BIJLAGE 1. 1 Levensverwachting bij geboorte

Transcriptie

1 BIJLAGE 1 GGD Twente en GGD Overijssel hebben op verzoek van het Trendbureau prognoses gemaakt over de prevalentie van aandoeningen en het toekomstige zorggebruik. De basis voor deze verkenning waren demografische prognoses van PRIMOS. Hierbij worden leeftijd- en geslachtspecifieke cijfers over de prevalentie van een aandoening toegepast op de bevolkingsprognose van een gemeente en regio. Een aanname voor demografische prognoses is dat de prevalentie of bepaald zorggebruik in alle onderscheiden leeftijd- en geslachtsgroepen gelijk blijft in de tijd. De prognoses betreffen volwassenen en ouderen. Een deel van de prognoses is ook op gemeentelijk schaalniveau te maken. Daar geven we hieronder voorbeelden van, maar omwille van de ruimte beperken we ons meestal tot prognoses op het niveau van GGD-regio s. 1 Levensverwachting bij geboorte De gemiddelde levensverwachting in Nederland voor de periode is 81,0 jaar. In de regio Twente is dit significant lager, namelijk 80,5 jaar. In de regio IJsselland is de levensverwachting 81,2 jaar, wat significant hoger is dan gemiddeld in Nederland. In de kaartjes hieronder is de levensverwachting per gemeente te zien. pagina pagina 1 1

2 Levensverwachting bij geboorte per gemeente in Twente en IJsselland Landelijk zijn er schattingen gemaakt voor levensverwachting bij geboorte tot 2060 (in VTV). Deze schattingen zijn niet beschikbaar op gemeenteniveau. Landelijk zijn er schattingen gemaakt voor levensverwachting bij geboorte tot 2060 (in VTV). Deze schattingen zijn niet beschikbaar op gemeenteniveau. pagina 2

3 2 Percentage chronisch zieken 2.1 Psychische stoornissen ~ aantal mensen met verhoogd risico op angst en depressie en eenzaamheid. Angst en depressie komen veel voor. Om het risico op angst en depressie in beeld te brengen is gebruik gemaakt van een vragenlijst met 10 vragen (Kessler psychological distress scale, K10). De K10 bestaat uit vragen naar gevoelens in de afgelopen maand, zoals zenuwachtigheid, rusteloosheid, hopeloosheid, somberheid en depressiviteit. Verhoogd risico op angst en depressie De procentuele verandering voor een verhoogd risico op angst en depressie, ten opzichte van 2012: ,1 8,2 5, ,0 11,0 8, ,6 12,4 9,7 Eenzaamheid is een gevoel en wordt ook omschreven als het subjectief ervaren van onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties. Het kan zijn dat het aantal contacten dat men heeft met andere mensen minder is dan men wenst. Het kan ook zijn dat de kwaliteit van de relaties achterblijft bij de wensen. Om eenzaamheid in beeld te brengen is gebruik gemaakt van de Jong-Gierveld schaal. Eenzaamheid pagina 3 pagina 3

4 De procentuele verandering voor voorkomen van eenzaamheid, ten opzichte van 2012: ,4 10,8 7, ,7 14,6 10, ,0 17,1 13, Hart en vaatziekten ~ afgelopen jaar onder behandeling van een arts voor hersenbloeding of herseninfarct, hartinfarct en andere ernstige hartaandoening (zoals hartfalen en angina pectoris. Hartinfarct ,3 31,1 24, ,6 42,4 35, ,6 50,7 44,3 Beroerte, hersenbloeding/ -infarct ,0 15,3 18, ,5 27,0 27, ,1 35,0 37,1 pagina 4

5 Andere ernstige hartafwijking ,7 27,4 19, ,5 40,1 29, ,7 48,5 35, Kanker ~ afgelopen jaar onder behandeling van een arts voor een vorm van kanker Een vorm van kanker ,8 22,3 16, ,1 29,5 23, ,3 34,4 28,3 pagina 5

