Embedden: Auteursrechtelijk relevant?

Transcriptie

1 Embedden: Auteursrechtelijk relevant? Naam: Suzanne Gordijn Studentnummer:

2 Embedden: Auteursrechtelijk relevant? Naam: Suzanne Gordijn Adres: adres: Maand en Jaar: september 2011 Scriptiebegeleider: Aantal woorden: mr. dr. L. Guibault (exclusief: voorblad, inhoudsopgave, bronnenlijst en voetnoten) 1

3 Inhoudsopgave: Inleiding... p. 4 Probleemstelling... p. 5 Plan van aanpak... p. 6 Afbakening... p. 6 Hoofdstuk 1 Wat is embedden?... p Inleiding... p De hyperlink... p De surface en deep link... p De framed link... p De inline link... p De embedded link... p. 10 Hoofdstuk 2 Wettelijke basis van de uitsluitende rechten... p Inleiding... p De Europese Auteursrechtrichtlijn... p De uitsluitende rechten... p Het reproductierecht... p Het recht van mededeling van werken aan het publiek, met inbegrip van beschikbaarstelling van werken aan het publiek... p De Nederlandse Auteurswet... p De uitsluitende rechten... p Het verveelvoudigingsrecht... p Het openbaarmakingsrecht... p. 19 Hoofdstuk 3 Is embedden verveelvoudigen?... p Inleiding... p Zijn de surface en deep link te kwalificeren als verveelvoudigingen?... p Is de framed link te kwalificeren als een verveelvoudiging?... p Is de inline link te kwalificeren als een verveelvoudiging?... p Is de embedded link te kwalificeren als een verveelvoudiging?... p. 29 2

4 Hoofdstuk 4 Is embedden openbaarmaken?... p Inleiding... p Zijn de surface en deep link te kwalificeren als openbaarmakingen?... p Is de framed link te kwalificeren als een openbaarmaking?... p Is de inline link te kwalificeren als een openbaarmaking?... p Is de embedded link te kwalificeren als een openbaarmaking?... p. 38 Hoofdstuk 5 Conclusie... p. 42 Geraadpleegde bronnen... p. 44 Aangehaalde literatuur... p. 44 Jurisprudentie... p. 49 Parlementaire stukken... p. 51 3

5 Inleiding In 2008 werd in de media bekend dat Buma/Stemra 1 van plan was om een licentieregeling met vergoedingen voor gebruik van embedded links naar muziekwerken in te voeren. Het standpunt van Buma/Stemra dat centraal stond voor de plannen was: Dat bij het embedden van muziekfiles verscheidene auteursrechtelijk relevante handelingen plaatsvinden die ieder op zich onderworpen zijn aan voorafgaande toestemming van de creatieve eigenaars zoals schrijvers, componisten en uitgevers 2. Om de belangen van creatief Nederland veilig te stellen achtte Buma/Stemra het noodzakelijk om ten aanzien van het gebruik van muziek door middel van embedded links een licentieregeling met vergoedingen in te voeren. Naar aanleiding van deze plannen werden door Buma/Stemra persberichten 3 uitgegeven en s verstuurd naar eigenaren van internetpagina s met muziek in embedded files, 4 waarin de nieuwe plannen werden aangekondigd. De persberichten en s zorgden voor veel discussie. Er werden vraagtekens gezet bij het standpunt van Buma/Stemra dat bij embedden sprake zou zijn van verscheidene auteursrechtelijke handelingen die de toestemming van de auteur behoeven. Terwijl de discussie over dit standpunt nog in volle gang was, verscheen er een bijzondere uitspraak van het Hof Den Bosch, met daarin de volgende overweging: In de rechtspraak en juridische literatuur wordt vrij eensgezind aangenomen dat een embedded link wel een openbaarmaking inhoudt 5. Veel geuite kritiek op deze uitspraak is dat dit beslist niet eensgezind kan worden aangenomen en dat het erop lijkt dat de rechter deze uitspraak rechtstreeks uit een door de advocaat van MyP2P 6 geschreven artikel 7 heeft overgenomen. 8 De discussie bereikte ook de politiek. Door de fracties van CDA, PvdA en D66 werden Kamervragen gesteld, waarin de zorgen over de onduidelijkheid rond het onderwerp embedden 1 De collectieve rechtenorganisatie die de belangen van muziekauteurs behartigt. 2 Vergoedingen muziekgebruik via embedded files tot 2011 van de baan, Buma/Stemra 4 januari 2010, 3 Nieuwe brochure digitale tarieven 2010, Buma/Stemra 1 oktober 2009, NL/OverBumaStemra/Actueel/brochuredigitaletarieven2010.htm; en Buma/Stemra maakt tarieven webcasts op doelsites bekend, Buma/Stemra 30 juli 2009, NL/OverBumaStemra/Actueel/tarievenwebcasts.htm. 4 Bijvoorbeeld aan My Own Music Industry, zie: Under heavy fire deel 2, My Own Music Industry 6 februari 2008, 5 Hof Den Bosch12 januari 2010, IER 2010/3, p , m.nt. J.M.B. Seignette, r.o (MyP2P). 6 MyP2P was in deze zaak de partij die werd aangesproken wegen auteursrechtinbreuk. 7 D. Linders, Volgende slachtoffer Buma tarieven embedded muziek, Solv 25 augustus 2009, 8 A. Engelfriet, Embedden nu toch openbaar maken?, Ius mentis 14 januari 2010, blog.iusmentis.com/2010/01/14/embedden-nu-toch-openbaar-maken/. 4

6 werden uitgedrukt. 9 De reactie van de regering was: Op dit moment staat nog niet eensluidend vast of het embedden van een file een auteursrechtelijke openbaring is. 10 Daarbij wordt opgemerkt dat de uitspraak van het Hof Den Bosch niet ziet op embedden maar op hyperlinken. Bovendien was het een uitspraak in hoger beroep op een voorlopige voorziening 11. Ook de politiek zet dus vraagtekens bij de eerste uitspraak in Nederland die oordeelt over de auteursrechtelijke relevantie van embedden. Naar aanleiding van alle commotie heeft Buma/Stemra besloten om de plannen ten aanzien van particulieren voorlopig niet uit te voeren. 12 Bij commerciële exploitatie van embedded links worden de plannen inmiddels wel uitgevoerd. Naar aanleiding van de weigering van Nederland.fm om aan de plannen mee te werken is een kort geding door Buma aanhangig gemaakt. 13 In dit kort geding kwam de rechter niet toe aan de beantwoording van de vraag of een embedded link een auteursrechtelijk relevante handeling oplevert omdat Buma/Stemra wegens gebrek aan spoedeisend belang niet ontvankelijk werd verklaard. 14 Buma/Stemra en Nederland.fm sturen nu samen aan op een bodemprocedure. 15 Er komt vooralsnog dus geen einde aan de discussies en er blijft veel onduidelijkheid over het onderwerp embedden binnen het auteursrecht bestaan. Probleemstelling Het doel van deze scriptie is om een beargumenteerd antwoord te vinden op de volgende centrale probleemstelling: Valt het embedden van een werk onder het uitsluitende recht van de auteursrechthebbende? 9 Aanhangsel Handelingen II 2009/10, nr. 637, Kamerstukken II 2009/10, , nr. 21 & Kamerstukken II 2009/10, , nr Kamerstukken II 2009/10, , nr. 26, p Kamerstukken II 2009/10, , nr. 26, p Buma/Stemra komt internetgebruikers tegemoet, Buma Stemra 9 oktober 2009, NL/OverBumaStemra/Actueel/BS+komt+internetgebruikers+tegemoet.htm. 13 O. van Miltenburg, Buma naar de rechter om embedden radiostreams NederlandFM, Tweakers 28 april 2011, tweakers.net/nieuws/74149/buma-naar-de-rechter-om-embedden-radiostreams-nederlandfm.html. 14 Rb. Den Haag 8 juli 2011, LJN BR Nog geen uitspraak embedden radiostream, Nu.nl 8 juli 2011, 5

