Reddingsplan hulp bij het huishouden

Transcriptie

1 Reddingsplan hulp bij het huishouden Mei 2014, versie 1

2 Colofon Uitgave Stimulansz Postbus GT Utrecht T (030) F (030) info@stimulansz.nl Projectleiding Wim Peters Eindredactie Stimulansz Auteur Wim Peters Stimulansz Stimulansz, mei 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze publicatie is de grootst mogelijke zorg besteed. Stimulansz noch de Programmaraad kan aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden, noch kunnen aan de inhoud rechten worden ontleend. 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding Voorgeschiedenis Probleemschets Oplossingen Plan van aanpak Resultaatgericht indiceren Een zorgvuldig indicatiesysteem Juridische inbedding van resultaatgericht indiceren Denken in resultaten Resultaten in de verordening Wmo Resultaten in de modelverordening van Stimulansz Bijlage 1 Informatieve cursus resultaatgericht indiceren voor iedereen Bijlage 2 Cursus voor wie resultaatgericht moet gaan indiceren

4 Voorwoord Op 18 mei 2016 heeft de Centrale Raad van Beroep een drietal zeer belangrijke uitspraken gedaan (ECLI:NL:CRVB:2016:1402, ECLI:NL:CRVB:2016:1403, ECLI:NL:CRVB:2016:1404). Omdat deze uitspraken grote gevolgen kunnen hebben voor de uitvoering van de Wmo 2015, heeft Stimulansz een reddingsplan hulp bij het huishouden ontwikkeld. Dit reddingsplan is bedoeld voor gemeenten die in verband met de bezuinigingen op de Wmo 2015 de hulp bij het huishouden hebben afgebouwd als algemene voorziening of als algemeen gebruikelijke voorziening en die nu door de uitspraken van de Centrale Raad in de problemen komen. Leeswijzer In dit reddingsplan schetsen we eerst het probleem. Waar komt het probleem vandaan en wat zegt de Centrale Raad nu precies? Daarna geven we natuurlijk ook een aantal mogelijke oplossingen en helpen we u op weg met een stappenplan. Hoofdstuk 3 en 4 geven u meer informatie over de mogelijkheid van resultaatgericht indiceren. Wat is het en welke voordelen heeft het? Hoofdstuk 4 geeft u concrete artikelen om dit in uw verordening in te voegen. 4

5 1. Inleiding 1.1. Voorgeschiedenis Per 1 januari 2015 is de Wmo 2015 van kracht geworden ter vervanging van de Wmo (2007). Deze invoering is gepaard gegaan met bezuinigingen één van de redenen voor deze nieuwe wet die door gemeenten opgevangen moesten worden. Veel gemeenten kozen er in de loop van 2014 voor om de bezuinigingen grotendeels af te wentelen op de hulp bij het huishouden, een taak die de gemeenten in 2007 gekregen hadden vanuit de AWBZ. De manier waarop men dit wilde invullen was door hulp bij het huishouden algemeen gebruikelijk te verklaren of te maken tot een algemene voorziening. Bijvoorbeeld door de eerste twee of drie uur als algemene voorziening of algemeen gebruikelijk aan te merken, of door alle hulp bij het hulp bij het huishouden 1 (hh1, het gewone poetsen) als algemene voorziening of algemeen gebruikelijk aan te merken en alleen hh2 te vergoeden, waarbij ook de regiefunctie is toegekend. Stimulansz heeft in de Nieuwsbrief Wmo van 10 juli 2014 reeds gewaarschuwd dat dit naar alle waarschijnlijkheid niet geaccepteerd zou worden door de Centrale Raad. Eind 2014, begin 2015 is er een reeks voorlopige voorzieningen aangevraagd. Zodra de hulp stopte stelde men (tijdens een procedure hangende bezwaar via een voorlopige voorziening bij de rechter) dat de huishoudelijke hulp noodzakelijk is. Deze voorlopige voorzieningen zijn bijna allemaal toegekend. En bijna steeds heeft de voorzieningenrechter, die in een voorlopige voorziening alleen maar een voorlopig oordeel geeft, van bijna elke rechtbank uitgesproken van mening te zijn dat wat hier gebeurt niet kan omdat het in strijd is met de Wmo. De meest uitgesproken rechtbanken zijn Noord-Nederland en Gelderland, maar ook Limburg heeft dit soort uitlatingen gedaan. Als je kijkt naar de argumenten en als je de jurisprudentie van de Wmo 2007 kent wordt snel duidelijk dat er een onmogelijke weg is ingeslagen Probleemschets Inmiddels zijn er bodemprocedures bij rechtbanken geweest. De Centrale Raad van Beroep heeft op woensdag 18 mei uitspraken gedaan 1. Uit de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep blijkt: 1. Hulp bij het huishouden valt gewoon onder de Wmo 2015 "In zijn uitspraken van heden ECLI:NL:CRVB:2016:1402 en ECLI:NL:CRVB:2016:1403, heeft de Raad ambtshalve geoordeeld dat het voeren van een gestructureerd huishouden als bedoeld in art van de Wmo 2015 mede de zorg voor het schoon en op orde houden van het huishouden omvat, alsmede de zorg voor het kunnen beschikken over schoon beddengoed en schone kleding." (...) " De wetsgeschiedenis bevat geen enkel aanknopingspunt dat de wetgever op dit punt heeft willen breken met de Wmo en evenmin dat het voeren van een gestructureerd huishouden als bedoeld in artikel van de Wmo 2015 niet mede de zorg voor het schoon en op orde houden van het huishouden zou omvatten, alsook de zorg voor het kunnen beschikken over schoon beddengoed en schone kleding." 2. Hulp bij het huishouden is niet categoriaal algemeen gebruikelijk Als hulp bij het huishouden gewoon onder de Wmo 2015 valt is het ook niet categoriaal algemeen gebruikelijk. Dat betekent niet dat hulp bij het huishouden voor niemand algemeen gebruikelijk is, wel dat dit altijd individueel bepaald zal moeten worden. Gemeenten die hebben gesteld dat hulp bij het huishouden algemeen gebruikelijk is en dus niet onder de Wmo 2015 valt zullen dus hun beleid moeten herzien. 1 De drie uitspraken zijn vandaag gepubliceerd onder de nummers: ECLI:NL:CRVB:2016:1402, ECLI:NL:CRVB:2016:1403 en ECLI:NL:CRVB:2016:

