Cursus inleiding tot het bedrijfsbeheer Juridische aspecten van een onderneming

Transcriptie

1 Cursus inleiding tot het bedrijfsbeheer Juridische aspecten van een onderneming Karin Winters Director, legal services PricewaterhouseCoopers PricewaterhouseCoopers Oktober 2009

2 Cursus inleiding tot het bedrijfsbeheer Hoofdstuk 1 De levensloop van een onderneming 1 Opstarten van een onderneming 2 Bestuur van de vennootschap 3 Eigen vermogen van de vennootschap 4 Einde van de vennootschap Hoofdstuk 2 Werken voor een onderneming 1 Als werknemer 2 Als zelfstandige dienstverlener 3 Als zelfstandig bedrijfsleider Hoofdstuk 3 Contracteren met een onderneming 1 Algemeen 2 Enkele veel voorkomende contracten PricewaterhouseCoopers Oktober 2009

3 Hoofdstuk 1: De levensloop van een onderneming Slide 3

4 Hoofdstuk 1: De levensloop van een onderneming Afdeling 1 Opstarten van een onderneming 1 Inleiding A) Eenmanszaak Vennootschap B) VZW - Vennootschap 2 Vennootschap A) Definities kenmerken B) NV/SA vs BVBA/SPRL Afdeling 2 Bestuur van de vennootschap 1 Organen 2 Aansprakelijkheid Afdeling 3 Eigen vermogen van de vennootschap Afdeling 4 PricewaterhouseCoopers 1 Principes 2 Kapitaalverhoging / Kapitaalvermindering 3 Dividenden Einde van de vennootschap Oktober 2009

5 Opstarten van een onderneming Inleiding: Eenmanszaak VZW Vennootschap Slide 5

6 Opstarten van een onderneming Wat? Eenmanszaak Eenmanszaak is een vaak gebruikte term Geen wettelijke definitie Vanuit economisch oogpunt kunnen we een eenmanszaak omschrijven als: Geheel van bestanddelen die één handelaar samenbrengt en aanwendt om handel te drijven en klanten aan te trekken en te behouden. Dat betekent dat hij verschillende productiemiddelen groepeert om er een doelgerichte eenheid van te maken om winst te realiseren. Algemeen kunnen we de volgende onderdelen tot een eenmanszaak rekenen: - de handelsnaam, - de cliënteel, - het uithangbord of logo, - het recht op gebruik van bedrijfslokalen, - de industriële eigendomsrechten (licenties, merken, octrooien), - de lopende contracten, - materieel (gereedschap, werktuigen, machines), - de voorraad, - het meubilair, - de boekhouding. = Handelsfonds Slide 6

7 Opstarten van een onderneming Eenmanszaak vs Vennootschap Winst Eenmanszaak zonder vs vorm For profit: winstmaximalisatie Vennootschap For profit: winstmaximalisatie Kenmerken Essentieel opgericht door 1 persoon. Samenwerkingsovereenkomst van 2 of meer personen (uitz. EBVBA). - Rechtspersoon - Afgescheiden vermogen -Geen aparte rechtspersoonlijkheid -Geen afgescheiden vermogen: u staat met heel uw vermogen in voor de schulden van de onderneming (echtg kunnen beschermd worden indien aangepast huwelijkscontract) Onder vennootschappen bestaan verschillende varianten, zie hierover later meer. Slide 7

8 Opstarten van een onderneming Non-profit sector VZW en IVZW zijn de meeste gebruikte rechtsvormen Andere rechtsvormen: Stichting Feitelijke vereniging VSO: Hybride vorm: tussen For Profit en Non-profit Slide 8

9 Opstarten van een onderneming Non-profit sector Kenmerken VZW In zekere mate een duurzame werking en organisatie (kan zelfs een wijkcomité zijn) Niet-winstgevend doel Winstuitkeringsverbod: non distribution constraint verbod om de winsten van de organisatie (hoewel winst maken wel mag) uit te keren aan de leden/medewerkers ter persoonlijke verrijking zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat (kan wel als een bestuurder tegelijk de drank levert of diensten presteert) Vaak wordt er gewerkt met vrijwilligers (zowel leden, medewerkers, bestuurders), dit is echter geen vereiste. Statuut van vrijwilligers is wettelijk niet goed geregeld. WG durft hier niet goed aan raken, uit angst om vrijwilligers af te schrikken. Slide 9

