Schoolondersteuningsprofiel SBO Park en Dijk

Transcriptie

1 Schoolondersteuningsprofiel SBO Park en Dijk November 2013 Postbus CA Amersfoort Utrechtseweg 29-G 3811 NA Amersfoort T F info@inschool.nl

2 2

3 1.Inleiding Algemene gegevens Algemene gegevens van de school Onderwijsvisie/schoolconcept Kengetallen leerlingenpopulatie van de afgelopen schooljaren Leerling aantallen Leerlingen met verwijzingen SO of een rugzakje Aantal leerlingen met dyslexie en dyscalculie Aantal gediagnosticeerde leerlingen met hoogbegaafdheid of een individueel gemeten IQ lager dan Toelichting op gegevens hoofdstuk Aspecten basisondersteuning Basiskwaliteit volgens de inspectie Toelichting op gegevens Planmatig werken Standaarden van de inspectie Standaarden handelingsgericht werken Toelichting op gegevens Preventieve en licht curatieve interventies Toelichting op gegevens Onderwijsondersteuningsstructuur Deskundigheid Toelichting op gegevens Groepsgrootte en formatie Toelichting op gegevens Voorzieningen Toelichting op gegevens Ruimtelijke omgeving Toelichting op gegevens Samenwerking Toelichting op gegevens Bijdragen Passend onderwijs Ondersteuningsarrangementen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Leren en ontwikkeling Fysiek en Medisch Sociaal-emotioneel en gedrag Thuissituatie Samenvatting

4 1.Inleiding In dit schoolondersteuningsprofiel wordt een beeld gegeven van de mogelijkheden, grenzen en ambities die SBO Park en Dijk heeft als het gaat om het bieden van passend onderwijs aan leerlingen met specifieke (extra of aanvullende) onderwijsbehoeften. Uit dit document blijkt of de school voldoet aan de basisondersteuning die door het schoolbestuur en het samenwerkingsverband is vastgesteld of nog wordt vastgesteld. Bovendien wordt aangegeven voor welke leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften het team een arrangement heeft. Dit schoolondersteuningsprofiel geeft ook de ambities van de school weer. Deze ambities staan geformuleerd in concrete doelen van het schoolbeleid. Op basis van dit document kan de school een goede gesprekspartner zijn voor bestuur, ouders, het samenwerkingsverband, het speciaal onderwijs en organisaties voor welzijn en zorg. De optelsom van de gegevens van meerdere scholen van het samenwerkingsverband geven een beeld van het onderwijsaanbod op het niveau van het schoolbestuur, de gemeente en het samenwerkingsverband. Op basis van dit overzicht kan het samenwerkingsverband bepalen voor welke leerlingen op welke plek voorzieningen en lesplaatsen worden ingericht. Het schoolbestuur en het samenwerkingsverband kunnen vervolgens beleid ontwikkelen om te voldoen aan de zorgplicht voor het bieden van passend onderwijs aan alle leerlingen uit de regio. Zo vormen de schoolondersteuningsprofielen van alle scholen samen een belangrijke bouwsteen voor het ontwikkelen van beleid op onder andere de ondersteuningstoewijzing, de verdeling van middelen en het arrangeren van een goed antwoord op de behoeften van leerlingen. Het schoolondersteuningsprofiel van SBO Park en Dijk is opgesteld door een adviseur van Inschool, op basis van de ingevulde facts & findings en de ingevulde werkbladen over de arrangementen van de school. Beiden zijn ingevuld tijdens de zogenaamde Pressure Cooker bijeenkomsten in oktober Naar aanleiding hiervan is door Inschool een concept rapportage opgesteld welke aan de school is voorgelegd om te checken op feitelijke onjuistheden. Ook is gevraagd aan de school de concept rapportage te completeren waar het de ambities betreft ten aanzien van onderwijs(ondersteunings-) arrangementen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Deze aanvullingen zijn meegenomen in de definitieve schoolrapportage van dit schoolondersteuningsprofiel. 4

5 2.Algemene gegevens 2.1.Algemene gegevens van de school School: C.S.G. SBO Park en Dijk. BRIN: 04PC. Directeur: Jack Mannie. IB-er(s): Ria van Vliet en Ingrid Verbeek. Schoolbestuur: Stichting PCPO De Vier Windstreken. Samenwerkingsverband: SWV Midden Holland wsns Onderwijsvisie/schoolconcept SBO Park en Dijk biedt onderwijs dat zich nog meer onderscheidt van basisscholen door specifieke kwaliteiten, zoals: accent op motivatie; evenwicht tussen betekenisvol en zinvol; vermijden van negatieve stress; werken in de zone van naaste ontwikkeling; precieze instructie voor lezen, spelling, rekenen en schrijven; leerling kan kiezen uit een zinvol aanbod; passend bij de ontwikkelingsleeftijd van de leerling; talenten van leerlingen en leraren optimaal gebruiken. De leerling geeft mede vorm aan zijn eigen ontwikkeling door te kiezen vanuit eigen interesse. Het onderwijs is dan betekenisvol voor hen. De maatschappij verwacht van een school dat deze probeert de leerling de kerndoelen te laten bereiken. Onderwijs dient dus ook zinvol te zijn. Voor de leerlingen die Park en Dijk bezoeken, is het belangrijk dat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen door een aansprekend aanbod van lesmateriaal. Verder is het voor de leerlingen van wezenlijk belang, dat ze hun taal uitbreiden. Communicatie in de breedste zin, is de basis voor het onderwijs van Park & Dijk. De school biedt dus veel kansen voor taalontwikkeling. Om dit alles te bereiken is er veel afwisseling in de organisatievorm. De leerlingen werken wel volgens een vaste dagindeling: stamgroep werkplek en/of instructieplek werkplek en/of instructieplek stamgroep werkplek en/of instructieplek stamgroep De leerlingen sluiten de dag af in de stamgroep, waar zij met de leerkracht hun werkzaamheden/vorderingen in de werkplekken bespreken. Zij kiezen ook de werkplekken voor de volgende dag. 5

