Projectenformulier Regiocontract Regio Rivierenland

Transcriptie

1 Projectenformulier Regiocontract Regio Rivierenland 1. Naam Project Kostenreductie Werk aan het Spoel door inzet alternatieve beheermethoden Projectnummer 2. Achtergrond: ontstaan van Werk aan het Spoel De benaming 'Het Spoel' duikt reeds op aan het begin van de achttiende eeuw. Op deze plaats kwam in die jaren een waterstaatkundige aanleg tot stand die een einde moest maken aan de destijds veelvuldig terugkerende wateroverlast in het Culemborgse Veld. In de oorlogswinter heeft het Spoel een belangrijke rol gespeeld bij het in werking stellen van de Hollandse Waterlinie. Er werd een 'coupure' in de Lekdijk gemaakt om inundaties tussen de Lek en de Linge te kunnen uitvoeren, ten einde een Franse aanval op de provincie Holland te bemoeilijken. Aan de westzijde van de coupure werd bij deze 'post' aan het Spoel tevens een artillerieopstelling ingericht, omgeven door een aarden wal en voorzien van tien vuurmonden en een zeer sterke bezetting. Gedurende de eerste periode van de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ( ) is een aantal inundatiesluizen aangelegd, omdat deze sluizen een betere beheersing van het binnenstromende water mogelijk maakten. Daartoe werd het tussen de Lek en de Waal gelegen gebied onderverdeeld in een tweetal 'kommen'.de noordelijke kom tussen de Lek en de Linge kon onder water worden gezet door middel van een waaiersluis bij het Spoel. In 1815 verrees ter dekking van de inundatie-inlaat bij het Spoel opnieuw een aarden verdedigingswerk. Het Werk aan het Spoel werd in de jaren voorzien van vier bomvrije gebouwen met aarden dekking. Ook werd ten zuiden van de waaiersluis een inundatiekanaal met kwelkom gegraven. Met name in de perioden 1918 en zijn onder invloed van een toenemende Duitse dreiging groepsschuilplaatsen aangelegd. Na de Tweede Wereldoorlog werd een groot aantal forten door het Ministerie van Defensie afgestoten. Werk aan het Spoel bleef echter in militair gebruik, doordat zij als thuisbasis ging dienen van de Explosieven Opruimings Dienst (EOD). In 1993 is de EOD verhuisd naar een andere locatie. Werk aan het Spoel werd in 2001 door de gemeente van De Staat gekocht. Sinds 1998 was herontwikkeling voor culturele, natuureducatieve en recreatieve doeleinden in het bestemmingsplan opgenomen. 3. Herontwikkeling De herontwikkeling startte via een prijsvraag in 2003 waartoe voorstellen bij de gemeente konden worden ingediend. Het winnende plan was van een groep van Culemborg burgers, verenigd in Stichting Werk aan Het Spoel. Hun plan was om Werk aan Het Spoel een eigentijdse ontmoetingsplek voor alle inwoners van Culemborg en omstreken te maken. De kern van het plan was om Werk aan Het Spoel publiek toegankelijk te maken en wekelijks kleinschalige activiteiten op het gebied van cultuur, natuur of kunst te