10 Opstarten van een onderneming VZW vs Vennootschap Winst Handelsactiviteit VZW Non- profit: alle activiteiten die niet gericht zijn op de persoonlijke verrijking van de leden/bestuurders. In hoofdzaak andere inkomsten dan uit handelsactiviteit Vennootschap For profit: winstmaximalisatie In hoofdzaak inkomsten uit handelsactiviteit. (nuancering: burgerlijke vennootschap) Rechtspersoon? - Volkomen rechtspersoonlijkheid - Afgescheiden vermogen Onder vennootschappen bestaan verschillende varianten, zie hierover later meer Slide 10

11 Opstarten van een onderneming De vennootschap Slide 11

12 Opstarten van een onderneming Vennootschap: Definities - kenmerken Vennootschap is een samenwerkingsverband tussen personen. Kenmerken: 1. Meerdere personen (uitz. 1 BVBA) 2. Inbreng: Iets in gemeenschap inbrengen dat het risico ondergaat van onderneming: Inbreng kan worden gedaan in eigendom / in genot / in arbeid Moet echt risico ondergaan: bij inbreng in arbeid: niet-concurrentiebeding 3. Winst: Inbreng wordt niet om niets gedaan, men streeft winst na. Persoonlijke verrijking 4. Delen in winst en verlies: kan statutair geregeld worden, beperking: Leonijns beding Slide 12

13 Opstarten van een onderneming Vennootschap: Definities - kenmerken Waarom een vennootschapscontract? 1. Affectio societatis: gelijkgericht belang: samenwerking met het zelfde doel 2. Fiscaal belang 3. Arbeid en kapitaalwisselwerking 4. Beperking aansprakelijkheid: afscherming privé - vermogen Slide 13

14 Opstarten van een onderneming Vennootschap: Definities - kenmerken Vennootschapsrecht maakt gebruik van verschillende technieken: (Rechtspersoonlijkheid - Afgescheiden vermogen - Beperkte aansprakelijkheid) 1. Rechtspersoonlijkheid: Wettelijke fictie met een eigen vermogen en een eigen identiteit, de rechtspersoon is rechtsbekwaam en handelingsbekwaam Rechtspersoon heeft geen fysiek bestaan dus wordt altijd vertegenwoordigd, concept van vertegenwoordiging is inherent verbonden aan rechtspersoonlijkheid 2. Afgescheiden vermogen: Via deze techniek kan een deel van iemands patrimonium aan de juridische fictie gelinkt worden, de ingebrachte goederen verdwijnen uit het privévermogen 3. Beperkte aansprakelijkheid: Vennoot die inbreng doet, is aansprakelijk voor het ondernemingsrisico ten belope van de inbreng die hij doet Feit is dat door deze techniek schuldeisers hun onderpand beperkt zien dus groeit de nood voor regels op vlak van kapitaalbescherming en kapitaalvorming omdat voorgaand onderpand het enige onderpand van de schuldeisers is Slide 14

15 Opstarten van een onderneming Vennootschap: Basisindeling obv RP SHV-THVmaatschap VOF, Comm. V, Comm. VA BVBA, NV, CVBA Rechtspersoonlijkheid Neen Ja Ja Afgescheiden vermogen Nee Ja Ja Beperkte aansprakelijkheid Nee Nee, wel risicospreiding door verdelen commerciële risico s over spelers + bij Comm V. / Comm. VA: stille vennoten wel beperkte ah Ja Slide 15