6 Tijdens de verschillende stamgroeptijden gedurende de schooldag is er ook tijd voor bijvoorbeeld vieringen, school-tv, voorlezen, verkeer, schrijven en zelfstandig werken. Alle aangeboden activiteiten in de stamgroep, werkplekken en instructieplekken zijn betekenisvol, zinvol én uitdagend. 2.3.Kengetallen leerlingenpopulatie van de afgelopen schooljaren Leerling aantallen per 1 okt per 1 okt per 1 okt per 1 okt Leerling aantallen Bovenstaand figuur laat zien dat het leerlingenaantal vanaf 2009 iets is gedaald van 160 leerlingen in 2009 naar leerlingen. De directie van de school geeft aan dat de verwachting is dat het leerlingenaantal zal dalen naar 125 leerlingen in ( vanwege een grote uitstroom juli 2014) Dit is te zien in onderstaand figuur. per 1 okt per 1 okt per 1 okt Verwachte leerling aantallen

7 2.3.2.Leerlingen met verwijzingen SO of een rugzakje Verwijzingen SO cluster Verwijzingen SO cluster Verwijzingen SO cluster Verwijzingen SO cluster De school verwees volgens opgave van de directie sinds negen leerlingen naar het Speciaal Onderwijs (SO), vijf naar cluster 3 en vier naar cluster 4 onderwijs. 1 oktober oktober oktober oktober 2012 Aantal rugzakjes cluster Aantal rugzakjes cluster Aantal rugzakjes cluster Aantal rugzakjes cluster Er zijn op 1 oktober 2012 drie leerlingen met een indicatie (rugzakje) cluster 4. Dit komt neer op 1,9 % van de schoolpopulatie. Het landelijk gemiddelde van leerlingen met een rugzakje in het basisonderwijs is 1,4% (bron: totaal aantal leerlingen met een rugzak, zowel op het BO als SBO, schooljaar ). Het beleid van wsns is: geen LGF meer voor SBO met uitzondering van uitstroom VO. 7

8 2.3.3.Aantal leerlingen met dyslexie en dyscalculie 1 oktober oktober oktober oktober 2012 Aantal dyslexieverklaringen Aantal gediagnosticeerde leerlingen met dyscalculie/rekenstoornis Op de school zitten momenteel drie leerlingen met een dyslexieverklaring. Op de school zitten momenteel geen leerlingen met een verklaring voor dyscalculie Aantal gediagnosticeerde leerlingen met hoogbegaafdheid of een individueel gemeten IQ lager dan 85 Aantal gediagnosticeerde hoogbegaafde leerlingen (IQ hoger dan 130) Aantal leerlingen met een individueel gemeten IQ lager dan 85 1 oktober oktober oktober oktober Op de school zitten momenteel geen leerlingen met een diagnose hoogbegaafdheid. Op de school zitten momenteel 108 leerlingen met IQ lager dan Toelichting op gegevens hoofdstuk 2 De mogelijkheden voor het realiseren van Passend Onderwijs blijven op zijn minst gelijk zo niet groter in verband met verdere ontwikkeling van het onderwijsconcept en de ambities die de school zichzelf heeft gesteld. 8

9 3.Aspecten basisondersteuning De basisondersteuning geeft het niveau van ondersteuning weer, waaraan alle scholen in het samenwerkingsverband (gaan) voldoen. Mede op basis van de schoolondersteuningsprofielen van alle deelnemende scholen stelt het samenwerkingsverband het niveau van basisondersteuning vast. De basisondersteuning omvat vier aspecten: - basiskwaliteit (het oordeel van de inspectie over de school); - onderwijsondersteuningsstructuur (goede afspraken over de organisatie binnen de school en samenwerking met specialisten); - planmatig werken (het volgen van de resultaten van de leerlingen en het inrichten van het onderwijs op basis daarvan) ; - preventieve en licht curatieve interventies (zoals een aanpak voor pesten of dyslexie). In de vragenlijst die voor deze rapportage is gebruikt, zijn deze vier aspecten van basisondersteuning bevraagd. De school heeft kunnen aangeven wat het meest recente oordeel van de inspectie was over de basiskwaliteit van de school. De kwaliteit van de ondersteuningsstructuur en het planmatig werken is in beeld gebracht aan de hand van een aantal standaarden. Deze standaarden zijn voor een deel ontleend aan de standaarden die de inspectie hanteert, en voor een ander deel hebben ze betrekking op de mate waarin de school het handelingsgericht werken beheerst. De kwaliteit van de ondersteuningsstructuur en het planmatig werken is verder in beeld gebracht door gegevens over de groepsgrootte (aandacht/tijd), voorzieningen, mogelijkheden van het gebouw en samenwerkingsrelaties van de school weer te geven. Vervolgens heeft de school kunnen aangeven welke preventieve en licht curatieve interventies zij aanbiedt. Om de kwaliteit van deze interventies verder in te vullen is ook gevraagd welke (gecertificeerde) deskundigen in het team aanwezig zijn. 3.1.Basiskwaliteit volgens de inspectie De Inspectie heeft de basiskwaliteit van de school tijdens haar laatste oordeel akkoord bevonden. De Inspectie oordeelde tijdens haar laatste bezoek ten aanzien van de opbrengsten als volgt: Zwak Voldoende Goed Excellent De resultaten van de leerlingen aan het EINDE van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerling populatie mag worden verwacht De resultaten van de leerlingen voor de Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde TIJDENS de schoolperiode liggen tem minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerling populatie mag worden verwacht 9