2 bieden. De geschiedenis van de plek, het omliggende landschap maken deze plek een unieke locatie om ook karakter te geven aan de activiteiten. Aan dit initiatief werd het ingediende plan van De Veldkeuken, een duurzaam cateringbedrijf, toegevoegd. Samen stelden zij een ondernemingsplan op. Na instemming door de gemeenteraad is het de Gemeente gelukt middelen te verwerven voor de herontwikkeling. Bij het daarop volgde ontwerpproces waren Stichting Werk aan het Spoel en De Veldkeuken direct betrokken. Na advies van het kwaliteitsteam Nieuwe Hollandse Waterlinie werden als ontwerpers Ronald Rietveld en Erick de Lyon geselecteerd. Het fort had veel potentieel voor een ontwerp van hoge kwaliteit. Gemeente en Stichting Werk aan het Spoel vormden samen een ontwerpteam en voorzagen daarin de ideeën van de ontwerpers van commentaar en aanvullingen. Dit leidde in 2007 tot het uiteindelijke ontwerp voor het terrein en een kunstontwerp dat de voormalige sluis symboliseert. Daarnaast is door een architect een ontwerp gemaakt voor het nieuwe forthuis en werd een restauratiearchitect betrokken bij het restaureren van de genieloods, de fortwachterswoning en de twee bomvrije gebouwen. Het ontwerp zoals dat tussen 2009 en 2011 is aangelegd is gebaseerd op het formidabele zicht: op het fort zelf en van het fort op de omgeving. Het terrein zelf is een soort gras sculptuur dat een raamwerk vormt voor de toekomstige functies en recht doet aan de cultuurhistorische rijkdom van het fort. De grastrappen in het amfitheater benadrukken de taaiheid van het fort. Het speciale nieuw gebouwde forthuis ligt tussen het theater en een van de panorama's. Op verschillende plekken liggen panorama's in de omwalling die zicht geven op het omliggende Waterlinielandschap. De betrokkenheid van bewoners als vrijwilligers in Stichting Werk aan het Spoel is essentieel geweest in de herontwikkeling. Het was belangrijk voor een politieke instemming, om de beschikbare financiële middelen te krijgen, maar vooral om een ontwerp een praktische vertaling te geven naar bruikbaarheid voor de activiteiten. Werk aan Het Spoel is een voorbeeld hoe een kleinschalig lokaal initiatief groots kan uitpakken. In 2011 startte het huidige activiteitenprogramma van de Stichting dat nu bestaat uit historische rondleidingen, educatieve programma's, tentoonstellingen, openlucht theater voorstellingen, natuurexcursies en creatieve workshops. In het amfitheater is zowel professioneel als amateur aanbod. De stichting biedt een aantrekkelijk en gevarieerd programma in overleg met regelmatige gebruikers. Door middel van nieuwsbrieven en een vernieuwde website, zijn de betrokken partijen geïnformeerd. 2. Probleemstelling De waardering voor Werk aan het Spoel is groot. Het strakke terrein, vormgegeven als grassculptuur, wordt gezien als fraai. Om dat zo te houden zijn veel onderhoudswerkzaamheden nodig. De gemeente Culemborg is als eigenaar verantwoordelijk voor het groot- en periodiek onderhoud, onder dat laatste valt ook het grasmaaien en bomenonderhoud. Stichting Werk aan het Spoel zorgt met vrijwilligers voor het schoonhouden van het terrein en verricht met een knotploeg het onderhoud aan de knotwilgen rondom het fort. De beheerder van De Veldkeuken is verantwoordelijk voor de dagelijkse beheerswerkzaamheden in de gebouwen en op het terrein. Het onderhoud van het fortterrein vraagt veel maaiwerk. Zeker in de beginperiode vraagt een goede sterke graszode om vaak maaien. De vlakke delen en de fortwallen kunnen machinaal met een klepelmaaier eenvoudig onderhouden worden. De problematiek zit behalve in de hoeveelheid ook in de steile taluds van de bomvrije gebouwen. Bomvrije gebouwen zijn grondgedekte gebouwen, die als gebouw weinig onderhoud vragen. Het maaien van het gras op de steile taluds is echter technisch een moeilijke klus. Machinaal is hiervoor nog geen goede oplossing gevonden door de betrokken aannemer. Daarom maait deze het met grotendeels met de hand met een bosmaaier.

3 Daardoor is dit een arbeidsintensieve zaak. Het onderhoud van de gebouwen is veel beter beheersbaar. De twee bomvrije gebouwen zijn van binnen robuust en van buiten grondgedekt. Het forthuis is gebouwd met een houtsoort die geen schilderwerk vraagt. In totaal is het onderhoud voor 4 gebouwen in totaal begroot op gemiddeld 7.000,- per jaar. Het onderhoud van de bomen is in de beginperiode (eerste twee jaar) nog wel kostbaar vanwege de kosten voor inboet, snoei en inboet. Vanaf het 3 e jaar worden begroot op ca ,-. Overige beheerslasten zijn geraamd op ca ,-. De kosten voor het grasmaaien zijn echter aanzienlijk hoger. Momenteel schatten wij die in op ca ,- per jaar. In totaal komen de kosten van het terreinonderhoud daarmee op ,- per jaar. Dat staat niet in verhouding tot de inkomsten die wij uit verhuur aan Stichting Werk aan het Spoel ontvangen. De maatschappelijke waarde van de activiteiten van Stichting Werk aan het Spoel en alles wat zij door anderen op het Spoel laat organiseren is hoog. Het Spoel heeft zich in een jaar tijd snel bewezen. De maatschappelijke kosten zijn echter hoog. Die zouden naar beneden moeten. De probleemstelling is: op welke wijze kunnen de kosten van onderhoud aan het terrein van Werk aan het Spoel naar beneden worden gebracht. 3. Beschrijving van het project Doelstelling Het vinden van een oplossing voor het verminderen van de kosten van onderhoud aan het terrein van Werk aan het Spoel op zodanige wijze dat de bijzondere architectuur van het terrein gehandhaafd kan blijven. De einddoelstelling is om het terrein onderhoud met ,- te verminderen. Beoogde projectoutput De pilot zou uit twee fasen kunnen bestaan, waarvan hiervan hier de 1 ste fase wordt ingediend. In een 2 de fase zou geëxperimenteerd kunnen worden met een of meerdere nieuwe beheervormen. De 1 ste fase bestaat uit het volgende. 1. Voorstellen voor de wijze waarop besparingen op het terreinonderhoud mogelijk zijn. 2. Voorstellen voor technische innovatie in het onderhoud. De pilot is geslaagd als er meerdere alternatieven op tafel komen en kostenbesparing daadwerkelijk mogelijk is. Het onderhoud van een fort is nieuw voor de gemeente Culemborg. In de eerste twee jaar voert de aannemer die het fortterrein heeft aangelegd het onderhoud nog uit. De gemeente heeft zelf veel ervaring met een eigen onderhoudsdienst. Het onderhoud van het fortterrein vraagt echter meer. De gemeente heeft daar nog het nodige te leren en zoekt nog naar de juiste aanpak. De gemeente