16 Opstarten van een onderneming Meest voorkomende vennootschapsvormen = NV en BVBA: vs met rechtspersoonlijkheid + afgescheiden vermogen + beperkte aansprakelijkheid NV/SA Minimum kapitaal: EUR (volledig onderschreven en volgestort bij oprichting) Aandelen, met/zonder nominale waarde Aandelen vrij overdraagbaar (tenzij anders bep in statuten) Oprichting door minstens twee Aandeelhouders Belgische/buitenlandse individuen/ondernemingen Bestuur: zie later BVBA/SPRL Minimum kapitaal: EUR , waarvan minstens EUR volstort bij oprichting (of EUR wanneer opgericht door 1 vennoot) Aandelen met / zonder nominale waarde Aandelen niet vrij overdraagbaar Oprichting door 1 of meer 2 vennoten (opm. Enige vennoot is vennootschap: Aansprakelijkheid.) Bestuur: zie later Slide 16

17 Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Hoe te werk gaan bij oprichting? 1) Opstellen statuten van de vennootschap 2) Opstellen financieel plan 3) Storten of beschikbaar maken van de inbreng 4) Verlijden oprichtingsakte bij de notaris 5) Notaris zal akte neerleggen op de griffie van de Rechtbank van Koophandel: verwerven rechtspersoonlijkheid! zonder formaliteit neerlegging zal vennootschap worden beschouwd als maatschap = vennootschapsvorm van gemene recht 6) Inschrijving van de akte in de KBO door de griffier die het ondernemingsnummer, toegekend door de KBO meedeelt / activering ondernemingsnummer / aanvragen BTW nummer indien nodig 7) Publicatie van de akte in het Belgisch Staatsblad Slide 17

18 Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Oprichtingsakte Statuten: = vennootschapscontract, waarin minimaal volgende zaken geregeld/vastgelegd worden: 1. Oprichters (zie later meer over de oprichtingsaansprakelijkheid) 2. Vorm van de vennootschap: BVBA / NV De naam moet steeds door de woorden naamloze vennootschap of besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid of diens afkortingen vergezeld worden 3. Naam van de vennootschap: Opgelet: unieke naam: Geen naam die identiek of zeer gelijkend is met een naam van een andere vennootschap Respect voor merknamen van anderen 4. Plaats van de maatschappelijke zetel: is bepalend voor de landstaal waarin de statuten en alle andere officiële documenten van de vennootschap dienen opgesteld te worden Slide 18

19 Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Vervolg oprichtingsakte: 5. Doel en bedrijvigheid - Doel is bepalend voor het onderscheid tussen burgerlijke en handelsvennootschap - Belangrijk om doel correct te omschrijven en niet te eng: groeipotentieel - Omvang mandaat bestuurder wordt bepaald door doel Burgerlijke vennootschap geen daden van koophandel uitzondering: ondergeschikte daden van koophandel Vb: Advocaat Handelsvennootschap daden van koophandel: objectieve daden van koophandel = lijst in de wet subjectieve daden van koophandel = alles wat handelaar doet handelaar = persoon die hoofdz. daden van koophandel stelt Vb: Verkoop van stofzuigers Slide 19

20 Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Vervolg Oprichtingsakte Statuten: 6. Kapitaal en aandelen (Zie hierover meer in afdeling 3: Eigen vermogen): - Vermelding geplaatst kapitaal Vb: Het geheel geplaatste kapitaal van de vennootschap bedraagt EUR en is verdeeld in 100 aandelen zonder nominale waarde. - Aandelen: - op naam - aan toonder: worden afgeschaft - met nominale waarde - zonder nominale waarde = fractiewaarde - Opmaak aandeelhoudersregister - Regels inzake overdracht van aandelen 7. Bestuur - vertegenwoordiging en controle (Zie hierover meer in afdeling 2: Bestuur) Slide 20

21 Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Vervolg Oprichtingsakte Statuten: 8. Algemene vergadering (zie hierover meer in Afdeling 2: Bestuur) - Datum jaarvergadering: ieder jaar op vastgestelde dag (vb: tweede maandag van de maand juni om 14 uur, indien die dag een wettelijke feestdag is, dan wordt de vergadering op de eerstvolgende werkdag gehouden.) - Plaats van de vergadering: gehouden op de zetel van de vennootschap of op een andere plaats aangewezen in de oproeping 9. Jaarrekening winstverdeling: - Vb: Het boekjaar van de vennootschap gaat in op één januari en eindigt op eenendertig december. Op het einde van elk boekjaar wordt de boekhouding afgesloten en maakt de raad van bestuur de inventaris, de jaarrekening en het jaarverslag op, overeenkomstig de wettelijke voorschriften. - Bestemming resultaat reserve (vb: verplichting om bep. % uit te keren aan ADH) Slide 21

