we de tijd nemen om een slag dieper te kijken en dit breed met elkaar af te stemmen. Als de betrokken hulpverlener, meer tijd had gestoken in de inwoner en de signalen van de buurt en woningcorporatie had meegenomen, dan was het niet zo geëscaleerd Kennisoverdracht en kennisdeling Kennisoverdracht en kennisdeling hebben plaatsgevonden door: Deelname aan bijeenkomsten van de pilot Wmo-werkplaats Publicatie van verhalen van burgers in een kwetsbare positie / ambassadeurs / ervaringsdeskundigen Bijdrage aan publicatie VNG de kanteling Bijdrage aan meerdere landelijke conferenties Bijdrage aan werkbezoek voor gemeenten en partners in Peel en Maas in januari 2012 en in december

23 Bijdrage aan bijeenkomsten van kenniscentra Movisie en Vilans en van de VNG in het kader van de kanteling van de Wmo Bijdrage aan ontwikkelen van onderwijsmodules van HAN Bijdrage aan bijeenkomsten van de Overlegtafel Leven in het Dorp WWZ, de Raad van Advies Zorgkantoor Coöperatie VGZ en de Raad van Bestuur Wonen Limburg Bijdrage aan Ambassadeursnetwerk Thuisgeven in Gelderland Samen met Ambassadeursnetwerk Thuisgeven in Gelderland opgetrokken richting landelijke politiek Tijdens een bijeenkomst van het Ambassadeursnetwerk Thuisgeven in Gelderland vertelde deelnemer Marij haar persoonlijke verhaal en arrangement. Dit ambassadeursnetwerk wordt gefaciliteerd door de Provincie Gelderland en bestaat uit gemeenten en maatschappelijk partners in Gelderland. Bij deze bijeenkomst was Sabine Uitslag, toenmalig Tweede Kamerlid namens het CDA, aanwezig. Vervolgens is een delegatie van het ambassadeursnetwerk samen met wethouder Marlou Absil, Ron Genders en Jan Joore in mei 2011 afgereisd naar de Tweede Kamer. Daar is verder gediscussieerd met Sabine Uitslag. De resultaten zijn vastgelegd in een brief aan de CDA-fractie in de Tweede Kamer. 3.4 Resultaten Netwerk welzijn versterkt: vergelijking opdracht en stand van zaken In onderstaand overzicht wordt duidelijk gemaakt welke resultaten NWV in de periode gerealiseerd zijn. De bereikte resultaten en successen van de aanpak tot nu toe vormen voor burgers in een kwetsbare positie, en voor partijen die deel uitmaken van NWV, een stevig fundament om de niet behaalde resultaten alsnog te realiseren, afgestemd op ontwikkelingen en een herijkte opgave. Sleutelfiguren adviseren de continuering en doorontwikkeling met klem (zie hoofdstuk 5). Resultaten in opdracht In de periode september december 2012 verwachten wij dat in het traject NWV Peel en Maas de volgende resultaten worden geboekt: Van 2010: Toename tevredenheid 15 kwetsbare burgers en hun verwanten door samenhang in dienstverlening; uit zich in meer participatie, afname van zorg en wederkerigheid tussen burgers in de buurt Afname van inzet politie, woningbouwvereniging en zorg achteraf door vroegsignalering en oog voor alle levensdomeinen Groeiend netwerk van actieve partijen (= leveren van concrete inzet) waarbij draagvlak en betrokkenheid is gegenereerd op tactisch, strategisch en operationeel niveau Deelname pilotplek in de Wmo werkplaats Wmo Welzijn Nieuwe Stijl van het Ministerie van VWS en proeftuin Woonservicegebieden van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) Naar 2012: Maatschappelijk steunsystemen zijn beschikbaar op dorps- en wijkniveau in de gemeente Peel en Maas, waarbij de behoefte vanuit de doelgroep centraal staat en gebaseerd is op onderzoek (onderzoek vraagpatronen, Wmo werkplaats) individuele arrangementen omgezet zijn in geïntegreerde dienstverlening geïntegreerde dienstverlening dialooggestuurd ontwikkeld is binnen de gouden driehoek van gelijkwaardig partnership tussen de doelgroep, het dorp/wijk, maatschappelijk partners en regiepartijen crisissituaties worden voorkomen dan wel adequaat gereageerd wordt zodat geen inwoners tussen