6 3. Hulp bij het huishouden als algemene voorziening kan slechts onder strikte voorwaarden Gemeenten die voor hulp bij het huishouden een algemene voorziening hebben georganiseerd, doen er goed aan om hun verordening te toetsen aan de uitspraken van de Centrale Raad. Voldoet dit aan de gestelde eisen? " Uit tekst en toelichting van artikel van de Wmo 2015 volgt dat een aanbieder zich jegens het college verbindt om een algemene voorziening (of een maatwerkvoorziening) te leveren. Volgens de toelichting impliceert de formulering dat een derde die zich jegens de cliënt verbindt tot het leveren van bepaalde activiteiten, diensten of zaken, in dat verband geen aanbieder in de zin van de wet is (kamerstukken II 2013/14, , nr. 3, blz. 110). Gelet op het ontbreken van voorschriften in de verordening en de door appellant gegeven toelichting over de werkwijze met de zorgaanbieders, kan de conclusie geen andere zijn dan dat de algemene voorziening schoonmaken huis van de gemeente Aa en Hunze geen algemene voorziening is in de zin van de Wmo Hieraan staat in de weg dat het schoonmaakbedrijf met de klant contracteert over het verrichten van diensten tegen het volle tarief, zodat het schoonmaakbedrijf in zoverre geen aanbieder is in de zin van de Wmo Verder blijkt niet - ook niet nadat de Raad daarover bij het college schriftelijk navraag heeft gedaan - van een of meer contracten met een of meer zorgorganisaties waarin deze zich jegens het college hebben verbonden om een algemene voorziening schoonmaken huis te leveren en wat daarvan de kosten zijn. Verder heeft appellant niet onderzocht of de aangeboden voorziening voor betrokkene financieel haalbaar is. Dit betekent dat de rechtbank het beroep terecht gegrond heeft verklaard en het bestreden besluit terecht heeft vernietigd. De Raad zal vanwege het belang om tot een definitieve beslechting van het geschil te komen, nagaan of hij zelf in de zaak kan voorzien." "Uit de bewoordingen van artikel van de Wmo 2015 en de bij weergegeven wetsgeschiedenis volgt dat de hoogte van de bijdrage die een cliënt verschuldigd is in de kosten van een algemene voorziening moet zijn vastgelegd in de verordening en dat delegatie daarvan aan het college niet is toegestaan. Ook een eventuele korting op de bijdrage aan de algemene voorziening dient in de verordening te zijn bepaald. Verder is uit de wetsgeschiedenis op te maken dat als maatschappelijke ondersteuning ter compensatie van beperkingen in de zelfredzaamheid noodzakelijk is, onderzocht dient te worden of een algemene voorziening, indien deze in de gemeente bestaat, voor de betrokkene ook financieel haalbaar is, waarvoor gemeenten meerdere instrumenten ter beschikking staan." Dat betekent dat er geen sprake is van een algemene voorziening is in de zin van de Wmo 2015 als deze niet: a. is gebaseerd op contracten met zorgaanbieders; b. een grondslag heeft in de gemeentelijke verordening Wmo 2015 voor wat betreft wat betreft de kosten en eventuele korting; c. voor alle cliënten gelijk is (met uitzondering van generieke kortingen); d. als voorliggend is geaccepteerd na een onderzoek naar de betaalbaarheid door betreffende cliënt. Is hier niet aan voldaan, dan is het geen algemene voorziening in de zin van de Wmo 2015 en kan een gemeente daar niet naar verwijzen als voorliggende voorziening. In een aantal gevallen kan de gemeente nu tegen problemen aanlopen, omdat: - ten onrechte vanaf 1 januari 2015 geen hulp bij het huishouden is geboden waar dat wel had gemoeten; - zij nu per direct hulp moeten gaan bieden aan alle mensen die zij het niet (meer) ontvangen en aan nieuwe aanvragers. Cliënten die niet in bezwaar zijn gegaan kunnen een nieuwe aanvraag indienen; - er geen instelling is gecontracteerd voor het uitvoeren van de hulp bij het huishouden, terwijl dit nu wel snel geboden moet worden; - de bezuinigingen die de gemeente had ingeboekt via deze maatregelen wordt omgedraaid in een forse kostenpost vanwege te verwachten schadeclaims (wie kan bewijzen iemand te hebben ingehuurd kan geld gaan vorderen, wegens onjuist bestuurlijk handelen) en het feit dat aanbesteden in een heel krappe markt (veel mensen zijn ontslagen) tot hoge tarieven zal leiden. 6

