AARDEWERK. december 2011 / maart 2012

Transcriptie

1 AARDEWERK december 2011 / maart 2012

2 Bestuur AWN Flevoland - afdeling 21 Voorzitter: Jan Boes, Normandieplein 6, 8303 HA Emmeloord, tel.: , janboes@online.nl Penningmeester: Jan Werschkull, Botter 34-28, 8243 KR Lelystad, tel.: , janwerschkull@gmail.com Secretaris: vacant Bestuurslid Promotie en Educatie: vacant Bestuursleden algemeen: Ellen van Galen Last, Maanzaadpad 29, 1313 HV Almere, lastraave0124@hotmail.com Cees Groothoff, Jansmalaan 5, 8302 BL Emmeloord, tel.: , groothoffkrins@hetnet.nl Veldcoördinatoren Dick Velthuizen, Provinciaal Depot voor Bodemvondsten, Oostvaardersdijk 01-13, 8242 PA Lelystad, tel.: , mobiel: , d.velthuizen@nieuwlanderfgoed.nl Ellen van Galen Last, Maanzaadpad 29, 1313 HV Almere, lastraave0124@hotmail.com Ondersteunende leden ( geen bestuurslid): Dick Velthuizen, archeologisch medewerker Nieuw Land Erfgoed (NLE), Provinciaal Depot voor Bodemvondsten, Oostvaardersdijk 01-13, 8242 PA Lelystad, tel.: , mobiel: , d.velthuizen@nieuwlanderfgoed.nl Bank: ING, rekeningnummer t.n.v. AWN Flevoland, p/a Botter 34-28, Lelystad adres: AWN Flevoland afdeling 21: awn@nieuwlanderfgoed.nl Website: Aardewerk Aardewerk is het verenigingsorgaan van AWN Flevoland - afdeling 21. Mits de bron wordt vermeld, is overname van artikelen toegestaan. Een exemplaar van het betreffende medium gelieve dan aan de redactie te worden gestuurd. Ruilabonnementen kunnen schriftelijk worden aangevraagd bij de redactie. Kopij, reacties e.d. te zenden aan Saskia Thijsse; bij voorkeur aanleveren via , per diskette of CD in Times New Roman 11. Sluitingsdatum kopij is 1 februari, 1 mei, 1 augustus en 1 november. Aardewerk wordt integraal gepubliceerd op de website Redactie Henk van den Berg, Koraal 32, 3893 EJ Zeewolde, tel.: , henkvandenberg@kpnplanet.nl Saskia Thijsse, Karveel 44-20, 8231 DW Lelystad, tel.: , aardewerk.awn.fl@hotmail.com Regiocoördinator Landelijke Werkgroep Archeologie Onder Water (LWAOW) Regio Oost/Flevopolders Hans Bruggeman, Roer 16, 8032 GG Zwolle, tel.: , , ponshominus@telfort.nl Foto omslag: Dick Velthuizen, winnaar van de prestigieuze Grote Prijs der Nederlandse Veldarcheologie (GPNV) 2011 Foto: Saskia M.S.C. Thijsse Copyright AWN Flevoland ISSN: X AARDEWERK december 2011/maart 2012

3 Inhoudsopgave Van de redactie Uitnodiging Algemene ledenvergadering Het Bestuur Van de voorzitter Jan Boes Agenda Algemene Ledenvergadering AWN afdeling Flevoland Oproep Jan Boes Notulen van de Algemene Ledenvergadering van AWN-Flevoland in het Nieuw Land Erfgoedcentrum (NLE) op 7 mei Cees Groothoff Veldwerkverslag Ellen van Galen Last en Dick Velthuizen Verslag van promotie en educatie/deskundigheidsbevordering Astrid Doppert Verslag Aardewerk Henk van den Berg, Saskia M.S.C. Thijsse Rooster van aftreden Vakatures M/V bij AWN Flevoland De Pijpenkoppen Geert van Zonneveld Overzicht studiedagen, excursies, workshops georganiseerd door de Landelijke AWN Commissie Deskundigheidsbevordering tot en met oktober DVD De weerspiegeling van een ver verleden Mooie aanwinst voor de archeologische collectie Dick E.P. Velthuizen Zuiderzeedag Almere En de winnaar is Pleistocene botten, zeesterren, Urkse gastvrijheid op 12 november Workshop visresten herkennen Saskia M.S.C. Thijsse Nieuwjaarsreceptie AWN Flevoland op 14 januari Oproep Jan Boes Tentoonstellingen / lezingen / symposia / wetenswaardigheden Saskia M.S.C. Thijsse ISSN: X AARDEWERK december 2011/maart 2012

