Beleidsplan brandweer Gelderland-Midden

Transcriptie

1 Versie Aangeboden aan 1 augustus 2012 Deelnemers beleidsdag Bemmel 1 augustus toegestuurd voor reactie BOR commissie kwaliteit 30 augustus besproken Klankbordgroep commandanten 31 augustus besproken 4 september 2012 BOR 6 september aangeboden ter advisering 20 november 2012 DB VGGM t.b.v. DB 6 december 26 februari 2012 DB VGGM t.b.v. DB 8 maart (incl. eventuele verwerking reacties raden en bor) 1

2 2

3 Inhoud Samenvatting 3 Voorwoord 4 Inleiding 4 1. Brandweer Gelderland-Midden 5 2. Speerpunten voor de beleidsperiode Basis op orde Doorontwikkeling repressieve organisatie Brandveilige samenleving Personeel Informatiemanagement Regionale en landelijke ontwikkelingen 19 3

4 Samenvatting Op 1 januari 2014 is de nieuwe organisatie voor brandweer Gelderland-Midden een feit. Brandweer Gelderland-Midden bestaat uit 41 posten, ongeveer 270 formatieplaatsen in beroepsdienst en 860 vrijwilligers. De organisatie is geregionaliseerd maar zit nog midden in een transformatieproces. Er wordt veel tijd en ruimte genomen om dit proces zorgvuldig af te ronden. Met zijn allen staan we voor de taak om te zorgen voor de brandveiligheid in onze regio. Repressief optreden als het moet, maar vooral zoveel mogelijk voorkomen dat een inzet nodig is. Daarmee wordt een andere benadering van brandveiligheid geïntroduceerd, die gebaseerd is op het terugdringen van risico's: het streven naar minder incidenten, minder slachtoffers en minder schade. Hierbij wordt veel nadruk gelegd op het voorkomen van branden en het verkleinen van de kans op het ontstaan ervan. Ambitie De ambitie van de brandweer Gelderland-Midden is om een belangrijke bijdrage te leveren aan een (brand)veiligere samenleving. Het gaat er hierbij om dat we de risico's voor onze regio goed in beeld brengen en op basis daarvan prioriteiten stellen. Risico's zijn niet volledig uit te bannen. Absolute veiligheid is een utopie. Aan het bestuur worden keuzes voorgelegd over de aanvaardbaarheid van risico's in relatie tot de te leveren inspanningen. Voor de beleidsperiode zijn de volgende strategische doelen geformuleerd: 1. Het vormen van één brandweerkorps Gelderland-Midden. 2. Het realiseren van een uniform kwaliteitsniveau in de regio afgestemd op de aanwezige risico's. 3. Het totstandbrengen van een organisatie die klaar is voor de toekomst. Om deze strategische doelen te realiseren, is gekozen voor de volgende inhoudelijke thema's: 1. Basis op orde 2. Doorontwikkeling repressieve organisatie 3. Naar een (brand)veilige samenleving 4. Zorg voor personeel 5. Informatiemanagement 6. Bovenregionale en landelijke ontwikkelingen Naast het werken aan een stevige inhoudelijke basis, waarbij de relatie met de buitenwereld niet uit het oog verloren wordt, zal veel aandacht besteed worden aan de mensen die samen de organisatie vormen. Brandweer Gelderland-Midden is een mensgerichte organisatie met een cultuur die zich kenmerkt door openheid, samenhang en samenwerking ongeacht de verschillen in mensen qua persoon, functie of positie. Daarbij gaat het er om dat management en medewerkers in contact blijven met elkaar en iedereen vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid en functie een bijdrage levert aan het realiseren van de (wettelijke) taken van de brandweer. In de verschillende hoofdstukken worden de thema's nader uitgewerkt en vertaald naar speerpunten voor de komende jaren. 4

5 Voorwoord Inleiding Op het moment van schrijven van dit plan is de projectorganisatie regionalisering brandweer Gelderland-Midden druk bezig om de start van de nieuwe organisatie zo goed mogelijk voor te bereiden. Tegelijkertijd kijken we vooruit naar de periode met een financiële kaderbrief en het beleidsplan brandweer. In voorliggend beleidsplan wordt op hoofdlijnen de richting bepaald voor de komende 4 jaar. Het management vertaalt dit beleid jaarlijks naar een concreet plan waarbij ook de actuele ontwikkelingen betrokken worden. Velen, op inhoudelijk en bestuurlijk niveau, zijn betrokken bij de totstandkoming van dit plan. Ook de bijzondere ondernemingsraad is goed aangesloten op het proces. Het beleidsplan is hiermee een breed gedragen document dat samen met betrokkenen ingevuld is en uitgevoerd gaat worden. De ervaringen opgedaan in dit proces, geven ons het vertrouwen dat we samen met vrijwilligers, medewerkers, bestuur en ondernemingsraad, de brandweerzorg in Gelderland-Midden op een goede manier invulling kunnen geven. Dit beleidsplan brandweer staat niet op zichzelf: samen met het beleidsplan rampenbestrijding en crisisbeheersing Gelderland-Midden en het Crisisplan Gelderland-Midden wordt voldaan aan de in de Wet Veiligheidsregio's gestelde eisen met betrekking tot het opstellen van een beleidsplan voor de veiligheidsregio. Daarnaast is er nog een implementatieplan voor de nieuwe organisatie dat doorloopt tot in 2014 en richting geeft in de eerste fase van de nieuwe organisatie. In het proces is veel aandacht besteed aan de afstemming van de verschillende plannen op elkaar. In de volgende beleidsperiode worden bovenstaande plannen geïntegreerd tot één plan conform de Wet Veiligheidsregio s. Voorliggend beleidsplan is een plan voor de brandweerzorg in alle 16 gemeenten van de regio. Voor de gemeenten is het misschien wennen dat er nu VGGM op staat. Waar het om gaat is dat de brandweer de zorg blijft verlenen vanuit de diverse brandweerposten en dat de lokale betrokkenheid geborgd blijft. Sterke punten van de brandweer zijn juist de geworteldheid in de samenleving en de betrokkenheid bij de gemeenschap en die willen we graag behouden. Ook het trotse gevoel van de bevolking en het lokale bestuur op hun brandweer willen we blijven waarmaken! Opzet beleidsplan Wij hebben gekozen voor een overzichtelijk beleidsplan brandweer waarin de strategische doelen op hoofdlijnen zijn uitgewerkt. Dit is gedaan omdat de wereld om ons heen snel verandert en er op deze manier optimaal ingespeeld kan worden op de actualiteit. Een uitwerking in concrete activiteiten en middelen komt terug in de plannen die jaarlijks worden opgesteld. In dit plan komen de reguliere taken van de brandweer niet uitgebreid aan bod. Ook worden de bedrijfsvoeringsprocessen, die wij overigens wel als een belangrijke randvoorwaarde zien, niet nader belicht. De bedrijfsvoeringsprocessen worden uitgevoerd door de sector Facilitaire Zaken van VGGM. In dit plan richten we ons op de onderwerpen die de komende jaren extra aandacht nodig hebben. De keuze voor deze onderwerpen is bepaald door de projectgroep regionalisering op basis van een bijeenkomst met een verscheidenheid aan deelnemers vanuit de diverse korpsen, de klankbordgroep van commandanten, input van de stuurgroep en de actualiteit. 5