22 Opstarten van een onderneming Andere vennootschapsvormen Vennootschapsvorm Minimale kapitaalvereisten Aansprakelijkheid aandeelhouders/vennoten Maatschap/Société de droit commun Tijdelijke Handelsvennootschap/So ciété Momantanée Stille Handelsvennootschap/So ciété Interne SCA/Comm. VA SCRL/CVBA Neen EUR volledig volstort EUR , minimaal EUR volstort Hoofdelijk en onbeperkt Beperkt (onderscheid stille vennoten werkende vennoten) Beperkt SCRI/CVOA Neen Hoofdelijk en onbeperkt SNC/VOF Neen Hoofdelijk en onbeperkt SCS/Comm. V Neen Beperkt (onderscheid stille Slide 22 PricewaterhouseCoopers vennoten werkende vennoten) Oktober 2009

23 Bestuur van de vennootschap In NV en BVBA Slide 23

24 Bestuur van de vennootschap In NV/SA en BVBA/SPRL NV/SA Aandeelhouders BVBA/SPRL Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Zaakvoerder Artikel 255 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet Speciaal gevolmachtigden Werknemers Slide 24

25 Bestuur van de vennootschap: NV Algemene Vergadering van aandeelhouders Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet NV/SA Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Soorten: 1. Gewone algemene vergadering van aandeelhouders/vennoten = Jaarvergadering: moet ieder jaar bijeen worden geroepen op vastgestelde dag 2. Bijzondere algemene vergadering: kan ten allen tijde worden bijeengeroepen om te beraadslagen en te besluiten over aangelegenheid die tot haar bevoegdheid behoort en waarvoor geen tussenkomst notaris nodig is 3. Buitengewone algemene vergadering: alle vergaderingen waarvoor tussenkomst notaris nodig is vb. statutenwijziging Slide 25

26 Bestuur van de vennootschap: NV Algemene Vergadering van Aandeelhouders Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet NV/SA Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Bevoegdheden : Regel: enkel de bevoegdheden voorzien in het wetboek van vennootschappen 1. Gewone algemene vergadering van aandeelhouders: goedkeuring jaarrekening, bestemming winst, verlening kwijting 2. Gewone en bijzondere algemene vergadering van aandeelhouders: benoeming en ontslag bestuurders en commissaris, vaststelling salaris 3. Buitengewone algemene vergadering: besluiten tot ontbinding vennootschap, statutenwijziging vb: wijziging van haar doel, verhoging - vermindering van het maatschappelijk kapitaal, fusie, splitsing Slide 26

27 Bestuur van de vennootschap: NV Raad van bestuur NV/SA Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Natuurlijke personen of rechtspersonen (wettelijk vertegenwoordiger) Benoeming, ontslag, vergoeding door de algemene vergadering Bestuurdersaansprakelijkheid: artikel 527 en Ven. Wet en bijzondere wetten en artikel 1382 BW Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet Speciaal gevolmachtigden Werknemers Slide 27

28 Bestuur van de vennootschap: NV Raad van bestuur Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet NV/SA Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Bevoegdheden:. Residuaire bevoegdheid: alles wat niet voorbehouden is aan algemene vergadering. Bestuurder maakt deel uit van de Raad van Bestuur = college en heeft dus geen afzonderlijke, individuele bevoegdheden (tenzij voor de vertegenwoordiging van de vennootschap, indien aldus voorzien). Raad van Bestuur kan alle handelingen verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het doel van de vennootschap.de Raad van Bestuur zet het beleid/strategie uit dat vervolgens door dagelijks bestuur/management wordt uitgevoerd Slide 28

29 Bestuur van de vennootschap: NV Dagelijks bestuur NV/SA Aandeelhouders Bestuurder of niet: gedelegeerd bestuurder of persoon belast met dagelijks bestuur Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Rechtspersonen of natuurlijke personen (vaste vertegenwoordiger?) Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Benoeming, ontslag, vergoeding door de raad van bestuur of directiecomité Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Bestuurdersaansprakelijkheid: enkel artikel 527 Ven.Wet en artikel 1382 BW, tenzij beperkt door werknemersstatuut Slide 29

