Docentenhandleiding. Derde Kamer - digitale les Verkiezingen, en dan?

Transcriptie

1 Docentenhandleiding Derde Kamer - digitale les Verkiezingen, en dan? Lespakket Verkiezingen, en dan? Wat gebeurt er na de verkiezingen? Hoe wordt de regering gevormd? Wat is het verschil tussen oppositie en coalitie? Wat zijn getrapte verkiezingen en hoe word je Voorzitter van de Kamer? Al dit soort vragen komen aan de orde in de digitale les Verkiezingen, en dan..? Een korte interactieve les over het proces na de verkiezingsuitslag tot aan de formatie van de regering. Voor in de klas en geschikt voor op het digitale bord. In deze handleiding vindt u informatie over: - Opzet van de les - Uitleg over de knoppen - Toelichting bij het onderdeel Tweede Kamer - Toelichting bij het onderdeel Eerste Kamer - Toelichting bij het coalitiespel Opzet Het lespakket bestaat uit twee delen: de Eerste Kamer en de Tweede Kamer. Het laat leerlingen kennis maken met de vorming van een nieuwe Eerste Kamer via getrapte verkiezingen en de vorming van de nieuwe Tweede Kamer en vervolgens het nieuw te vormen kabinet. De informatie wordt op een speelse manier aangeboden waarna quizvragen worden gesteld om de kennis te testen. Ook is er de mogelijkheid het coalitiespel te spelen. Het coalitiespel laat leerlingen ontdekken hoe je een coalitie vormt. De gang van zaken na de verkiezingen wordt stap voor stap doorlopen. Start bij de hoofdrolspelers, en volg de stappen. Vijf stappen voor het de gang van zaken na de verkiezingen van de Eerste Kamer en zeven stappen voor de gang van zaken na de verkiezingen van de Tweede Kamer. Duur U kunt zelf bepalen hoeveel tijd u in de les besteedt aan de digitale les Verkiezingen, en dan..? Het is modulair opgebouwd en u kunt zelf bepalen welke onderdelen u behandelt en hoelang. Besturingssystemen en browsers Het lespakket is bedoeld voor op het digitale bord. Het is het beste te gebruiken op: - Windows 7 - Internet Explorer 9 - Firefox (versie 8) - Chrome (meest recente versie) Op Windows XP Professional - Internet Explorer (versies 7 en 8) Op MacOS X met Safari (meest recente versie) Tablets en mobiele browsers Het lespakket is ook te bekijken op ipad2 met ios 5. Voor optimaal gebruik van dit lespakket adviseren wij de fullscreen-modus aan te zetten. De gebruikte filmpjes zijn te vinden op

2 Uitleg over de knoppen Korte uitleg over het lespakket. Door op deze knop te klikken komt u altijd weer terug op de welkom pagina. Door op het kruisje te klikken - na het beantwoorden van een quizvraag - komt u terug op de slide in het proces Via deze knop komt u op de overzichtspagina met de hoofdrolspelers bij de verkiezingen van de Eerste Kamer. Na het klikken op deze pagina komt u bij informatie over de eerste stap in het proces. Via deze knop komt u op de overzichtspagina met de hoofdrolspelers bij de verkiezingen van de Tweede Kamer. Na het klikken op deze pagina komt u bij informatie over de eerste stap in het proces. Via deze knop kom je bij het Coalitiespel. Voor uitleg over het spel kijk achter in deze docentenhandeling. Via deze knop komt u op de pagina met het speloverzicht, de quizvragen van de Eerste Kamer of Tweede Kamer en het coalitiespel. Eén pagina terug of één pagina verder.

3 Toelichting bij het onderdeel Tweede Kamer uit het lespakket Spelers Dit zijn in willekeurige volgorde de spelers bij de Tweede Kamerverkiezingen. Hoofdnavigatie Op de pagina spelers kun je eenvoudig naar elke willekeurige stap in het proces springen. Lees bij elke stap de tekst op het scherm. Op de volgende pagina s vindt u per stap in het proces de tekst met de aanvullingen voor de docent.

4 1. Verkiezingsuitslag De Kamerleden zijn lid van een politieke partij. Hoe meer stemmen een partij krijgt, hoe meer Kamerleden. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 1: Uit hoeveel leden bestaat de Tweede Kamer? 2. Nieuwe Kamerleden Na de verkiezingen geven de gekozen Kamerleden aan of zij hun benoeming accepteren. Ook bieden ze hun geloofsbrieven aan: een uittreksel uit het bevolkingsregister en een lijst van hun openbare betrekkingen, zoals een reguliere baan of bestuursfunctie. Deze worden onderzocht door een commissie van de oude Tweede Kamer. Daarna worden alle Kamerleden beëdigd. De leden leggen de eed of belofte af. Daarna kiest de Tweede Kamer de nieuwe Voorzitter. Alle Kamerleden kunnen solliciteren naar deze functie. Naast het leiden van de vergaderingen vertegenwoordigt de Voorzitter ook de Tweede Kamer als geheel, bijvoorbeeld bij ceremonies en bij bezoek van buitenlandse staatshoofden. Ook is hij/zij voorzitter van het Presidium en de Commissie voor de Werkwijze. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 2: Wie leidt de vergaderingen van de Tweede Kamer in de grote zaal?