4 Van de redactie Wellicht is het nieuwe AWN logo op het voorblad al opgevallen? Met het aannemen van de gewijzigde statuten tijdens de algemene vergadering van 16 april 2011 te Wormer is de naam van de AWN gewijzigd. De officiële naam van de (landelijke) vereniging is voortaan: AWN Vereniging van vrijwilligers in de archeologie. En dus behoorde het logo ook aangepast te worden. De foto op het voorblad toont Dick Velthuizen in zijn werkomgeving te Lelystad met de aan hem toegekende prestigieuze Grote Prijs der Nederlandse Veldarcheologie (GPNV) Deze prijs met bijbehorende beker werd uitgereikt tijdens de Reuvensdagen Wat was Dick zenuwachtig! Genomineerd zijn voor deze prijs is al een hele eer en m dan ook nog krijgen! Een bijzondere Reuvensdag voor Dick! Meer informatie over de nominatie en de prijs staat verderop in Aardewerk. Zoals u heeft kunnen zien, is dit exemplaar van Aardewerk een gecombineerde uitgave geworden van het december 2011 en het maart 2012 nummer. Er was in het laatste kwartaal van 2011 net te weinig kopij om het blad een afwisselende en boeiende inhoud te geven. Dat is met deze uitgave gelukkig niet het geval. In de volgende bladzijden wordt een gevariëerd beeld gegeven van wat er in de AWN Flevoland speelt. In de eerste plaats is daar de Algemene Ledenvergadering die op 26 mei 2012 zal plaatsvinden. Hiervoor is het eerste deel van deze Aardewerk gevuld met onder andere de uitnodiging namens het bestuur voor deze ALV aan al onze leden. De voorzitter, de veldcoördinatoren, de Aardewerk redactie, het (inmiddels niet meer in functie zijnde) bestuurslid promotie en educatie geven hun visie resp. een overzicht van wat er in 2011 heeft plaats gevonden. Ook de financiële kant van de AWN Flevoland wordt door de penningmeester toegelicht in een bijgevoegd los vel. In november 2011 is er wederom een groepje AWN Flevoland leden op bezoek geweest in Urk. Naast vis worden er ook (delen van) allerhande soorten botten, zeesterren, barnsteen, enz. naar bovengehaald door de Noordzee vissers. Die (dikwijls pleistocene) vondsten worden verzameld, schoongemaakt, geconserveerd en gedetermineerd door een Urker. En dikwijls genoeg in dankbaarheid afgenomen door musea en/of beheerders van Universitaire determinatie collecties. Tevens zijn er in 2011 twee nieuwe rapporten verschenen van AWN Flevoland. Namelijk Rapport AWN afdeling 21 nr Zwaanpad Verslag van de AWN opgravingscursus en Rapport AWN afdeling 21 nr Prehistorische waterloop aangetoond bij Swifterbant. Op de website van de AWN Flevoland kunt u de ook eerder uitgegeven rapporten vinden. Mochten er leden zijn die nog meer willen lezen over archeologie, dan kunnen ze tijdens de werkdagen op vrijdag terecht in onze werkruimte. Omdat AWN Flevoland geabonneerd is op het blad Archeologie en wij ook bladen van andere AWN afdelingen ontvangen, liggen die in de werkruimte ter inzage voor onze leden.ook is de Bibliotheek van het Nieuw Land, waar een groot deel van onze boeken staan, open voor leden van onze afdeling. December 2011 was zowel hard werken, zoekend naar de juiste benaming van een stukje visbot tijdens de cursus Visresten Herkenning die we kregen van Bob Beerenhout met assistentie van Franka Kerklaan, Batchelor student aan de Universiteit Leiden, alsmede gezellig keuvelen en heerlijk eten tijdens de Vriendendag van het Nieuw Land waar ook het Flevolands Cultureel Jaarboek 2011 werd gepresenteerd. Het jaar 2012 begon positief met een Nieuwjaarsreceptie voor en door de AWN Flevoland leden in onze werkruimte in het Nieuw Land. De redactie wenst iedereen een genoeglijk lezen van deze uitgave van Aardewerk toe. Namens de redactie, Saskia Thijsse. AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 1