30 Bestuur van de vennootschap: NV Dagelijks bestuur Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet NV/SA Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Bevoegdheden Dagelijks Bestuur = restrictief gedefinieerd door het Hof van Cassatie handelingen die niet verder reiken dan hetgeen vereist is voor het dagelijks beleid van de vennootschap of die, omwille van hun gering belang of wegens noodzakelijkheid van een snelle oplossing de tussenkomst van de RVB niet vereisen, rechtvaardigen of toelaten opgelet : in de praktijk gaan dagelijks bestuurders vaak veel verder dan aanvaard door de rechtspraak => risico van verhoogde aansprakelijkheid * omvat zowel de bevoegdheid tot het nemen van beslissingen inzake dagelijks bestuur als de bevoegdheid tot het vertegenwoordigen van de vennootschap inzake het dagelijks bestuur Slide 30

31 Bestuur van de vennootschap: NV Directiecomité Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet NV/SA Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Moet statutair voorzien zijn Niet noodzakelijk bestuurder Rechtspersonen of natuurlijke personen (vaste vertegenwoordiger) Benoeming, ontslag, vergoeding door statuten of Raad van Bestuur Bestuurdersaansprakelijkheid: => Idem Raad van Bestuur voor wat betreft taken directiecomité => Raad van Bestuur is niet aansprakelijk voor fouten directiecomité, tenzij gebrek aan toezicht Mogelijkheid om het dagelijks bestuur te delegeren Slide 31

32 Bestuur van de vennootschap: NV Directiecomité NV/SA Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Bevoegdheden. Omvang wordt bepaald door Raad van Bestuur, maar de Raad van Bestuur blijft minstens bevoegd voor: - Het algemeen beleid van de vennootschap (vb. bepalen van de strategie en het business plan) - Beslissingen voorbehouden aan de Raad van Bestuur op grond van uitdrukkelijke bepalingen van de wet (vb. voorbereiding van de jaarrekening en opstellen van het jaarverslag, bijzondere verslagen) Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden. Alle andere bevoegdheden worden in principe gedelegeerd aan het directiecomité.. Bevoegdheid leden directiecomité is dan ook ruimer dan bevoegdheid lid Dagelijks bestuur Slide 32

33 Bestuur van de vennootschap: NV Relatie Raad van Bestuur / Directiecomité: hoe werkt dit? RvB Uitgebreide delegatie van bevoegdheden Rapportering Toezicht Directiecomité Slide 33

34 Bestuur van de vennootschap: BVBA Algemene vergadering van vennoten Idem algemene vergadering van aandeelhouders in NV BVBA/SPRL Aandeelhouders Zaakvoerder Artikel 255 Ven. Wet Werknemers Speciaal gevolmachtigden Slide 34

35 Bestuur van de vennootschap: BVBA Zaakvoerder BVBA/SPRL Eén of meerdere natuurlijke personen of rechtspersonen (wettelijk vertegenwoordiger) Benoeming, ontslag, vergoeding door aandeelhouders Aandeelhouders Zaakvoerder Artikel 255 Ven. Wet Bestuurdersaansprakelijkheid: artikel 262 en Ven. Wet en artikel 1382 BW en bijzondere wetten (gelijkwaardig aan regeling voor bestuurders in NV Werknemers Speciaal gevolmachtigden Slide 35

36 Bestuur van de vennootschap: BVBA zaakvoerder Bevoegdheden. Residuaire bevoegdheid: Iedere zaakvoerder kan alle handelingen verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het doel van de vennootschap (muv die bevoegdheden die voorbehouden zijn aan de algemene vergadering) BVBA/SPRL Aandeelhouders Zaakvoerder Artikel 255 Ven. Wet. Afwijkingen in statuten zijn mogelijk: vb: tweehandtekeningsclausules / college van zaakvoerders Werknemers Speciaal gevolmachtigden. In een BVBA is er geen dagelijks bestuur en geen directiecomité: dus geen delegatie van bevoegdheden, Er kan wel gewerkt worden met volmachten. Slide 36