7 Door deze uitspraken is er een flink aantal gemeenten dat fors in de problemen is gekomen. Immers: a) zij hebben ten onrechte bijna een jaar of meer dan een jaar geen hulp bij het huishouden geboden waar dat wel had gemoeten; b) zij moeten nu van het ene moment op het andere moment hulp gaan bieden aan alle mensen die zij het hebben afgenomen, maar ook aan nieuwe aanvragers. Wie niet in bezwaar is gegaan kan een nieuwe aanvraag indienen, als de gemeente zich op het standpunt stelt dat men dan maar in bezwaar had moeten gaan; c) de gemeente heeft geen instelling(en) gecontracteerd voor de hulp bij het huishouden, wat zij van de ene op de andere dag moeten gaan bieden; d) de bezuinigingen die de gemeente had ingeboekt via deze maatregelen wordt omgedraaid in een forse kostenpost vanwege te verwachten schadeclaims (wie kan bewijzen iemand te hebben ingehuurd kan geld gaan vorderen, wegens onjuist bestuurlijk handelen) en het feit dat aanbesteden in een heel krappe markt (veel mensen zijn ontslagen) tot hoge tarieven zal leiden! 1.3. Oplossingen Voor een aantal zaken is een oplossing. Voor de wegvallende bezuinigingen kunnen andere bezuinigingen gerealiseerd worden, bijvoorbeeld door resultaatgericht indiceren. Resultaatgericht indiceren betekent dat men niet meer indiceert in uren, maar er wordt een resultaat toegekend, namelijk een schoon huis. Dat betekent dat er ook geen uren worden ingekocht, maar een aantal keren een schoon huis. Het tarief is voor die situaties vaak lager. Het is niet mogelijk om door de instelling voor thuishulp te laten vaststellen wat onder een schoon huis moet worden verstaan 2, dat is naar het oordeel van de rechter te weinig duidelijk. Er moet helder omschreven zijn welk recht iemand toegekend krijgt. Bovendien bleek dat instellingen vaak in uren denken en zo een gemiddeld aantal uren per klant uitrekenen en dat ook altijd besteden. Aangezien dat vaak minder is dan voorheen, waren de klanten ontevreden. Maar de kracht van het resultaatgericht indiceren zit hem nu juist in een andere manier van denken, waarbij uren los worden gelaten zodat het alleen gaat om dingen die gedaan moeten worden. Werkzaamheden gaan de ene keer dus sneller dan de andere keer, maar altijd in de geïndiceerde frequentie. Een tweede probleem bij kostenbeheersing is het bepalen van de hoogte van het persoonsgebonden budget 3. Vaak kreeg men een pgb ter hoogte van het minimum aantal uren dat aan instellingen was toegekend, en dus altijd minder was dan men had. Ook het CAK is gewend om in uren te werken voor het vaststellen van de eigen bijdrage. Tot slot kan de verordening een struikelblok vormen. Als de resultaten niet in de verordening staan, dan is resultaatgericht indiceren niet mogelijk. De verordening zal hier mogelijk op aangepast moeten worden. Dat kan ook helpen om op andere gebieden, zoals begeleiding, resultaatgericht te gaan indiceren. Wij kunnen dit samen met u doen. Stimulansz kan u ondersteunen bij het aanbesteden van hulp bij het huishouden. Stimulansz bereid de stukken voor u voor, vanuit het systeem van resultaatgericht indiceren. Als er nog procedures lopen, dan kunnen wij u helpen met de afwikkeling daarvan. 2 ECLI:NL:RBROT:2014: ECLI:NL:RBOBR:2014:1272 7