7 Plan van aanpak In het eerste hoofdstuk geef ik uitleg over de technische achtergrond van het embedden. Wat is embedden eigenlijk? Eerst leg ik de techniek van het internet en de werking van een hyperlink kort uit. Vervolgens zet ik de verschillende vormen van hyperlinken uiteen, waaronder de embedded link. In het tweede hoofdstuk komt de wettelijke basis van de uitsluitende rechten van de auteurs aan bod. Ik geef hierbij uitleg aan de uitsluitende rechten aan de hand van jurisprudentie. Ik behandel eerst de Europese Auteursrechtrichtlijn en vervolgens de Nederlandse Auteurswet. In de twee volgende hoofdstukken geef ik een overzicht van de stand van zaken ten aanzien van het verveelvoudigingsrecht en het openbaarmakingsrecht. Hierbij doe ik onderzoek, aan de hand van rechtspraak en literatuur, naar de status van handelingen vergelijkbaar met embedden, om zo een antwoord te vinden op de vraag of embedden onder het uitsluitend recht van de rechthebbende valt. Ten slotte volgt in hoofdstuk 5 mijn conclusie. Afbakening In dit onderzoek concentreer ik me op het in Nederland geldende recht, waarbij ook Europees recht van belang is. Ter inspiratie maak ik enige vergelijkingen met het Duitse recht, waarbij ik me voornamelijk richt op de jurisprudentie. Het onderzoek heeft slechts betrekking op de uitsluitende rechten: het verveelvoudigingsrecht en het openbaarmakingsrecht. De persoonlijkheidsrechten en de naburige rechten blijven in deze scriptie buiten beschouwing. 6

8 Hoofdstuk 1 Wat is embedden? 1.1 Inleiding Om te kunnen onderzoeken of het embedden van een werk onder het uitsluitend recht van de auteursrechthebbende kan vallen, moet eerst een omschrijving worden gegeven van embedden. Wat is embedden eigenlijk? Bij embedden wordt gebruik gemaakt van een embedded link. De embedded link is één van meerdere soorten hyperlinks. Om een volledige omschrijving te geven van embedden omschrijf ik eerst de hyperlink in het algemeen en de techniek daarvan. Daarna volgt de omschrijving van de verschillende soorten van hyperlinks: de surface link, de deep link, de framed link, inline link en ten slotte de embedded link. 1.2 De hyperlink Internetpagina s zijn opgebouwd door het gebruik van Hypertext Markup Language, ofwel HTML. HTML bevat informatie over de opmaak van de internetpagina en koppelingen naar andere internetpagina s. Door middel van de HTML-codes weet de webbrowser: waar nieuwe alinea s beginnen, of de tekst dikgedrukt moet worden weergegeven, welke koppelingen er op welke plaats op de pagina moeten komen. Kortom: het geeft aan hoe de pagina er uit komt te zien. 16 Zonder HTML zou elke internetpagina worden weergegeven als een blok tekst zonder enige vorm van opmaak. 17 Een link is zo een HTML-code. Een link is een koppeling op een internetpagina die verwijst naar een andere internetpagina. Met een link kan worden gekoppeld naar een gehele internetpagina of naar elementen van een andere internetpagina, zoals plaatjes en filmpjes. Door het gebruik van links is het hele internet aan elkaar gekoppeld. Er is niet langer sprake van losse internetpagina s, maar van een web van gekoppelde informatie. 18 Hyperlink is een overkoepelende term voor meerdere soorten links. Bij de vraag of er sprake is van een auteursrechtelijk relevante handeling is het onderscheid tussen deze links van groot belang. De 16 J.G.L. Wees & W.G. van der Renden, Internet voor juristen, Kluwer: Deventer 1998, p J.R. Kuester & P.A. Nieves, Hyperlinks, frames and meta-tags: an intellectual property analysis, 38 IDEA: The Journal of Law and Technology , 18 J.G.L. Wees & W.G. van der Renden, Internet voor juristen, Kluwer: Deventer 1998, p

9 te onderscheiden vormen van hyperlinks zijn: surface links, deep links, framed links, inline links en de embedded links. 1.3 De surface en deep links De meest bekende en gebruikte vormen van hyperlinks zijn de surface link en de deep link. Dit soort hyperlinks worden meestal gepresenteerd als een gekleurde, onderstreepte of vetgedrukte tekst of als een plaatje. Door de tekst of het plaatje aan te klikken wordt de andere internetpagina weergegeven door het webbrowserprogramma. Je springt als het ware naar de andere internetpagina. Bij deze vorm van linken wordt er verbinding gemaakt met de pagina waarnaar verwezen wordt en wordt gelijktijdig de verbinding met de internetpagina waarop de link is geplaatst verbroken. 19 De mogelijkheid om van de ene naar de andere internetpagina te springen, is een essentieel onderdeel van het internet. Hierdoor wordt het voor de gebruiker van het internet mogelijk gemaakt om informatie van verschillende internetpagina s snel te vergaren. 20 Bij de surface link wordt je verwezen naar de homepage van een internetpagina, waarna je binnen de site verder kan zoeken naar relevante informatie. Zie hieronder een voorbeeld van een surface link naar de homepage van de NOS: Links de internetpagina met de surface link en rechts het resultaat van het aanklikken van de link. Voor eigenaren van websites waarbij alleen advertenties op de homepage zijn geplaatst en niet op een dieper gelegen internetpagina, is de homepage van groot commercieel belang. Op de homepage worden dan namelijk de bezoekersaantallen, waaraan de advertentie-inkomsten zijn verbonden, geregistreerd. Voor deze eigenaren heeft de surface link, dus vaak de voorkeur Zie: J.R. Kuester & P.A. Nieves, Hyperlinks, frames and meta-tags: an intellectual property analysis, 38 IDEA: The Journal of Law and Technology , 20 J.R. Kuester & P.A. Nieves, Hyperlinks, frames and meta-tags: an intellectual property analysis, 38 IDEA: The Journal of Law and Technology , 21 H. de Muynck, Informatica: Juridische aspecten: een overzicht, Lannoo: Tielt 2004, p