wal en schip terecht komen de samenwerking in NWV leidt tot ontschotting tussen en binnen sectoren innovatie in hulpverlening een speerpunt is beroepskrachten de vrijwilligers daarbij ondersteunen richting zelfhulp van betrokken beroepskrachten in de uitvoering een grote mate van eigen verantwoordelijkheid wordt gevraagd waarbij de leidinggevende rol meer op afstand komt te staan en meer faciliterend wordt de toegevoegde waarde van geïntegreerde dienstverlening en de maatschappelijk steunsystemen blijkt uit een kosten-batenafweging in combinatie met het economisch en maatschappelijk nut (instrument maatschappelijke business case en effectmeting woonservicegebieden (effectenarena SEV-pilot)) 17

24 Doelstelling opdracht: Maatschappelijk steunsystemen zijn beschikbaar op dorps- en wijkniveau in de gemeente Peel en Maas, waarbij: de behoefte vanuit de doelgroep centraal staat en gebaseerd is op onderzoek (onderzoek vraagpatronen, Wmo werkplaats) individuele arrangementen omgezet zijn in geïntegreerde dienstverlening geïntegreerde dienstverlening dialooggestuurd ontwikkeld is binnen de gouden driehoek van gelijkwaardig partnership tussen de doelgroep, het dorp/wijk, maatschappelijk partners en regiepartijen crisissituaties worden voorkomen dan wel adequaat gereageerd wordt zodat geen inwoners tussen wal en schip terecht komen de samenwerking in NWV leidt tot ontschotting tussen en binnen sectoren innovatie in hulpverlening een speerpunt is beroepskrachten de vrijwilligers daarbij ondersteunen richting zelfhulp van betrokken beroepskrachten in de uitvoering een grote mate van eigen verantwoordelijkheid wordt gevraagd waarbij de leidinggevende rol meer op afstand komt te staan en meer faciliterend wordt Gerealiseerd, deels of niet gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd Deels gerealiseerd Niet gerealiseerd Gerealiseerd Deels gerealiseerd Nadere toelichting De gerealiseerde resultaten zijn op het niveau van de leefwereld van een klein aantal (25) burgers in een zeer kwetsbare positie gerealiseerd: Versterken van eigen kracht en participatie van inwoners in een zeer kwetsbare positie Toename tevredenheid 15 burgers in een (zeer) kwetsbare positie. Dit uit zich in naar vermogen (weer) meedoen aan leven in het dorp, afname van zorg en toename van sociale cohesie Versterken van eigen kracht van burgers in een kwetsbare positie, versterken van zelfsturing, invloed en ruimte creëren voor leren en ontwikkelen van mogelijkheden bijeenkomsten Leven in het dorp, Doe mee!, benutten van kennis van inwoners en verwanten bij kennisontwikkeling (vraagpatronenonderzoek) en inzet als ervaringsdeskundige Actief opzoeken van kansen en mogelijkheden die partijen zoals verenigingen, zorgboeren, ondernemers, en WWZ-partijen bieden voor weer meedoen, en deze mogelijkheden concreet toepasbaar maken in de arrangementen Afname van inzet politie, woningbouwvereniging en zorg achteraf door vroegsignalering, oog voor eigen mogelijkheden van inwoners in een kwetsbare positie, oog voor toegevoegde waarde van informele netwerken en beroepsmatige inzet Crisissituaties worden voorkomen dan wel er wordt adequaat op gereageerd zodat betreffende inwoners in een (zeer) kwetsbare positie niet (meer) tussen wal en schip terecht komen Maatschappelijke steunsystemen op niveau van dorp en buurt en de daarbij vereiste samenwerking tussen (beroepsmatige) partijen Versterken van draagvlak gouden driehoek met name door werkzame bestanddelen van de aanpak en de lokale resultaten en effecten ervan inzichtelijk te maken in samenspraak met alle partijen Groeiend netwerk van actieve partijen (= leveren van concrete inzet) met draagvlak en betrokkenheid op niveau van de uitvoering, organisatie en strategie De tot nu toe ontwikkelde samenwerking draagt bij aan ontschotting