5 Van het bestuur AWN Flevoland Correspondentieadres: Normandiëplein HA Emmeloord Aan de leden van AWN Flevoland Betreft: Uitnodiging Algemene ledenvergadering 2012 Graag nodigen wij u uit voor de Algemene Ledenvergadering van onze afdeling die op zaterdag 26 mei a.s. in het Nieuw Land Erfgoedcentrum (NLE) te Lelystad wordt georganiseerd. Bij aankomst kunt u zich melden bij de balie van het Nieuw Land. Vanaf uur staan de koffie en thee klaar en om uur zal de voorzitter de vergadering openen. Bijgaand vindt u de agenda voor de vergadering, de notulen van de Algemene Ledenvergadering van 2011, het financiële verslag over 2011 en de begroting voor 2012, het verslag van de redactie van Aardewerk over 2011 en het rooster van aftreden. De verslagen van de veldcoördinatoren en de promotie / educatie vindt u ook in deze Aardewerk. Na afloop van de vergadering, rond uur, zal Jan Boes een presentatie houden met foto's over zijn trip naar Florida en zuid Carolina, USA. Daarna bent u van harte welkom voor een drankje en een hapje in onze werkruimte. We verzoeken degenen die bij de vergadering aanwezig willen zijn, om zich van tevoren bij Jan Boes aan te melden, zodat we weten op hoeveel mensen we kunnen rekenen. Dit kan via janboes@online.nl of telefonisch via Graag ook vermelden of u deel wilt nemen aan de borrel na afloop van de vergadering. Ook voor meer informatie over de Algemene Ledenvergadering kunt u contact met Jan Boes opnemen. Wij hopen u op zaterdag 26 mei a.s. in het Nieuw Land te mogen begroeten. Hoewel we hopen dat er zich leden op de ALV melden voor een bestuursfunktie of voor de redactie van Aardewerk, moet dit niet gezien worden als een obstakel om te komen. Met vriendelijke groet, Jan Boes Voorzitter AWN Flevoland AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 2

6 Van de voorzitter. Jan Boes Om maar in zeetermen te blijven kan ik wel zeggen dat onze afdeling nog steeds de wind in de zeilen heeft. Af en toe wat tegenwind maar grotendeels de wind mee. De bestuursleden doen hun best om hun schip goed op koers te houden. Ook in 2011 zijn we weer behoorlijk actief geweest. Slechts één opgraving (een veldcursus met de IFMAF), maar wel eentje die veel langer duurde. Vooraf was er al een tekencursus gegeven zodat de deelnemende leden ook iets van het tekenen van scheepshout afwisten. Er zijn twee maal workshops over archeologische visresten gegeven waar tijdens de laatste ook resultaten van het onderzoek van de visresten van J97 werden getoond. Diverse veldverkenningen zijn er geweest. Een aantal leden die vrijdags in het archeologisch depot van het NLE werken zijn met me mee geweest naar Urk om daar botmateriaal van Pleistocene zoogdieren te bekijken. Dit om ook hun kennis te vergroten van dat botmateriaal. Op de archeologische spreekuren komen namelijk ook bezoekers met botmateriaal van zowel recente dieren als dieren uit het Pleistoceen. Komende jaren wil ik vaker met groepjes belangstellenden naar Urk gaan voor dat botmateriaal. Leden die een keer meewillen moeten dat maar aan mij doorgeven. Het project Ongeland blijkt goed te lopen en de verwachting is dat er eind dit jaar of begin volgend jaar een boekwerk verschijnt. De Gemeente Almere wil met onze afdeling meer gaan samenwerken. Diverse malen heeft onze afdeling Acte de Présence gegeven bij Open Dagen en recepties. Twee bestuursleden volgden een cursus Veiligheid in Archeologie. Vermeldenswaardig is ook dat er weer twee rapporten door AWN-Flevoland de wereld zijn ingestuurd. In 2012 is het de bedoeling om als veldcursus weer mee te werken met de opgraving van de IFMAF van het scheepswrak aan de Vogelweg, nabij het vliegveld van Lelystad. Diverse veldverkenningen voor 2012 zijn alweer gepland. Natuurlijk zijn we met een aantal leden bijna elke vrijdag weer in het NLE te vinden Ook willen we weer een aantal workshops houden. Gedacht wordt aan visresten, botmateriaal, vuursteen, en dergelijke. Tijdens diverse activiteiten zullen leden weer een standje bemannen om P.R. te maken voor de archeologie in Flevoland. Als er verder nog suggesties zijn, dan kunnen deze altijd naar mij g ed worden. Jan Boes Voorzitter AWN Flevoland Opgraving OE Foto: W. Gordijn AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 3

7 Agenda Algemene Ledenvergadering AWN afdeling Flevoland Datum : 26 mei 2012 Plaats : Nieuw Land, Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Ontvangst : uur Aanvang : uur 1. Opening door de voorzitter 2. Mededelingen en ingekomen stukken 3. Notulen van de Algemene Ledenvergadering van 7 mei Verslag van de veldcoördinatoren 5. Verslag van de promotie en educatie / deskundigheidsbevordering 6. Verslag van de redactie van Aardewerk 7. Financiële verantwoording - Verslag van de penningmeester over Verslag van de kascontrolecommissie over Décharge van de penningmeester Begroting 2012 Benoeming Kascontrolecommissie Aftreden en benoemen bestuursleden / rooster van aftreden Activiteiten in 2012 Subsidieaanvraag Rondvraag 11. Sluiting Oproep Jan Boes Een oproep voor alle leden waarvan bij AWN Flevoland nog geen adres bekend is om deze door te geven. Belangrijke informatie kan hiermee zo snel mogelijk bij alle leden terecht komen. Heeft u in de afgelopen maand(en) een nieuw adres gekregen, geef dit dan ook door aan Jan Boes. Tel.: , janboes@online.nl AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 4