5 3. Regeringscoalitie Begrippen: Kabinet: ministers en staatssecretarissen. Regering: de koning en de ministers. Coalitie: De Tweede Kamerfracties die het kabinet steunen worden samen ook wel de coalitie genoemd. Oppositie: De Tweede Kamerfracties die het kabinet niet (of deels) steunen worden samen de oppositie genoemd. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 3: Hoeveel zetels zijn er minimaal nodig voor een meerderheid in de Tweede Kamer? En het Youtubefi lmpje met uitleg over de coalitie en oppositie (fragment van 40 seconden). 4. Onderhandelingen De informateur bespreekt met de partijen wie er samen een kabinet kunnen en willen vormen. Ook gaat hij/zij na welke verschillen en overeenkomsten er zijn. Welke problemen moeten overwonnen worden. Bij de onderhandelingen wil iedere partij dat zoveel mogelijk van zijn eigen wensen worden uitgevoerd. Er zullen echter compromissen gesloten moeten worden. Een regeerakkoord is dus een kwestie van geven en nemen en uiteindelijk een compromis tussen de verschillende partijstandpunten. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 4: Wie stelt de (in)formateur(s) aan?

6 5. Het regeerakkoord Fracties die samen een kabinet gaan vormen sluiten een regeerakkoord en onderhandelen daarover met de (in)formateur(s). In het regeerakkoord staat wat de regering in haar kabinetsperiode wil doen en bereiken De formateur is meestal de beoogde minister-president. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 5: Wat staat er in een regeerakkoord? 6. De regering Meestal levert de grootste partij zowel de minister-president als de meeste ministers. Daarna kan de formateur mensen gaan zoeken die namens de coalitiepartijen minister of staatssecretaris willen worden. Zodra de nieuwe ministersploeg compleet is, komt het nieuwe kabinet bijeen voor een constituerend, vormend, beraad. Daarbij verklaren de ministers het eens te zijn met het regeerakkoord. Het kabinet (de ministers en staatssecretarissen) wordt benoemd door de koning. De minister en staatssecretarissen leggen dan vervolgens een eed of belofte af. De koning gaat met alle ministers op de foto voor het paleis. Het eerste wat het nieuwe kabinet doet, is een regeringsverklaring opstellen met daarin de hoofdlijnen van het regeerakkoord. De minister-president spreekt de regeringsverklaring uit in de Tweede Kamer. Bij het debat over de regeringsverklaring zijn in principe alle Kamerleden en alle ministers en staatssecretarissen aanwezig. Het debat duurt twee tot drie dagen. Dit debat is formeel geen onderdeel van de kabinetsformatie. Het vloeit voort uit het vertrouwensbeginsel, een kabinet kan alleen regeren met het vertrouwen van het parlement (de Eerste en Tweede Kamer). Accepteert de Tweede Kamer de nieuwe regering? Na het debat over de regeringsverklaring blijkt hoe de Tweede Kamer tegenover de nieuwe regering staat. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 6: Uit wie bestaat het kabinet?

7 7. Coalitie en oppositie Kamerleden kunnen zelf ook nieuwe wetsvoorstellen indienen (recht van initiatief). Onderaan de pagina staat een link naar vraag 7: Wat is de oppositie?

8 Toelichting bij het onderdeel Eerste Kamer uit het lespakket Spelers Dit zijn in willekeurige volgorde de spelers bij de Eerste Kamerverkiezingen. Hoofdnavigatie Op de pagina spelers kun je eenvoudig naar elke willekeurige stap in het proces springen. Lees bij elke stap de tekst op het scherm. Op de volgende pagina s vindt u per stap in het proces de tekst met de aanvullingen voor de docent.