tussen en binnen sectoren Geïntegreerde dienstverlening met het dorp / de wijk Samenhangend overzicht van mensen, diensten en voorzieningen in buurt, dorp of regio Innovatie in hulp- en dienstverlening door anders te werken (arrangeren) en dat methodisch te vertalen Er zijn constructieve ontregelaars gevonden en bij elkaar gebracht die de voorhoede vormen in het samenstellen van arrangementen en wat daarvoor nodig is. Versterken van de positie van vrijwilligers en beroepskrachten om te doen wat nodig is, ook als hen dat in conflict brengt met bestaande werkwijzen en procedures Leidinggevenden hebben bij arrangementen ruimte gegeven aan de beroepskrachten die het arrangement mee samenstellen. Op het niveau van de 25 casussen is dit doel bereikt, op grotere schaal nog niet. 18

25 de toegevoegde waarde van geïntegreerde dienstverlening en de maatschappelijk steunsystemen blijkt uit een kostenbatenafweging in combinatie met het economisch en maatschappelijk nut (instrument maatschappelijke business case en effectmeting woonservicegebieden (effectenarena SEV-pilot)) Gerealiseerde zaken die niet in de oorspronkelijke opdracht zijn geformuleerd Deels gerealiseerd Resultaten en effecten van tot nu toe ontwikkelde werkwijzen blijken uit een gedragen kostenbatenafweging in het kader van effectmeting. In 4 casussen is dit het geval. Die leveren allen een besparing op. Persoonlijke arrangementen omzetten in geïntegreerde dienstverlening; 15 mensen maken gebruik van een arrangement. Bij de overige 10 is of de behoefte aan ondersteuning en daarmee het arrangement veranderd of is de praktijk zo weerbarstig dat er nog geen arrangement is. Bijdrage aan (interactieve) beleidsontwikkeling m.b.t. realiseren van de opgave; omdenken van resultaten in het klein naar inrichten innovatie-experiment transitieopgave m.b.v. het Educatienetwerk Interactieve beleidsvorming m.b.v. bijeenkomsten Leven in dorp, Doe mee!, netwerkbijeenkomsten, werkbezoeken, Raad van Advies Zorgkantoor Coöperatie VGZ Deelname aan aanjaaggroep Leven in het Dorp WWZ Bijdrage aan kennisontwikkeling en kennisdeling Bijdrage geleverd tijdens bijeenkomsten kanteling VNG, (publicatie VNG over de kanteling met voorbeeld Peel en Maas), mede regie over film gewoon leven in het dorp, bijdrage aan werkbezoeken politiek door Peel en maas (CDA, VVD), bijdrage aan landelijke workshops Wmo-werkplaatsen Nijmegen en Woonservicegebieden met accent op Peel en Maas 19

26 4. Schakelplein 2020FLITS * In elk dorp is een informele info- en adviesfunctie, al dan niet vormgegeven in een lokaal loket. * Burgers (in een kwetsbare positie) stellen in een arrangementgesprek hun persoonlijke arrangement samen en worden indien nodig bij de invulling daarvan gecoacht door vrijwilligers en beroepskrachten. * Schakelplein is een brede en diepe gekantelde loketfunctie. * Schakelplein is een pluriform instrument dat fysiek, telefonisch, digitaal en outreachend werkt. * Signaaldiensten vanuit 1 e lijn en informele netwerken vormen het voorportaal in Schakelplein. * Schakelplein werkt integraal voor het hele sociale domein. * 4.1 Inleiding Vanaf februari 2012 is het traject Schakelplein - Kantelen Loketfunctie van start gegaan. Dit vanuit een opdracht van de gemeente en het zorgkantoor. Het geeft invulling aan het beleidsontwerp Wmo-prestatieveld Informatie en advies dat in 2008 door de gemeenteraden van de oud-gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel is vastgesteld. Daarbij ligt de focus op het ontwikkelen van een breed en diep loket waarin burgers (in een kwetsbare positie) met alle soorten (ondersteunings)vragen terecht kunnen (breed) en bij het loket alle functies (van informatie tot ondersteuning) kunnen krijgen (diep). Het traject begrenst zich in eerste instantie tot de kanteling in de