8 2. Plan van aanpak De Centrale Raad van Beroep heeft uitspraak gedaan. Stel dat uw gemeente niet voldoet aan de eisen die conform deze uitspraken gelden. Wat nu te doen? Stap 1 Maak een voorstel voor het college van B&W over de mogelijke oplossingsrichting van dit probleem. Het is aan hun om hier een besluit over te nemen. Er kan gekozen worden om terug te keren naar het oude systeem of er kan worden gekozen om over te stappen op resultaatgericht indiceren. Er moet in ieder geval berekend worden wat de financiële consequenties zijn. Stap 2 Is het besluit door B&W genomen, stuur dan een brief naar alle (voormalig) cliënten die gebruik maakten van hulp bij het huishouden. Doel van de brief is om mensen te informeren over de gevolgen van deze uitspraak voor hun persoonlijke situatie. Voor verschillende doelgroepen kunnen verschillende brieven geschreven worden. Stap 3 Opleiden medewerkers zodat ze dit op de juiste manier kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld een cursus resultaatgericht indiceren of een opleiding Wmo-breed. Ook de indicatiestellers moeten worden opgeleid om deze indicatie te stellen en aanbieders om op deze manier te werken. Stimulansz kan u daarbij ondersteunen. Stap 4 Indiceer iedereen die geïndiceerd moet worden. Als eerste worden de mensen die bezwaar hebben aangetekend of in beroep zijn gegaan geholpen. De tweede groep die wordt geholpen is de groep die het probleem van hulp bij het huishouden niet zelf heeft kunnen oplossen. Vervolgens komt de groep nieuwe aanvragers. Stap a Parallel aan dit proces moeten gesprekken plaatsvinden met aanbieders van hulp bij het huishouden. Bespreek hierbij zowel de wijze van ondersteuning als het contract en de prijzen. Stimulansz kan hierbij (op afstand) adviseren. Stap b Afhankelijk van de keuze en de werkwijze van de gemeente is een aanbesteding aan de orde. Er zijn echter ook andere manieren mogelijk. Stimulansz kan hierbij ondersteunen. Stap c Er moeten contracten worden opgesteld en ondertekend. U kunt ons uw contracten voorleggen voor advies. Het is mogelijk om tijdelijke contracten af te sluiten, bijvoorbeeld voor enkele maanden. Op die manier kan er toch op heel korte termijn hulp bij het huishouden worden ingezet. 8

9 3. Resultaatgericht indiceren Toen gemeenten in 2007 de hulp bij het huishouden uit de AWBZ overkregen was de huishoudelijke verzorging, zoals het toen heette, al jaren geïndiceerd in uren en in klassen. Er was een systeem waarin uitgeschreven was hoeveel uur er nodig was om een bepaalde activiteit te doen. Deze uren waren, met een zekere bandbreedte, ondergebracht in klassen. Zo was bij een groeiende behoefte aan hulp niet direct een nieuwe indicatie nodig. Dit systeem bleek niet onfeilbaar, omdat de uren nogal royaal werden geïndiceerd. Bij herindicaties werd het aantal uren bijna altijd naar beneden bijgesteld. Het nadeel van deze royale toekenning is dat er dan altijd tijd overblijft als de nodige werkzaamheden zijn gedaan. Dit betekent dat er vaak taken uitgevoerd zijn die helemaal niet gedaan hoeven te worden in het kader van de indicatie, zoals onderdelen van een grote schoonmaak. Cliënten wennen makkelijk aan deze ruime uren. Bovendien bleek dat instellingen vrijwel altijd op het maximum aantal uren van de betreffende klasse te gaan zitten, zodat mensen echt meer kregen dan nodig. Het indiceren in uren had wel een heel groot voordeel: het was volstrekt inzichtelijk. De Centrale Raad heeft het indicatiesysteem dan ook als zorgvuldig bestempeld. Door dit systeem zorgvuldig te gebruiken kon men dus zorgvuldige besluiten nemen. Voordelen Er is een systeem van indicaties per uur, gemaakt in samenwerking met vele koepels. De CRvB heeft geoordeeld dat dit systeem redelijk is. Door dit systeem zijn besluiten controleerbaar. Als je ook nog overwegingen meegeeft over meer of minder uren, dan is er altijd sprake van een zorgvuldig besluit. Uren zijn eenvoudig om te rekenen naar een tarief van de zorgaanbieder, een pgb en naar de eigen bijdrage. Nadelen Uren houden geen rekening met het gegeven dat de één het huis wat schoner laat dan de ander. Uren houden geen rekening met het feit dat de ene hulp wat sneller werkt dan de andere. Bij een indicatie in uren ontstaat er een recht op een X aantal uren per week. Deze uren zullen worden opgeëist, ook als alle werkzaamheden al zijn verricht. Er wordt dan hulp geboden die niet noodzakelijk en niet toegekend is. Indicatie in uren geeft schijnzekerheid. Het aantal uren is duidelijk, maar er is niet altijd gespecifieerd wat er in die uren gedaan moet worden en wat er in die uren juist niet gedaan moet worden. In het kader van de zogenaamde kanteling is in de Wmo 2007 het systeem van resultaten geïntroduceerd. In de eerste gekantelde modelverordening werden acht resultaten opgenomen. Deze resultaten zijn later gesteund door de jurisprudentie, aangezien de Centrale Raad in cruciale uitspraken aangaf dat het in de Wmo gaat om een te bereiken resultaat. Het resultaat voor hulp bij het huishouden was onderverdeeld in diverse resultaten, waarbij het centrale resultaat is wonen in een schoon huis. Daarnaast waren er nog enkele andere resultaten: beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften (boodschappen) 4, beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding (wassen en drogen en strijken) 5 en zorg voor kinderen die tot het gezin behoren (meestal tijdelijk om een probleem structureel op te lossen, komt in de praktijk zelden voor). Het belangrijkste onderdeel is zoals gezegd een schoon en leefbaar huis. Toen gemeenten deze taak overnamen heeft een aantal van hen besloten dit niet meer in uren toe te kennen, maar als resultaat. In plaats van drie uur hulp kreeg men een schoon huis toegekend. Bovendien lieten gemeenten uit oogpunt van bezuiniging en om instellingen mogelijkheden te bieden creatief te opereren het indiceren over aan instellingen. Zoals hiervoor gesteld is het indiceren schoon huis door rechters inmiddels als onvoldoende duidelijk en onvoldoende gespecificeerd bestempeld. Dat betekent dat indicaties als een schoon huis niet mogelijk zijn zonder nadere onderbouwing. Het laten indiceren door instellingen bleek ook op problemen te stuiten, omdat deze over 4 In veel gevallen vervangen door een algemene voorziening, zoals boodschappenservice. 5 In sommige gevallen vervangen door een algemene voorziening, zoals was- en strijkservice. 9