8 Notulen van de Algemene Ledenvergadering van AWN-Flevoland in het Nieuw Land Erfgoedcentrum (NLE) op 7 mei 2011 Aanwezige bestuursleden: Jan Boes (voorzitter), Jan Werschkull (penningmeester), Kees Groothoff (tevens notulist). Afgemeld bestuurslid: Ellen van Galen Last. Aanwezige leden: Marjan Werschkull, Tineke Heise, Jaap Eelman, Henk van den Berg, Annegret Meijboom, Wil Gordijn, Dick Jager, Dick Velthuizen, Saskia Thijsse (vanaf punt 8). Aanwezig namens hoofdbestuur: geen Opening door de voorzitter Welkom allen! Twee leden hebben zich afgemeld: Lisette de Vries en Ton Romein. 2.Mededelingen en ingekomen stukken Ons lid D.T.Biewinga is op 1 mei overleden. Kees zal ervoor zorgen dat er een In Memoriam voor Aardewerk wordt geschreven. 3.Notulen van de Algemene Ledenvergadering van 1 mei 2010 De notulen zijn opgenomen in Aardewerk van maart Vraag: hoe staat het met de verslagen van de Swifterbantlezingen van 30 oktober 2008? (zie blz 5 van Aardewerk van maart 2011) Deze zijn nog niet ter beschikking. Jan Werschkull zal er via Mw. van der Most achteraan gaan. Hierna werden de notulen goedgekeurd onder dankzegging aan Kees Groothoff. (Verslag van de Secretaris: is niet relevant omdat er (probleem!) geen secretaris is. 4.Verslag van de veldcoördinatoren Zie Aardewerk van maart Jan Boes gaf hierop nog enige toelichting: -GIA, Swifterbant, peddelblad -IFMAF, Brennels -N23, skeletschaduw Michèle -Veldverkenningen Het verslag werd goedgekeurd onder dankzegging aan Ellen van Galen Last. 5.Verslag van de promotie en educatie/ deskundigheidsbevordering Zie Aardewerk van maart Astrid Doppert, die dit verslag heeft gemaakt, is echter per 8 januari 2011 uit het bestuur getreden maar is wel AWN-lid gebleven. Zij blijft voor de AWN het project Ongeland behandelen. Vraag: Wordt op blz. 9 met 9 september resp.9 oktober niet dezelfde activiteit bedoeld? Antwoord: ja, 't was op 9 oktober. Het verslag werd goedgekeurd onder dankzegging aan Astrid Doppert. 6.Verslag van de redactie van Aardewerk Zie Aardewerk van maart 2011, blz.11. De redactie bestaat nog maar uit twee personen. De leden worden verzocht wat meer energie te steken in het schrijven van stukjes.(dick Jager meldde dat Almere ook wel eens een stukje wil aanleveren). Vooralsnog blijft Aardewerk uitkomen op papier en op de website.voorstel is om aan de leden te vragen of ze de papieren versie willen blijven ontvangen.saskia zal de verzending verzorgen. Tentoonstellingsagenda 's en dergelijke zullen meer in de website worden opgenomen, Jan Boes zal desgewenst de redactie van de tentoonstellingsagenda bijwerken. Henk van den Berg verzoekt om een recente ledenlijst met adressen enz.( actie bestuur) Dank voor de redactie, ook voor dit verslag. AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 5