6 1. Brandweer Gelderland-Midden Op 1 januari 2014 is de nieuwe organisatie voor brandweer Gelderland-Midden een feit. Brandweer Gelderland-Midden bestaat uit 41 posten, ongeveer 270 formatieplaatsen in beroepsdienst en zo'n 860 vrijwilligers. De organisatie is geregionaliseerd maar zit nog midden in een transformatieproces. Er wordt veel tijd en ruimte genomen om dit proces zorgvuldig af te ronden. Met zijn allen staan we voor de taak om te zorgen voor de brandveiligheid in onze regio. Repressief optreden als het moet, maar vooral zoveel mogelijk voorkomen dat een inzet nodig is. In de landelijke visie Brandweer over morgen 1 is het continuïteitsconcept geïntroduceerd als richting voor de brandweer in Daarmee wordt een andere benadering van brandveiligheid geïntroduceerd die gebaseerd is op het terugdringen van risico's: het streven naar minder incidenten, minder slachtoffers en minder schade. Hierbij wordt veel nadruk gelegd op het voorkomen van branden en het verkleinen van de kans op het ontstaan ervan, waar voorheen de focus van de brandweer veelal lag op de bestrijding van brand en het beperken van de omvang ervan. In dit plan wordt deze visie vertaald in meer aandacht voor de voorkant van de veiligheidsketen. Ambitie De ambitie van brandweer Gelderland-Midden is om een belangrijke bijdrage te leveren aan een (brand)veiligere samenleving. Het gaat er hierbij om dat we de risico's voor onze regio goed in beeld brengen en op basis daarvan prioriteiten stellen. Risico's zijn niet volledig uit te bannen. Absolute veiligheid is een utopie. Aan het bestuur worden keuzes voorgelegd over de aanvaardbaarheid van risico's in relatie tot de te leveren inspanningen. Voor de beleidsperiode zijn de volgende strategische doelen geformuleerd: 1. Het vormen van één brandweerkorps Gelderland Midden. 2. Het realiseren van een uniform kwaliteitsniveau in de regio afgestemd op de aanwezige risico's. 3. Het totstandbrengen van een organisatie die inhoudelijk klaar is voor de toekomst. Eén brandweerkorps met een uniform kwaliteitsniveau en klaar voor de toekomst! Dat is waar de focus de komende jaren op ligt. Om dit te realiseren is het belangrijk dat er veel aandacht is voor de samenwerking en sfeer binnen de organisatie, communicatie (tweerichtingsverkeer) en goed leiderschap. Voor de inhoud geldt het bestuurlijk vastgestelde kwaliteitsniveau (juni 2012) als basis waaraan we in de regio gaan voldoen. In 2018 willen we een toekomstbestendige organisatie gerealiseerd hebben. Dit vraagt om op basis van een gedegen visie en met lef het goede te behouden maar ook nieuwe wegen in te slaan. Een klimaat waarin personeel gestimuleerd wordt om te komen met nieuwe ideeën en waarin innovatie wordt gezien als een uitdaging. De projecten "geen nood bij brand", virtueel oefenen en "Eagle" zijn succesvolle voorbeelden van innovatieve projecten vanuit onze regio. Inhoudelijke thema's De strategische doelen zijn geplaatst binnen zes inhoudelijke thema's en vervolgens vertaald in resultaatgerichte speerpunten. De volgende inhoudelijke thema's zijn voor de komende beleidsperiode geformuleerd: 1. Basis op orde 2. Doorontwikkeling repressieve organisatie 3. Naar een (brand)veilige samenleving 4. Personeel 5. Informatiemanagement 6. Bovenregionale en landelijke ontwikkelingen Betrouwbare partner Burgers, gemeenten en andere veiligheidspartners kunnen er vanuit gaan dat brandweer Gelderland- Midden een betrouwbare, robuuste partner is in de veiligheidsketen. Om dit te kunnen zijn dragen wij er zorg voor dat de monodisciplinaire brandweerprocessen op orde zijn. 1 "De Brandweer over morgen, strategische reis als basis voor vernieuwing" (NVBR) 6

7 Eenheid in verscheidenheid Naast de inhoud van het brandweervak is er ook aandacht voor de identiteit van de brandweerposten. Hoewel dit een breed en niet altijd even gemakkelijk te definiëren begrip is, is tijdens de vele informatiebijeenkomsten uitgebreid aandacht besteed aan de eigenheid van de posten en de verenigingen. Bekeken wordt welke aspecten voor de hele organisatie op een uniforme wijze geregeld moeten worden. Uitgangspunt is om de bestaande situatie zoveel mogelijk te handhaven en alleen zaken te veranderen als hier een duidelijke reden voor is (fiscaal, juridisch of uniformiteit binnen de regio). Financiën Basis voor dit beleidsplan zijn het bestuurlijk vastgestelde kwaliteitsniveau, de brandweerbudgetten over de afgelopen jaren en de kaderbrief Het beleidsplan krijgt jaarlijks een uitwerking in een jaarplan. De financiële vertaling wordt gegeven in de kaderbrief en de begroting. De gemeentebesturen hebben een kaderstellende en controlerende functie ten aanzien van de brandweer Gelderland-Midden. Over de jaarlijks op te stellen begroting wordt een zienswijze aan de raad gevraagd. Bij het behandelen van de begroting stellen de raden vast hoeveel hun gemeente gaat bijdragen aan de regio. De begroting van brandweer Gelderland-Midden wordt vastgesteld door het Algemeen Bestuur van VGGM. 7