10 De deep link gaat een stap verder dan de surface link. Een deep link verwijst niet naar de homepage, maar naar een dieper gelegen internetpagina. Een deep link omzeilt dus de homepage en verwijst direct naar de internetpagina waar de relevante informatie op staat. Hierdoor daalt het bezoekersaantal op de homepage en daarmee de inkomsten van eigenaren van websites waarbij alleen advertenties zijn geplaatst op de homepage. 22 Zie hieronder een voorbeeld van een deep link naar een artikel op een dieper gelegen internetpagina op de website van de NOS: Links de internetpagina met de deep link en rechts het resultaat van het aanklikken van de link. 1.4 De framed link Een framed link is een hyperlink waarbij de internetpagina waarnaar de link verwijst wordt geopend in een kader; een frame op de internetpagina waarop de link is aangebracht. Het verschil met de surface en deep link is, dat de internetpagina waarop de link is aangebracht niet verdwijnt door het openen van de link, maar dat (een deel van) de internetpagina zichtbaar blijft. Zie hieronder een voorbeeld van een framed link naar de homepage van de NOS: 22 H. de Muynck, Informatica: Juridische aspecten: een overzicht, Lannoo: Tielt 2004, p

11 Door deze techniek kan de geopende link deel lijken uit te maken van de internetpagina die ernaar verwijst. Daardoor is het niet duidelijk dat de informatie oorspronkelijk van een andere internetpagina afkomstig is De inline link Links de De internetpagina inline link maakt met de het framed voor link de en eigenaar rechts van een internetpagina mogelijk om een object van een de originele andere homepage internetpagina van de NOS. te integreren binnen de eigen internetpagina. Dit object bestaat meestal uit een bepaalde afbeelding, zoals een logo of een foto. 24 Het object wordt getoond zonder dat de gebruiker de link hoeft te activeren en zonder dat de internetpagina wordt verlaten. De link maakt verbinding met de internetpagina waar de afbeelding oorspronkelijk vandaan komt, waarna het webbrowserprogramma de afbeelding op de internetpagina weergeeft. 25 Voor de gebruiker lijkt het dan alsof de afbeelding onderdeel is van de internetpagina waarop de link is aangebracht. Zie hieronder een voorbeeld van een inline link naar een foto op de website van de NOS: Links de internetpagina met de inline link en rechts de foto op de originele internetpagina van de NOS. 1.6 De embedded link De link waar het in deze scriptie om draait is de embedded link. De embedded link lijkt veel op de inline link. Het verschil zit hem in het object waarnaar wordt gelinkt. Bij inline links is dit een 23 K.J. Koelman, annotatie bij: Rb. Leeuwarden (vrz.) 30 oktober 2003, LJN AN4570, AMI 2004, p. 32. (Vriend/Batavus). 24 D. Lakerveld & M. van der Linden-Smith, Verboden Links, NJB , p Zie ook: S. Ott, Technical Background. What are links and frames?, Links and Law, 10

12 stilstaand object, zoals een foto, en bij de embedded links is het een afspeelbaar object, zoals een filmpje, een muzieknummer of een radiostream. 26 De embedded link is dus een link naar een object dat kan worden afgespeeld. Dit object bevindt zich op een andere internetpagina. De link maakt verbinding met de internetpagina waarop het object oorspronkelijk is geplaatst, waarna de webbrowser het object weergeeft. Om het object daadwerkelijk af te kunnen laten spelen heeft de webbrowser aanvullende software nodig. 27 De embedded link bestaat daarom naast de link naar het multimedia-object, ook uit een aanwijzing voor de webbrowser over de te gebruiken software. Deze software, dient al aanwezig te zijn op de computer van de gebruiker. Is de aanvullende software niet aanwezig dan wordt het object niet afgespeeld. 28 Is de software wel aanwezig dan verschijnt bij het openen van de internetpagina met de link, direct een multimediaspeler met het af te spelen object op de internetpagina. Er hoeft dus geen link te worden aangeklikt om deze speler te laten verschijnen. 29 Ook bij de embedded link lijkt het dan net alsof het object onderdeel is van de internetpagina waarop de link is aangebracht. Zie hieronder een voorbeeld een embedded link naar een filmpje op de website van de NOS: Links de internetpagina met de embedded link en rechts het filmpje op de originele internetpagina van de NOS. 26 H. de Jong, Beschrijving embed element, Handleiding HTML 20 maart 2008, 27 Hierbij moet worden gedacht aan software als: Adobe Shockwave of Realplayer. 28 Plug-in basics, Netscape, devedge-temp.mozilla.org/library/manuals/2002/plugin/1.0/intro.html. 29 Vaak moet het afspelen nog wel worden gestart, dit kan ook automatisch. 11

13 Hoofdstuk 2 Wettelijke basis van de uitsluitende rechten 2.1 Inleiding Nu de technische kant van embedden duidelijk is geworden, ga ik in op de rechten die een rol spelen bij de vraag of het embedden van een werk onder de uitsluitende rechten van de auteursrechthebbende kan vallen. Ik ga in op de uitsluitende rechten die een rol kunnen spelen, de wettelijke basis daarvan en de uitleg die eraan moet worden gegeven. Eerst komt de Europese Auteursrechtrichtlijn aan bod en vervolgens de Nederlandse Auteurswet. De vraag of embedden valt onder een van de uitsluitende rechten wordt beantwoord in de hoofdstukken 3 en De Europese Auteursrechtrichtlijn De uitsluitende rechten De uitsluitende rechten van de rechthebbende, zijn Europees geharmoniseerd in de Richtlijn van Het Europees Parlement en de Raad van 21 mei 2001, betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het Auteursrecht en de Naburige Rechten in de Informatiemaatschappij (hierna: de Auteursrechtrichtlijn). 30 De richtlijn is bedoeld om de toepassing van het auteursrecht en de naburige rechten in een digitale omgeving zeker te stellen. 31 Bij het definiëren van de uitsluitende rechten is dus rekening gehouden met de invloeden van het internet. De uitsluitende rechten zijn terug te vinden in hoofdstuk II van de Auteursrechtrichtlijn, in artikel 2 tot en met 4. Voor de vraag of het embedden van een werk onder de uitsluitende rechten van de auteursrechthebbende kan vallen, zijn het reproductierecht als omschreven in artikel 2 Auteursrechtrichtlijn en het recht van mededeling van werken aan het publiek, met inbegrip van de beschikbaarstelling van werken aan het publiek, als omschreven in artikel 3 lid 1 Auteursrechtrichtlijn relevant Het reproductierecht Het reproductierecht is van belang bij de vraag of een embedded link kan worden gekwalificeerd als een verveelvoudiging. Het reproductierecht omvat niet het in Nederland bekende bewerkingsrecht. 30 Richtlijn 2001/29/EG van het Europese Parlement en de Raad van 21 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het Auteursrecht en de Naburige Rechten in de Informatiemaatschappij (PbEU 2001, L167/10). 31 M. Vivant, Directive 2001/29/EC on the harmonization of certain aspects of copyright and relating rights in the information society, in: A.R. Lodder & H.W.K. Kaspersen (red.), edirectives: Guide to European Union Law on E-Commerce. Commentary on the Directives on Distance Selling, Electronic Signature, Electronic Commerce, Copyright in the Information Society, and Data Protection, Den Haag: Kluwer Law International 2002, p

