VUmc Basispresentatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VUmc Basispresentatie"

Transcriptie

1 VUmc Basispresentatie Inhoud Protein-energy wasting: de gouden standaard Nomenclatuur Definitie(s) Probleemstelling (Deel)vraagstellingen PEW scores Relatie met mortaliteit Relatie met morbiditeit Relatie met kwaliteit van leven Conclusies Toekomst Vragen en discussie Camiel de Roij van Zuijdewijn USRDS, 2015 Age USRDS, 2015 Sex Dialysis Transplant All Medicare Cancer Diabetes CHF CVA/TIA AMI Male Female Male Female USRDS, 2015 RENINE,

2 Epidemologie Mortaliteit in ESKD Traditionele cardiovasculaire risicofactoren Hypertensie Cholesterol Diabetes Non-traditionele cardiovasculaire risicofactoren CKD-MBD Oxidatieve stress (Micro)inflammatie PEW RENINE, PEW in CKD Nomenclatuur Malnutrition Inflammation Complex Syndrome Protein-energy malnutrition ESRD Stage 1 Kidney Damage With Stage 2 Kidney Damage Stage 3 Moderate Stage 4 Severe Stage 5 Kidney Normal or Kidney With Mild Kidney Kidney Failure Function Kidney Function Function Function GFR Uremic malnutrition Kidney disease wasting U.S. Prevalence Protein-Energy Wasting (PEW) 3% 4% 7% 0.5% 18% 48% Up to 75% Protein-energy wasting Malnutrition-Inflammation Atherosclerosis Uremic cachexia Kovesdy et al, Am J Clin Nutr, 2013 Nomenclatuur International Society of Renal Nutrition and Metabolism Malnutrition: inadequaat dieet Protein-energy wasting: verminderde lichaamsreserves van eiwitten en energie Cachexie: ernstige vorm van PEW PEW Comorbid conditions: DM, cardiovascular dz, infection, aging Endocrine disorders, vitamin D deficiency, PTH Nutrient loss during dialysis, Dialysis Rx related factors, AV graft, dialysis membrane Malnutrition (undernutrition), low nutrient intake Anorexia, acidosis, anemia Uremic toxins PEW Cachexia Hypercatabolism clearance of inflammatory cytokines Oxidative & carbonyl stress Volume overload nutrient intake, prescribed dietary restrictions Inflammation albumin, transthyretin & lipids CRP & inflammatory cytokines Atherosclerotic cardiovascular disease, vascular calcification weight, BMI, body fat, sarcopenia Survival paradoxes mortality, hospitalization, quality of life 2

3 Definities 1. Biochemie a. Albumine <38 g/l b. Transthyretine <300mg/L c. Cholesterol <1g/L 2. Lichaamsmassa a. BMI <23 b. Ongewenst gewichtsverlies 5%/3 mnd of 10%/6 mnd c. Vetpercentage <10% Definities 3. Spiermassa a. Vermindering 5%/3 mnd of 10%/6 mnd b. Verminderde MAMC c. Creatinine 4. Intake a. Lage DPI b. Lage DEI u 3/4 criteria: PEW Probleem Algemene vraagstelling Hoe kunnen we protein-energy wasting het beste meten in hemodialyse patiënten? K/DOQI nutrition in chronic renal failure, Am J Kindey Dis, 2000 Fouque et al, Nephrol Dial Transplant, 2007 ESPEN guidelines on enteral nutrition, Clin Nutr, 2006 Nutrition in CKD, UK Renal Association, 2009 PEW Comorbid conditions: DM, cardiovascular dz, infection, aging Endocrine disorders, vitamin D deficiency, PTH Nutrient loss during dialysis, Dialysis Rx related factors, AV graft, dialysis membrane Malnutrition (undernutrition), low nutrient intake albumin, transthyretin & lipids CRP & inflammatory cytokines Anorexia, acidosis, anemia Uremic toxins PEW Cachexia Hypercatabolism clearance of inflammatory cytokines Oxidative & carbonyl stress Volume overload nutrient intake, prescribed dietary restrictions Inflammation Atherosclerotic cardiovascular disease, vascular calcification Deelvraagstellingen Welke PEW-test voorspelt mortaliteit het beste? Welke PEW test voorspelt het ontstaan van een cardiovasculair event het beste? Welke PEW test voorspelt het ontstaan van een infectie het beste? Welke PEW test heeft de beste relatie met kwaliteit van leven? weight, BMI, body fat, sarcopenia Survival paradoxes mortality, hospitalization, quality of life 3