8 2. Speerpunten voor de beleidsperiode 2. 1 Basis op orde Van 10 zelfstandige korpsen naar één brandweerorganisatie Gelderland-Midden. Dat is niet iets wat je bereikt met een druk op de knop, hoe goed de voorbereidingen ook geweest zijn. Vanaf 1 januari 2014 staan we als brandweer Gelderland-Midden samen voor de taak om de brandweerzorg in al zijn facetten voor de regio uit te voeren. Hierbij heeft de brandweer gekozen voor procesgestuurd organisatiemodel 2 : een model waarbij één brandweerorganisatie gebouwd wordt voor Gelderland- Midden, gebaseerd op de optimale schaal van werkprocessen. Dit betekent dat de werkprocessen in de organisatie centraal staan. Voor een grote groep mensen verandert er weinig in de werkzaamheden: zij rukken na een melding nog steeds met dezelfde mensen uit vanaf dezelfde post. Voor anderen verandert er meer, misschien zelfs veel: werken in een ander team, andere leidinggevende en wellicht vanuit een andere standplaats. Ook de manier van werken verandert door de keuze voor een procesgestuurde organisatie. Reden om de focus de eerste jaren sterk te leggen bij de interne organisatie en te zorgen dat we onze basis op orde brengen en houden. Mens centraal Tijdens de beleidsvoorbereidende sessies met medewerkers en leden van de bijzondere ondernemingsraad brandweer en commandanten kwam het onderwerp "aandacht voor de mens binnen de organisatie" met stip naar voren: mensgerichtheid, cultuur, aandacht voor de mens binnen de organisatie. Naast het werken aan een stevige inhoudelijke basis, waarbij de relatie met de buitenwereld niet uit het oog verloren wordt, zal veel aandacht besteed worden aan de menselijke maat. Daarbij gaat het er vooral om dat management en medewerkers in contact blijven met elkaar en iedereen vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid en functie een bijdrage levert aan het realiseren van de (wettelijke) taken van de brandweer. Relatie bestuur Een ander punt van aandacht is de nieuwe verhouding tussen de brandweerorganisatie en het bestuur. Waar de brandweer eerst deel uitmaakte van de gemeentelijke organisatie en daarmee direct bestuurlijk aangestuurd kon worden, is door de regionalisering sprake van aansturing vanuit het principe van verlengd lokaal bestuur. Het beheer van de brandweer gebeurt dan op regionaal niveau. Het algemeen bestuur, bestaande uit alle burgemeesters van de deelnemende gemeenten, is gezamenlijk verantwoordelijk voor het beheer van de brandweer. Gemeenteraden geven hun zienswijze op begroting en beleidsplan van VGGM. Bij het onderwerp "basis op orde" hoort nadrukkelijk ook het zorgen van een goede binding met lokaal bestuur onder andere door het periodiek informeren van gemeenteraden en hen ook te betrekken via specifieke raadsprogramma's. Wat niet verandert is dat de burgemeester opperbevelhebber is bij het repressief optreden van de brandweer. Ook de contactmomenten tussen de burgemeester en de brandweer in de eigen gemeente zoals aanwezig zijn bij diploma-uitreikingen, Nieuwjaarsbijeenkomsten en bezoeken van oefeningen, blijven bestaan. Sterke lokale binding Wat moet blijven is de sterke lokale inbedding van de brandweer in de samenleving. Juist in die sterke betrokkenheid, contacten met ondernemers en verenigingen en het improviserende karakter, zit de kracht van de brandweer. Die kracht kunnen we nog breder benutten, bijvoorbeeld voor het bereiken van een (brand)veiliger samenleving, mogelijk ook in samenwerking met andere hulpverlenende en maatschappelijke instanties. De organisatie De brandweer doet meer dan alleen hulpverlening en branden blussen. Veel aandacht wordt besteed aan het voorkomen van branden en rampen en de voorbereiding op de verschillende incidenten die zich binnen de regio kunnen voordoen. Binnen de brandweerorganisatie is dit terug te zien in de organisatiestructuur. Gekozen is voor drie inhoudelijke afdelingen (risicobeheersing, operationele voorbereiding en incidentbestrijding) en een stafbureau. De afdelingen hebben eigen taken en werken gezamenlijk aan onderwerpen die afdelingsoverstijgend zijn. Hiervoor zijn en worden procesbeschrijvingen opgesteld. Elke medewerker weet zo wat hij doen moet als bijdrage in het groter 2 Definitief concept organisatiemodel VGGM 8