37 Bestuur van de vennootschap Bestuurdersaansprakelijkheid Burgerrechtelijke aansprakelijkheid (schadevergoeding) Toepassingsgebied: NV BVBA CVBA Comm.VA Andere vennootschapstypes (bv. VOF Comm.V - THV): aansprakelijkheid overeenkomstig B.W. (lastgeving). Strafrechtelijke aansprakelijkheid (strafsancties) Interne aansprakelijkheid (t.a.v. de vennootschap) Externe aansprakelijkheid (t.a.v. derden) Slide 37

38 Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Gewone bestuursfouten (art. 262/527 W.Venn.) Bestuurder schiet te kort in de uitvoering van zijn taak: slecht bestuur Inspanningsverbintenis: Vgl. met een normaal en zorgvuldig bestuurder Enkel intern (Actio mandati), niet tegenover derden Individuele aansprakelijkheid, tenzij gemeenschappelijke fout Bezoldiging irrelevant Kwijting: = Beslissing algemene vergadering dat akkoord gaat met bestuur van de bestuurder voor de voorgelegde periode geen aansprakelijkheidsvordering meer mogelijk nadien! Slide 38

39 Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Overtreding statuten / W.Venn (art. 263/528 W.Venn.) = Fout bij overtreding statuten / W.Venn. Resultaatsverbintenis: precieze verplichting niet nagekomen = fout Intern + extern Hoofdelijke aansprakelijkheid voor alle bestuurders (maar regres), tenzij een bepaalde bestuurder bewijst dat: hij geen deel heeft gehad aan de overtreding hem geen schuld kan worden verweten hij de overtreding heeft aangeklaagd op de eerste AV Kwijting, enkel wat betreft interne aansprakelijkheid Slide 39

40 Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Kennelijk grove fout die heeft bijgedragen tot het faillissement Voorwaarden artikel 265/530 W.Venn.: Vennootschap werd failliet verklaard Passief > actief Kennelijk grove fout Kennelijk: fout die een redelijk persoon noodzakelijkerwijs foutief vindt Grof: fout sluit nauw aan bij opzet en bedrog, of steunt minstens op een onredelijk inzicht die heeft bijgedragen tot het faillissement Zowel door curator als door benadeelde schuldeisers Tegen bestuurders, gewezen bestuurders en feitelijke bestuurders Slide 40

41 Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Bijzondere aansprakelijkheidsregimes Belangenconflictenregeling / onrechtmatig financieel voordeel (art. 264/529 W.Venn.) Niet naleven alarmbelprocedure (art. 332/633 W.Venn.) Niet neerleggen jaarrekening (art. 98 W.Venn.) Niet betalen van bedrijfsvoorheffing BTW RSZ Niet-tijdige aangifte van faillissement Slide 41

42 Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Onrechtmatige daad: art B.W. Buitencontractuele aansprakelijkheid Niet in W.Venn. Elke daad waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden. Samenloop contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid: vrijwel steeds mogelijk in geval van strafrechtelijk gesanctioneerd feit in andere gevallen; vaak moeilijk debat Slide 42

43 Eigen vermogen van de vennootschap Slide 43

44 Eigen vermogen van de vennootschap Begrippen: voorbeeld Inbreng door adh Actief Vaste Activa 30 Passief 15 Kapitaal 5 Reserves Eigen vermogen Winst gerealiseerd door vs Vlottende Activa Schulden Slide 44

45 Eigen vermogen van een onderneming Begrippen: Kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van een onderneming = Totale waarde van de inbrengen gedaan in de onderneming door de aandeelhouders/vennoten. Garantie voor derde partijen (schuldeisers van de onderneming) Kan enkel verhoogd/verlaagd worden indien strikte regels gevolgd worden. Bij oprichting: Maatschappelijk kapitaal = eigen vermogen = waarde van de onderneming Geplaatst kapitaal (capital souscrit) = Waarde van de aandelen uitgegeven door de onderneming en onderschreven door de aandeelhouders/vennoten. Onderschrijving van de aandelen = belofte om actief in te brengen ten belope van een gelijke waarde aan de onderschreven prijs van de uitgegeven aandelen Gestort Kapitaal (capital libéré) = Gedeelte van het geplaatst kapitaal dat werkelijk is betaald/gestort Opmerking: Minimale vereisten in Wetboek van Vennootschappen: Kapitaalvennootschappen: NV: Minimum kapitaal van EUR, volledig volstort NV/SA: Minimum 25% van de aandelen moeten volstort zijn BVBA: Minimum 20% van de aandelen moeten volstort zijn Slide 45