4 Methode CONvective TRAnsport STudy (CONTRAST) Volwassenen Prevalent Informed consent 714 patiënten geïncludeerd Methode (deze studies) CONvective TRAnsport STudy (CONTRAST) SGA-7 MIS GNRI cpens Serum albumine Serum creatinine npna BMI Franse PEW test SGA-7 Verandering droog gewicht Verandering intake Vermindering subcutaan vet Spieratrofie Score 1-7 Overall score 1-7 Hoger is beter MIS Verandering gewicht post-dialyse Intake Gastro-intestinale symptomen Funtionele capaciteit Co-morbiditeit/dialyse vintage Verminderd vet Spier wasting BMI Albumine TIBC CANUSA, J Am Soc Nephrol, 7: , 1997 Alles 0-3 Totaal 0-30 Hoger is slechter Kalantar-Zadeh et al, Am J Kidney Dis, 38: , 2001 GNRI cpens GNRI = (1.489 x albumine (g/l)) + (41.7 x (gewicht/ideaal gewicht)) Ideaal gewicht: Lorentz formule (lengte) BMI 1.0 als > 23 kg/m 2 npna 1.5 als > 0.8 g/kg/dag Creatinine 2.0 als >10.00 mg/dl (884 umol/l) Albumine 2.5 als > 38 g/l Continue score Hoger is beter Score 0-7 Hoger is beter Bouillanne et al, Am J Clin Nutr, 82: , 2005 Mazairac et al, Nephrol Dial Transplant, 26: ,

5 Albumine/creatinine/BMI Uit bloed afgenomen voor dialyse BMI = gewicht/lengte (kg/m 2) npna Maat voor eiwitintake Berekent met ureum voor en na dialyse Aangepast voor restnierfunctie (Depner) g/kg/dag Continue scores Alle scores: hoger is beter Hoger is beter Depner et l,j Am Soc Nephrol, 7: , 1996 Franse PEW test Albumine >38 g/l BMI > 23 kg/m 2 Creatinine/BSA >380 µmol/l/m 2 npna > 0.8 g/g/dag Score 0-4 Hoger is beter Mortaliteit/morbiditeit Discriminatie Harrell s C statistic (AUC) Calibratie Hosmer-Lemeshow Goodness-of Fit Test Hazard ratios in kwartielen van scores Per kwartiel Hoogste versus laagste Hoogste versus andere Moreau-Gaudry et al, J Ren Nutr, 2014 Pencina et al, Stat Med, 31: , 2012 Hosmer et al, Stad Med, 16: , 1997 Kwaliteit van leven Kidney disease quality of life short form 1.3 Algemene domeinen Fysieke componentsscore Mentale componentsscore Kwaliteit van leven Nierziektespecifieke domeinen Symptomen Sociale support Cognitie Tevredenheid Dialyse staf Slaap Ziekte effecten Eigen beoordeling Last van ziekte Sociale support Werk Seksuele functie Cross-sectionele relaties scores en QoL op baseline en M12 Hays et al, Qual Life Res, 3: , 1994 Hays et al, Qual Life Res, 3: ,