6 2.4. Letsels ~ gevallen in afgelopen 3 maanden Gevallen in afgelopen 3 maanden ,4 11,8 9, ,7 17,3 14, ,6 20,5 18, Bewegingsstelsel ~ afgelopen jaar onder behandeling van een arts voor gewrichtsslijtage, chronische gewrichtsontsteking (ontstekingsreuma, chronische reuma of reumatoïde artritis), ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (inclusief hernia) andere ernstige aandoening van elleboog, pols of hand, één of meer mobiliteitsbeperkingen. Lichamelijke beperkingen zijn naast beperkingen in horen en zien ook beperkingen in de mobiliteit en beperkingen in het dagelijks leven. Met dit laatste worden ADL-activiteiten (=Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen) bedoeld, zoals traplopen, gaan zitten en opstaan uit een stoel, in en uit bed stappen, zichzelf volledig wassen en zich binnens- en buitenshuis verplaatsen. Lichamelijke beperkingen kunnen ook betrekking hebben op beperkingen bij het uitvoeren van huishoudelijk werk (HDL). Tot deze activiteiten worden gerekend het klaar maken van ontbijt, lunch en warm eten, boodschappen doen, huishoudelijk werk, bedden opmaken, wassen en strijken. Het effect van beperkingen op het functioneren is erg wisselend. Dit hangt onder andere af van de mate waarin een beperking zich voordoet, het soort beperking, de duur (tijdelijk of langdurig), het verloop (constant of wisselend) en de oorzaak van de beperking. Hier zijn beperkingen in het bewegingsstelsel in kaart gebracht. Andere factoren die daarnaast van belang zijn, zijn de zichtbaarheid van beperkingen, de afhankelijkheid van zorg, persoonlijke hulp en/of hulpmiddelen, de mate waarin er sprake is van arbeidsongeschiktheid en het moment in de levensloop waarop beperkingen ontstaan. De mate waarin een persoon beperkingen heeft in zijn functioneren, bepaalt voor een groot deel de maatschappelijke deelname en het gebruik van zorg en voorzieningen. pagina 6

7 Gewrichtsslijtage (artrose, slijtagereuma) van heupen of knieën ,9 21,1 15, ,9 29,5 22, ,1 35,2 28,1 Chronische gewrichtsontsteking (ontstekingsreuma, chronische reuma of reumatoïde artritis) ,2 18,1 13, ,4 24,9 18, ,2 28,9 23,3 pagina 7 pagina 7

8 Ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (inclusief hernia) ,2 9,9 7, ,1 13,9 11, ,9 16,4 13,7 Ernstige of hardnekkige aandoening van elleboog, pols of hand ,7 11,7 9, ,4 15,3 12, ,9 17,2 14,0 pagina 8 pagina 8

9 Botontkalking (osteoporose) ,7 33,9 25, ,1 52,5 40, ,8 65,9 53,2 Mobiliteitsbeperkingen zijn op de volgende manier uitgevraagd. Gevraagd is of men een voorwerp van 5 kilo 10 meter kan dragen, of men als men staat kan bukken en iets van de grond kan oppakken en of men 400 meter aan een stuk kan lopen zonder stil te staan (zo nodig met stok). Mobiliteitsbeperkingen ,1 23,4 18, ,6 36,2 29, ,4 45,4 38,1 pagina 9

10 Gemeente toe-/afname (%) Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen-Holten Twenterand Wijk toe-/afname (%) Binnenstad De Riet Noorderkwartier Sluitersveld Wierdense Hoek Nieuwstraat-Kwartier Ossenkoppelerhoek Hofkamp Schelfhorst Windmolenbroek Aadorp Bornerbroek Mobiliteitsbeperkingen per wijk (als voorbeeld Almelo uitgewerkt) 2.6. Ademhalingswegen ~ afgelopen jaar onder behandeling van een arts voor astma of COPD (chronische bronchitis, longemfyseem. pagina 10 Astma of COPD (chronische bronchitis, longemfyseem) pagina 10

11 ,8 18,7 13, ,6 25,2 19, ,3 28,5 22, Diabetes ~ afgelopen jaar onder behandeling van een arts voor diabetes type 1 of 2 Diabetes ,1 26,0 18, ,4 36,6 27, ,4 44,0 34, Dementie ~ Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord. De meest voorkomende vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, Lewy Body Dementie en Frontotemporale Dementie. Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie. pagina 11

12 Dementie Prognose van dementie per gemeente Gemeente toe-/afname (%) Almelo % Borne % Dinkelland % Enschede % Haaksbergen % Hellendoorn % Hengelo % Hof van Twente % Losser % Oldenzaal % Rijssen-Holten % Tubbergen % Twenterand % Wierden % Dalfsen % Deventer % Hardenberg % Kampen % Olst-Wijhe % Ommen % Raalte % Staphorst % Steenwijkerland % Zwartewaterland % Zwolle % Overijssel % Nederland % pagina 12 pagina 12