loketfunctie Wmo-WegWijZer-begeleiding. De WegWijZer is de informatie- en adviesfunctie op het gebied van WWZ bij de welzijnsinstelling Vorkmeer. De ontwikkeling naar een breed en diep loket is breder en raakt naast Leven in het Dorp WWZ meerdere regiestructuren zoals, Jeugd en gezin, gemeenschapsontwikkeling en Werk, Zorg en Inkomen. De scope voor dit traject is gericht op het Wmo-loket, WegWijZer en andere loketfuncties en signaalfuncties gerelateerd aan begeleiding en de dagvoorzieningenstructuur. Signaalfuncties zijn o.a. huisartsen en andere 1 e lijn beroepskrachten, 0 e lijn beroepskrachten, informele (zorg)ondersteuners, vrijwillige ouderenadviseurs, belangenorganisaties en WWZ-aanbieders. In de aanloop naar het nieuwe gemeentehuis van Peel en Maas, Huis van de Gemeente genoemd, is een visie ontwikkeld waarin samenwerking en afstemming tussen gemeente en haar maatschappelijk partners en tussen maatschappelijk partners onderling een plek krijgen. De ontwikkeling van Schakelplein en de ontwikkeling van het Huis van de gemeente beïnvloeden elkaar. De kanteling in de loketstructuur in Peel en Maas heeft raakvlakken met ontwikkelingen, zoals geïntegreerde 1 e lijn ouderenzorg en -welzijn. Het proces om te komen tot het Schakelplein bestaat uit 3 sporen; 1. het bouwen aan en vormgeven van een samenwerkingsverband Schakelplein 2. Het ontwikkelen van een methodiek om samen met (voormalige) AWBZgeïndiceerden een persoonlijke arrangement op te stellen. 3. Het kantelen van het gedachtegoed en daarmee de werkwijze van beroepskrachten en vrijwilligers. Samen werking Metho diek Kantelen Schakel plein Ad 1. De infrastructurele component is de harde kant; het bouwen aan een structuur, maken van afspraken, organiseren van randvoorwaarden. Ad 2. De mensen binnen de samenwerkende loketfuncties moeten gereedschap hebben om burgers in een kwetsbare positie te kunnen ondersteunen. Omdat de AWBZdoelgroep begeleiding een nieuwe doelgroep is voor de Wmo en WegWijZer, dient er een werkbare methodiek te komen die hier ingezet kan worden. Ad 3. Het kantelen van gedachtegoed is een zachtere kant; hier is veel dialoog nodig, gezamenlijke waarden bepalen, ervaren dat zaken anders en beter kunnen. Samen Anders. In de samenwerking is veel winst te behalen. De 3 sporen beïnvloeden elkaar, zowel inhoudelijk als in de fasering. Gaat het ene proces sneller, dan kan het andere daarmee ook versneld worden. Om mensen te informeren over wat er rondom het Schakelplein gebeurt, zal er ook communicatie moeten plaatsvinden. Dit wordt een 4 e spoor. De doelstelling van het traject is het inrichten van een breed en diep gekantelde loketfunctie. Het resultaat van het inrichten van de breed en diep gekantelde loketfunctie heeft als werktitel Schakelplein meegekregen. Deze doelstelling en het traject vragen, net als bij het traject NWV, om het ontwikkelen van samenwerkingsverbanden die afzonderlijke sectoren overschrijden. Een integraal projectleider is in staat om de partijen te verbinden. De projectleider doet dat niet vanuit het perspectief van de eigen organisatie maar staat in feite los van de partijen. Martijn Geraets is als integraal projectleider aan de slag gegaan. 20

27 4.2 Terugblik en stand van zaken Schakelplein Samenwerkingsverband Schakelplein De projectleider heeft veel dialoog gevoerd binnen de Gouden Driehoek over de kanteling in de loketfunctie; met burgers (in een kwetsbare positie), belangenorganisaties, maatschappelijk partners en regiepartijen. Dit gebeurt in verschillende gremia. Werkgroep Schakelplein In samenspraak met belangenorganisaties en maatschappelijk partners is de Werkgroep Schakelplein ingericht. Deelnemers aan deze werkgroep zijn, belangenorganisaties: RZO (Regionaal Zorgvragers Overleg Peel en Maas) en binnen het RZO de werkgroep Één