9 geheel. Het procesgestuurde werken is nieuw; gezorgd zal worden voor een goede begeleiding bij de invoering van deze manier van werken De werkzaamheden van de drie afdelingen worden hieronder kort toegelicht: Risicobeheersing De afdeling risicobeheersing houdt zich bezig met pro-actie en preventie. Het pro-actiebeleid richt zich op het inventariseren en reduceren van fysieke veiligheidsrisico's. De inventarisatie van de risico's gebeurt zowel op lokale schaal (bedrijven, infrastructuur en ruimtelijke ontwikkelingsplannen) als regionaal (risicoprofiel). De reductie van risico's vindt plaats door advisering op lokale schaal, door samenwerkingsafspraken te maken op regionale of zelfs landelijke schaal en door risicocommunicatie. Bij preventie gaat het om brandpreventie en advisering bij omgevingsrisico's. Zo adviseren medewerkers van de afdeling onder andere over de bereikbaarheid van nieuwe woonwijken voor hulpdiensten, over het benodigde aantal brandkranen en over de locatie van een school of bejaardenhuis. Ook beoordelen ze of gebouwen, bedrijven en instellingen wel voldoende én de juiste beveiligingsmaatregelen treffen: zijn er juiste rookmelders en genoeg vluchtwegen, worden brandwerende bouwmaterialen gebruikt, zijn er genoeg brandwerende muren, wordt er onbrandbare versiering gebruikt bij feesten. In samenspraak met betreffende instellingen wordt gewerkt aan de zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen verantwoordelijkheid. Operationele voorbereiding De afdeling operationele voorbereiding draagt er zorg voor dat mensen zijn toegerust voor hun taak en dat materiaal, materieel en procedures op orde zijn. De kwaliteitsontwikkeling binnen het brandweeronderwijs is landelijk ingezet. Regionaal is het beleidsplan Een leven lang leren vastgesteld. Hierin staat beschreven hoe binnen Gelderland- Midden de komende jaren gewerkt gaat worden aan de blijvende vakbekwaamheid van de brandweer. Het regelmatig oefenen, ook onder realistische omstandigheden, maakt een belangrijk onderdeel hiervan uit. Door regelmatig te oefenen worden procedures en handelingen geautomatiseerd en kan er ook onder druk adequaat gepresteerd worden. Een andere grote taak is de aanschaf en het beheer van materiaal en materieel. Incidentbestrijding De afdeling incidentbestrijding draagt zorg voor de daadwerkelijke bestrijding van incidenten. De inspanningen zijn erop gericht om de incidentbestrijding op een uniforme wijze in de regio uit te voeren. Daarbij wordt wel onderscheid gemaakt naar risico's, bijvoorbeeld natuurbrand, incidentbestrijding op het water (rivieren en meren), Betuweroute en IJssellijn. Met betrekking tot de opkomsttijden wordt een sluitend registratiesysteem binnen de regio gerealiseerd volgens de normen in de Wet Veiligheidsregio's. Aandacht voor veiligheid Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt binnen de brandweer. Voor een deel valt dit te regelen via wetgeving en procedures. Voor een ander deel hangt dit af van eigen gedrag en dat van het team en van de omstandigheden. Aandacht voor veiligheid is nodig in beheersmatige en operationele situaties. Dit vraagt om het creëren van een veiligheidsklimaat waarin iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid heeft. Samenwerking Voor de brandweer is samenwerking met andere veiligheidspartners en gemeenten onlosmakelijk verbonden met het werk. Deze samenwerking en afstemming krijgen gestalte op verschillende niveaus: binnen de regio, met buurregio s en ook landelijk. Steeds meer wordt de samenwerking op landelijk niveau gezocht omdat de onderwerpen niet één korps betreffen maar de hele brandweer. Vertegenwoordiging in landelijke netwerken en programmaraden levert een bijdrage aan de kwaliteitsontwikkeling van de hele brandweer. Communicatie Binnen het proces van regionalisering is veel aandacht voor communicatie. Dit wordt voortgezet na 1 januari 2014 wanneer de nieuwe organisatie van start gaat. Er is nadrukkelijk aandacht voor een goede verbinding tussen het management en de werkvloer. De medewerkers worden niet alleen 9

10 geïnformeerd over ontwikkelingen binnen de brandweer maar ook betrokken bij de ontwikkeling en implementatie van beleid. Voor de doorontwikkeling van de interne communicatie wordt een plan opgesteld. Naast de interne communicatie is ook de externe communicatie van belang. Steeds meer krijgen we te maken met de nieuwe media die vragen om een actief beleid en opstelling vanuit de brandweer. Daarnaast vereist dit een investering in het communicatief bewustzijn van medewerkers. De externe communicatie zal vooral gericht zijn op het werken aan een brandveiliger samenleving (minder branden, minder slachtoffers, minder schade) en op preventie in samenwerking met ketenpartners, burgers en bedrijven. 10

11 Speerpunt Resultaat Beoogde Realisatiejaar (maatschappelijke) effecten Mens centraal Programma gericht op de betrokkenheid van personeel bij de Tevreden personeel Betrekken gemeenteraden Sterke lokale binding Communicatie organisatie Inhoudelijk programma Zichtbaarheid en betrokkenheid van de brandweer bij de lokale gemeenschap Plan ontwikkelen gericht op doorontwikkelen van interne en externe communicatie Betrokkenheid behouden bij de brandweer en democratische controle op beschikbaar gestelde middelen Borgen van de lokale inbedding Betrokkenheid bij brandweerorganisatie bevorderen. Positionering brandweer in maatschappij en in crisisbeheersing helder neerzetten. Jaarlijks