13 3 Leefstijl 3.1 Overgewicht Overgewicht, en vooral ernstig overgewicht (obesitas) hangt samen met tal van chronische aandoeningen waaronder diabetes mellitus type 2, hart- en vaatziekten, een aantal soorten kanker en aandoeningen aan galblaas en het bewegingsstelsel. En het heeft ook invloed op psychische gezondheid. Mensen met overgewicht hebben meer te maken met stigmatisering en lopen meer kans op psychische en psychosociale problemen als eenzaamheid, verdriet en gespannenheid. Mensen met ernstig overgewicht zijn ook vaker depressief. Overgewicht kan zowel de oorzaak zijn als het gevolg van psychische problemen. Overgewicht neemt toe in een samenleving die mensen uitnodigt tot veel eten en weinig bewegen, de zogenoemde obesogene samenleving. Denk bijvoorbeeld aan reclame voor ongezonde voeding, gewenning aan grote porties, hoog suikergehalte in snoep en frisdranken, veel televisie kijken of achter de computer zitten en weinig lichamelijke arbeid. Met de Body Mass Index (BMI) kan bepaald worden of iemand een gezond gewicht heeft. De BMI wordt berekend door het gewicht (in kilogram) te delen door de lengte (in meter) in het kwadraat. Voor volwassenen is een BMI tussen de 18,5 en 25 normaal. Bij een BMI van 25 is er sprake van licht tot matig overgewicht. Bij een BMI van 30 of hoger spreekt men van ernstig overgewicht, oftewel obesitas. Overgewicht ,0 8,6 6, ,8 11,0 8, ,9 12,1 9,1 3.2 Beweegnorm De internationale norm voor gezond bewegen is overgenomen in de NNGB, de Nederlandse norm gezond bewegen. Volwassenen van 18 jaar en ouder moeten volgens deze norm 5 dagen per week minstens een half uur matig intensief bewegen. De beweegnorm is in beeld gebracht met behulp van de Squash- vragenlijst, waarin zowel naar sport activiteiten wordt gevraagd, als naar de dagelijkse beweging die mensen krijgen bijvoorbeeld tijdens het werk of het reizen van en naar het werk. pagina 13

14 Voldoet niet aan de Beweegnorm ,7 4,7 3, ,9 7,7 5, ,3 10,0 7,4 3.3 Overmatig alcoholgebruik en roken De norm voor overmatig drinken is voor zijn mannen 21 of meer glazen alcohol drinken per week en voor vrouwen 14 of meer glazen per week drinken. Overmatige drinkers (21 glazen of meer voor mannen/ 14 glazen of meer voor vrouwen per week) pagina 14 pagina 14

15 ,4 7,5 4, ,5 8,1 4, ,6 7,4 4,1 Rookt nu ,1 4,1 2, ,5 4,6 2, ,4 4,1 1,5 4 Maatschappelijke participatie 4.1. Mantelzorg Mantelzorg is de zorg die gegeven wordt aan een bekende uit de eigen omgeving, zoals partner, ouders, kind, buren of vrienden, als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. De zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, enzovoort. Mantelzorg wordt niet betaald. Iemand is mantelzorger als hij/zij meer dan 3 maanden zorg geeft of als er meer dan 8 uur zorg per week gegeven wordt (norm van het SCP, 2001). pagina 15

16 Mantelzorgers ,7 8,8 6, ,8 9,7 6, ,6 9,5 6,1 Mantelzorgontvangers ,8 19,6 16, ,7 32,1 27, ,9 40,4 37,3 4.2 Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk is werk dat, in georganiseerd verband, wordt uitgevoerd zonder dat daar een vergoeding tegenover staat. Meestal is dit werk met een maatschappelijk doel en voor anderen. pagina 16 pagina 16

17 Doet vrijwilligerswerk ,0 6,2 4, ,5 7,4 4, ,8 7,6 5,1 4.3.Sociale uitsluiting Sociale uitsluiting verwijst naar het onvermogen van bepaalde groepen of individuen om als gevolg van individuele en maatschappelijke factoren volledig deel te nemen aan het maatschappelijk leven. Dit onvermogen uit zich op meerdere dimensies. Het Sociaal en Cultureel Planbureau onderscheidt vier dimensies: Sociale participatie: gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat. Materiële deprivatie; in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen. Onvoldoende toegang tot sociale grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg, en discriminatie in het algemeen. Onvoldoende normatieve integratie: het niet naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving. Het gevoel hebben buiten de samenleving te staan (soms-zeer vaak) pagina 17

18 ,4 9,9 8, ,6 14,3 11, ,3 17,6 13,7 5.Sociaaleconomische verschillen (opleidingsniveau) in lichamelijke beperkingen 5.1 Zelfregie Mensen die het gevoel hebben controle te hebben over hun leven, kunnen beter omgaan met problemen, waaronder gezondheidsproblemen. Regie over eigen leven is een beschermende factor tegen achteruitgang in lichamelijk functioneren bij mensen met een chronische ziekte. Het heeft ook een direct beschermend effect tegen depressieve symptomen, onafhankelijk van de aanwezigheid van één of meerdere chronische ziekten. Behoud van regie over eigen leven is nodig om de zelfredzaamheid te bewaren en bij afnemende gezondheid en optredende beperkingen zich aan te passen aan de gewijzigde omstandigheden. Geen regie over eigen leven ,9 15,8 12, ,5 23,2 19, ,0 29,1 24,9 4.2 Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk is werk dat, in georganiseerd verband, wordt uitgevoerd zonder dat daar een vergoeding tegenover staat. Meestal is dit werk met een maatschappelijk doel en voor anderen. 5.2 Ervaren gezondheid Ervaren gezondheid hangt sterk samen met een lager risico op angst en depressiestoornissen, met het gevoel regie te hebben op het eigen leven en met (minder) eenzaamheid. pagina 18

19 Ervaren gezondheid (zeer) goed ,4 6,2 3, ,9 7,9 4, ,2 8,4 5,0 pagina 19 pagina 19