6 Mortaliteit Mortaliteit Score Harrell s C 95% CI p Hosmer-Lemeshow test SGA MIS GNRI cpens Creatinine Albumine npna BMI FPT de Roij van Zuijdewijn, ter Wee, J Ren Nutr, 2016 [in press] Mortaliteit hazard ratios Score Per kwartiel Hoogste vs laagste Hoogste vs rest SGA ( ) 4.66 ( ) 1.95 ( ) MIS 1.56 ( ) 3.75 ( ) 2.25 ( ) GNRI 1.35 ( ) 2.35 ( ) 1.77 ( ) cpens 1.33 ( ) 2.40 ( ) 2.02 ( ) Creatinine 1.58 ( ) 3.72 ( ) 2.44 ( ) Albumine 1.44 ( ) 2.76 ( ) 1.90 ( ) npna 1.13 ( ) 1.46 ( ) 1.16 ( ) BMI 0.97 ( ) 0.91 ( ) 0.93 ( ) FPT 1.56 ( ) 1.69 ( ) 4.02 ( ) Cardiovasculaire ziekte Score Harrell s C 95% CI p Hosmer-Lemeshow test SGA MIS GNRI cpens Creatinine Albumine npna BMI FPT de Roij van Zuijdewijn, ter Wee, J Ren Nutr, 2016 [in press] Cardiovasculaire ziekte hazard ratios Score Per kwartiel Hoogste vs laagste Hoogste vs rest SGA ( ) 1.37 ( ) 1.30 ( ) MIS 1.29 ( ) 2.47 ( ) 1.45 ( ) GNRI 1.04 ( ) 1.09 ( ) 1.09 ( ) cpens 1.05 ( ) 1.11 ( ) 1.00 ( ) Creatinine 1.29 ( ) 1.98 ( ) 1.44 ( ) Albumine 1.14 ( ) 1.36 ( ) 1.10 ( ) npna 1.01 ( ) 0.99 ( ) 0.89 ( ) BMI 0.94 ( ) 0.80 ( ) 0.68 ( ) FPT 1.04 ( ) 1.66 ( ) 1.87 ( ) Infectie Score Harrell s C 95% CI p Hosmer-Lemeshow test SGA MIS GNRI cpens Creatinine Albumine npna BMI FPT

7 Infectie hazard ratios Score Per kwartiel Hoogste vs laagste Hoogste vs rest SGA ( ) 2.96 ( ) 1.44 ( ) MIS 1.43 ( ) 3.12 ( ) 2.10 ( ) GNRI 1.28 ( ) 1.98 ( ) 1.84 ( ) cpens 1.29 ( ) 2.13 ( ) 2.11 ( ) Creatinine 1.27 ( ) 2.24 ( ) 1.59 ( ) Albumine 1.30 ( ) 2.10 ( ) 2.18 ( ) npna 1.15 ( ) 1.41 ( ) 1.38 ( ) BMI 0.99 ( ) 1.03 ( ) 1.17 ( ) FPT 1.37 ( ) 2.33 ( ) 2.00 ( ) Resultaten QoL PCS MCS Symptoms disease disease status nitive inter- support Staff satis- health Effects Burden Work Cog- Social Sleep Social Dialysis Patient Overall function action faction rate MIS && && && && && && && && && & && & && SGA GNRI cpens salb scr BMI npna FPT 0.22 && 0.13 & 0.21 && 0.21 && 0.20 && 0.13 & 0.11 & 0.10 & 0.13 & & 0.10 & 0.21 && 0.20 && & & 0.22 && & && && & & & & & 0.18 & de Roij van Zuijdewijn et al, J Ren Nutr, 26: , 2016 Resultaten QoL Gem relatie (ρ) SGA 0.15 MIS GNRI 0.04 cpens 0.01 salb 0.02 scr BMI npna 0.02 FPT 0.05 Conclusies MIS en albumine zijn gelijkwaardig in het voorspellen van Mortaliteit Infectie MIS heeft een significant betere relatie met Cardiovasculaire events Kwaliteit van leven MIS lijkt veelbelovend de Roij van Zuijdewijn et al, J Ren Nutr, 26: , 2016 Toekomstig onderzoek Met dank aan Andere scores PINI OSND NRS Bio-impedantie Antropometrische metingen Etc etc Latente klasse analyse Follow-up studies Interventie studies met harde eindpunten Muriel Grooteman Menso Nube Isabelle Chapdelaine Rene van den Dorpel Peter Blankestijn Michiel Bots Piet ter Wee Alle patienten en staf van de CONTRAST studie 7

8 Vragen? 43 8

Ondervoeding. Ondervoeding Protein Energy Wasting Vraag 3. Vraag 1. PEW: multifactorial and multiple consequences.