12 2.2 Doorontwikkeling repressieve organisatie Belangrijk inhoudelijk thema voor de komende jaren is de doorontwikkeling van de repressieve organisatie tot een organisatie die klaar is voor de toekomst. De vernieuwing van de brandveiligheid, en daarmee het toegroeien naar een landelijk kader voor vernieuwde repressie, is een thema dat ook landelijk hoog op de agenda staat. Dit bevat onderwerpen als variabele voertuigbezetting, opkomsttijden en repressieve doctrines. Om dit te bereiken zal het brandweerveld en het Rijk nog stappen moeten zetten in onderzoek, uitwerking en besluitvorming. Wij vinden het belangrijk om niet te gaan wachten maar actief aan de slag te gaan met deze ontwikkelingen. Beschikbare middelen (financieel en personeel) worden doelmatig ingezet om het afgesproken zorgniveau op een efficiënte wijze te realiseren. In dit hoofdstuk focussen we op de doorontwikkeling van de repressieve organisatie. Centraal hierbij staan het snel verlenen van adequate hulp aan burgers, instellingen en bedrijven en de veiligheid van optreden voor het eigen personeel. De doorontwikkeling van de repressieve organisatie is een gevoelig onderwerp. Het gaat hierbij niet alleen om een zuiver inhoudelijke afweging maar ook om de betrokkenheid en motivatie van medewerkers bij besluitvorming. We zorgen voor een proces waarin de verschillende partijen betrokken worden en voor zorgvuldige communicatie. Spreidingsplan materieel, personeel Tijdens het regionaliseringsproces is gesproken over een efficiënte verdeling van specialistisch materieel over de regio. Bestuurlijk is besloten dit onderwerp niet apart te behandelen maar het mee te nemen in een totaalplan voor de regio. Een plan waarin op basis van het brandrisicoprofiel, wettelijke uitgangspunten, slagkracht en de belasting voor het personeel voorstellen gepresenteerd worden voor een verantwoorde en efficiënte brandweerweerorganisatie in de regio, waarbij ook recht gedaan wordt aan de maatschappelijke betrokkenheid en lokale binding. Het plan gaat over materieel, personeel en repressieve slagkracht. Met dit project zal in 2013 gestart worden om in 2015 een totaalplan te kunnen presenteren. Een zorgvuldig proces wordt ingericht om, samen met betrokkenen, te komen tot een plan voor de toekomst waarin inhoud en doelmatigheid goed in evenwicht zijn met elkaar. Uitruk op maat Momenteel wordt er in Nederland gesproken over het aanpassen van de wettelijke eis om taken met betrekking tot de basisbrandweerzorg met minder dan de voorgeschreven zes mensen van een basisbrandweereenheid uit voeren. Een basiseenheid van de brandweer binnen onze regio bestaat op dit moment uit een tankautospuit met een bezetting van 6 brandweermensen (chauffeur, bevelvoerder en 4 manschappen, volgens de Wet Veiligheidsregio s). In diverse regio s worden verschillende pilots/onderzoeken uitgevoerd met een flexibele bezetting (2 of 4 mensen). In het rapport uitruk op maat 3, wordt gerapporteerd over het landelijke project variabele voertuigbezetting. In dit rapport wordt geconcludeerd dat er meer (wetenschappelijk) onderzoek nodig is en worden aandachtspunten gegeven voor een goede pilot. Brandweer Gelderland-Midden staat positief tegenover pilots op plaatsen waar beschikbaarheidsproblemen overdag zijn en/of hoge opkomsttijden. Hierbij wordt ook gekeken of bij bepaalde meldingen standaard met een kleinere bezetting uitgerukt kan worden of flexibelere inzet van mensen buiten hun eigen verzorgingsgebied/standplaats. Dit vraagt om een goede voorbereiding en training qua procedures en zelfstandigheid van handelen van de brandweereenheid. Om te komen tot een effectieve operationele zorg is het noodzakelijk om meer vanuit de risicokant (melding) een inzet uit te voeren. Wanneer de bezetting van de voertuigen meer gericht is op de uit te voeren taak kunnen voordelen behaald worden met betrekking tot de inzet van mensen en middelen. Dekkingsplan Om de operationele inzet van de brandweer te optimaliseren is het van belang dat er een systeem komt waarbij er continu zicht is op de operationele dekkingsgraad binnen de regio. Op deze manier kan gestuurd worden op een optimale dekking en wordt voldaan aan de eisen van de wet. Het dekkingsplan vormt de basis om een effectieve inzet van de huidige specialismen in kaart te brengen en zo nodig aan te passen. Tevens kunnen met een dekkingsplan ook keuzes worden gemaakt voor een variabele voertuigbezetting. Het brandrisicoprofiel is uitgangspunt voor het dekkingsplan. Op 3 Uitruk op maat, eindrapportage NVBR-project variabele voertuigbezetting, juli

13 basis van dit profiel wordt de passende inzet van materieel en mensen bepaald. In navolging hierop kunnen ook de opkomsttijden meer variabel en betere afgestemd worden op de aanwezige risico s (risicodifferentiatie). Leren van incidenten en oefeningen Het lerend vermogen naar aanleiding van incidenten bij het uitoefenen van operationele brandweertaken moet worden verbeterd en geborgd. Het leren van enerzijds operationeel optreden als anderzijds oefeningen is immers cruciaal voor de kwaliteitsverbetering van de brandweerzorg. Om te leren van incidenten en oefeningen is het van belang dat de leerstructuur en de leercultuur worden aangepast. Er komt een verbeterslag in de evaluatie van incidenten en oefeningen, de daarbij horende onderlinge samenhang en borging. Veilig operationeel optreden Bij alle eerder genoemde ontwikkelingen staat de veiligheid van het brandweerpersoneel voorop. Dit betekent aan de ene kant een rol voor de werkgever en aan de andere kant een rol voor de medewerker. Voor de werkgever betekent dit dat er aandacht moet zijn voor ARBO-zaken en (bijna) ongevallen. Daarnaast betekent het dat het veiligheidsbewustzijn van brandweerpersoneel vergroot moet worden. Vakinhoudelijk is het van belang dat er aandacht komt voor nieuwe doctrines en technologieën om zo effectief, efficiënt en veilig repressief op te treden. Het is van belang dat duidelijk is waarom een bepaalde handeling wordt verricht of een bepaalde procedure gevolgd dient te worden. Hiermee creëer je eigen verantwoordelijkheid en inzicht in handelen. Speerpunt Resultaat Beoogde (maatschappelijke) effecten Uitruk op maat: effectieve en efficiënte inzet van materieel en personeel Dekkingsplan Leren van incidenten en oefeningen Veilig operationeel optreden Plan doorontwikkeling repressieve organisatie Actueel dekkingsplan Vakbekwame medewerkers Programma nieuwe inzettechnieken en veilig optreden Effectieve en efficiënte brandweerzorg voor de burger Adequaat brandweerzorgniveau Een deskundig optredende brandweer Beperken van veiligheidsrisico s Realisatiejaar Continu Continu 13