10 het algemeen in uren denken. Een geïndiceerd schoon huis werd door instellingen daarom omgezet in twee uur hulp. Het aantal uren werd gebaseerd op het gemiddelde aantal uren dat gemeenten per cliënt betaalt. 3.1 Een zorgvuldig indicatiesysteem Een zorgvuldig indicatiesysteem voldoet aan de volgende criteria: 1. de indicatie wordt door de gemeente verricht om een objectieve indicatie te verkrijgen; 2. de indicatie wordt zo concreet mogelijk omschreven zodat betrokkene weet waar hij of zij aan toe is. De verwachting is dat met een dergelijk systeem de voordelen van resultaatgericht indiceren volledig benut kunnen worden. Voordelen Als je het resultaat duidelijk omschrijft, is helder wat er gedaan moet worden. Daardoor is ook helder wat er niet gedaan moet worden. Dit is beter controleerbaar. Als gedaan is wat er gedaan moest worden is het werk "af" en kan de betrokken medewerker gaan. Het is goed mogelijk om elke keer door te lopen wat er gedaan moest worden en vast te stellen dat dit gedaan is. Het is met resultaat makkelijker te variëren, ook met hetzelfde resultaat. Een voorbeeld. Het schoonmaken van het toilet zal standaard gesteld zijn op één keer per week. Bij een oudere dame, die ook nog de toiletborstel kan hanteren, zal dit voldoende zijn, maar bij een gezin met veel kinderen dit vaker moeten. Per onderdeel kan ingevuld worden hoe vaak het voor dit huishouden nodig is. Als klanten van de hulpverlener niet ver van elkaar in een zelfde wijk wonen, is zoiets als even langsgaan om het toilet en de douche extra schoon te maken goed te doen. Dit wordt lastiger als alle klanten ver uit elkaar wonen. Nadelen Er is geen uniform systeem dat door iedereen gelijk gehanteerd word. Je hebt wel een uniform systeem als uitgangspunt, maar dat moet daarna ingevuld worden. Er ontstaat dus een grotere kans op verschillen bij meerdere personen die indiceren. Door regelmatig hier met elkaar over te praten en af te stemmen, zeker als het gaat om de basisprincipes, kunnen de verschillen tot minimaal worden teruggebracht. Het is lastiger een indicatie in resultaten om te zetten in een persoonsgebonden budget. De budgethouder moet immers in uren uitbetalen, maar je wilt niet indiceren in uren. Het is van belang dat het systeem op correcte wijze wordt uitgevoerd, anders werkt het niet. Cliënten zullen het als nadeel ervaren dat er niet meer extra tijd beschikbaar is voor andere dingen, zoals de grote schoonmaak. Dat vraagt wat van de voorlichting richting klanten. Leg uit wat er wel onder het te bereiken resultaat valt en wat niet, en hoe de dingen die er niet onder vallen dan wel gerealiseerd moeten worden door de cliënt. 10