14 Het bewerkingsrecht wordt in zijn geheel niet geharmoniseerd door de Auteursrechtrichtlijn. 32 Het reproductierecht wordt omschreven in artikel 2 van de Auteursrechtrichtlijn en bestaat uit het uitsluitende recht om de directe of indirecte, tijdelijke of duurzame, volledige of gedeeltelijke reproductie, met welke middelen en in welke vorm dan ook, toe te staan of te verbieden. Het reproductierecht omvat zowel reproducties in analoge als in digitale vorm. Het is niet van belang door welk middel of op wat voor een drager de reproductie wordt gemaakt. Doordat zowel de duurzame als de tijdelijke reproductie onder het uitsluitende recht valt, is dit recht vooral op het internet, erg ruim. Vrijwel elke verzending als de ontvangst, en ook het gebruik van informatie op internet gaat met een vorm van tijdelijke opslag gepaard. 33 Ook bij het gebruik van een link door de gebruiker, wordt zowel op het scherm als in het tijdelijke geheugen een reproductie gecreëerd. De enige verplicht op te nemen uitzondering van de Auteursrechtrichtlijn, artikel 5 lid 1, beperkt dit wel erg ruime reproductierecht en kan daarom relevant zijn bij de kwalificatie van embedded links. Het doel van deze uitzondering is het technisch kopiëren in het tijdelijke geheugen dat niet als zelfstandige exploitatiehandeling is aan te merken, buiten het uitsluitende recht van de rechthebbende te houden. 34 De tijdelijke reproductie die louter wordt veroorzaakt door gebruik van het werk geldt dus niet als een rechtens relevante handeling. 35 In overweging 33 maakt de richtlijn duidelijk dat caching 36 en browsen 37 in de meeste gevallen niet onder het uitsluitend recht van de rechthebbende vallen. 38 De uitzondering is van toepassing wanneer er aan vijf cumulatieve voorwaarden is voldaan. Ten eerste moet de reproductie tijdelijk zijn. Ten tweede moet de reproductie van voorbijgaande of incidentele aard zijn. Ten derde moet de reproductie een integraal en essentieel onderdeel zijn van een technisch procedé. Ten vierde moet het technisch procedé worden toegepast met als enig doel de doorgifte in een netwerk tussen derden door een tussenpersoon of rechtmatig gebruik van het werk mogelijk te maken. En ten slotte mag de reproductiehandeling geen zelfstandige economische waarde bezitten. 32 S. Bechtold, Comment on Directive 2001/29/EC, in: T. Dreier P.B. & Hugenholtz (red.), Concise European Copyright Law, Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International 2006, p P.B. Hugenholtz, Het auteursrecht, het internet en de informatiesnelweg, NJB 1995, p P.B. Hugenholtz, Brussels broddelwerk. Recht en krom in de Auteursrechtrichtlijn, AMI, 2001, p S. Bechtold, Comment on Directive 2001/29/EC, in: T. Dreier en P.B. Hugenholtz (red.), Concise European Copyright Law, Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International 2006, p De tijdelijke opslag in het werkgeheugen zodat het herhaald opvragen van gegevens wordt versneld. 37 Elektronisch bladeren, surfen, op het internet. 38 Sommige vormen van caching vallen niet onder de uitzondering. Bijvoorbeeld wanneer de reproductie ook nog beschikbaar is wanneer het origineel al van internet is verwijderd, zie: Hof van Beroep Brussel 5 mei 2011, R.nr. 2011/2999, 817, IEF 9634 (Google/Copiepresse). 13

15 In het arrest Infopaq van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ EU) heeft het Hof uitleg gegeven over deze uitzondering. 39 In deze zaak hadden Deense uitgevers van kranten de informatieverkoper Infopaq voor de rechter gedaagd wegens auteursrechtinbreuk. Infopaq maakten met behulp van data capture samenvattingen van artikelen voor hun klanten. 40 Het HvJ EU moest in deze zaak beoordelen of er sprake was van een reproductie in de zin van artikel 2 Auteursrechtrichtlijn en indien daarvan sprake was, of deze reproductie viel onder de uitzondering van artikel 5 lid 1 Auteursrechtrichtlijn. In dit arrest gaat het HvJ EU in op de voorwaarde dat de reproductie van voorbijgaande aard moet zijn. Van voorbijgaande aard betekent volgens het Hof dat de levensduur van de reproductie beperkt moet zijn tot hetgeen noodzakelijk is voor de goede werking van het technische procedé en dat de reproductie automatisch, dus zonder handeling van de gebruiker, moet worden verwijderd. 41 Meer in het algemeen herinnert het HvJ EU eraan, dat cumulatief moet worden voldaan aan de voorwaarden van artikel 5 lid 1 Auteursrechtrichtlijn. 42 Het Hof geeft bovendien aan dat de uitzondering niet te ruim mag worden opgevat. Een uitzondering als die van artikel 5 lid 1, die derogeert aan een in de Richtlijn vastgesteld algemeen rechtsbeginsel moet immers volgens vaste rechtspraak eng worden uitgelegd. 43 Het Hof verwijst hierbij naar de driestappentoets als neergelegd in artikel 5 lid 5 Auteursrechtrichtlijn. Op grond daarvan mogen uitzonderingen alleen worden toegepast in bepaalde bijzondere gevallen, waarbij geen afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van het werk of ander beschermd materiaal, en de wettige belangen van de rechthebbende daarbij niet onredelijk worden geschaad. 44 Bovendien moeten de voorwaarden volgens het Hof worden uitgelegd in het licht van de rechtszekerheid voor de auteurs voor wat de bescherming van hun werken betreft HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08, AMI 2009, p , m.nt. K.J. Koelman, IER 2009, p , m.nt. F.W. Grosheide (Infopaq). 40 De data capture hield in dat de kranten werden ingescand, van de scan tekstbestanden werden gemaakt die vervolgens werden doorzocht met behulp van zoektermen. Bij het aantreffen van een zoekwoord werd een fragment van elf woorden aangemaakt dat werd verwerkt in een totaaloverzicht. Dat werd ten slotte uitgeprint. 41 HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08, AMI 2009, p , m.nt. K.J. Koelman, IER 2009, p , m.nt. F.W. Grosheide, r.o (Infopaq). 42 HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08, AMI 2009, p , m.nt. K.J. Koelman, IER 2009, p , m.nt. F.W. Grosheide, r.o. 55 (Infopaq). 43 HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08, AMI 2009, p , m.nt. K.J. Koelman, IER 2009, p , m.nt. F.W. Grosheide, r.o. 57 (Infopaq). 44 HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08, AMI 2009, p , m.nt. K.J. Koelman, IER 2009, p , m.nt. F.W. Grosheide, r.o. 58 (Infopaq). 45 HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08, AMI 2009, p , m.nt. K.J. Koelman, IER 2009, p , m.nt. F.W. Grosheide, r.o. 59 (Infopaq). 14