4 wil daarbij leren van collega fortbeheerders. Activiteiten Om het een en ander mogelijk te maken zijn in deze pilot vooral gesprekken met andere fortbeheerders nodig. Nagegaan wordt hoe dit elders wordt uitgevoerd en hoe dit daar dan is georganiseerd. Ook alternatieven zoals begrazing en de kwaliteit van dergelijke alternatieven beheersvormen zal daarbij bekeken worden. Als het mogelijk is om aan te haken bij een pilot die een liniebrede onderhoudsvorm onderzoekt zal daartoe toenadering gezocht worden. Hiernaast is het uitermate interessant om te onderzoeken welke technische innovaties mogelijk zijn in het onderhoud van steile taluds. Deze pilot wil daarom graag samenwerken met de pilot die Tauw heeft ingediend om een innovatieve techniek te ontwikkelen voor fortonderhoud. De uitkomst hiervan is uitermate interessant voor Werk aan het Spoel. In de manier van organiseren van het onderhoud denken wij aan de mogelijkheden van groendiensten als Lander. Uit gesprekken moet blijken of zij de technische kwaliteit kunnen leveren die voor Werk aan het Spoel is vereist. Ook de mogelijkheden en wensen van Stichting Werk aan het Spoel en haar vrijwilligers willen wij nader bekijken. Parallel hieraan samen met Stichting Werk aan het Spoel, De Veldkeuken en de ontwerper vastgesteld moeten worden wat de minimale (intrinsieke) beeldkwaliteit is van het fortterrein. Samen met de ervaringen van anderen met onderhoudsvormen, organisatie van beheer en de ontwikkeling van technische mogelijkheden kan van daaruit aangegeven worden welke alternatieve (goedkopere) beheervormen er zijn. De volgende activiteiten worden in de 1 ste fase voorzien. 1. Gesprekken met andere fortbeheerders. 2. Gesprekken met beheerders met ervaring op het gebied van begrazing 3. Gesprekken met de exploitanten van het terrein (Stichting Werk aan het Spoel, De Veldkeuken). 4. Afstemming met de ontwerpers over het niveau van beeldkwaliteit. 5. Werkbezoeken aan vergelijkbare voorzieningen. 6. Afstemming met het initiatief vantauw De doorlooptijd is 4 maanden. Gestart kan worden op 1 november 2012, afronding is dan op 31 maart Na deze 1 ste fase zou dan in een 2 de fase geëxperimenteerd kunnen worden met een of meerdere nieuwe beheervormen. Dan zou tegelijk monitoring en evaluatie van die nieuwe vormen moeten plaatsvinden m.b.t. beeldkwaliteit, kosten, organisatie e.d.. De uitvoering hiervan zou in het volgende beheerseizoen moeten plaatsvinden: voorjaar/zomer Risico's zijn vooral op middellange termijn aan de orde. Die liggen vooral bij het niet doen van deze pilot. Bezuinigingen kunnen een druk leggen op het onderhoud van het terrein, waardoor de voorziening sterk aan kwaliteit kan gaan inboeten. Het is in belang van de exploitanten dat de kosten van onderhoud omlaag gaan, want zolang de