14 2.3 Naar een (brand)veilige samenleving De keuze om te werken aan een (brand)veilige samenleving met een focus op risicoreductie komt voort uit het feit dat de brandweer tegen de grenzen van haar repressieve mogelijkheden aanloopt. Eén van de strategische doelen van dit beleidsplan is dat we klaar zijn voor de toekomst. Dit houdt ondermeer in dat er meer aandacht aan de voorkant van de keten besteed wordt omdat hier de meeste winst te behalen valt en de veiligheidsbeleving van burgers en instellingen toeneemt. Ieder zijn eigen verantwoordelijkheid Traditioneel is de risicobeheersing sterk gericht op vergunningverlening, controleren en handhaven. Vaak hoor je dan ook: "dit moet van de brandweer" of "dit mag niet van de brandweer". Vanuit het doel dat we willen bereiken, namelijk een (brand)veilige samenleving, is het gewenst dat de verantwoordelijkheid op dit terrein breed gedeeld wordt met burgers, bedrijven en instellingen. Hiervoor is een omslag in denken nodig. Samenwerking met bijvoorbeeld woningbouwverenigingen, zorgkoepels, wijkplatforms, bedrijventerreinen is belangrijk om brandveiligheid en veiligheidsbewustzijn te creëren. Door burgers, bedrijven en instellingen meer bewust te maken van hun eigen verantwoordelijkheid als het gaat om het voorkomen van risico's kan de huidige intensieve manier van toezicht en controle anders worden georganiseerd. Toezicht en controle wordt primair gericht op de grootste risico's. Risicodifferentiatie Vergunningverlening, toezicht en handhaving blijven we uitvoeren. Daarbij wordt een goed evenwicht gezocht tussen risico, frequentie en inhoud. Op dit moment zijn er uniforme normen en standaarden in het land die op basis van risico's en de bijbehorende kenmerken zijn gesteld. Dit zijn dus ook tevens de zwaarst geldende normen die niet overal noodzakelijk zijn of mogelijk. Door anders te handelen en daardoor met minder moeite meer resultaat te behalen en maatwerk te leveren, kan in samenwerking met instellingen voor een hoger veiligheidsniveau worden gezorgd. Differentiatie biedt mogelijkheden voor een goed veiligheidsniveau en een efficiënte inzet van middelen. Naast de brandpreventie in gebouwen is er de afgelopen jaren steeds meer aandacht binnen de brandweer gekomen voor omgevingsrisico's, met name externe veiligheid. Deze trend zal zich de komende jaren voortzetten en verbreden aan de hand van het risicoprofiel. Hierbij valt te denken aan externe veiligheidsrisico's en overstromingsrisico's bij ruimtelijke ontwikkelingsplannen, evenementenbeleid en natuurbrandpreventie. Hierbij werkt de brandweer intensief samen met haar veiligheidspartners zoals gemeenten, de regionale omgevingsdiensten en relevante externe partners op het gebied van veiligheid. Brandveilig leven Met de vaststelling van het kwaliteitsniveau voor de nieuwe brandweerorganisatie heeft het bestuur gekozen voor handhaving van het huidige kwaliteitsniveau met betrekking tot risicobeheersing waarbij ook aandacht is voor activiteiten op het gebied van brandveilig leven. Het landelijke concept Brandveilig Leven is erop gericht om het veiligheidsbewustzijn, het organiseren van de eigen brandveiligheid en de zelfredzaamheid, te vergroten bij burgers en specifieke doelgroepen. In Gelderland-Midden is, op basis van landelijk onderzoek, gekozen voor de volgende doelgroepen: studenten, ouderen, scholieren en bewoners van woonwijken met een hoger brandrisico. Brandrisicoprofiel Om inzicht te krijgen in de algemene brandrisico s in Gelderland Midden wordt er een brandrisicoprofiel opgesteld. Dit is vergelijkbaar met een risicoprofiel maar het brandprofiel spitst zich specifiek toe op gebouw- en gebiedsniveau. Het profiel wordt gebruikt om binnen de regio maatwerk te kunnen leveren om risico s te reduceren of te duiden. Te denken valt aan bijvoorbeeld het verhogen van de rookmelderdichtheid in gebieden waar statistisch een hoog brandrisico is of een hoge opkomsttijd brandweer. Daarnaast worden de gegevens gebruikt voor bestuurlijke besluitvorming. Zo kan het bestuur besluiten een bepaald risico te accepteren na afweging van kosten en baten. Brandonderzoek Brandonderzoek kan bijdragen aan een nieuwe landelijke visie op brandveiligheid. Kennis van oorzaken en ontwikkeling van brand is belangrijk om voorlichting te geven aan burgers, bedrijven en instellingen. Daarnaast helpt het ook het brandveiligheidsbewustzijn (risicobewustzijn) te vergroten. Tevens geeft brandonderzoek inzichten die gebruikt kunnen worden voor verbeterslagen in de 14

15 veiligheidsketen. Brandonderzoek bij VGGM richt zich op bijzondere branden en op woningbranden. Belangrijk is dat de kennis die hierbij opgedaan wordt, ter beschikking komt van de verschillende vakdisciplines. Terugdringen loze meldingen Het aantal uitrukken waarbij de brandweer uiteindelijk geen taak heeft moet terug worden gebracht. Het gaat hierbij om automatische brandmeldingen (OMS). Ongeveer 60% van alle brandmeldingen zijn loze meldingen. Door gebruikers te wijzen op eigen verantwoordelijkheid, het vergroten van de zelfredzaamheid, het verminderen van het aantal aansluiten op het OMS, en de inzet van bestuursrechtelijke middelen wordt het aantal loze meldingen teruggedrongen. Speerpunt Resultaat Beoogde (maatschappelijke) effecten Brandveilig leven Brandrisicoprofiel Brandonderzoek Terugdringen loze meldingen Geen nood bij brand uitrollen en activiteiten ontwikkelen voor, specifieke doelgroepen Inzicht in effecten van (brand) onveiligheid in relatie tot inzet van brandweerkorpsen Optimaal toepassen van resultaten brandonderzoek Minder onnodige uitrukken Veiligheidsbewustzijn en zelfredzaamheid verhogen bij medewerkers, bewoners, cliënten, gasten en kinderen Strategische planning en inzet van brandweerzorg Brandveiligheidskennis verhogen binnen en buiten de brandweer Kosten en (verkeers) risico s reduceren, reductie belasting vrijwilliger en zijn werkgever Realisatiejaar Continu Continu 15