9 7.Financiële verantwoording Zie inlegblad voor de leden in Aardewerk van maart Penningmeester Jan Werschkull gaf een toelichting op de cijfers. -Het jaar 2010 is afgesloten met een exploitatieoverschot van 508,72 -Eind 2010 was er 2557,78 te besteden -Voorgesteld wordt om op de begroting 2011 een bedrag van 580 op te nemen voor onkosten van het bestuur voor PR (autokosten, vergaderingen, b.v.veiligheidscursus). Het bestuur zal nog declaratiegrenzen opstellen voor onder andere een km-vergoeding. -De financiële positie van AWN-Flevoland is redelijk oké. -De kosten voor Ongeland zullen wat later worden gemaakt dan oorspronkelijk was voorzien en worden nu ook lager geraamd. De kascontrolecommissie heeft bij monde van Henk van den Berg zijn fiat gegeven aan de jaarstukken en déchargeert de penningmeester. Dank aan de kascontrolecommissie, Saskia Thijsse en Henk van den Berg! -In de begroting voor 2011 zit nog een onzekerheid, omdat de Provincie de goedkeuring van de gevraagde subsidie in beraad houdt tot 1 juli Dit in verband met finalisatie van de Collegevorming. -Wil Gordijn vraagt om nieuw aangeschafte boeken te melden in Aardewerk en op de website. De hele boekenlijst zal op de website worden gezet (actie bestuur). -Nieuwe kascommissie: Saskia Thijsse opnieuw, Wil Gordijn geeft zich op. Hiermee is de vergadering het eens. 8.Rooster van aftreden Zoals vermeld in Aardewerk blz. 12 wordt aangenomen. 9.Activiteiten in 2011 en subsidieaanvraag Veldverkenningen: er waren er al zes in het voorjaar -Cursus scheepshout tekenen: er wordt gepoogd dit van de grond te krijgen -Meewerken met IFMAF: waarschijnlijk wordt een wrak bij Lelystad onderzocht. -Jan Boes meldt dat er grootse plannen zijn om in 2012 een Archeologie-weekend te organiseren in Flevoland /Lelystad met thema Maritieme Archeologie. Trekker is het NLE, ook ADC en RCE. Ook van AWN zal een grote inbreng worden verwacht. Het wordt een groot evenement met een breed publiek! Genoemde punten: Batavia, Kogge's in Lelystad-haven, RCE, Lelystad opgraving, Swifterbantpeddelblad, wellicht ook inbreng van Almere. -28 augustus is de Archeologiedag in Almere. Thema: duurzaamheid. De AWN-Flevoland zal meedoen. Mw. A.M. Pothaar zal ons informeren. -In Almere-haven worden 3 grote steentijdvindplaatsen in de wijk De Laren ingepast, met participatie van de bewoners. Almere zoekt nog een Opgravingslicentie. Als het lukt, is AWN welkom. -11 mei zal er een Koggefeest in de Kruidenwijk van Almere worden gehouden.wellicht stukje voor Aardewerk? -De Afdeling Archeologie van Almere telt 8 mensen. -Er bloeit een samenwerking op tussen AWN, Vrienden van Schokland, Bob Beerenhout. -Franka, een discipel/studente van Bob Berenhout zal een workshop in NLE komen geven. - De Subsidieaanvraag 2011 aan de Provincie Flevoland is 5400, grotendeels (voor 4600) voor Ongeland bestemd, ca. 450 voor AWN-educatie en hosting van de AWN website. 10.Rondvraag -Dick Velthuizen stelt voor om een transportabele vitrine voor AWN-Flevoland te verwerven, wellicht is dat subsidiabel. - Ongeland wil nog een veldverkenning doen met een metaaldetector. AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 6

10 -Wil Gordijn denkt dat een nieuwe vitrine ook kan worden uitgeleend, bijvoorbeeld aan bibliotheken. -Saskia Thijsse begrijpt dat de landelijke AWN-website volop wordt ontwikkeld, terwijl AWN- Flevoland gewoon doorgaat met de eigen site. Dit klopt, reden is dat AWN-Flevoland meer ruimte nodig heeft dan AWN-Nederland kan bieden. -Jan Boes meldt nog dat het RCE bezig is om ligging/informatie van scheepswrakken in de IJsselmeerpolders op Smartfone te implementeren. -Jan Werschkull meldt dat hij in Dronten een Swifterbanttentoonstelling maakte, die nu in de bibliotheek van Emmeloord staat. Onder andere worden graankorreltjes van het Provinciaal Depot van Bodemvondsten getoond. 11.Sluiting Om 15 uur was de vergadering afgelopen. Veldwerkverslag Ellen van Galen Last en Dick Velthuizen Verkenning Golfresidentie Dronten Deelnemers: AnneGret Meijboom en Harry van Betuw. Aanleiding was het uitgevoerde graafwerk voor verbreding van de waterpartij rond de Golfresidentie. Ter plaatse ligt het pleistocene zand vrijwel direct onder het maaiveld. De oever is afgezocht met als enig resultaat wat houtskoolbrokjes zonder verdere vondsten. Verkenning kavels M51/52/53 aan de Garnaalweg bij Dronten Deelnemers: Ton Romein,Wil Gordijn, Archie Ermans, Rob Woering, Kees Groothoff, familie Meijboom, Tineke Heise, Dick Velthuizen. Aanleiding: de kavels zijn meer dan 10 jaar geleden bezocht. De vraag was of er nog archeologische resten te vinden zouden zijn. De oogst was bijzonder mager. Slechts een vuursteen klingfragmentje en een enkel scherfje zeventiende eeuws aardewerk waren het resultaat. Verder een zakvol recent afval, voornamelijk plastic, oude spijkers en andere rommel werd verzameld. De kavels bleken bemest te zijn met GFT kompost! AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 7