10 De inspectie heeft de opbrengsten niet in kaart gebracht vanwege een pilot onderzoek onder de SBO scholen Toelichting op gegevens Het totale onderwijsconcept op Park en Dijk is aantoonbaar toegeschreven naar de leerlingen populatie. Ook hierbij kan opgemerkt worden dat de school uitgaat van de mogelijkheden van de leerlingen en van de positieve elementen met betrekking tot het gedrag en de inzet van de leerlingen. Dit draagt zichtbaar bij aan de ontwikkelingen van de leerlingen en aan een positief zelfbeeld. De gehele inrichting van de school en het onderwijsconcept passen daarbij, aldus de inspectie in haar oordeel. 3.2.Planmatig werken Standaarden van de inspectie Onderstaand schema geeft aan hoe de school zichzelf beoordeelt op een aantal standaarden uit het toezichtkader van de Inspectie van het onderwijs. Zwak Voldoende Goed Excellent 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden 2.4 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerling-gewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen 4.5/6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen en afhandelen van incidenten in en om de school 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan 5.1 De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof 5.2 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer 5.3 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 7.1 De school gebruikt een samenhangend systeem genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in ontwikkeling van de leerlingen 10

11 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen 8.3 De school voert de zorg planmatig uit 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg 8.5 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerling-populatie 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit Zwak Voldoende Goed Excellent NVT S7.3 De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast S7.2 De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes Directie en IB beoordelen de school op 16 van de 28 bovenstaande inspectie indicatoren als goed en 12 als excellent Standaarden handelingsgericht werken Onderstaand schema geeft weer in hoeverre de school zichzelf op dit moment beoordeelt betreffende de ontwikkeling van handelingsgericht werken (HGW). Zwak Voldoende Goed Excellent Leerkrachten verkennen en benoemen de onderwijsbehoeften van leerlingen o.a. door observatie, gesprekken en het analyseren van toetsen Leerkrachten bekijken en bespreken de wisselwerking tussen de leerling, de leerkracht, de groep en de leerstof om de onderwijsbehoeften te begrijpen en daarop af te stemmen Leerkrachten reflecteren op hun eigen rol en het effect van hun gedrag op het gedrag van leerlingen, ouders, collega's Leerkrachten zijn zich bewust van de grote invloed die zij op de ontwikkeling van hun leerlingen hebben Alle teamleden zoeken, benoemen en benutten de sterke kanten en interesses van de leerlingen, de leerkrachten, de ouders en het schoolteam Leerkrachten werken samen met hun leerlingen. Ze betrekken hen bij de analyse, formuleren samen doelen en benutten de ideeën en oplossingen van leerlingen Leerkrachten werken samen met ouders. Ze betrekken hen als ervaringsdeskundige en partner bij de analyse van de situatie en 11

12 het bedenken en uitvoeren van de aanpak Leerkrachten benoemen hoge, reële SMARTI-doelen voor de lange (einde schooljaar) en voor de korte (tussendoelen) termijn. Deze doelen worden gecommuniceerd en geëvalueerd met leerlingen, ouders en collega's. Leerkrachten werken met een groepsplan waarin ze de doelen en de aanpak voor de groep, subgroepjes en mogelijk een individuele leerling beschrijven Leerkrachten bespreken minstens drie keer per jaar hun vragen betreffende het opstellen, uitvoeren en realiseren van hun groepsplannen met de intern begeleider De onderwijs- en begeleidingsstructuur is voor eenieder duidelijk. Er zijn heldere afspraken over wie wat doet, waarom, waar, hoe en wanneer Alle teamleden zijn open naar collega's, leerlingen en ouders over het werk dat gedaan wordt of is. Motieven en opvattingen worden daarbij inzichtelijk gemaakt De school beoordeelt zichzelf op vier van de twaalf standaarden van handelingsgericht werken als voldoende, zes als goed en twee als excellent Toelichting op gegevens De school heeft de ambitie uitgesproken om de leerlingen nog meer te betrekken bij hun eigen ontwikkeling d.m.v. diverse soorten leerling gesprekken verder te ontwikkelen en te organiseren. 3.3.Preventieve en licht curatieve interventies Ja Nee Toelichting De school heeft een aanbod voor leerlingen met Het aanbod voor rekenen is geschikt voor leerlingen dyscalculie met dyscalculie De school heeft een aanbod voor leerlingen met o.a. via compenserende middelen dyslexie De school heeft een protocol voor medische handelingen De school biedt fysieke toegankelijkheid voor Het gebouw heeft ook een bovenverdieping en is leerlingen die dit nodig hebben alleen te bereiken via trappen De school biedt aangepaste werk- en instructieruimtes voor leerlingen die dit nodig hebben. De school biedt de beschikbaarheid van hulpmiddelen voor leerlingen die dit nodig hebben. De school heeft een aanpak gericht op sociale veiligheid De school heeft een aanpak gericht op het voorkomen van gedragsproblemen De school heeft een onderwijsprogramma en leerlijnen die zijn afgestemd op leerlingen met een minder dan gemiddelde intelligentie De school heeft een onderwijsprogramma en leerlijnen die zijn afgestemd op leerlingen met een meer dan gemiddelde intelligentie. aangepaste ruimtes vanwege het onderwijsconcept Er zijn protocollen opgesteld Er zijn duidelijke schoolbrede afspraken met betrekking tot gedragsproblemen. De leerlingen zijn eigen regisseur van hun ontwikkeling en de leerkracht monitort dit via het OPP Het onderwijsconcept zorgt voor afstemming op de individuele leerling en als zodanig een prima uitgangspunt voor meerbegaafdheid.(in ontwikkeling) 12

13 De school heeft een aanpak voor leerlingen met een verstandelijke beperking Het onderwijsconcept zorgt voor afstemming op de individuele leerling Toelichting op gegevens Het totale onderwijsconcept van Park en Dijk is geïnspireerd door een veranderende samenleving waarin het individu steeds prominenter aanwezig is en tegelijkertijd een enorme technologische ontwikkeling die van groot belang is voor de manier waarop leerlingen leren. De leerling staat dus centraal en dat vraagt ook aanvullende uitdagende materialen en steeds meer afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerling. 3.4.Onderwijsondersteuningsstructuur Deskundigheid De school maakt gebruik van de volgende aanwezige teamdeskundigheid. aanwezig zonder diploma aanwezig met diploma niet aanwezig Intern Begeleider Taal/leesspecialist Dyslexie specialist Rekenspecialist Gedragsspecialist Sociale vaardigheden specialist Hoogbegaafdheid specialist Remedial teacher Motorische Remedial Teaching Spelbegeleiding Coaching en Video Interactie Begeleiding Daarnaast zijn er nog andere deskundigen werkzaam in het team, namelijk: - Dramadocent - 3 Gedragsspecialisten (Master Sen) - GZ psycholoog - Kinder- en jeugdtherapeut - Kinderoefentherapeut - Logopedist - Orthopedagoog - Psycholoog - Rekenspecialist - Taalspecialist - 2 Videointeractiebegeleiders - 2 Interne Begeleiders (Master Sen) 13