16 2.4 Personeel Personeel vormt hét kapitaal van de brandweer. Invulling geven aan onze ambities staat of valt met de betrokkenheid, passie en motivatie van onze mensen, met duidelijkheid geven over wat we van hen verwachten, met de wijze waarop we in staat zijn de talenten van onze medewerkers te onderkennen, erkennen en optimaal in te zetten. Ons personeel is daarmee de belangrijkste kritische succesfactor. Een groot potentieel aan hoogwaardige professionals (beroeps en vrijwilligers), kennis en expertise is gebundeld in de nieuwe organisatie. De afwikkeling van de regionalisering, de eisen in de Wet Veiligheidsregio s en de doelstellingen in dit beleidsplan vereisen continu een kritische blik op de inrichting van de nieuwe organisatie en de zorg voor het personeel hierin. Het management heeft een belangrijke taak om te zorgen dat mensen zich thuis voelen in de nieuwe organisatie en daar hun eigen plek vinden. Daarnaast is het van belang dat VGGM een goede en vooral ook aantrekkelijke werkgever is die blijft investeren in de vakbekwaamheid van haar medewerkers, zowel in operationele als in beheersmatige en ondersteunende functies. Ook naar buiten is VGGM een aantrekkelijke werkgever. Het personeelsbeleid wordt zo ingericht dat mensen met verschillende achtergronden graag bij de brandweer willen werken. De brandweer streeft naar een cultuur waarin we open staan voor leren van elkaar, de organisatie als groter geheel en gezamenlijk belang zien en durven het vertrouwde los te laten. Vrijwilligers Het grootste deel van het personeel van brandweer Gelderland-Midden bestaat per uit vrijwilligers; medewerkers die een hoofdwerkgever of een eigen bedrijf hebben, naast hun vrijwillige aanstelling bij VGGM. De inzet van vrijwilligers komt de laatste jaren steeds meer onder druk te staan, onder andere door maatschappelijke ontwikkelingen en de wettelijke eisen (o.a PPMO, Arbeidstijdenwet) waaraan voldaan moet worden. Het is niet meer vanzelfsprekend dat vrijwilligers jarenlang bij de brandweer blijven. Landelijk wordt een toekomstbestendige visie op vrijwilligheid ontwikkeld (naar verwachting gereed begin 2013) die VGGM gaat gebruiken als basis voor haar beleid. Hierbij wordt ook gekeken naar de mogelijke inzet van een nieuw type vrijwilliger voor de brandweer, een vrijwilliger die geen basisbrandweerzorgtaken vervult maar bijvoorbeeld alleen taken op het gebied van risicobeheersing, FRB of logistiek. Het beleid voor de komende jaren is erop gericht de vrijwilligers te behouden voor de brandweer, de relatie met de hoofdwerkgever te intensiveren en te komen tot een plan voor werving en planning. Actief loopbaanbeleid Na het vervallen van de regeling Functioneel Leeftijdsontslag is het loopbaanperspectief voor beroeps brandweermedewerkers in een bezwarende functie ingrijpend veranderd. Medewerkers mogen maximaal 20 jaar een repressieve functie uitoefenen. Dit vraagt om een actief loopbaanbeleid. Binnen de nieuwe brandweerorganisatie zijn meer mogelijkheden om een baan binnen de brandweer te behouden. Hiervoor wordt beleid ontwikkeld. Het ontwikkelen van actief loopbaanbeleid betreft de hele brandweerorganisatie. Roulatie en doorstroming worden als positief gezien voor een dynamische brandweerorganisatie die zich blijft ontwikkelen. Leiderschapsontwikkeling Verschillende situaties vragen om verschillend leiderschap. Leidinggevenden moeten hun stijl kunnen aanpassen aan de situatie (beroeps/vrijwillig personeel, operationeel/beheersmatig, stabiele/veranderende omgeving) en de behoeften van de medewerkers. De ontwikkeling van Management Development-beleid heeft binnen de regio tot nu toe nog weinig aandacht gekregen. De nieuwe organisatie biedt een kans hier planmatig invulling aan te geven. Hierbij zal aansluiting gezocht worden bij het landelijke aanbod en de ervaringen van de aangesloten gemeenten. 16

17 Speerpunt Resultaat Beoogde (maatschappelijke) effecten Loopbaanbeleid/ Persoonlijke ontwikkeling Leiderschapsontwikkeling Vrijwilligers De juiste persoon op de juiste plek Kaders ontwikkelen voor goede balans tussen doorstroom en zij-instroom, mobiliteit en continuïteit en ontwikkelen van aanwezige potentie Vertaling landelijke visie naar maatwerk voor de regio Tevreden medewerkers Goed functionerende organisatie Aantrekkelijke organisatie voor vrijwilligers Realisatiejaar

18 2.5 Informatiemanagement Informatie speelt een cruciale rol in het werk van de brandweer. Op elk onderdeel van de veiligheidsketen en in elk proces is informatie nodig en wordt ook informatie gegenereerd. Waar het om gaat is dat de goede informatie op het juiste moment beschikbaar is. Om dit te realiseren is informatiemanagement nodig. Met de regionalisering ligt er voor de brandweer een uitdaging om de gemeentelijk georganiseerde informatiehuishouding om te vormen tot een regionale, goed geoliede machine die de interne processen en de relaties met de ketenpartners optimaal ondersteunt. Dit alles in een omgeving die ook in beweging is: de aangekondigde opschaling van de meldkamers, aansluiting op basisregistraties en landelijke projecten die invloed hebben op de interne informatievoorziening. Het beleid met betrekking tot informatiemanagement is gericht op het opzetten en in stand houden van informatievoorziening binnen de brandweer en tussen de partners die betrokken zijn bij de uitvoering van taken van de veiligheidsregio. Om te komen tot goede informatievoorziening is het allereerst van belang dat we toegang hebben tot brongegevens en hierbij zoveel mogelijk gebruik maken van basisregistraties die er (landelijk) al zijn. Informatie op de voertuigen Digitale informatievoorziening op de voertuigen, beschikbaar voor de operationele functionarissen, draagt bij aan een effectievere en efficiëntere inzet van de brandweer. Informatievoorziening speelt hierbij een cruciale rol als het gaat om het nemen van besluiten. Hierbij kan gedacht worden aan informatie over objecten, bluswatervoorziening, aanrijroutes of meteorologische factoren als bijvoorbeeld windsnelheid. Het is dus van belang dat de desbetreffende functionaris op het juiste moment beschikt over actuele informatie. Managementinformatie Om de prestaties van Brandweer Gelderland-Midden te verbeteren c.q. te kunnen vergelijken is het van belang dat het management beschikt over prestatie-indicatoren. Hiervoor worden onder andere indicatoren gebruikt uit het landelijke project Aristoteles. Het maakt de prestaties van de organisatie inzichtelijk en op deze manier wordt duidelijker waar verbeteringen mogelijk zijn. De gegevens worden gebruikt voor sturing en voor rapportages in de planning- en controlcyclus. Daarnaast worden de gegevens gebruikt voor het afleggen van verantwoording aan het bestuur. Uitwisseling met omgevingsdiensten en gemeenten Speciale aandacht is de komende periode nodig voor de uitwisseling van gegevens en het op elkaar afstemmen van de informatiestromen met de omgevingsdiensten in Gelderland-Midden. De twee omgevingsdiensten en gemeenten in Gelderland-Midden zullen in onze regio uiteindelijk via één elektronische postbus aanvragen voor advisering bij de brandweer gaan indienen. Informatievoorziening aan doelgroepen We leven in een informatiemaatschappij. Een incident leidt onmiddellijk tot een veelheid aan informatie. De snelheid en hoeveelheid hiervan is bijna niet te controleren. De overheid is het informatiemonopolie kwijt. Voorheen was de overheid de boodschapper, afzender en regisseur van de informatie. Deze verandering vraagt om een andere aanpak van informatievoorziening. Het gaat bij de informatievoorziening aan doelgroepen niet allen om operationele informatie juist ook om de algemene informatievoorziening. 18