16 2.2.3 Het recht van mededeling van werken aan het publiek, met inbegrip van beschikbaarstelling van werken aan het publiek Het recht van mededeling van werken aan het publiek, met inbegrip van beschikbaarstelling van werken aan het publiek, is van belang bij de vraag of een embedded link kan worden gekwalificeerd als een openbaarmaking. In artikel 3 lid 1 van de Auteursrechtrichtlijn wordt het recht van mededeling van werken aan het publiek omschreven. Dit recht ziet op immateriële openbaarmakingen. Dit zijn openbaarmakingen waarbij het publiek in staat wordt gesteld om een werk te horen of te zien, zonder daarbij beschikking te krijgen over stoffelijke exemplaren. Artikel 3 lid 1 is beperkt tot mededelingen van werken aan het publiek op afstand. 46 Het recht ziet dus niet op mededelingen aan het publiek waarbij het publiek aanwezig is, zoals een theateruitvoering of een concert. Voor auteurs geldt ingevolge artikel 3 lid 1 dat zij het uitsluitende recht hebben: De mededeling van hun werken aan het publiek, per draad of draadloos, met inbegrip van de beschikbaarstelling van hun werken op zodanige wijze dat deze voor leden van het publiek op een door hen individueel gekozen plaats en tijd toegankelijk zijn, toe te staan of te verbieden. Het recht van beschikbaarstelling van werken aan het publiek is een bijzondere vorm van mededeling van een werk aan het publiek. 47 Er is sprake van beschikbaarstelling van een werk aan het publiek wanneer dat werk on-demand, op een door de gebruiker gekozen plaats en tijd, toegankelijk is. 48 Voorbeelden zijn het werk als download aanbieden op een internetpagina, video-on-demand en gedeelde online filmpjes zoals op YouTube. 49 Wanneer het werk wordt aangeboden op een wijze waarbij het publiek geen individuele invloed heeft op de plaats en tijd van de toegankelijkheid, dan is niet het recht van beschikbaarstelling van werken aan het publiek, maar het meer algemene recht van mededeling van werken aan het publiek van toepassing. 50 Hierbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan normale tv-uitzendingen, radio-uitzendingen, livestreams en internetradio Zie overweging 23 van de Auteursrechtrichtlijn. 47 S. von Lewinski & M.M. Walter, Article 3 Right of communication to the public, in: M.M. Walter & S. von Lewinski (red.), European Copyright Law. A Commentary, Oxford: Oxford University Press 2010, p Zie ook: S. Bechtold, Comment on Directive 2001/29/EC, in: T. Dreier & P.B. Hugenholtz (red.), Concise European Copyright Law, Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International 2006, p C.J. Angelopoulos, Creative Commons and Related Rights in Sound Recordings: Are the Two Systems Compatible?, in: L. Guibault & C.J. Angelopoulos (red.), Open Content Licensing: From Theory to Practice, Amsterdam: Amsterdam University Press, 2011, p Zie ook: S. Bechtold, Comment on Directive 2001/29/EC, in: T. Dreier & P.B. Hugenholtz (red.), Concise European Copyright Law, Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International 2006, p Alleen vormen van internetradio waarop de luisteraar geen invloed heeft. Zie ook: M. van Eechoud e.a., Harmonizing European Copyricht Law. The Challenges of Better Lawmaking (Information Law Series 19), Alphen aan de Rijn: Kluwer Law International 2009, p. 91. En: C.J. Angelopoulos, Creative Commons and Related 15

17 Aan het recht van mededeling van werken aan het publiek, met inbegrip van het recht op beschikbaarstelling van werken aan het publiek, komt een ruime opvatting toe. 52 Dit blijkt onder andere uit het hoge beschermingsniveau dat wordt weergegeven in overweging 23 van de Richtlijn. Daarin wordt ten aanzien van het recht van mededeling van een werk aan het publiek overwogen dat: ( ) Aan dit recht moet een ruime betekenis worden gegeven die iedere mededeling omvat die niet op de plaats van oorsprong van de mededeling aanwezig publiek wordt gedaan. Dit recht dient zich uit te strekken tot elke doorgifte of wederdoorgifte van een werk aan het publiek, per draad of draadloos, met inbegrip van uitzending. Dit recht heeft geen betrekking op enige andere handeling. Bovendien blijkt uit overwegingen 9 en 10 dat er steeds van een hoog beschermingsniveau moet worden uitgegaan en dat een adequate rechtsbescherming noodzakelijk is. Dit alles moet bijdragen aan de ontwikkeling en instandhouding van creativiteit. Een beperking op deze ruime opvatting is terug te vinden in overweging 27, waaruit blijkt dat de beschikbaarstelling van fysieke faciliteiten om een mededeling mogelijk te maken of te verrichten, op zich geen mededeling is in de zin van de Auteursrechtrichtlijn. Een hyperlink, in welke vorm dan ook, is geen fysieke faciliteit en daarom zullen de plaatsers van hyperlinks op deze beperking dus geen beroep kunnen doen. Ingevolge het derde lid wordt het recht van mededelingen van werken aan het publiek, met inbegrip van het recht op beschikbaarstelling van werken aan het publiek, niet uitgeput door enige eerdere mededeling van het werk aan het publiek of een eerdere beschikbaarstelling van een werk aan het publiek en omvat het dus ook de secundaire openbaarmaking. 53 Secundair openbaar maken houdt in dat een in een radio- of televisieprogramma opgenomen werk, wat op hetzelfde moment door een primair openbaarmaker openbaar wordt gemaakt, gelijktijdig verder openbaar wordt gemaakt door een ander organisme. 54 Een voorbeeld van een secundaire openbaarmaking is de gelijktijdige kabeldoorgifte van radioprogramma s die via de ether worden uitgezonden. De secundaire openbaarmaking kan bij de kwalificatie van embedded links van belang zijn ten aanzien van het embedden van internetradio en livestreams. In een later hoofdstuk ga ik hier nader op in. Uit de Richtlijn valt niet op te maken wat heeft te gelden als publiek. Ten aanzien van het begrip publiek bij het recht op mededeling van een werk aan het publiek is meer duidelijkheid gekomen Rights in Sound Recordings: Are the Two Systems Compatible?, in: L. Guibault & C.J. Angelopoulos (red.), Open Content Licensing: From Theory to Practice, Amsterdam: Amsterdam University Press, 2011, p S. von Lewinski & M.M. Walter, Article 3 Right of communication to the public, in: M.M. Walter & S. von Lewinski (red.), European Copyright Law. A Commentary, Oxford: Oxford University Press 2010, p Zie ook: S.K. Sukhram & P.B. Hugenholtz, Het mobiele internet, AMI 2003, p D.J.G. Visser, Het embedden van een YouTube-filmpje op een Hyves-pagina, Mediaforum , p