loket per kern, CSR (Centrale Seniorenraad Peel en Maas), GPPM (Gehandicapten Platform Peel en Maas), Mantelzorgforum Peel en Maas, KBO (Katholieke Bond voor Ouderen), Infoloket Meijel, maatschappelijk partners: WegWijZer Vorkmeer, Wmo-loket gemeente, MEE en Steunpunt Mantelzorg (Vorkmeer). De werkgroep is in 2012 zes keer bij elkaar geweest en levert input voor het traject. Tevens communiceren werkgroepleden naar hun achterban en zijn ze aanjager van initiatieven rondom het Schakelplein. De werkgroep wisselt van gedachten over het inrichten van het Schakelplein en fungeert als klankbord voor de projectleider. De werkgroep is ook weer een vorm van Co-creatie. Door het samenstellen van deze werkgroep is er een bepaalde dynamiek mogelijk gemaakt die er voor gezorgd heeft dat betrokkenen bij AWBZ Begeleiding en de brede en diepe loketfunctie de verbindingen op zijn gaan zoeken. Er is een gezamenlijk belang, waarnaar samen gestreefd wordt. Teleurstellingen zoals het RZO die gevoeld heeft ten aanzien van infoloketten in alle dorpen van Peel en Maas zijn in de werkgroep besproken en worden nu constructief tegemoet getreden. De werkgroep heeft als stip aan de horizon geformuleerd: Iedere burger (in een kwetsbare positie) moet met zijn of haar (hulp)vraag geholpen kunnen worden. Er mogen geen mensen tussen wal en schip vallen. Dorpsinfoloket Meijel biedt voorbeeld voor infoloketten in andere dorpen OWP Vrijwilligers Het infoloket van de KBO-ouderenadviseurs in gemeenschapshuis D n Binger in Meijel heeft binnen haar eigen geledingen de balans opgemaakt. Hun ervaringen zijn omgezet in de notitie Infoloket Meijel (juli 2012). Conclusie is dat de pilot een succes is. Het doel om laagdrempelig en anoniemer mensen te kunnen helpen, naast of bovenop de dienstverlening die al bestond, is bereikt. Mensen maken er in toenemende mate (van 50 vragen in 2009 naar 300 in 2011) gebruik van. Ook de vrijwilligers van het Infoloket ervaren winst ; mensen worden op een passende en persoonlijke manier geholpen. Financieel gezien heeft de pilot een sluitende begroting en balans. De vrijwilligers doen zelf het beheer en de coördinatie van het infoloket. Wel is er (op afstand) afstemming met de WegWijZer. In de Werkgroep Schakelplein zijn de resultaten gepresenteerd. De werkgroep ziet het Dorpsinfoloket als een voorportaal binnen de samenwerking van het Schakelplein. Lokaal worden vragen op het gebied van WWZ beantwoord en/of doorverwezen. De aandacht die het project genereert, heeft gezorgd voor nieuwe initiatieven tot loketten à la Meijel. Beringe is gestart in oktober Vanuit Baarlo, Grashoek, Helden, Kessel en Maasbree is er behoefte aan een dorpsinfoloket. Dit kunnen de ogen en oren in de buurt zijn voor het Schakelplein. Om de ontwikkeling van de dorpsinfoloketten te stimuleren wordt een OWP (ontwikkelwerkplaats) Vrijwilligers ingericht. Daarin kunnen lokale werkgroepen die de infoloketten in hun eigen dorp vormgeven ervaringen uitwisselen en van elkaar leren. De dorpsinfoloketten vormen op dit moment de samenwerkingspartners voor Schakelplein vanuit het dorp (burgers (in een kwetsbare positie), gemeenschap). OWP Loketmedewerkers Vanuit de werkgroep Schakelplein is een OWP Loketmedewerkers ingericht. Deelnemers zijn medewerkers van de WegWijZer, Wmo-loket en MEE. Deze partijen vormen op dit moment de samenwerkingspartners vanuit de maatschappelijk partners. In deze OWP zijn methodiekontwikkeling en ervaringsuitwisseling de belangrijkste doelstellingen. Vraagverheldering is een eerste stap. De methodiek om te arrangeren is in NWV (Netwerk Welzijn Versterkt) ontwikkeld, voor de zwaardere AWBZ thematiek. In deze OWP wordt een light -variant van deze methodiek ontwikkeld. In de OWP Loketmedewerkers wordt de integrale samenwerking verbeterd tussen de drie 21