11 4. Juridische inbedding van resultaatgericht indiceren Dit hoofdstuk geeft een omschrijving van de resultaten met nauwkeurige invulling van het resultaat een schoon huis. Bovendien geeft dit hoofdstuk een handleiding hoe dit in de verordening ingepast kan worden. De modelverordening van Stimulansz bevat deze resultaten al Denken in resultaten In februari 2010 bracht de VNG het boekje "Denken in resultaten, bouwsteen voor een nieuwe modelverordening Wmo" uit. De resultaten worden vanaf pagina 13 uitgewerkt. Het eerste resultaat is een schoon huis. 1. Iedere burger kan wonen in een schoon en leefbaar huis Als het gaat om het voeren van een huishouden moet het resultaat zijn dat een ieder kan wonen in een huis dat schoon is volgens de historisch gegroeide normen die gemeenten nu ook hanteren. Ook de huidige normen voor het aantal ruimten in huis/vierkante meters van het huis die schoon moeten blijven zijn van toepassing. Zo moet iedereen gebruik kunnen maken van een schone huiskamer, een schoon slaapvertrek, een schone keuken en een schone douche/toilet. Leefbaar staat voor opgeruimd en functioneel, bijvoorbeeld om vallen te voorkomen. Ondersteuning bij het schoonhouden hoeft niet altijd geboden te worden met een aantal uren huishoudelijke hulp per week. Ook een glazenwasser of een schoonmaakbedrijf kan een deel van het werk doen. Als het te behalen resultaat 'een schoon huis' maar gerealiseerd wordt. Bijkomend effect kan zijn dat een burger actiever en fitter blijft door het huishouden zo veel als mogelijk zelf te doen. Dit voorbeeld illustreert dat de persoonlijke situatie van de burger steeds leidend is bij het bedenken van een oplossing." Daarnaast dit resultaat zijn er nog twee belangrijke resultaten: "3. Iedere burger kan beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften. Met dit resultaat verplichten gemeenten zich om burgers zodanig te compenseren dat zij voorzien zijn van de dagelijks benodigde hoeveelheid voedsel. Ook toiletartikelen en schoonmaakartikelen moeten aanwezig zijn. Deze dagelijkse benodigdheden kunnen op vele manieren in huis komen. Ook hier speelt de eigen verantwoordelijkheid van een burger een grote rol. Het eigen netwerk kan soms een oplossing bieden. Als het eigen netwerk, zoals familie, vrienden of buren niet of onvoldoende kan helpen kan een ondersteuningsvraag aan de orde zijn. Gebruik maken van een boodschappenservice kan dan een goede oplossing zijn, waarbij wel wordt opgelet dat de supermarkt qua prijsbeleid past bij de burger. Onder primaire levensbehoeften verstaan we ook maaltijden. Ondersteuning betekent niet per definitie hulp bij het zelf bereiden van de maaltijden, ondersteuning betekent wel dat de burger de dagelijkse maaltijden kan genieten. Daarbij wordt rekening gehouden met medische diëten. Burger en gemeente komen gezamenlijk tot een redelijke oplossing, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een vorm van maaltijdservice in combinatie met de mogelijkheid van gezamenlijke maaltijden. Voor hulp bij het zelf bereiden van maaltijden kan gezocht worden naar mogelijkheden van vrijwilligerswerk. Zo kan het mogelijk worden om een aantal keren per maand met hulp van een vrijwilliger zelf een maaltijd te bereiden. Dat valt buiten de reikwijdte van de compensatieplicht. Overigens is hier sprake van een uitbreiding van het ondersteuningsaanbod. Voorheen werd de maaltijdservice indien nodig wel geregeld, maar het was niet benoemd als verantwoordelijkheid van gemeenten. Dit geldt voor het vierde resultaat voor zover het gaat om aanschaf van kleding." Dit resultaat zal in veel gemeenten niet meer geïndiceerd hoeven te worden, omdat boodschappenservice steeds meer een normaal aanbod wordt, dat als zodanig als voorliggend 6 beschouwd mag worden Het volgende en in dit kader laatste resultaat is: 6 De Centrale Raad van Beroep stelt wel eisen om een boodschappenservice als voorliggend te kunnen beschouwen: de service moet er daadwerkelijk zijn, moet een oplossing bieden en moet betaalbaar zijn. 11

12 4. Iedere burger kan beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding. Gemeenten ondersteunen burgers die beperkingen ondervinden bij het op orde houden van kleding (wassen en strijken). Dit kan als onderdeel van hulp bij het huishouden, maar gemeenten kunnen ook een specifiek aanbod zoals een was- en strijkservice bieden. Als het een probleem is om naar een kledingwinkel te gaan, en dat probleem kan niet binnen het eigen netwerk worden opgelost, dan kan een ondersteuningsvraag bij de gemeente gelegd worden. Persoonlijke begeleiding bij het kopen van kleding valt niet onder afdwingbare compensatie. De wijze waarop deze ondersteuning wel wordt geboden is weer afhankelijk van de gezamenlijk door burger en gemeente bedachte oplossing, zoals een postorderbedrijf of vrijwillige inzet. Als mobiliteit het probleem is, kan gedacht worden aan regelen van vervoer met een boodschappenbus." Ook was- en strijkservice is redelijk eenvoudig te realiseren en kan dan een voorliggende oplossing bieden, zodat ook dit onderdeel niet meer geïndiceerd hoeft te worden. Met deze drie resultaten kan men het merendeel van de eerdere AWBZ-functie huishoudelijke verzorging, tegenwoordig liever hulp bij het huishouden genoemd, invullen Resultaten in de verordening Wmo 2015 Om resultaatgericht te kunnen indiceren zal het resultaat: "een schoon huis" als basis voor besluitvorming in de gemeentelijke verordening moeten worden opgenomen. Dit kan bijvoorbeeld op de volgende manier als gemeenten gebruik hebben gemaakt van de modelverordening Wmo 2015 van de VNG. Na artikel 8. Criteria voor een maatwerkvoorziening, kan in de VNG-modelverordening een nieuw artikel 8a opgenomen worden met de volgende tekst: Een maatwerkvoorziening kan toegekend worden om één van de volgende resultaten te bereiken: (N.B.: dit zijn alle resultaten uit onze geïntegreerde modelverordening; wie alleen hulp bij het huishouden wil opnemen, dient zich te beperken tot artikel 8a.1.2, 8a.1.4 en 8a.1.5. Die moeten dan vernummerd worden tot 8a.1.1, 8a.1.2 en 8a.1.3. De andere resultaten opnemen heeft tot voordeel dat ook wat betreft die onderdelen - met name de onderdelen ten aanzien van begeleiding - overgestapt kan worden op resultaatgericht indiceren.) Artikel 8a.1.1. Wonen in een geschikt huis 1. Het eerste te bereiken resultaat ten aanzien van het voeren van een huishouden bestaat uit het normaal gebruik kunnen maken van de woning waar men over beschikt. Dit geldt ten aanzien van de woonkamer, slaapvertrekken, keuken, sanitaire ruimten, berging, tuin of balkon. 2. Met het oog op het normale gebruik van de woning kan een individuele voorziening worden getroffen ten aanzien van de bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid van de woning. Artikel 8a.1.2. Een schoon en leefbaar huis 1. Het tweede te bereiken resultaat ten aanzien van het voeren van een huishouden bestaat uit het kunnen wonen in een schone woning. Dit geldt ten aanzien van de woonkamer, slaapvertrekken, keuken, sanitaire ruimten en doorgangsruimte daartussen. 2. Met het oog op een schoon en leefbaar huis kan een individuele voorziening getroffen worden voor het lichte en/of het zware huishoudelijke werk. Artikel 8a.1.3. De dagelijkse activiteiten 1. Het derde resultaat ten aanzien van het voeren van een huishouden bestaat uit het kunnen uitvoeren van de dagelijks noodzakelijke activiteiten waaronder de financiële huishouding. 2: Met het oog op het uitvoeren van de dagelijks noodzakelijke activiteiten kan een individuele voorziening worden toegekend voor het ondersteunen bij of het overnemen van de dagelijks noodzakelijke activiteiten, het oefenen met of het aanbrengen van structuur in de dagelijkse activiteiten en het ondersteunen van het voeren van regie rond de dagelijkse activiteiten waaronder het beheren van geld en het voeren van de administratie die daar bij hoort. 12