18 door het door het HvJ EU gewezen arrest Hoteles Rafael. 55 In deze zaak draaide het om de vraag of het doorgeven van een uitgezonden signaal door middel van televisietoestellen in hotelkamers een mededeling aan het publiek oplevert in de zin van artikel 3 lid 1 Auteursrechtrichtlijn. Het draaide mede om de vraag of de gasten van het hotel, die zich vaak alleen of binnen een privékring in de kamer bevinden, als publiek moeten worden aangemerkt. Het Hof herinnert er bij de beoordeling in dit arrest aan dat het begrip "publiek" in de gehele Europese Unie autonoom en op eenvormige wijze behoort te worden uitgelegd. 56 Het Hof legt vervolgens het begrip publiek uit aan de hand van een verwijzing naar de betekenis die het Hof aan het begrip publiek heeft gegeven in de arresten Mediakabel 57 en Lagardère, 58 namelijk: Een onbepaald aantal potentiële televisiekijkers. Deze uitleg geldt ook voor het begrip publiek bij het recht op mededeling van werken aan het publiek. 59 Meer in het algemeen dient er dus sprake te zijn van een mededeling aan een onbepaald aantal potentiële 60 waarnemers, wil er sprake zijn van een mededeling van het werk aan het publiek. 61 Uit de literatuur blijkt dat er in elk geval geen sprake is van publiek wanneer er sprake is van een privékring, zoals een familie-, of vriendenkring De Nederlandse Auteurswet De uitsluitende rechten De lidstaten waren verplicht om de Auteursrechtrichtlijn om te zetten naar nationaal recht. In 2004 is de Auteursrechtlijn in de Nederlandse Auteurswet geïmplementeerd. De uitsluitende rechten zijn terug te vinden in artikelen 1 en 12 tot en met 14 Auteurswet. Artikel 1 bevat het principe en de artikelen 12 tot en met 14 de uitwerking daarvan. Volgens het principe van 55 HvJ EU 12 december 2006, C-306/05, Mediaforum 2007, p , m.nt. D.J.G. Visser, AMI 2007, p. 47, m.nt. K.J. Koelman (Hoteles Rafael). Zie ook het latere arrest: HvJ EU 18 maart 2010, C-136/09, AMI 2010, p. 136 (Organismus Sillogikis Diacheirisis/Divani Akropolis Anonimi). 56 HvJ EU 12 december 2006, C-306/05, Mediaforum 2007, p , m.nt. D.J.G. Visser, AMI 2007, p. 47, m.nt. K.J. Koelman, r.o. 31 (Hoteles Rafael). 57 HvJ EU 2 juni 2005, C-89/04, Mediaforum 2005, p , m.nt. R.D. Chavannes, r.o. 30 (Mediakabel). 58 HvJ EU 14 juli 2005, C-192/04, AMI 2006, p , m.nt. J.M.B. Seignette, r.o. 31 (Lagardère). 59 Zie ook: D.J.G Visser, annotatie bij: HvJ EU 12 december 2006, C-306/05, Mediaforum 2007, p (Hoteles Rafael). 60 Het is dus niet noodzakelijk dat het publiek gebruik maakt van de mogelijkheid tot toegang. Zie ook: HvJ EU 12 december 2006, C-306/05, Mediaforum 2007, p , m.nt. D.J.G. Visser, AMI 2007, p. 47, m.nt. K.J. Koelman (Hoteles Rafael), r.o. 43; en de Nederlandse rechtspraak inzake videocabines: Hof Den Haag 1 december 1994, rolnr. 93/155, AMI 1995, p HR 16 juni 2009, LJN BH7602, NJ 2009, 290 (concl. A-G Verkade), r.o van de conclusie (BUMA/Chellomedia). 62 S. von Lewinski & M.M. Walter, Article 3 Right of communication to the public, in: M.M. Walter & S. von Lewinski (red.), European Copyright Law. A Commentary, Oxford: Oxford University Press 2010, p

19 artikel 1 Auteurswet heeft de auteursrechthebbende het uitsluitende recht het door het auteursrecht beschermde werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. 63 Openbaar maken en verveelvoudigen zijn flexibele, ruime begrippen en bovendien technologieneutraal. De nieuwe exploitatievormen, ontstaan in de digitale omgeving, zijn hier in verloop van tijd geruisloos ondergebracht. 64 Dat heeft ervoor gezorgd dat bij implementatie van de Auteursrechtrichtlijn in de Nederlandse Auteurswet slechts beperkte wijziging van de uitsluitende rechten noodzakelijk was Het verveelvoudigingsrecht De artikelen 13 en 14 Auteurswet geven de uitwerking van het recht om een werk te verveelvoudigen. Een definitie van het begrip verveelvoudiging wordt daarmee echter niet gegeven. Er wordt slechts een niet-limitatieve omschrijving gegeven van wat valt onder het recht een werk te verveelvoudigen. Onder verveelvoudigen valt ten eerste reproduceren, of wel het vervaardigen van één of meer stoffelijke exemplaren waarin het werk is vastgelegd. Hierbij moet worden gedacht aan het natekenen van een afbeelding, fotokopiëren van tekst- of beeldmateriaal en het analoog of digitaal opslaan van tekst, beeld of geluid op een drager 65. Ingevolge artikel 13a Auteurswet wordt: de tijdelijke reproductie die van voorbijgaande of incidentele aard is, en die een integraal en essentieel onderdeel vormt van een technisch procedé dat wordt toegepast met als enig doel a) de doorgifte in een netwerk tussen derden door een tussenpersoon of b) een rechtmatig gebruik van een werk mogelijk te maken, en die geen zelfstandige economische waarde bezit niet aangemerkt als een verveelvoudiging. Deze uitzondering is afkomstig uit artikel 5 lid 1 Auteursrechtrichtlijn en vormt een van de wijzigingen die het gevolg is van de implementatie van de Auteursrechtrichtlijn in de Nederlandse Auteurswet. 66 Naast reproduceren, valt onder verveelvoudigen de bewerking en nabootsing van het werk. Daaronder valt mede de vertaling, muziekschikking, verfilming en toneelbewerking en elke gehele of gedeeltelijke bewerking of nabootsing in gewijzigde vorm, welke niet als een nieuw oorspronkelijk werk moet worden aangemerkt. 63 Ch. Gielen (red.), Kort begrip van het intellectuele eigendomsrecht, Deventer: Kluwer 2007, p N. van Lingen, Auteursrecht in hoofdlijnen, Groningen: Wolters Noordhoff 2007, p De drager kan bestaan uit een cd, dvd, USB-stick, harddrive, enzovoorts. 66 Voor de betekenis en gevolgen van deze uitzondering verwijs ik naar paragraaf

