NATUURROUTES VAN NATUURMONUMENTEN

Transcriptie

1 NATUURROUTES VAN NATUURMONUMENTEN 51 Nationaal Park Schiermonnikoog 7 of 9 km Wandelroute Inhoud Langs wad, plas, duin, strand en vuurtoren Op weg Polder Het wad Zoet water Kleine en grote grazers Vochtige duinvallei Duinen in de maak Het donkere bos Gebiedsinformatie Routebeschrijving Colofon Adressen Langs wad, plas, duin, strand en vuurtoren

2 In het kort Route de rondwandeling is niet met paaltjes aangegeven, de richtingsaanduidingen vindt u in de tekst (cursief), lengte ongeveer 9 km, duur 3 uur; te bekorten tot 7 km, duur 2,5 uur Startpunt bezoekerscentrum Schiermonnikoog bij de witte toren Beste seizoen alle seizoenen; in het late voorjaar orchideeën, s zomers kunt u desgewenst de zee in duiken; najaar en winter: veel vogels Honden aangelijnd of onder appel Invaliden de route is minder geschikt, het deel langs het strand ongeschikt Horeca Strandhotel aan het eind van de Badweg, diverse gelegenheden in het dorp Regels bij hoogwater Het Rif niet betreden; oostelijk deel eiland en gedeelten ten noorden van de Westerplas van half april tot half juli beperkt toegankelijk (vogelbroedgebied) Opmerkingen bij harde noordoostenwind kunt u de route beter in omgekeerde richting lopen Op weg Vanaf het bezoekerscentrum keert u de Watertoren de rug toe. Linksaf (Torenstreek), linksaf (Langestreek), na de kerk rechts (Nieuwestreek). U ziet links het gemeentehuis, loopt tussen de hotels (1) Graaf Bernstorff (naar de laatste particuliere eigenaar van het eiland) en Van der Werff (naar oprichter Sake) door de polder in. De asfaltweg buigt naar links, u gaat rechtdoor (2). Polder De Banckspolder (260 ha) valt buiten het Nationaal Park en wordt niet door Natuurmonumenten beheerd. Ondanks het intensieve gebruik broeden er redelijke aantallen kieviten, grutto s, tureluurs en scholeksters. In de winter foerageren er duizenden brand- en rotganzen. De polder dankt zijn naam aan Mr. J.E. Banck die het eiland in 1859 kocht voor ƒ en de Waddenzeedijk liet aanleggen. Na een doorbraak in 1962 werd een hogere dijk gemaakt bedekt met asfaltbeton. In 1984 kreeg de Waddenzeedijk zijn vertrouwde groene kleur weer terug. Het wad Bovenop de dijk (3) kunt u een blik over de Waddenzee werpen. Bij laag water ziet u allerlei soorten vogels aan de maaltijd: steltlopers (kluut, scholekster, wulp), eenden (eidereend, bergeend) en meeuwen. Bij hoog water trekken veel vogels naar de polder. Een opmerkelijk plantje op het wad is zeekraal. Vlezig als een cactus weerstaat het tweemaal per dag een zoutwaterbad. Door slib vast te houden maakt zeekraal zich het leven op den duur te zoet. Met