46 Eigen vermogen van de vennootschap Belangrijk : Voldoende startkapitaal Vereiste van een financieel plan: - Te overhandigen aan notaris bij de oprichting - Notaris bewaart dit, maar kan opgevraagd worden door de Rechtbank indien de vennootschap binnen drie jaar na oprichting failliet verklaard wordt - Op basis van financieel plan zal rechtbank oordelen of kapitaal kennelijk ontoereikend voor de voorziene activiteit gedurende eerste 2 jaar. Kennelijk ontoereikend kapitaal => AANSPRAKELIJKHEID OPRICHTERS Wat is een financieel plan? Overzicht van de verwachte uitgaven van vennootschap gedurende de eerste 2 jaren na oprichting en van de middelen (kapitaal - inkomsten leningen) waarmee deze uitgaven betaald zullen worden. Slide 46

47 Eigen vermogen van de vennootschap Inbreng door aandeelhouders/vennoten: In geld: Geld dient gestort te worden op een geblokkeerde bankrekening. Bank levert certificaat af dat geld effectief gestort werd! (dit certificaat dient bij oprichting overhandigd te worden aan notaris). In natura Correcte waardering? - Bijzonder verslag van de oprichters - Bijzonder verslag van een ad hoc auditor Slide 47

48 Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalverhoging Wie beslist om over te gaan tot een kapitaalverhoging? Principe: de algemene vergadering van aandeelhouders/vennoten in overeenstemming met de regels tot wijziging van de statuten = ½ aanwezigheid / ¾ meerderheid Uitzondering: In NV/SA kan de raad van bestuur gemachtigd worden door de AV, indien voorzien in de statuten, om over te gaan tot een kapitaalverhoging, binnen de perken van het toegestaan kapitaal Slide 48

49 Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalverhoging Externe kapitaalverhoging: inbreng in cash/natura van buitenuit, gedaan door de eigenaars van de inbrengen = Echte kapitaalverhoging: werkelijke verhoging van het eigen vermogen van de onderneming Mogelijke reden?: verliezen dekken van de onderneming investering mogelijk maken Interne kapitaalverhoging: geen echte inbreng! = omzetting van reserves in kapitaal = Geen wijziging van het eigen vermogen Mogelijke reden? Opruiming van de balans Slide 49

50 Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalvermindering Wie beslist om over te gaan tot een kapitaalvermindering? Altijd de algemene vergadering van aandeelhouders/vennoten conform de regels tot wijziging van de statuten = ½ aanwezigheid / ¾ meerderheid Gelijke behandeling van de aandeelhouders/vennoten, tenzij unanimiteit Slide 50

51 Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalvermindering Kapitaalvermindering is een formele beslissing van de aandeelhouders/vennoten om het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap te verminderen. Werkelijke kapitaalvermindering: werkelijke vermindering van het patrimonium van de vennootschap => Schuldeisersbescherming! Mogelijke reden: terugbetaling aan de aandeelhouders/vennoten omdat de vennootschap een voorschot aan eigen vermogen heeft dat ze niet verwacht nodig te hebben in de volgende jaren Formele kapitaalvermindering: enkel vermindering van het maatschappelijk kapitaal zoals vermeld in de statuten, geen vermindering van het patrimonium van de vennootschap => Geen schuldeiserbescherming nodig Mogelijke reden: aanleggen van een reserve om verliezen in de toekomst te dekken aanzuiveren van verliezen Slide 51

52 Eigen vermogen van een onderneming Wat met winst? 1. Reserveren = reserveren voor toekomstige investering / verliezen Klein deeltje van de winst moet wettelijk verplicht gereserveerd worden (wettelijke reserve) 2. Uitkeren aan aandeelhouders: = vergoeding voor gedane investering + genomen risico s Slide 52