14 De school maakt daarnaast gebruik van de volgende deskundigheid, aanwezig in het samenwerkingsverband/bestuur. aanwezig zonder diploma aanwezig met diploma niet aanwezig Orthopedagoog/Psycholoog Hoogbegaafdheidspecialist Logopedist Schoolmaatschappelijk werker Schoolversterker Specialist het jonge kind Intern Begeleider Taal/leesspecialist Dyslexiespecialist Rekenspecialist Gedragsspecialist Sociale vaardigheden specialist Remedial Teacher Motorisch Remedial Teacher Spelbegeleiding Coaching en video interactie Begeleider Toelichting op gegevens De school vindt het belangrijk, dat de ouders/verzorgers hun kinderen kunnen toevertrouwen aan een SBO met meer dan gemiddelde deskundigheid. School dient erop gericht te zijn om de ondersteuning voor elk leerling zoveel mogelijk binnen de eigen schoolmuren te bieden. Het onderwijsconcept gaat dan ook uit van de mogelijkheden van de leerkrachten, er is veel aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en bijscholing Groepsgrootte en formatie De gemiddelde groepsgrootte is 15,2. Het aantal teamleden (Onderwijs Personeel) per 1 augustus 2013 is 24. De formatie van het Onderwijskundig Personeel per 1 augustus 2013 is 20,840 WTF. Daarnaast heeft de school 10 personen Onderwijs Ondersteunend Personeel (OOP) per 1 augustus Het Onderwijskundig Ondersteunend Personeel (OOP) heeft 3,2400 WTF per 1 augustus

15 niet aanwezig wel aanwezig geen formatie 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 meer dan 0,5 meer dan 1 meer dan 2 Bezetting van de groep: Er is één professional per dag aanwezig in de klas Er zijn twee professionals gelijktijdig in de klas gedurende meerdere dagdelen per week Taken kunnen worden toebedeeld aan onderwijsassistent, ouders of medeleerlingen In de onderbouw zijn er dagdelen met een onderwijsassistent. Er zijn ook momenten dat oudere leerlingen met jongere leerlingen gaan lezen. In onderstaande tabel is te lezen hoeveel formatie er beschikbaar is voor de inzet van deskundigen die binnen het eigen team aanwezig zijn. Intern begeleider Taal/leesspecialist Dyslexiespecialist Reken/wiskundespecialist Gedragsspecialist Sociale vaardigheden specialist Hoogbegaafdheid specialist Remedial teacher Motorische remedial teacher Spelbegeleiding Coaching en video interactie specialist Toelichting op gegevens De gehele inhoudelijke inrichting van de school en het onderwijsconcept zorgt ervoor dat er veelzijdigheid is in het aanbod van leerkrachten en OOP. Studiedagen gaan een andere invulling krijgen dan voorheen. Tegenwoordig zijn er steeds meer werkgroepen, die verslag uitbrengen en komen met voorstellen voor verdere ontwikkeling. Hierbij ontstaat tegelijkertijd een groot draagvlak en betrokkenheid. 15

16 3.4.5.Voorzieningen In onderstaande tabel is te zien of en hoeveel leerlingen gebruik hebben gemaakt van voorzieningen/aanpakken (georganiseerd op school, het bestuur of op samenwerkingsverband niveau) in het schooljaar n.v.t meer dan 20 Ambulante begeleiding door een van de clusters Prevantieve ambulante begeleiding door een van de clusters Hulpklas lezen/spellen Expertisecentrum (SBO) Spellingswerkplaats expertisecentrum (SBO) Leeswerkplaats expertisecentrum (SBO) Plusklas Hoogbegaafden Aanbod Sovatraining Aanbod Faalangstraining Zomerschool Daarnaast maakt de school gebruik van de volgende andere voorzieningen/aanpakken: - Speciale leesbegeleiding - Kinderoefentherapie - SIJS - Time-out plaats - Speltherapie - Gedragsregulerende gesprekken Toelichting op gegevens Park en Dijk heeft veel expertise in huis, waar nodig wordt het aanbod door bijscholing op een nog hoger plan gezet. Per schooljaar wordt incidenteel externe deskundigheid ingehuurd Ruimtelijke omgeving In onderstaande tabel is aangegeven wat de mogelijkheden van het schoolgebouw zijn om tegemoet te komen aan speciale onderwijsbehoeften: Er is ruimte in de groep voor één-op-één begeleiding Er is ruimte op de gang voor één-op-één begeleiding Er is een prikkelarme werkplek Er is ruimte voor een time-out De lokalen zijn aangepast voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften Er zijn ruimten met specifieke functies voor bewegings- en leerbehoeften (fysiotherapie, schooltuin, enzovoort) Er zijn werkplekken voor leerlingen beschikbaar op de gang of in 16

17 flexibele ruimten Anders (vul in bij Toelichting) Alleen de bovenverdieping is niet toegankelijk voor rolstoelbezitters. De werkruimten en lokalen worden als volgt beoordeeld: Slecht Matig Voldoende Goed Zeer goed Zijn de werkruimten afgestemd op de onderwijsbehoeften van leerlingen? Is de inrichting van de lokalen afgestemd op de onderwijsbehoeften van leerlingen? Toelichting op gegevens Er is de laatste jaren veel aandacht tijd en geld besteed aan het gebouw zelf om de leeromgeving zo aantrekkelijk en uitdagend mogelijk te maken Samenwerking De school werkt structureel samen met de volgende onderwijspartners en externe instanties/partners (of heeft afgesproken hoe de samenwerking verloopt als dat nodig is): swv po swv vo (v)so SBO Lokale overheid/gemeente Bureau jeugdzorg Ouder en Kind Centrum (OKC) Maatschappelijk werk GGZ Leerplicht Politie Club- en buurthuiswerk/ dorpsraad Schoolbegeleidingsdienst GGD/Jeugdgezondheidsdienst Bascule Anders (vul in bij toelichting) 17