3 de komst van lamsoor, zeealsem en zoutmelde verandert het wad in kwelder. Op de Waddenzeedijk rechtsaf. Bij de bank van Banck rechtdoor (Minne Onnespad). Zoet water De Westerplas (4) is één van de schaarse plekken op het eiland met zoet water. De plas is in de jaren zestig ontstaan nadat de dijk waarover u loopt werd aangelegd en speelt een belangrijke rol in de watervoorziening van het eiland. De waterwinning is afgestemd op de natuurwaarden. Dorstige trekvogels en broedse moerasvogels maken er nu dankbaar gebruik van. Links zijn zijpaadjes naar Het Rif (5) : een nog steeds groeiend strand en een geliefde hoogwatervluchtplaats voor wadvogels. Kleine en grote grazers In het najaar en de winter eten kramsvogels en koperwieken hun buik rond aan de oranje bessen van de duindoornstruiken. Duindoorn is van gescheiden geslacht: alleen de vrouwelijke struiken dragen vrucht. Konijnen en hun sporen zult u regelmatig zien. Op sommige plekken houden ze de vegetatie kort. Aan het eind van de rondgang komt u bij een paardenwei. De begrazing zorgt voor extra variatie in de plantengroei en geeft enkele zeldzame planten - zoals dwergvlas - een kans. Waar het pad overgaat in een verharde weg (6) (Westerburenweg) gaat u linksaf (Westerduinenpad). Als u rechts de Bergweg ziet vervolgt u het Westerduinenpad richting vuurtoren. Geruime tijd daarna linksaf het voetpad in (7) (ook Bergweg) tussen de hoge duinen door. Vochtige duinvallei U loopt door duinen met meidoorn, duindoorn en de laag bij de grondse kruipwilg. Bij de houten bank ziet u een vochtig duinvalleitje (8). In voorjaar en zomer kunt u hier parnassia en orchideeën zien bloeien. Van nature ontstaat deze vegetatie in duinpannen die tot het grondwaterniveau zijn uitgestoven. Sinds stuivende plekken door mensen worden vastgelegd zijn vochtige duinvalleien zeldzaam. Door te maaien en het materiaal af te voeren houdt Natuurmonumenten dit zeldzame vegetatietype in stand. Zonder ingrijpen verandert de vegetatie spoedig in een bos. Nu de duinen op verschillende plaatsen weer mogen stuiven is deze ingreep later hopelijk niet meer nodig. De zee! De zandbanken voor u zijn een favoriete rustplaats voor zeehonden. Soms liggen er tientallen van deze snelle viseters. Gun ze hun rust! Op het strand rechtsaf. Duinen in de maak U kunt op het strand (9) verschillende stadia van duinvorming zien: soms enkele sprieten biestarwegras waar omheen zich zand ophoopt, elders metershoge duinen. Deze kunnen uiteindelijk tot volle wasdom komen maar worden meestal door de zee weer met het strand gelijk gemaakt. Bij de eerstvolgende opgang rechtsaf de duinen in: op de vuurrode vuurtoren af. Ook hier orchideeënweitjes. Na de vuurtoren (10) linksaf (klinkerweg). Bij de T-splitsing met de Badweg (11) linksaf. Als u de wandeling wilt verkorten kunt u hier rechtsaf naar het dorp. Na ongeveer 100 meter rechtsaf het schelpenpad (Bospad) in. Op enkele plaatsten komt u langs stuifvalleien, waar de duinen weer als vanouds mogen uitstuiven. Als het zand tot het grondwater uitgestoven is, kunnen hier weer vochtige duinvalleien ontstaan. In de duinen ziet u hier regelmatig een den. De herkomst zal u straks duidelijk worden. Het pad steeds rechts

4 aanhouden (ANWB-paddestoel richting dorp). Het donkere bos Het geheim ontraadseld: een dennenbos (12). Deze Oostenrijkse dennen zijn in het begin van deze eeuw geplant om het stuivende zand te beteugelen en voor de houtproductie. Dat laatste bleek geen commercieel succes. Ook voor de natuur zijn deze donkere bossen van uitheemse bomen minder interessant. Natuurmonumenten vormt het naaldbos geleidelijk om in een gemengd open bos (13). Nog steeds rechts aanhouden. Voorbij de camping links aanhouden (Scheepstrapad). Bij de Badweg linksaf. U passeert een opmerkelijke poort van walviskaken. Na de supermarkt rechtsaf naar de watertoren en het bezoekerscentrum, eindpunt van de wandeling. Gebiedsinformatie Op 19 juli 1989 kreeg Nederland zijn eerste Nationaal Park: Schiermonnikoog, met 5400 hectare kwelder, duin, strand, wad en andere waardevolle natuur, waarvan Natuurmonumenten de belangrijkste beheerder is. Schiermonnikoog is één van de weinige gebieden van Nederland waar de natuur grotendeels het landschap vormt. Wind en zee maken de dienst uit. Sinds het jaar 1200 is het hele eiland zelfs bijna twintig kilometer oostwaarts verplaatst. Het proces van stuivend zand en groeiende duinen kunt u met eigen ogen aanschouwen. Ten opzichte van de andere Waddeneilanden is Schiermonnikoog kalkrijk, wat te zien is aan de vegetatie (onder andere meer duindoorn). Het vogelleven is uitzonderlijk rijk, in soorten maar vooral in aantallen. Het bezoekerscentrum biedt een helder overzicht van wat het eiland te bieden heeft. Er is van alles te zien: een eb- en vloeddemonstratie, vissen schelpen en een speelhol voor de kinderen. Routebeschrijving U kunt Schiermonnikoog met de veerdienst vanuit Lauwersoog bereiken (dagelijks minimaal vier, maximaal zeven afvaarten, duur ca. 45 minuten; informatie: ). Geen auto mee. Op Schiermonnikoog altijd aansluitend vervoer (bus, taxi) aanwezig; s zomers fietsverhuur. Met het openbaar vervoer kunt u Lauwersoog per bus bereiken vanaf NS-stations Leeuwarden of Groningen. Waddenbiljet voor trein, bus en boot. Met eigen vervoer kunt u Lauwersoog vanaf Groningen bereiken door de N355 richting Zuidhorn te nemen. Vanuit andere richtingen: A7 afslag 33 (Boerakker). Colofon Tekst: Frits Vaandrager Productie: Buro Kloeg, Bunnik Adressen

5 Bezoekerscentrum Schiermonnikoog Torenstreek ZP Schiermonnikoog tel VVV Schiermonnikoog Reeweg PW Schiermonnikoog tel Vereniging Natuurmonumenten Ledenservice tel