13 Artikel 8a.1.4. Beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften 1. Het vierde te bereiken resultaat ten aanzien van het voeren van een huishouden bestaat uit het voorzien zijn van de dagelijks benodigde hoeveelheid voedsel voor maaltijden en andere momenten waarop iets genuttigd wordt, evenals toiletartikelen en schoonmaakartikelen. Ook de noodzakelijke bereiding van maaltijden kan hieronder vallen. 2. Met het oog op het beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften kan een individuele voorziening worden getroffen ten aanzien van het doen van boodschappen, voor wat betreft levensmiddelen, schoonmaakmiddelen, en toiletartikelen, alsmede het bereiden en aanreiken van maaltijden. Artikel 8a.1.5. Beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding en huishoudtextiel 1. Het vijfde te bereiken resultaat ten aanzien van het voeren van een huishouden bestaat uit het aanwezig zijn kleding in gewassen en zo nodig gestreken, opgevouwen of opgehangen staat. 2. Met het oog op het beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding kan een individuele voorziening worden getroffen ten aanzien van het wassen, drogen en strijken en opruimen van de dagelijkse was. Artikel 8a.1.6. Het thuis kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren 1. Het zesde te bereiken resultaat ten aanzien van het voeren van een huishouden bestaat uit de dagelijkse, gebruikelijke zorg voor in het huishouden aanwezige kinderen. 2. Met het oog op het thuis kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren, kan een individuele voorziening worden getroffen ten aanzien van het zo mogelijk tijdelijk ter overbrugging van een periode noodzakelijk voor het nemen van meer definitieve maatregelen vervangen van de ouder die in principe voor de kinderen zorgt. Artikel 8a.1.7. Mantelzorg kan de zorg volhouden 1. Het zevende resultaat ten aanzien van het voeren van een huishouden bestaat uit de mogelijkheid bij noodzakelijk permanent toezicht de mantelzorg vol te kunnen houden. 2. Met het oog op het kunnen volhouden van de te verlenen mantelzorg kan een individuele voorziening worden toegekend waardoor maximaal gedurende drie etmalen per week de mantelzorg worden overgenomen. Artikel 8a.1.8. Zich verplaatsen in en om de woning 1. Het te bereiken resultaat ten aanzien van het zich verplaatsen in en om de woning bestaat uit het in staat zijn de woonkamer, het slaapvertrek en/of de slaapvertrekken, het toilet en de douche, de berging, de tuin of het balkon kunnen bereiken en er zich zodanig kunnen redden dat normaal functioneren mogelijk is. 2. Met het oog op het verplaatsen in en om de woning kan een individuele voorziening worden getroffen bestaande uit een rolstoel voor dagelijks zittend gebruik. Artikel 8a.1.9. Zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel 1. Het te bereiken resultaat ten aanzien van het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel bestaat uit het kunnen doen van dagelijkse boodschappen, het kunnen bezoeken van familie, kennissen en het doen van gewenste activiteiten, alles binnen de directe woon- en leefomgeving. 2. Met het oog op het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel, kan een individuele voorziening worden getroffen ten aanzien van het verplaatsen over de korte afstand rond de woning en het verplaatsen over de langere afstand binnen de directe woon en leefomgeving, alsmede het vervoer van en naar de bestemming van de ingevulde dag als daar een al dan niet medische noodzaak voor bestaat. Artikel 8a.1.10 Een ingevulde dag kunnen hebben Het eerste resultaat ten aanzien van dagvulling bestaat uit het hebben van een dagvulling bestaande uit arbeidsmatige, recreatieve of andere activiteiten. 2.Met het oog op het hebben van een dagvulling kan aan een belanghebbende een individuele voorziening worden toegekend bestaande uit maximaal negen dagdelen groepsbegeleiding ten aanzien van arbeidsmatige, recreatieve of andere activiteiten of een combinatie daarvan. 13