18 Daarnaast maakt de school gebruik van de volgende deskundigheid die beschikbaar is in het samenwerkingsverband/bestuur: - schoolmaatschappelijk werkende vanuit MEE - deeltijdbehandeling op school vanuit Banjaard - Bureau Jeugdzorg - Jeugdarts - gespecialiseerde BSO onderwijsbegeleidingsdienst - leerplicht - brede school - so Toelichting op gegevens School streeft naar een centrale aanpak t.a.v. problematieke vraagstukken vanuit de leerling en/of gezin. 3.5.Bijdragen Passend onderwijs Voor welke leerlingen met speciale en/of aanvullende onderwijsbehoeften kan het samenwerkingsverband een beroep op uw school doen? Leerlingen met algehele ontwikkelingsachterstand, leerlingen met beperkte intellectuele vermogens (deze vermogens mogen niet lager zijn dan TIQ 55), leerlingen met dyslexie, leerlingen met dyscalculie, meer en hoogbegaafden met diagnose (comorbiditeit), leerlingen met spraakproblemen, leerlingen met motorische beperkingen, leerlingen met syndroom van Down, leerlingen met sociaal emotionele problematiek o.a. faalangst, teruggetrokkenheid, leerlingen met gedragsproblemen, leerlingen met werkhoudingproblemen, leerlingen met risicovolle thuis of gezinssituatie, leerlingen met diagnose (o.a. ADHD, ASS). Welke voorwaarden stelt de school hierbij? zie voorwaarden op arrangementen 1 t/m 4 (meer ondersteuning speciale leesbegeleider) 18

19 4.Ondersteuningsarrangementen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften In het volgende hoofdstuk wordt in kaart gebracht in hoeverre de school in staat is een aanbod te hebben voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Deze behoeften kunnen betrekking hebben op: - leer- en ontwikkelingskenmerken; - fysieke en medische kenmerken; - sociaal-emotionele en gedragsmatige kenmerken; - de thuissituatie Er wordt beschreven welke aanpak de school heeft voor de verschillende aandachtsgebieden. Voor het beschrijven van deze onderwijsondersteuningsarrangementen is informatie verzameld over: - deskundigheid die de school heeft of binnen handbereik heeft; - tijd en aandacht die de school aan leerlingen kan besteden; - specifieke materialen of voorzieningen waarover de school beschikt; - mogelijkheden van het schoolgebouw; - samenwerking met relevante organisaties. 19

20 4.1.Leren en ontwikkeling Leer- en ontwikkelingskenmerken hebben betrekking op leer- en ontwikkelingshulpvragen, leerachterstand, taalhulpvragen en ontwikkelingsvoorsprong Huidige situatie wat doen/kunnen we nu al? 1. Park & Dijk kan leerlingen met een algehele ontwikkelingsachterstand een passende aanpak bieden, al dan niet met behulp van ondersteuning, eventueel extern. Ondersteuning is met name nodig als het gaat om leerlingen met een beperkt leervermogen. Te denken valt hierbij aan een verminderde intelligentie niet lager dan 55 en/of een niet Nederlands culturele achtergrond in combinatie met beperkte mogelijkheden van het leerling. Onze grens ligt daar, waar de leerling gebaat is bij een meer specifieke aanpak binnen een cluster 3 school en/of zorginstelling. Park & Dijk wil zich blijven ontwikkelen ten aanzien van het begeleiden van leerlingen met leer- en ontwikkelingsproblemen. Invulling Deskundigheid: taalspecialist, rekenspecialist, logopedist, psycholoog en orthopedagoog. Aandacht en tijd: gemiddelde groepsgrootte van 15. instructie niveau groepen op het gebied van lezen, rekenen en spelling. werken met groepsplannen op maat. Voorzieningen: leerlingen werken in kleine instructiegroepen. reken, lees- en taal coördinatoren zijn in tijd gefaciliteerd om ontwikkelingen te monitoren en collega's te ondersteunen. Gebouw: de taal-, reken-,lees- en spellinglokalen hebben hun specifieke uitstraling en uitdagende leeromgeving. 2. Park & Dijk kan leerlingen met een taal/leesprobleem (o.a. dyslexie) een passende aanpak bieden, al dan niet met behulp van ondersteuning, eventueel extern. Ondersteuning is met name nodig als het gaat om taalproblemen, die een meer complexe achtergrond hebben. Te denken valt hierbij aan het plotseling onverklaarbaar stagneren Deskundigheid: taalspecialist (coördinator), logopedist. Aandacht en tijd: gemiddelde groepsgrootte van 15. formatie voor logopedist. faciliteren van tijd voor de taal- 20