53 Einde van de vennootschap Slide 53

54 Einde van de vennootschap Wijzen waarop een vennootschap eindigt: Intuitu personae aangegane vennootschappen: o.a. SHV-maatschap-THV-VOF- Comm.: Vennootschap staat of valt met elk der vennoten: vennootschap neemt einde bij Faillissement/Onbekwaam verklaring/overlijden van één vennoot (tenzij anders bedongen in statuten) THV: Bij verstrijken duur/ voltrekken handeling Nietigheid inbreng kan einde vennootschap betekenen Ontbinding (vrijwillig/gerechtelijke/wettelijke) met vereffening Faillissement: staking betaling / wankelen krediet Fusie: Vennootschap die ontbonden wordt zonder dat deze vereffend wordt. Wordt opgeslorpt door een andere vennootschap. Splitsing: Vennootschap die ontbonden wordt zonder dat er vereffend wordt: het hele vermogen gaat over op minstens 2 andere vennootschappen Slide 54

55 Einde van de vennootschap Faillissement Voorwaarden faillissement - Staking betaling EN - Wankelen krediet Gevolg? Vennootschap is verplicht om aangifte van faillissement te doen Failliet verklaring Aanstellen curator: Actief realiseren Passief zoveel mogelijk aanzuiveren volgens bepaalde rangregels Slide 55

56 Einde van de vennootschap Ontbinding met vereffening 1. Beslissing tot ontbinding van de vennootschap + aanstelling van de vereffenaar door de algemene vergadering / rechtbank 2. Taak vereffenaar: - Actief realiseren - Passief zoveel mogelijk aanzuiveren 3. Sluiting van de vereffening: bij positief saldo aandeelhouders - Vennootschap houdt op te bestaan verlies rechtspersoonlijkheid - (Gedurende 5 jaar: vennootschap blijft te bestaan als een passieve rechtspersoon) Slide 56

57 Hoofdstuk 2: Werken voor een onderneming Slide 57

58 Hoofdstuk 2: Werken voor een onderneming Afdeling 1 Afdeling 2 Afdeling 3 Als werknemer Als zelfstandige dienstverlener Als zelfstandig bedrijfsleider Slide 58

59 Werken voor een onderneming Als werknemer Arbeidsovereenkomst = overeenkomst op basis waarvan een natuurlijk persoon (de werknemer) diensten zal verrichten voor een onderneming (de werkgever) onder gezag van die werkgever en tegen betaling van een loon: onder gezag = = ondergeschikt verband essentieel kenmerk om een werknemer te onderscheiden van een andere dienstverlener = mogelijkheid om hiërarchische controle uit te oefenen, om orders te geven, om de organisatie van werktijd en van werk op te leggen niet steeds zeer duidelijk / veel discussies inzake schijnzelfstandigen Arbeidsovereenkomst is zeer strikt gereglementeerd, zowel inzake loon (minimum), beëindiging arbeidsovereenkomst, schorsing wegens ziekte, arbeidsduur, enz. Slide 59 PricewaterhouseCoopers Oktober 2009

60 Werken voor een onderneming Als werknemer Loon : in geld + voordelen in natura (vb. Wagen, maaltijdcheques enz.) Bruto loon netto loon : Bruto = loon afgesproken tussen werkgever en werknemer Netto = loon dat werknemer effectief ontvangt, zijnde het bruto loon onder aftrek van de bedrijfsvoorheffing + werknemersbijdragen Bedrijfsvoorheffing = belastingen die de werknemer verschuldigd is op zijn loon doch die de werkgever moet inhouden en rechtstreeks aan de fiscus moet storten Werknemersbijdragen = sociale zekerheidsbijdragen die de werknemer verschuldigd is op zijn loon doch die de werkgever moet inhouden en rechtstreeks aan de RSZ moet storten. Loonkost = totale kost voor de werkgever = bruto loon + werkgeversbijdragen (zijnde +/- 34 % loon) Slide 60 PricewaterhouseCoopers Oktober 2009