9 1. Provinciale Statenverkiezingen De Grondwet bepaalt dat éénmaal in de 4 jaar verkiezingen moeten worden gehouden voor de Provinciale Staten. Iedere Nederlander van 18 jaar of ouder mag in de eigen provincie stemmen. Zowel landelijke als provinciale partijen kunnen hiervoor kandidaten voorstellen. De gekozen provinciale statenleden zetten zich in voor het bestuur van de provincie. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 1: Wie kiezen de leden van provinciale staten? 2. Getrapte verkiezingen De verkiezingen voor de Eerste Kamer zijn getrapt. Eerst kiest de burger de Provinciale Statenleden. En binnen 3 maanden daarna kiezen de statenleden de Eerste Kamerleden. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 2: De Eerste Kamer wordt getrapt gekozen. Wat bedoelen we daarmee? En het Youtube fi lmpje over statenverkiezingen 69 seconden (fragment uit het fi lmpje Hoe werken de Provinciale Statenverkiezingen en Eerste Kamer verkiezingen? )

10 3. Verkiezing Eerste Kamer De landelijke partijen stellen kandidaten voor de Eerste Kamer voor. Alle 566 provinciale statenleden mogen nu één stem uitbrengen op één kandidaat voor de 75 Eerste Kamerleden. Dit doen ze binnen 3 maanden na de verkiezing van de provinciale staten. Deze kandidaten zijn van landelijke partijen: Eerste Kamerleden vertegenwoordigen dus niet de provincie, maar het gehele Nederlandse volk. Stemmen uit provincies met veel inwoners tellen zwaarder dan stemmen uit provincies met weinig inwoners. Dit noemen we de stemwaarde. Waarschijnlijk mogen vanaf 2017 de verkozenen van de eilandsraden van Bonaire, Sint Eustatius en Saba ( Caribisch Nederland ) ook meestemmen bij Eerste Kamerverkiezingen. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 3: Wie kiezen de leden van de Eerste Kamer? 4. Wisseling Kamerleden De nieuw gekozen leden worden door de Kamer toegelaten en vervolgens beëdigd. Eerste Kamerlid is een part-time baan. De meeste Kamerleden hebben ook nog een andere baan, zoals burgemeester, professor of advocaat. Na hun beëdiging kiezen de nieuwe Eerste Kamerleden één van hen als Voorzitter. De Voorzitter leidt de vergaderingen. Onderaan de pagina staat een link naar vraag 4: Wanneer vergaderen de leden van de Eerste Kamer?

11 5. De Eerste Kamer aan het werk De Voorzitter opent het debat. De Eerste Kamer debatteert over een wetsvoorstel nadat het door de Tweede Kamer is aangenomen. De Eerste Kamerleden bediscussiëren of het wetsvoorstel goed in elkaar zit en duidelijk geschreven is. Als een wet niet duidelijk is, wordt het moeilijk om te zorgen dat iedereen in Nederland de wet ook naleeft. Ook vergelijkt de Eerste Kamer een wetsvoorstel met al bestaande wetgeving, de Grondwet en internationale verdragen. De Eerste Kamer is formeel niet gebonden aan het regeerakkoord en er wordt hier minder in termen van coalitie en oppositie gedacht. Kamerleden zitten niet allemaal per partij bij elkaar. Van de grote partijen zitten er leden zowel aan de ene kant als aan de andere kant van de Kamer. Naast het maken van wetten, controleert de Eerste Kamer ook de regering Onderaan de pagina staat een link naar vraag 5: Wat is een belangrijke taak van de Eerste Kamer? En het Youtube fi lmpje over het werk van de Eerste Kamer 25 seconden (fragment uit het fi lmpje Hoe werken de Provinciale Statenverkiezingen en Eerste Kamer verkiezingen? )

12 Toelichting bij het onderdeel coalitiespel uit het lespakket Uitleg coalitiespel Doel coalitiespel Het coalitiespel is een eenvoudig spel voor de leerlingen. Het doel van het spel is een stabiele coalitie te vormen tussen verschillende partijen. Een coalitie is gevormd als verschillende partijen gaan samenwerken en gezamenlijk minimaal 76 zetels hebben. Hoe meer overeenkomsten de door de leerlingen gekozen partijen hebben op het gebied van geldzaken, onderwijs, milieu, sport & cultuur, bescherming & veiligheid en bouwen & wonen, hoe hoger het coalitiecijfer wordt Hoe werkt het? Door op een partij in de rechterkolom te klikken verschijnt het partijprogramma. Beslis zelf of je deze partij in de coalitie wilt plaatsen. Klik nogmaals op de naam van de partij om de partij uit de coalitie te verwijderen. Ga zo verder tot de coalitie is gevormd en er een coalitiecijfer verschijnt. Dit gebeurt op het moment dat de gekozen partijen een meerderheid van minimaal 76 zetels hebben. Einde Het spel is gereed als de leerling een stabiele coalitie heeft gevormd en uiteindelijk een mooi eindcijfer ziet verschijnen! Nieuwe verkiezingen? Door rechtsboven op de knop nieuwe verkiezingen te klikken vinden er nieuwe verkiezingen plaats. De zetelverdeling van de partijen wordt dan automatisch gewijzigd. Afsluiten Met het kruisje rechtsboven sluit u het spel af en keert u terug naar het vorige scherm.