19 Speerpunt Resultaat Beoogde (maatschappelijke) effecten Uitwisseling met omgevingsdiensten en gemeenten Digitale informatievoorzie ning op operationele voertuigen Management- /verantwoordings -informatie Informatievoorziening aan doelgroepen Snelle en adequate afhandeling en registratie Alle operationele voertuigen beschikken op ieder moment over de juiste, benodigde informatie Stuurbare organisatie Doelgroepspecifieke informatie Tijdige afgifte van vergunningen Effectievere inzet en veiliger optreden Prestaties van organisatie monitoren en bijsturen Goed geïnformeerde doelgroepen Realisatiejaar Continu Vanaf

20 2.6 Bovenregionaal/landelijk Door het regionaliseringsproces ligt de focus momenteel sterk op de interne organisatie. Er spelen echter naast de ontwikkeling van één brandweerorganisatie ook landelijke ontwikkelingen. Om hierop goed te kunnen anticiperen is het van belang ook deze ontwikkelingen nauwlettend te volgen. Aansluiting bij landelijke brandweerontwikkelingen Alle brandweerkorpsen in Nederland zijn verenigd in de NVBR (Nederlandse Vereniging voor brandweer en rampenbestrijding). Deze vereniging behartigt de belangen van de brandweer, bundelt kennis en ontwikkelt producten. Vanuit de regio's wordt input geleverd aan de verschillende programmaraden, netwerken en projecten. Brandweer Gelderland-Midden levert hieraan ook haar bijdrage. Dit werkt tweeledig: enerzijds wordt een bijdrage geleverd aan de kwaliteit van brandweer Nederland en daarmee ook aan de brandweerzorg in onze regio, anderzijds kunnen andere regio s profiteren van onze kennis en kunde. Vanaf 2013 gaat de NVBR onderdeel uitmaken van het Instituut voor Fysieke Veiligheid (IFV). Nog niet bekend is hoe de structuur dan gaat worden en wat de rol van de NVBR en de VBV (Vakvereniging brandweervrijwilligers) hierin wordt. Deelname aan landelijke projecten, netwerken etc wordt gecontinueerd. Landelijke samenwerking Landelijk is er een project (project Specialisme op Maat, afgekort SOM) dat gericht is op het gezamenlijk organiseren van bovenregionale brandweerspecialismen. Niet alle regio s hoeven alles zelf te kunnen. Het is beter om gezamenlijk op te trekken dan alles zelf te willen. Daarnaast kan op deze manier de specialistische inzet worden geoptimaliseerd. Enkele specialismen zijn gebonden aan een gebied omdat in dit specifieke gebied de kans op een incident groter is dan in andere gebieden. Andere specialismen kennen geen specifiek inzetgebied en zijn landelijk dekkend. Een aantal regio s heeft al een specialistisch team en andere moeten deze nog oprichten. De verdeling is eind 2012 bekend. Vorming politieregio s In december 2010 heeft het kabinet Rutte besloten om de indeling van de politieregio s gelijk te maken aan die van de nieuwe justitiële arrondissementen. Er zal een nationale politie opgericht worden bestaande uit 10 gebieden, 43 districten en 168 basisteams. Door de vorming van een nationale politie moeten de slagkracht en prestaties van de politie verbeteren. Met de invoering van de nationale politie per is de veiligheidsregio niet meer congruent met de politieregio (zijnde gebied Oost). De brandweer moet goede afspraken maken op operationeel gebied. Meldkamers Nederland kent op dit moment 25 meldkamers waarvan 22 regionale meldkamers ten behoeve van politie, brandweer en de ambulancevoorziening. Door de Ministerraad is besloten om te komen tot één landelijke meldkamerorganisatie met 10 meldkamers, op de schaal van de politieregio's. De meldkamer van de toekomst moet in 2017 operationeel zijn. In 2015 zijn de bestaande meldkamers opgeschaald naar tien locaties waardoor een deel van de taakstelling wordt gerealiseerd. Uitgangspunt bij de transitie is dat het een geleidelijk proces is waarbij de nieuwe manier van werken wordt uitgewerkt en beproefd voor deze wordt ingevoerd. Interregionale en internationale samenwerking De regio Gelderland-Midden grenst aan vier andere veiligheidsregio s (Gelderland Zuid, Noord en Oost Gelderland, Utrecht en Flevoland) en aan Duitsland. Een aantal van deze regio s heeft dezelfde risico s als Gelderland-Midden, bijvoorbeeld natuurbrand, Betuweroute, incidentbestrijding op het water. Daarnaast bestaat de kans op een regio-overschrijdend incident. Dit maakt een gezamenlijke aanpak en versterking van de voorbereiding, de beperking en de bestrijding van deze risico s noodzakelijk. Interregionaal wordt een verkenning uitgevoerd om te inventariseren op welke terreinen verdere samenwerking mogelijk is. 20

21 Speerpunt Resultaat Beoogde maatschappelijke effecten Specialisme op maat (landelijk project) Meldkamers Interregionale samenwerking Spreiding van specialistische taken in Nederland 1 meldkamer regio Oost Verkenning uitvoeren Efficiënte en effectieve brandweerzorg in Nederland Effectieve en efficiënte meldkamer Optimaal niveau van taakuitvoering Realisatiejaar Afhankelijk van landelijke besluitvorming p.m. afhankelijk van landelijke besluitvorming