Ondervoeding. Ondervoeding Protein Energy Wasting Vraag 3. Vraag 1. PEW: multifactorial and multiple consequences. Vraag 3 Ondervoeding Protein Energy Wasting Prof dr. P.M. ter Wee Department of Nephrology and IcAR-VU VU university medical center Amsterdam Voor de behandeling van PEW geldt dat patienten 1. baat hebben

Nadere informatie

VUmc Basispresentatie

VUmc Basispresentatie Samenwerking waarover? Richtlijnen en zorgstandaarden Cardiovasculair risicomanagement (zorgstandaard) Samenwerking e en e lijn Prof dr Piet ter Wee Afdeling Nefrologie Hypertensie Diabetes mellitus (zorgstandaard)

Nadere informatie

Schatting van de nierfunctie met de egfr implicaties voor de klinische praktijk. Iefke Drion 30 oktober 2014

Schatting van de nierfunctie met de egfr implicaties voor de klinische praktijk. Iefke Drion 30 oktober 2014 Schatting van de nierfunctie met de egfr implicaties voor de klinische praktijk Iefke Drion 30 oktober 2014 Casus Casus Vrouw 43 jaar Fam anamnese: moeder op 45 jaar ernstige nierfunctiestoornissen o.b.v.

Nadere informatie

Chapter 5.3 Nederlandse samenvatting

Chapter 5.3 Nederlandse samenvatting Chapter 5.3 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Hoofdstuk 1: algemene inleiding en overzicht thesis Algemene inleiding Onze nieren spelen een belangrijke rol in het lichaam. Zo zorgen ze

Nadere informatie

Voedingstoestand meten met SGA. Hans Brandts

Voedingstoestand meten met SGA. Hans Brandts Voedingstoestand meten met SGA Hans Brandts Ondervoeding bij Dialyse Patienten Prevelentie bij Subjective Global Assessment (SGA) Studies N % Ondervoed Young, 1991 Kawaguchi,1996 Cianciaruso,1995 Enia,

Nadere informatie

Het Debat. olv. Dr CAJM Gaillard internist-nefroloog

Het Debat. olv. Dr CAJM Gaillard internist-nefroloog Het Debat olv Dr CAJM Gaillard internist-nefroloog Format stellingen stem kaarten persoonlijke meningen groepen achtergrond informatie luis in de pels EPO wordt te vaak en te vroeg gegeven bij patienten

Nadere informatie

Nierinsufficiëntie 24/04/2013. Nierinsufficiëntie. Functies van de nieren Universitair

Nierinsufficiëntie 24/04/2013. Nierinsufficiëntie. Functies van de nieren Universitair Nierinsufficiëntie Stand van zaken Behandeling Vroegbegeleiding Impact op arbeidsongeschiktheid Nierinsufficiëntie Definitie van chronisch nierlijden (CKD) CKD en co-morbiditeit Hoe de evolutie van CKD

Nadere informatie

Chronische Nierschade Implementatie van de richtlijn Ron Gansevoort

Chronische Nierschade Implementatie van de richtlijn Ron Gansevoort Chronische Nierschade Implementatie van de richtlijn Ron Gansevoort Afdeling Nefrologie Universitair Medisch Centrum Groningen Afgenomen nierfunctie Nier insufficientie Nierschade De toren van Babel Nierziekte

Nadere informatie

Ouderen, kanker en ondervoeding

Ouderen, kanker en ondervoeding Ouderen, kanker en ondervoeding Lisette CPGM de Groot Wageningen Universiteit, Wageningen Malnutrition / ondervoeding Stratton, 2003: a state of nutrition in which a deficiency or excess of energy, protein

Nadere informatie

Hart & Nieren Siamese tweeling?