5 inkomsten de kosten niet dekken zal de druk altijd weer opkomen om daar iets aan te doen. Projectcoördinatie De Gemeente Culemborg is projectverantwoordelijk. Begeleiding gebeurt door de gemeente zelf. Betrokken zijn projectleider ontwikkeling Werk aan het Spoel, de gemeentelijke terreinbeheerder van het fort en Stichting Werk aan het Spoel. Met Stichting Werk aan het Spoel en De Veldkeuken dienen nog nadere gesprekken plaats te vinden over hun rol en belang in de pilot. Publiekscommunicatie is nu niet aan de orde. Financiën In deze fase worden nog geen hoge kosten voorzien. Het voeren van de gesprekken vergt ureninzet vanuit de gemeente en de vrijwillige organisaties die erbij betrokken zijn. De gemeente voorziet voor zichzelf een tijdsbeslag van 40 uur, daarvan kan 20 uur als cofinanciering worden ingezet ( 2.000,-). De overige ureninzet (ook 2.000,) zal extern moeten gefinancierd worden. Daarnaast zijn er kosten nodig om de ontwerpers in te schakelen. Deze worden geschat op 2.400,-. De totale projectkosten bedragen 6.400,-. 4. Het project betreft het volgende programma en onderdeel In dit onderdeel wordt het project ingepast in de verschillende programma s en het Provinciale beleid Programma Doelnr. Doelen Resultaat onderdeel (zie ook sectie 6 voor de nummer verwijzing) 1. Zelfredzaam Aantrekkelijk 2.1 a 2.1 b Welvarend Participerend Bereikbaar Maatschappelijke ondersteuning Gezondheid, sport en bewegen Jeugd Bundeling krachten Leefbaarheid Ruimtelijke kwaliteit ontwikkelen Ruimtelijke kwaliteit behouden Nieuwe Hollandse Waterlinie Voldoende woningen van goede kwaliteit voor de regionale bevolking Gelijk of verbeterde milieukwaliteiten in de regio Optimale en collectieve inzameling van huishoudelijk afval Land- en tuinbouw Werklocaties Recreatie en toerisme Kleinschalige bedrijvigheid Regionale infrastructuur werken (RIW) Verbinding maatschappelijke en arbeidsmarkt Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt Behouden en versterken infrastructuur Openbaar vervoer behouden en versterken Nr. X Beschrijf de bijdrage Draagt bij aan het specifiek genoemde doel van ruimtelijke kwaliteit behouden en Nieuwe Hollandse Waterlinie. 1 % Percentage

6 6. GSO Tiel KSB Culemborg KSB Zaltbommel Bevorderen verkeersveiligheid en duurzaamheid Binnenstedelijke ontwikkeling Centrumstedelijke voorzieningen Economie, leefbaarheid en veiligheid Economie, leefbaarheid en veiligheid Structuurversterking stad en platteland Economie, leefbaarheid en veiligheid Structuurversterking stad en platteland Indien het project raakvlakken heeft met andere projecten uit een van bovenstaande programma s, geef de naam van dit project en beschrijf het raakvlak kort: Nee Welk programma? - 5. Contactpersonen Geef één primaire contactpersoon en beschrijf de overige betrokkenen bij het project Naam Organisatie Rol Telefoon adres Projectmanagement- ervaring Opleidings- 1. A.S. Booms Gemeente Culemborg Projectcoördinatie / s.booms@culemborg.nl Heeft de coördinatie van project Molenkade, projectleiding van Waterlinieproject Werk aan het Spoel en een eerder RSP 1 project. ondersteuning Sluitende administratie 6. Financiering van het project Geef aan op welke manier het deelproject (mede)gefinancierd zal worden door publieke of private partijen. Noem de financiers en de bijdragen die zij leveren. Valt het project binnen het Regiocontract (ja/nee)? Ja Zo ja, hoe is het bedrag verdeeld over de gemeenten? Culemborg Er wordt om een 50 % bijdrage gevraagd uit de Sharemiddelen Totaal: - Financiers: Gevraagde 4.400,- (excl. BTW) Hoe/ waar wordt de bijdrage vastgelegd? subsidie (in ) Provincie 2100,- (excl. BTW) Regio Cofinanciering (in ) Cofinanciering (in uren) Gemeenten Culemborg - 20 De uren worden geregistreerd.. Derden Projectbureau Share 2100,- (excl. - BTW) Aanvullende financiering - - Resultaatnaam Beschrijving te behalen resultaat Totaal

7 1 Organisatie van onderhoud Voorstellen voor de wijze waarop terreinonderhoud georganiseerd kan worden 2 Besparingsmogelijkheden Voorstellen voor de wijze waarop 3 Technische innovatie. besparingen gerealiseerd kunnen worden Voorstellen voor technische innovatie in het ]6.400,- onderhoud. Totaal: 6.400,-