11 De oogst van Verkenning E170 Noordoostpolder Deelnemers: Ellen van Galen Last, Kees Groothoff, Ton Romein, Harry van Betuw, Rob Woering, Wil Gordijn, familie Meijboom, Dick Velthuizen. In het kader van de jaarlijkse verkenning is ook ditmaal het 2500 m2 vak afgezocht. Resultaat: veel vuursteen. Onder andere een groot kling fragment, schrabber, meerdere spitsen en buiten het vak een prachtig halffabrikaat driehoekspits. Driehoekspits E170 AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 8

12 Verkenning kavel Z48 Alikruikweg Dronten. Deelnemers: Ellen van Galen Last, Kees Groothoff, Wil Gordijn, Archie Ermans, familie Meijboom, Bert Wise, Dick Velthuizen. Aanleiding: in het verleden zijn op het bedrijf twee bronzen halssieraden uit de IJzertijd gevonden. De verkenning had tot doel om de kavel af te zoeken naar archeologische resten die mogelijk in verband gebracht kunnen worden met de sieraden. Bij de verkenning is gebruik gemaakt van metaal detectoren. Op een visloodje en een fragment van een zaagblad na werden geen noemenswaardige vondsten gedaan op het onderzochte deel van de kavel. Verkenning Verkenning De Laakseslenk gemeente Zeewolde. Deelnemers: Ellen van Galen Last, Jan Boes, Archie Ermans, familie Meijboom, Harry van Betuw, Dick Velthuizen. Aanleiding: De Laakseslenk is een recent aangelegde waterpartij in het Hulkestijnsebos. Op het terrein zijn eerder archeologische resten opgegraven, daterend uit het Neolithicum en vroege Middeleeuwen. Tijdens de verkenning is een groot deel van de oever van de waterpartij afgelopen waarbij meerdere vondsten zijn verzameld, onder andere vuursteen, bewerkt natuursteen, verbrand bot, Pingsdorf aardewerkscherven, baksteen, geglazuurd rood bakkend aardewerk en een aantal onverbrande botten. Van de verkenning is een AWN rapport gemaakt. AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 9

13 Verkenning Laakseslenk. Verslag van promotie en educatie/deskundigheidsbevordering Astrid Doppert Het project Ongeland is op 17 oktober 2009 van start gegaan. Overzicht van de aktiviteiten in 2011: - Op zondag 27 maart 2011 is de eerste lezing georganiseerd, gehouden in het Nieuw Land te Lelystad - Op 29 april 2011 is de eerste crash -paal onthuld. In december 2011 zijn de overige vijftien crash -palen geplaatst. - In een te publiceren boek zullen zeventien vliegtuigwrakken worden beschreven. De projectgroep heeft kennis gemaakt met de redacteur die een en ander zal begeleiden. - Leerlingen van de basisschool De Branding hebben twee personen geïnterviewd. Dit interview is te beluisteren op Flevolands Geheugen, een website van het Nieuw Land Erfgoedcentrum. - Een lid van Geschiedschrijving Dronten heeft een interview afgenomen van een getuige die een vliegtuig zag neerstorten en de bemanning hiervan meegenomen zag worden door Duitse soldaten. Het eerste jaarverslag van het project Ongeland verschijnt in AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 10

14 Verslag Aardewerk 2011 Henk van den Berg, Saskia M.S.C. Thijsse Uitgave Aardewerk In 2011 is Aardewerk drie keer zowel in papieren als digitale vorm verschenen. Voor de december uitgave was weinig kopij beschikbaar. Deze is daarom met het eerste nummer van 2012 gecombineerd. De inhoud van Aardewerk geeft een goede afspiegeling van de werkzaamheden die onze leden het jaar door verrichten. Uiteraard is de redactie blij met elk AWN Flevoland lid dat zijn of haar ervaringen en ideeën, opgedaan tijdens opgravingen, veldverkenningen en andere evenementen samenhangend met archeologie op papier wil zetten, al dan niet met een foto erbij, zodat Aardewerk een leuk, boeiend en informatief blad is en blijft. Kosten van Aardewerk voor 2011 zijn totaal euro 0. Het was mogelijk om de aanschaf van het benodigde materiaal tot 2012 uit te stellen. De kosten voor omslag en binnenpapier ten behoeve van de 2012 en 2013 nummers zullen circa euro 100,00 bedragen. Redactieleden Momenteel zijn er 2 redactieleden, Henk van den Berg en Saskia Thijsse. Om ervoor te zorgen dat het verschijnen van Aardewerk niet afhangt van twee personen, is aanvulling van de redactie gewenst. Nieuwe mensen brengen nieuwe ideeën mee en dat kan de kwaliteit van Aardewerk alleen maar ten goede komen. Rooster van aftreden Bijgewerkt tot april 2012 Elke bestuurslid neemt zitting in het bestuur voor in principe vier jaar. Na deze vier jaar kan hij/zij zijn/haar zetel ter beschikking stellen of aangeven bereid te zijn om zijn/haar activiteiten voor nogmaals vier jaar te willen voorzetten. In overleg kan van de voornoemde perioden worden afgeweken. Naam April 2012 April 2013 April 2014 April 2015 Jan Boes (voorzitter) X Ellen van Galen-Last (bestuurslid en veldcoördinator) X* Jan Werschkull (penningmeester) X Cees Groothoff (algemeen bestuurslid) X AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 11