14 Artikel 8a.1.11 Veiligheid en geborgenheid in de eigen leefomgeving 1. Het tweede resultaat ten aanzien van de dagvulling bestaat uit het veilig kunnen doorbrengen van de dag. 2. Met het oog op het veilig kunnen doorbrengen van de dag kan aan een belanghebbende als individuele voorziening individuele- of groepsbegeleiding worden toegekend bestaande uit begeleiding ter beperking van stoornissen van belanghebbende die de veiligheid van hemzelf en zijn omgeving in gevaar kunnen brengen, door het bieden van toezicht op de dagelijkse gang van zaken alsmede het ondersteunen bij of het overnemen van communicatie in het dagelijkse leven. Artikel 8a.1.12 De mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten 1. Het te bereiken resultaat ten aanzien van de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten bestaat uit het zo mogelijk kunnen afleggen van gewenste bezoeken en het deelnemen aan gewenste activiteiten. 2. Met het oog op de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten kan een individuele voorziening worden getroffen ten aanzien van het vervoer naar de gewenste bestemmingen Resultaten in de modelverordening van Stimulansz Deze modelverordening kent de resultaten, zij zijn hier gewoon in opgenomen, evenals nieuwe resultaten voor de functie begeleiding. 14

15 Bijlage 1 Informatieve cursus resultaatgericht indiceren voor iedereen Duur: Doelgroep: beroep. 1 dagdeel van wethouder tot indicatiesteller, van instellingsmedewerker tot medewerker bezwaar en Het gaat hier om een basale cursus, waardoor iedereen dezelfde informatie krijgt en alle neuzen dezelfde kant op staan. Het is dan ook van belang dat iedereen er bij betrokken is de cursus volgt. Inhoud (alles globaal): wat is resultaatgericht indiceren? voor- en nadelen van indiceren in uren en resultaatgericht indiceren wie doet (idealiter) wat (gemeente/instelling)? concrete invulling van het resultaat, activiteiten en frequentie, nauw daarmee samenhangend: wat doen we wel en wat doen we niet? voorbeeld van een beschikking het contracteren van instellingen het bepalen van de omvang van het pgb, het bepalen van de eigen bijdrage CAK controle op wat schoon is omgaan met klachten. Na dit dagdeel weet iedereen wat resultaatgericht indiceren is, wat het voordeel is van resultaatgericht indiceren is, hoe resultaatgericht indiceren in zijn werk gaat, wat nodig is om het bij de rechter overeind te houden, wat wel en niet onder het resultaat valt. Verder heeft men inzicht in wat in een beschikking dient te staan, hoe het bij een pgb werkt en hoe het bij het bepalen van de hoogte van de eigen bijdrage werkt. Kennis over het contracteren van instellingen, controlemogelijkheden en het omgaan met klachten maken de cursus compleet. 15

16 Bijlage 2 Cursus voor wie resultaatgericht moet gaan indiceren Duur: Doelgroep: (1 dagdeel) mensen die de informatieve cursus hebben gevolgd In deze cursus worden de indicatiestellers die de indicatiestelling moeten uitvoeren concreet vanuit juridisch oogpunt uitgelegd hoe te werk te gaan. Voorwaarde om deze cursus te geven is dat de gemeente al heeft vastgesteld wat gemeentelijk onder het resultaat: een schoon huis valt. Als de gemeente dat niet heeft gedaan zou de Stimulansz-basislijst (bijlage 3) uitgangspunt kunnen vormen. Inhoud: wat is resultaatgericht indiceren? welke keuzen heeft de gemeente gemaakt? hoe voer je het gesprek? hoe bepaal je wat er wel en niet gedaan wordt en in welke frequentie? Hoe informeer je cliënten? Welke afspraken maak je met cliënt en uitvoerder? Besproken wordt op welke manier geïndiceerd moet worden. Het gaat dan vooral om het nauwkeurig langslopen van alle onderdelen die onder een schoon huis vallen en het bepalen of er aanleiding is te plussen of te minnen. Dat is niet vast te leggen, wel is vast te leggen waar je op moet letten. Deze accenten komen aan bod tijdens de cursus. Verder wordt besproken hoe duidelijk gemaakt moet worden wat wel en wat niet onder een schoon huis valt. Het is van belang dat de gemeente hier een standpunt over heeft bepaald en dat dit in de beleidsregels wordt opgenomen. De beleidsregels van Stimulansz kunnen voor abonnees als basis dienen. Daarna zal er concreet geïndiceerd moeten worden. Dat kan in de vorm van een rollenspel. Het is de keuze van de gemeente of gesprekstechniek onderdeel van deze cursus moet zijn. Als dat zo is zou de cursus met een dagdeel moeten worden uitgebreid. Na deze cursus zijn indicatiestellers in staat op een adequate wijze een resultaatgerichte indicatie te stellen en op papier te zetten, inclusief plussen en minnen! 16