Hart & Nieren Siamese tweeling? Hart & Nieren Siamese tweeling? Björn Meijers, MD, PhD Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk CKD CVD Hart en nieren:

Nadere informatie

Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD

Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD Onderzoeker Lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing Disclosure belangen spreker: M. Sealy Geen (potentiële)

Nadere informatie

Herkennen van kans op mortaliteit en palliatieve zorgbehoeften bij dialyse patiënten d.m.v surprise question en 4 meter loop test

Herkennen van kans op mortaliteit en palliatieve zorgbehoeften bij dialyse patiënten d.m.v surprise question en 4 meter loop test Herkennen van kans op mortaliteit en palliatieve zorgbehoeften bij dialyse patiënten d.m.v surprise question en 4 meter loop test Yolande Vermeeren, internist nefroloog, Tizza Zomer, epidemioloog Barbara

Nadere informatie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie Heart and Soul Cardiovasculair en Depressie Ten leading causes of DALY s 2030 - high income countries (in %) - Unipolar depressive disorder 9.8 Ischaemic heart disease 5.9 Alzheimer and other dementias

Nadere informatie

Glomerulaire hyperfiltratie. Maren Schütz - ANIOS

Glomerulaire hyperfiltratie. Maren Schütz - ANIOS Glomerulaire hyperfiltratie Maren Schütz - ANIOS Glomerulaire hyperfiltratie (GH) Geen eenduidige definitie (150-160ml/min/1,73m 2 ) 3 Verandering in tubuloglomerulaire feedback en activatie van vasoactieve

Nadere informatie

Kijkje in de spieren: Echografie!

Kijkje in de spieren: Echografie! Disclosure Kijkje in de spieren: Echografie! Wesley Visser Anneke van Egmond PEW Protein-Energy wasting (PEW) komt veel voor 20 70%, gemiddeld 40%1 Spontane vermindering van eiwit inname2 Slechte eetlust:

Nadere informatie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie ASN Review 2012 Klinische implicaties van de EVOLVE studie Marc Vervloet, internist-nefroloog VU medisch centrum Associatie PTH met mortaliteit Kalantar-Zadeh, Kidney Int 2007 Welke evidence? Associatie

Nadere informatie

Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling

Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Ellen Stikkelbroeck, Renal Practitioner i.o., VieCuri Venlo Inleiding Introductie CVVH in Venlo Onderzoek

Nadere informatie

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten.

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten. Elk kind wegen bij opname, groeicurve invullen Anamnese : allergie, nierinsufficiëntie, gluten intolerantie, Hoe is zijn eetlust? Is hij vegetariër? Heeft hij pijn? Koolhydraten zijn een belangrijke energieleverancier.

Nadere informatie

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen

Nadere informatie

Voedingsondersteuning bij acuut nierfalen

Voedingsondersteuning bij acuut nierfalen LIFE LONG LEARNING TOPIC: NEFROLOGIE Organisatie: Vlaamse Vereniging voor Klinische Voeding en Metabolisme (VVKVM) Coördinatie: D. Ysebaert, M. De Clercq en K. Boeykens (LLL-teacher) Datum: 20-11-2010

Nadere informatie

Energie Chronische nierschade

Energie Chronische nierschade Position paper Energie Chronische nierschade Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade met matig en sterk verhoogd risico (oranje en rood in de stadiëringstabel; stadia G1A3, G2A3, G3aA2, G3aA3,

Nadere informatie

Wat ga ik vertellen? Intradialytische hypotensie; Hart- en vaatziekten. Disclosure belangen spreker. Hart- en vaatziekten. Hart- en vaatziekten

Wat ga ik vertellen? Intradialytische hypotensie; Hart- en vaatziekten. Disclosure belangen spreker. Hart- en vaatziekten. Hart- en vaatziekten Wat ga ik vertellen? Intradialytische hypotensie; en de gevolgen voor het hart! Maastricht UMC + Frank van der Sande, MD, PhD Department of Internal Medicine Division of Nephrology Hart en gestoorde nierfunctie

Nadere informatie

Interdialytic Weight Gain (IDWG)