20 2.3.3 Het openbaarmakingsrecht Het recht een werk openbaar te maken wordt uitgewerkt in artikel 12 Auteurswet. Dit artikel geeft in het eerste lid een niet-limitatieve omschrijving van wat onder openbaarmaking valt. De wetgever achtte het niet nodig om in de wet te bepalen wat er in de eerste plaats moet worden verstaan onder openbaarmaking, omdat het woord ten aanzien van ieder soort letterkundig, wetenschappelijk of kunstwerk al duidelijk zijn natuurlijk begrip aangeeft. 67 Uit jurisprudentie blijkt dat van openbaarmaking sprake is als het werk op de een of andere manier aan het publiek ter beschikking wordt gesteld. 68 Onder het begrip openbaarmaking vallen in ieder geval het recht van mededeling aan het publiek, het recht van beschikbaarstelling aan het publiek en het distributierecht, zoals omschreven in de Auteursrechtrichtlijn. Bij de kwalificatie van de embedded link zal zoals eerder vermeld het recht van mededeling aan het publiek, met inbegrip het recht van beschikbaarstelling van werken aan het publiek van belang zijn voor de invulling van het openbaarmakingsrecht. Publiek wordt in de Auteurswet nader omschreven in artikel 12 lid 4 Auteurswet. 69 Dit gebeurt in zoverre dat uit artikel 12 lid 4 Auteurswet blijkt wat er in ieder geval niet onder publiek valt te scharen, namelijk een openbaarmaking die plaatsvindt binnen een besloten kring van familie-, vrienden- of daaraan gelijk te stellen kring en waarvoor er bovendien geen toegangsgeld hoeft te worden betaald in welke vorm dan ook. Wanneer er dus sprake is van een openbaarmaking binnen deze beperkte besloten kring, dan is er geen sprake van een publiek en logischerwijs dus geen mededeling of beschikbaarstelling aan het publiek Kamerstukken II 1911/12, 227, nr. 3 (MvT). 68 HR 27 januari 1995, NJ 1996, 669 (Bigott/Doucal). 69 Artikel 12 lid 4 Aw: Onder een voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar wordt mede begrepen die in besloten kring, tenzij deze zich beperkt tot de familie-, vrienden of daaraan gelijk te stellen kring, en voor de tot de voordracht, op of uitvoering of voorstelling geen betaling, in welke vorm dan ook, geschiedt. Hetzelfde geldt voor een tentoonstelling. 70 Zie bijvoorbeeld: Hof Leeuwarden 4 mei 2010, LJN BM3169. Daarin werd het plaatsen van een filmpje in gedeelde mappen op MSN van zes contactpersonen een kring met te geringe omvang geacht om een openbaarmaking te vormen. 19

21 Hoofdstuk 3 Is embedden verveelvoudigen? 3.1 Inleiding Over de vraag of een embedded link kan worden gekwalificeerd als een verveelvoudiging bestaat nog veel onduidelijkheid. In de Nederlandse rechtspraak is deze vraag in zijn geheel nog niet aan de orde geweest. Daarom heb ik gezocht naar aanknopingspunten bij andere vormen van hyperlinks: de surface en deeplink, de framed link en de inline link. Zijn deze vormen van hyperlinks te beschouwen als een verveelvoudiging? En wat betekent dat voor de kwalificatie van een embedded link? 3.2 Zijn de surface en deeplinks te kwalificeren als verveelvoudigingen? Kenmerkend aan de surface en deeplinks is dat zij verwijzen naar een bron op internet zonder deze bron in de internetpagina op te nemen; bij het aanklikken wordt de internetpagina waarop de link zich bevindt immers verlaten. Hoe ruim het begrip verveelvoudigen dan ook mag zijn, bij het plaatsen van surface en deeplinks gebeurt er niets wat onder het begrip verveelvoudiging zou kunnen vallen. Er wordt slechts een verwijzing opgenomen naar een internetpagina, zonder die internetpagina zelf deel uit te laten maken van de internetpagina, waarbij de gebruiker door middel van de link de pagina kan openen om die te bekijken. De surface en deeplinks zijn al menigmaal het onderwerp geweest van rechterlijke uitspraken in Nederland. Uit deze uitspraken blijkt vrij eenduidig dat de Nederlandse rechters het plaatsen van een surface of deeplink niet kwalificeren als een verveelvoudiging in de zin van de Auteurswet. 71 Een van de meest bekende uitspraken over dit onderwerp is de zaak Kranten.com. 72 Het ging om de website met onder andere de pagina landelijke kranten. Op deze pagina staan de namen van verschillende dagbladen met daaronder een actuele lijst van titels van nieuwsberichten en artikelen die op de websites van de verschillende dagbladen zijn te vinden. Deze titels stemmen overeen met de titels van de respectievelijke dagbladen en zijn tevens deeplinks die leiden naar het artikel op de website van het dagblad, waarbij aan de homepage wordt voorbijgegaan. De eigenaren van de dagbladen hadden hier moeite mee vanwege het mislopen van reclame-inkomsten en eisten een verbod. Er wordt onder andere een beroep gedaan op de uitsluitende rechten die te vinden zijn in de Auteurswet. 71 Zie o.a.: Rb. Rotterdam 22 augustus 2000, LJN AA6826, AMI 2000, p , m.nt. K.J. Koelman (Kranten.com); Rb. Arnhem (vrz.) 16 maart 2006, LJN AV5236, AMI 2006, p , m.nt. C.A. Alberdingk Thijm (Zoekallehuizen.nl). 72 Rb. Rotterdam 22 augustus 2000, LJN AA6826, AMI 2000, p , m.nt. K.J. Koelman (Kranten.com). 20