21 van de taalontwikkeling of een niet Nederlands culturele achtergrond in combinatie met beperkte mogelijkheden van het leerling. Onze grens ligt daar, waar de leerling gebaat is bij een meer specifieke aanpak binnen een van de clusterscholen en/of zorginstelling. Park & Dijk wil zich blijven ontwikkelen ten aanzien van het begeleiden van leerlingen met leer- en ontwikkelingsproblemen. Hiervoor zou het wenselijk zijn dat er meer begeleiding/advies komt van de Speciale Lees Begeleiding. Voorzieningen: en lees coördinatoren. individueel of in kleine groepjes ondersteuning via handelingsplan van de logopedist. voorleessoftware voor dyslecten en zwakke lezers (Sprint Plus). teamtraining Sprint. leerkrachten die leesinstructie geven hebben een leescursus gevolgd. aangepast instructie programma. Gebouw: de taal-, lees- en spellinglokalen hebben hun specifieke uitstraling en uitdagende leeromgeving. Samenwerking: leesspecialist vanuit het samenwerkingsverband. 3. Park & Dijk kan leerlingen met een specifiek rekenprobleem een passende aanpak bieden, al dan niet met behulp van ondersteuning, eventueel extern. Park & Dijk wil zich blijven ontwikkelen ten aanzien van het begeleiden van leerlingen met rekenproblemen. (dyscalculie) Deskundigheid: rekenspecialist (coördinator) Aandacht en tijd: faciliteren van tijd voor de reken coördinator. Voorzieningen: kleine instructiegroepen. groepsplan en indien nodig een individueel handelingsplan. Gebouw: het rekenlokaal heeft zijn specifieke uitstraling en uitdagende leeromgeving. Samenwerking: OA adviseurs op gebied van dyscalculie. 4. Met het Nieuwe Onderwijs Concept van Park & Dijk, waarbij uitgegaan wordt van meervoudige intelligentie bij leerlingen voor de school voor aantoonbare meer begaafde 21 Deskundigheid: coördinator meer begaafdheid en

22 leerlingen met een indicatie (co morbiditeit) een arrangement. Het betreft hier een eindig arrangement met diverse mogelijkheden wat betreft verblijf op de les locatie. Aandacht en tijd: teamnascholing. coördinator en tevens gedragsspecialist, welke gefaciliteerd is. Voorzieningen: plan van aanpak, overlegmomenten. Gebouw: werkplekken. Samenwerking: so scholen, Curium, basisscholen. Ambitie; wat willen we veranderen/verbeteren? Park & Dijk wil haar Nieuwe Onderwijs Concept verder uitwerken en kwalitatief op een hoger plan brengen door Leerlingen, naast lineaire, ook meer concentrische ontwikkelingskansen te bieden; Leerlijnen te ontwikkelen, met de kerndoelen als uitgangspunt; Ontwikkelingsperspectief en opbrengsten inzichtelijk te maken; Portfolio s voor de leerlingen te ontwikkelen en in te voeren. Leerling-gesprekken t.a.v. eigen ontwikkeling. Een doorgaande lijn Engels groep 1 t/m 8 Park en Dijk is gestart met een pilot voor bovengenoemde leerlingen. Wat hebben we hiervoor nodig? Nascholing. Coördinator Engels. Methode. Teamscholing. ICT. Scholing. Faciliteren in tijd. De ervaring van de afgelopen jaren heeft laten zien, dat de problematiek van de leerlingen in complexiteit toeneemt. Er is een toestroom te verwachten ten aanzien van meer- en hoogbegaafde leerlingen met een diagnose of co morbiditeit. Ontwikkelen van expertise om leerlingen uit het SWV een dagdeel op te kunnen vangen. 22

23 4.2.Fysiek en Medisch Fysiek en medisch hebben betrekking op hulp- en ondersteuningsvragen van gehoor, gezicht, spraak en/of taal, motoriek en/of fysieke belemmeringen (epilepsie, diabetes, etc.) Huidige situatie wat doen/kunnen we nu al? Invulling 1. Per kind zullen de mogelijkheden van Park & Dijk bekeken moeten worden. Mogelijkheden voor Park & Dijk zijn mede afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkeling van het kind. Indien er voor kinderen met gezichtsproblemen grote technische aanpassingen nodig zijn, dan is plaatsing op een clusterschool geïndiceerd. Indien er voor kinderen met gehoorproblemen grote technische aanpassingen nodig zijn, dan is plaatsing op een clusterschool geïndiceerd. Werken met kleine technische aanpassingen is wel haalbaar (bijv. solo-apparatuur). Leerlingen met spraakproblemen kunnen in vrijwel alle gevallen rekenen op een passende aanpak, mits er ontwikkeling mogelijk is tot functionele communicatie. Voor leerlingen met motorische beperkingen, zoals (ernstige) spasmen, of rolstoelgebruikers, zijn er, gebouwtechnisch gezien, geen of zeer beperkte mogelijkheden binnen Park & Dijk. Deze leerling dient voldoende zelfredzaam te zijn (zoals kunnen traplopen). Leerlingen met specifieke gezondheidsproblemen zullen individueel beoordeeld moeten worden. Deze leerling moet voldoende zelfredzaam zijn. Leerlingen met andere kenmerken, zoals het syndroom van Down, zullen individueel beoordeeld moeten worden. Deze leerling moet voldoende zelfredzaam zijn en voldoende intellectuele mogelijkheden hebben. Het Bestuur van Park & Dijk heeft besloten met ingang van het schooljaar geen kinderen met een cluster indicatie meer in te 23

24 schrijven. Natuurlijk zijn uitzonderingen bespreekbaar. Ambitie; wat willen we veranderen/verbeteren? Wat hebben we hiervoor nodig? Ten aanzien van bovengenoemde aspecten heeft de school geen verdere ambities gepland. 4.3.Sociaal-emotioneel en gedrag Sociaal-emotioneel en gedrag hebben betrekking op hulp- en ondersteuningsvragen op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling en gedrag ((faal)angst, teruggetrokkenheid, zelfvertrouwen, weerbaarheid, positie in de groep en contactname; het invoelen van emoties en dit kunnen toepassen). Gedragshulpvragen kunnen betrekking hebben op allerlei vormen van concreet waarneembaar externaliserend of internaliserend gedrag. Huidige situatie wat doen/kunnen we nu al? 1. Sociaal-emotionele problemen hebben betrekking op (faal)angst, teruggetrokkenheid, zelfvertrouwen, weerbaarheid, positie in de groep en sociale interactie. School heeft sociaal- emotionele problemen hoog in het vaandel staan. Invulling Deskundigheid: psycholoog, orthopedagoog, gedragsspecialisten (Master SEN), leerlingen- en jeugdtherapeut, beeldcoaching.(svib) Aandacht en tijd: Park & Dijk staat het bieden van een veilig schoolklimaat, waarin leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen, hoog in het vaandel. Park & Dijk is sterk in het begeleiden van leerlingen met deze problematiek en wil zich hierin blijven ontwikkelen. School scoort hoog wat betreft de aandacht en inspanningen m.b.t. de sociaal-emotionele ontwikkeling. Samenwerking met de Banjaard: Deeltijdbehandeling op School (DOS). Als blijkt, dat een leerling sociaal niet leerbaar is, is verwijzing naar een van de cluster scholen geïndiceerd. faciliteren / formatie psycholoog en 24