15 *Dit jaar legt Ellen van Galen-Last haar functie als bestuurslid/veldcoördinator neer omdat zij dit niet meer met haar eigen werkzaamheden kan combineren. Het bestuur vindt het heel erg jammer dat ze deze beslissing heeft moeten nemen maar heeft er alle begrip voor. Ellen heeft al heel veel voor de afdeling gedaan en daar zijn we haar uiteraard heel dankbaar voor. Jan Werschkull stelt zich herkiesbaar voor de functie van penningmeester. Wim Boxsem heeft zich als kandidaat bestuurslid opgegeven. Verder zijn we nog op zoek naar bestuursleden voor de functies van respectievelijk Secretaris, Veldcoördinator (M/V), Promotie en educatie/deskundigheidsbevordering alsmede Algemeen Bestuurslid. (Tegen-) Kandidaten kunnen zich liefst minimaal één dag voor de ALV opgeven bij de voorzitter. Vakatures M/V bij AWN Flevoland. Een enthousiast bestuursteam zoekt de assistentie van en uit haar ledenbestand voor het vervullen van de onderstaande functies: - Algemeen Bestuurslid - Secretaris - Veldcoördinator - Promotie en educatie/deskundigheidsbevordering Ervaring in bestuursfuncties is niet vereist; kandidaten worden begeleid en langzaam voorbereid op een interessante, plezierige, afwisselende, dankbare, leerzame en voldoening schenkende verenigingscarriëre. Indien gewenst kan een eventuele kandidaat een tijd meelopen om inzicht te krijgen in het reilen en zeilen van een verenigingsbestuur. Geïnteresseerd? Neem kontakt op met de voorzitter Jan Boes. Tel.: , janboes@online.nl AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 12

16 De Pijpenkoppen Geert van Zonneveld Wij, van het vrijdagploegje van AWN-Flevoland, zijn de voorbereidingsfase van het maken van een catalogus van de circa 1500 pijpenkoppen die in een ladenkast op het Nieuw Land Erfgoedcentrum aanwezig zijn voorbij en begonnen met de inventarisatie die traag doch gestaag voortgang vindt. De bewaarde pijpenkopjes, voorlopig van alleen de eerste lade, zijn nu opgemeten en op bijzonderheden onderzocht. Er zijn in totaal tien lades! Met behulp van de vorm en afmetingen en soms een hielmerk (afb. 2) is aan de hand van een grafiek uit de literatuur (ref. 1) dan de datum van fabricage te bepalen. Ook proberen we de fabricatieplaats te achterhalen. Tot ons geluk en plezier (want er zijn heel mooie bij) gebruikten de fabrikanten stempeltjes die uniek zijn en in de literatuur zijn verzameld (ref. 2). Dat geeft ons soms veel informatie. Verrassingen zijn niet uitgesloten. Door de deskundigheid van computermedewerker Wim van Boxem hebben we nu een grafische voorstelling van de reeds verwerkte vondsten (afb. 1), die grotendeels afkomstig zijn van de oostkant van Schokland. Waarin die van 1750 (en enkele decennia ervoor en erna) ons voor raadselen plaatst! Waarom ontstaat dan ineens een enorme toename in aantal? Hebben we een bepaald aantal verkeerd geïnterpreteerd? Iets wat we liever niet aannemen! Waren de vissers ineens welvarend omdat de visserij lucratief werd? Waren er daardoor ook meer vissers? Werd de tabak ineens heel goedkoop? Kwam de vrachtvaart aldaar tot ontwikkeling? Was er een depot van afvalmateriaal aldaar? Dat zou allemaal kunnen. Heeft er nog iemand een idee dat ons verder kan helpen? Het vraagt in elk geval om een antwoord. Het blijft een intrigerende materie waarin vooral de datering een rol speelt. Wie rookte dat pijpje dat we op 1590 dateerden? Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor een zeer doorgerookt exemplaar uit We zoeken door. Literatuur: ref. 1: Friederich, F.H.W., 1975: Pijpelogie. AWN-Monografie no. 2. ref. 2: Duco, D.H., 1982: Merken van Goudse pijpenmakers Uitgeversmaatschappij De Tijdstroom, Lochem/Popeninze. AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 13