22 Op de vraag of deze deeplinks als een verveelvoudiging kunnen worden gezien, antwoordde de rechtbank Rotterdam als volgt: Een auteursrecht stelt beperkingen aan de bevoegdheid om openbaar gemaakte gegevens te verveelvoudigen. Het vanaf de website kranten.com aanleggen van een (deep)link naar de (berichten en artikelen op de) website van de door de Dagbladen uitgegeven kranten is niet aan te merken als een verveelvoudiging van die werken. 73 Een surface of deeplink kan dus volgens deze uitspraak niet worden gezien als een voor het auteursrecht relevante verveelvoudiging. In zijn noot geeft Koelman aan dat dit oordeel naar zijn mening terecht is. Hij geeft hierbij aan dat de hyperlinken zelf niets kopieert, maar slechts verwijst naar een andere site. Bij de Hoge Raad is het onderwerp surface en deeplinks slechts summier aan bod gekomen. De Hoge Raad heeft in het arrest El Cheapo 74 geoordeeld dat de overweging van het Hof: Dat hyperlinks in beginsel behoudens uitzonderingsgevallen zijn toegestaan 75 geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting. Volgens Chavannes en Steenbruggen kan hier uit worden opgemaakt dat de Hoge Raad de leer uit Kranten.com onaangetast laat. 76 Deze leer is doorgezet in de zaak Zoekallehuizen.nl. 77 In deze zaak ging het om een zoekmachine die het internet doorzoekt en van verschillende internetpagina s, van onder andere makelaars, een foto, de adresgegevens, de vraagprijs en een stuk tekst van de woningomschrijving overneemt en plaatst op de internetpagina. Door middel van een deeplink, die bij deze gegevens te vinden is, kunnen belangstellenden worden doorgeleid naar de betreffende pagina van de makelaar. In deze zaak beoordeelde de voorzieningenrechter van de rechtbank Arnhem het aanleggen van de deeplinks als volgt: Het aanleggen van een (deep)link is niet op te vatten als een verveelvoudiging van de webpagina waarnaar wordt gelinkt. Het is immers niet ZAH (Zoekallehuizen.nl) die de daaronder liggende website van de betreffende makelaar oproept, maar de bezoeker van de website van ZAH bij raadpleging. Dit linken levert derhalve ook geen auteursrechtinbreuk op. 78 Onder verwijzing naar onder andere de uitspraak Kranten.com, blijkt dus ook uit deze uitspraak dat een surface of deeplink niet kan worden gezien als een voor het auteursrecht relevante verveelvoudiging. 73 Rb. Rotterdam 22 augustus 2000, LJN AA6826, AMI 2000, p , m.nt. K.J. Koelman, r.o. 4.5 (Kranten.com). 74 HR 22 maart 2002, LJN AD9138 (El Cheapo). 75 HR 22 maart 2002, LJN AD9138, r.o. 3.8 (El Cheapo). 76 R.D. Chavannes & W.A.D. Steenbruggen, annotatie bij: Bundesgerichtshof 17 juli 2003, I ZR 259/00 (Paperboy), JAVI 2003, p Rb. Arnhem (vrz.) 16 maart 2006, LJN AV5236, AMI 2006, p , m.nt. C.A. Alberdingk Thijm (Zoekallehuizen.nl). 78 Rb. Arnhem (vrz.) 16 maart 2006, LJN AV5236, AMI 2006, p , m.nt. C.A. Alberdingk Thijm (Zoekallehuizen.nl), onder het kopje: Met betrekking tot het aanleggen van hyperlinks (deeplinks) naar de webpagina s van de makelaars. Zie ook: Hof Arnhem 4 juli 2006, LJN AY0089, NJ 2006, 497, AMI 2007, p , m.nt. K.J. Koelman. 21

23 Een van de uitspraken waarbij eveneens aansluiting wordt gezocht in de uitspraak Zoekallehuizen.nl is de Duitse Paperboy-uitspraak. 79 In deze zaak doet de hoogste rechter in civiele zaken, het Bundesgerichtshof (BGH), een principiële uitspraak over surface en deeplinks. De gedaagden in deze zaak boden een zoekmachine onder de naam Paperboy aan. Deze zoekmachine doorzocht de online artikelen van meer dan 300 nieuwsaanbieders en dagbladen. De gevonden resultaten werden met begeleidende informatie weergegeven, voorzien van een deeplink als bronvermelding. Ook was er de mogelijkheid voor aanmelding bij een nieuwsdienst. Deze nieuwsdienst verzond op basis van zelf ingevoerde zoekcriteria elke dag een lijst van vindplaatsen van relevante artikelen in de vorm van deeplinks. Het BGH overweegt in deze uitspraak, ten aanzien van de vraag of een deeplink kan worden gezien als een auteursrechtelijk relevante verveelvoudiging, het volgende: Ein Link ist lediglich eine elektronische Verknüpfung der den Link enthaltenden Datei mit einer anderen in das Internet eingestellten Datei. Erst wenn der Nutzer den Link anklickt, um diese abzurufen, kann es zu einer urheberrechtlich relevanten Vervielfältigung im Bereich des Nutzers Kommen. 80 Het BGH is dus evenals de Nederlandse rechters van mening dat een surface of deeplink niet kan worden gezien als een verveelvoudiging. Ook in andere EU landen zoals in België 81 en in Denemarken 82 zijn er uitspraken gedaan waaruit blijkt dat het plaatsen van een surface of deeplink niet kan worden gezien als een verveelvoudiging. Uit de nationale en Europese jurisprudentie blijkt dus dat het plaatsen van een surface of deeplink niet kan worden gekwalificeerd als een verveelvoudiging. De Commissie Auteursrecht is eveneens van mening dat het plaatsen van een surface of deeplink niet als een verboden of te verbieden verveelvoudiging is aan te merken. 83 Ook in de doctrine wordt dit standpunt gedeeld Bundesgerichtshof 17 juli 2003, nr. I ZR 259/00, juris.bundesgerichtshof.de/cgibin/rechtsprechung/document.py?gericht=bgh&art=en&datum=2003&sort=3&seite=5&client=3&anz=1706&p os=171&nr=27035 (Paperboy). 80 Bundesgerichtshof 17 juli 2003, nr. I ZR 259/00, juris.bundesgerichtshof.de/cgibin/rechtsprechung/document.py?gericht=bgh&art=en&datum=2003&sort=3&seite=5&client=3&anz=1706&p os=171&nr=27035, pagina 16, onder b (Paperboy). 81 Tribunal de première instance de Bruxelles 13 februari 2007, 06/10.928, 82 Deense maritieme en civiele rechtbank Kopenhagen 24 februari 2006, V , vertaling van belangrijke stukken te vinden op 83 Commissie Auteursrecht, Advies over Auteursrecht, naburige rechten en nieuwe media, Den Haag 1998, p. 38. In het naar aanleiding van de Auteursrechtrichtlijn verschenen advies worden deze bevindingen bevestigd. Commissie Auteursrecht, Advies over de uitvoering van de EG-richtlijn auteursrecht en naburige rechten in de informatiemaatschappij, Den Haag 2001, p