25 Voorzieningen: orthopedagoog. speciale vaardigheidstraining sociale vorming (SIJS), speltherapie, leerling gesprekken. Gebouw: ruimtes voor psycholoog en orthopedagoog. ruimte voor speltherapie. Samenwerking: Banjaard, MEE, BJZ, Curium, MKD, bso de Vlinder en Pameijer. 2. Leerlingen met gedragsproblemen Leerlingen met een diagnose op het gebied van gedrag, o.a. ASS, ADHD. Gedragsproblemen, die betrekking hebben op overactief, impulsief, naar binnen gericht, naar buiten gericht, bizar en storend gedrag. Park & Dijk kan leerlingen met dit gedrag goed begeleiden, mits leerlingen leerbaar zijn in gedrag en geen gevaar voor zichzelf of hun omgeving. Als blijkt, dat een leerling sociaal niet leerbaar is, wordt verwijzing naar een van de cluster scholen overwogen. Dit wordt individueel bekeken. Deskundigheid: psycholoog, orthopedagoog, gedragsspecialisten (Master SEN), leerlingen- en jeugdtherapeut, beeldcoaching. Aandacht en tijd: faciliteren / formatie psycholoog en orthopedagoog. Voorzieningen: speciale vaardigheidstraining sociale vorming (SIJS), speltherapie leerling gesprekken. Gebouw: ruimtes voor psycholoog en orthopedagoog. ruimte voor speltherapie. Samenwerking: Banjaard, MEE, BJZ, Curium, 25

26 MKD, bso de Vlinder en Pameijer. 3.Leerlingen met werkhouding problemen Park & Dijk is in staat leerlingen met werkhoudingproblemen te begeleiden. Deskundigheid: leerkrachten, pedagogen gedragsspecialisten. Ons onderwijsconcept blijkt een gunstig effect op bovengenoemde problemen te hebben. Aandacht en tijd: Individuele gesprekken door leerkracht en leerling. Twee maal per jaar wordt er een leerling-gesprek gehouden in het kader van leervorderingen. Voorzieningen: Leerkrachten kunnen vrij geroosterd worden, indien noodzakelijk. Gebouw: Er zijn diverse spreekkamers waren leerlingen met leerkrachten ongestoord een gesprek kunnen houden. 4. Time out leerlingen SBO Park en Dijk heeft zich gespecialiseerd in het ondersteunen van time out leerlingen afkomstig van een basisschool welke grote handelingsverlegenheid kent. De time out periode kent een minimum duur van 3 maanden met een eenmalige verlenging van 3 maanden. De time out heeft als doelstelling d.m.v. observatie, gesprekken met leerkracht, leerling en ouders te komen tot het in kaart brengen van de onderwijsbehoeften van de leerling. Hieruit volgt een advies m.b.t een passende onderwijsplaats voor deze leerling. Deskundigheid: orthopedagoog/psycholoog Aandacht en tijd: dossieranalyse, gesprekken, observaties, opstellen onderwijsbehoeften, schrijven van tussentijdse evaluatie, definitief rapport. Voorzieningen: De time out leerling wordt in een reguliere stamgroep geplaatst op Park & Dijk. De leerling neemt actief deel aan het onderwijsconcept. Er wordt wel gecheckt of er voor de betreffende leerling een geschikte plaats binnen de beoogde stamgroep. Het veiligheidsaspect blijft een zwaar argument voor begeleiding. 26

27 Gebouw: werkplekken en instructieplekken. Samenwerking: basisschool waar de leerling vandaan komt, ouders. Ambitie; wat willen we veranderen/verbeteren? Wat hebben we hiervoor nodig? Nieuwe methode op gebied van sociaalemotionele ontwikkeling. Meer inzetten van de gedragsspecialisten. Verder ontwikkelen leerling-gesprekken. Financiën Faciliteren tijd Teamscholing en faciliteren tijd 4.4.Thuissituatie Thuissituatie Gaat om hulp- en ondersteuningsvragen die voornamelijk te maken hebben met de thuis- of gezinssituatie van het kind ((pedagogische) verwaarlozing, overbescherming, etc.) Huidige situatie wat doen/kunnen we nu al? 1. Park & Dijk is een school voor SBO. Een begeleidingsteam maakt hier deel van uit. Er zijn nauwe contacten met diverse instanties, die zo nodig ingeschakeld kunnen worden in het belang van het welzijn en de ontwikkeling van de leerlingen. Park & Dijk kan leerlingen een adequate begeleiding bieden. Invulling Deskundigheid: psycholoog Aandacht en tijd: begeleidingsteam, huisbezoek stamgroep leerkracht. Stamgroep leerkrachten gaan minimaal 1x in de 2 jaar op huisbezoek. Voorzieningen: stamgroep Gebouw: Samenwerking: SMW (MEE), jeugdarts. 27