17 Afb. 1. Grafiek van tot nu toe onderzochte pijpenkoppen, afkomstig uit één lade. ' Afb. 2. Fabrikantenmerk. Foto: Dick Velthuizen AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 14

18 Overzicht studiedagen, excursies, workshops georganiseerd door de Landelijke AWN Commissie Deskundigheidsbevordering tot en met oktober De dagen richten zich op het gebied van restauratie, materiaalkennis en bouwhistorie. Meer informatie alsmede aanmelden bij Kees Daleboudt, 2 en 3 juni 2012 Weekeinde van de Archeologie Nijmegen Kops Plateau: Cursus landmeten en speedworkshops 15 oktober 2012 Studiedag Botten en Zaden In 2013 zullen de volgende punten aan de orde komen: Bouwhistorie in Zutphen, Algemene Hanteringsdag en Studiedag Aardewerk en Glas. DVD De weerspiegeling van een ver verleden De weerspiegeling van een ver verleden is een film op DVD, die een uitleg geeft over de prehistorie zoals die geweest is in de Flevopolders, over de prehistorische bewoners en hun leefomgeving, hun huizen, dieren, voedsel(bereiding) en nog veel meer. De spreekster (Astrid Doppert) vertelt het verhaal op een ook voor kinderen aangepaste wijze die duidelijk maar heel beeldend en boeiend het leven in de Steentijd en Bronstijd laat zien. De DVD is nu te verkrijgen tegen de lage prijs van Euro 3.-. Op vrijdag af te halen in de werkruimte van AWN Flevoland in het Nieuw Land te Lelystad. Op verzoek kan de DVD ook worden toegestuurd tegen betaling van de verzendkosten. AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 15

19 Mooie aanwinst voor de archeologische collectie. Dick E.P. Velthuizen In oktober 2011 meldde een mevrouw uit Nieuwegein zich bij de receptie van Nieuw Land met, zoals zij het zelf noemde, een beetje rare vraag. Zij was in het bezit van een prehistorische bijl, gemaakt van hoorn. Vijfenwintig jaar geleden gevonden in Oostelijk Flevoland tijdens aardappels sorteren op het bedrijf van haar vader. Haar vraag ging verder: de bijl is in mijn bezit maar eerlijk gezegd doe ik er niks mee en vind ik het eigenlijk zonde dat deze bijl bij mij in de kast ligt. Ik vroeg me af of ik uw museum hiermee een plezier kon doen! Bij de vraag waren twee foto s van de bijl gevoegd. En ja zeker was de bijl welkom in het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten. Na wat heen en weer mailen is de bijl in een pakketje opgestuurd naar Nieuw Land. De bijl is vervaardigd uit een doorboord stuk gewei van een Eland en is vrijwel compleet en bovendien in goede staat. Een speurtocht in de collectie op zoek naar informatie over vondsten uit de omgeving van de vindplaats leverde een verassing op. In 1960 bleek in de omgeving een vrijwel identiek exemplaar te zijn gevonden. De ouderdom van de bijl is nog niet bekend maar vermoedelijk dateert de bijl uit de vroege/midden Bronstijd ( vchr.). De bedoeling is om de bijl te laten dateren door middel van de koolstofdatering (C 14 ). Eland gewei bijl. Foto: Dick Velthuizen AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 16

20 Eland gewei hak zij aanzicht. Foto: Dick Velthuizen Zuiderzeedag Almere 2011 Op 19 oktober 2011 is een dag georganiseerd om te vieren dat elf van de tot nu toe 27 gevonden Almeerse scheepswrakken in de gemeente Almere tot rijksmonument zijn verklaard. Deze scheepswrakken zijn nergens fysiek te zien, zij liggen ingekuild daar waar ze gevonden zijn. Nabij de locatie "Het Klokhuis" ligt een van deze scheepswrakken De Slagzij. Dit is een klein vrachtschip van circa 14,5 bij 4,25 meter breed, vermoedelijk uit de 16e of 17e eeuw. Het is onder slagzij gezonken, vandaar ook de naam, de bakboordzijde ontbreekt. Bij het schip staat een scheepswrakpaaltje.awn Flevoland was aanwezig met onze stand om het publiek informatie te geven over onze vereniging en archeologie in het algemeen en die van de IJsselmeerpolders in het bijzonder. AWN Flevoland stand AARDEWERK december 2011/maart 2012 blz. 17