28 Ambitie; wat willen we veranderen/verbeteren? Wat hebben we hiervoor nodig? 28

29 5.Samenvatting SBO Park en Dijk biedt onderwijs dat zich nog meer onderscheidt van basisscholen door specifieke kwaliteiten, zoals: accent op motivatie; evenwicht tussen betekenisvol en zinvol; vermijden van negatieve stress; werken in de zone van naaste ontwikkeling; precieze instructie voor lezen, spelling, rekenen en schrijven; leerling kan kiezen uit een zinvol aanbod; passend bij de ontwikkelingsleeftijd van de leerling; talenten van leerlingen en leraren optimaal gebruiken. De leerling geeft mede vorm aan zijn eigen ontwikkeling door te kiezen vanuit eigen interesse. Het onderwijs is dan betekenisvol voor hen. De Inspectie heeft de basiskwaliteit van de school tijdens haar laatste oordeel akkoord bevonden. Directie en IB beoordelen de school op 16 van de 28 inspectie indicatoren als goed en 12 als excellent. De school beoordeelt zichzelf op vier van de twaalf standaarden van handelingsgericht werken als voldoende, zes als goed en twee als excellent. De school heeft al of geen aanpak voor de volgende licht preventieve en licht curatieve interventies: Ja Nee Toelichting De school heeft een aanbod voor leerlingen Het aanbod voor rekenen is geschikt voor leerlingen met met dyscalculie dyscalculie De school heeft een aanbod voor leerlingen met dyslexie De school heeft een protocol voor medische handelingen De school biedt fysieke toegankelijkheid voor leerlingen die dit nodig hebben De school biedt aangepaste werk- en instructieruimtes voor leerlingen die dit nodig hebben. De school biedt de beschikbaarheid van hulpmiddelen voor leerlingen die dit nodig hebben. De school heeft een aanpak gericht op sociale veiligheid De school heeft een aanpak gericht op het voorkomen van gedragsproblemen De school heeft een onderwijsprogramma en leerlijnen die zijn afgestemd op leerlingen met een minder dan gemiddelde intelligentie De school heeft een onderwijsprogramma en leerlijnen die zijn afgestemd op leerlingen met een meer dan gemiddelde intelligentie. aangepaste ruimtes vanwege het onderwijsconcept Er zijn duidelijke schoolbrede afspraken met betrekking tot gedragsproblemenm. Een van de gevolgen door de kanteling naar een nieuw onderwijsconcept Het onderwijsconcept zorgt voor afstemming op de individuele leerling. Schooljaar begint de school met een pilot voor leerlingen met een gediagnosticeerde stoornis i.c.m. meerbegaafdheid 29

30 De school heeft een aanpak voor leerlingen met een verstandelijke beperking Het onderwijsconcept zorgt voor afstemming op de individuele leerling. Binnen de school is de volgende deskundigheid aanwezig: 2 Intern Begeleiders, Taal/leesspecialist, Dyslexiespecialist, Rekenspecialist, 3 Gedragsspecialisten, Sociale vaardigheden specialist, Hoogbegaafdheidspecialist, Spelbegeleider, 2 Coaching en Video Interactie Begeleiders, Dramadocent, GZ psycholoog Kinder- en jeugdtherapeut, Kinderoefentherapeut, Logopedist, Orthopedagoog en Psycholoog. Ten aanzien van aandacht en tijd is de gemiddelde groepsgrootte 15 leerlingen. Er is één professional per groep. In de onderbouw zijn er dagdelen met een onderwijsassistent. De school maakt gebruik van de volgende voorzieningen: - Ambulante begeleiding door een van de clusters. - Aanbod sova trainers. - Speciale leesbegeleiding. - Kinderoefentherapie. Het gebouw heeft de volgende mogelijkheden voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften: - Er is een prikkelarme werkplek. - Er is ruimte voor een tijdelijke time-out. - De lokalen zijn aangepast voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften. - Er zijn ruimten met specifieke functies voor bewegings- en leerbehoeften (fysiotherapie, schooltuin, enzovoort). - Er zijn werkplekken voor leerlingen beschikbaar op de gang of in flexibele ruimten. De school werkt samen met de volgende ketenpartners: - swv po - swv vo - (v)so - Lokale overheid/gemeente - Bureau jeugdzorg - Maatschappelijk werk - GGZ - Leerplicht - Schoolbegeleidingsdienst - GGD/Jeugdgezondheidsdienst De school biedt de volgende ondersteuningsarrangementen voor leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeften: Leren en ontwikkelen Park & Dijk kan leerlingen met een algehele ontwikkelingsachterstand een 30

31 passende aanpak bieden, al dan niet met behulp van ondersteuning, eventueel extern. Ondersteuning is met name nodig als het gaat om leerlingen met een beperkt leervermogen. Te denken valt hierbij aan een verminderde intelligentie niet lager dan 55 en/of een niet Nederlands culturele achtergrond in combinatie met beperkte mogelijkheden van het leerling. De grens ligt daar, waar de leerling gebaat is bij een meer specifieke aanpak binnen een cluster 3 school en/of zorginstelling. Park & Dijk kan leerlingen met een taal/leesprobleem (o.a. dyslexie) een passende aanpak bieden, al dan niet met behulp van ondersteuning, eventueel extern. Park & Dijk kan leerlingen met een specifiek rekenprobleem een passende aanpak bieden, al dan niet met behulp van ondersteuning, eventueel extern. Fysiek en medisch Per kind zullen de mogelijkheden van Park & Dijk bekeken moeten worden. Mogelijkheden voor Park & Dijk zijn mede afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkeling van het kind. Sociaal-emotioneel en gedrag Sociaal-emotionele problemen die betrekking hebben op (faal)angst, teruggetrokkenheid, zelfvertrouwen, weerbaarheid, positie in de groep en sociale interactie. Leerlingen met gedragsproblemen: Leerlingen met een diagnose op het gebied van gedrag, o.a. ASS, ADHD. Gedragsproblemen, die betrekking hebben op overactief, impulsief, naar binnen gericht, naar buiten gericht, bizar en storend gedrag: Park & Dijk kan leerlingen met dit gedrag goed begeleiden, mits leerlingen leerbaar zijn in gedrag en geen gevaar voor zichzelf of hun omgeving zijn. Time-out leerlingen: SBO Park en Dijk heeft zich gespecialiseerd in het ondersteunen van time out leerlingen afkomstig van een basisschool welke grote handelings-verlegenheid kent. Thuissituatie Park & Dijk is een school voor SBO. Een begeleidingsteam maakt hier deel van uit. Er zijn nauwe contacten met diverse instanties, die zo nodig ingeschakeld kunnen worden in het belang van het welzijn en de ontwikkeling van de leerlingen. Park & Dijk 31

32 32 kan leerlingen een adequate begeleiding bieden.