Interdialytic Weight Gain (IDWG) Position Paper hemodialyse Interdialytic Weight Gain (IDWG) Inhoud 1. Inleiding 2. IDWG, vocht en natrium 3. IDWG en voedingstoestand 4. IDWG, UFR en mortaliteit 5. Overwegingen 6. Conclusie en aanbevelingen

Nadere informatie

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Er gaat niets boven Groningen! Inhoud Behandeling van NAFLD 1. Rol van

Nadere informatie

Reikwijdte volwassenen met chronisch nierfalen stadium G5D - hemodialyse

Reikwijdte volwassenen met chronisch nierfalen stadium G5D - hemodialyse Position paper Eiwit Hemodialyse Reikwijdte volwassenen met chronisch nierfalen stadium G5D - hemodialyse Inhoud 1. Inleiding 2. Aanbevolen hoeveelheid eiwit 3. PNA 4. Eiwitinname tijdens dialyse 5. Literatuur

Nadere informatie

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.

Nadere informatie

Eiwit Chronische nierschade

Eiwit Chronische nierschade Position paper Eiwit Chronische nierschade Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade met matig en sterk verhoogd risico (oranje en rood in de stadiëringstabel): stadia G1A3, G2A3, G3aA2, G3aA3,

Nadere informatie

Preventieve zorg in de pre-dialyse de verpleegkundige rol

Preventieve zorg in de pre-dialyse de verpleegkundige rol Preventieve zorg in de pre-dialyse de verpleegkundige rol ADRY BAKKER DIEPENBROEK Nurse Practitioner Nefrologie Meander Medisch Centrum & MAAIKE HENGST Nurse Practitioner Nefrologie Knowing is not enough;

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting 178 Samenvatting Samenvatting Hoofdstuk 1. Ouder worden is geassocieerd met een toenemend verlies van spiermassa (sarcopenie) en spierkracht, hetgeen kan bijdragen aan lichamelijke achteruitgang

Nadere informatie

Influenza patiënten op de IC

Influenza patiënten op de IC Influenza patiënten op de IC MDO praatje 12-01-2018 Rebecca Koch Astrid Hoedemaekers Influenza infectie Influenza A (H1N1 / H3N2); Influenza B IAV = virulent, pandemieën (vooral H1N1) Hoge graad van IC

Nadere informatie

Depressie bij ouderen Trends over de tijd

Depressie bij ouderen Trends over de tijd DEPARTMENT OF PSYCHIATRY Disclosure belangen spreker Depressie bij ouderen Trends over de tijd Hans Jeuring Psychiater en onderzoeker, UMCG Afdeling Ouderenpsychiatrie (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Geen. Cognitieve achteruitgang bij nierfalen en het effect van dialyse. Disclosures. Ouderen groter risico op slechte uitkomst.

Geen. Cognitieve achteruitgang bij nierfalen en het effect van dialyse. Disclosures. Ouderen groter risico op slechte uitkomst. Disclosures Cognitieve achteruitgang bij nierfalen en het effect van dialyse Geen Top van de ijsberg? Marije H. Kallenberg Arts-onderzoeker COPE studie NND 28-3-2017 2 Epidemiologie Ouderen groter risico

Nadere informatie

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015

Nadere informatie

Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker

Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

List of publications

List of publications List of publications List of publications de Roij van Zuijdewijn CLM, Grooteman MPC, Bots ML, Blankestijn PJ, Steppan S, Büchel J, Groenwold RHH, Brandenburg V, van den Dorpel MA, ter Wee PM, Nubé MJ,

Nadere informatie

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Epidemiologie van atriumfibrilleren (AF) Meest voorkomende ritmestoornis in de westerse wereld Gemiddeld

Nadere informatie

Renal function? Landelijke standaardisatie nierfunctiemeting is nodig

Renal function? Landelijke standaardisatie nierfunctiemeting is nodig Renal function? Landelijke standaardisatie nierfunctiemeting is nodig Renal function = glomerular filtration rate (GFR) = volume of plasmawater that is filtrated per unit of time Prof.dr Jack F.M. Wetzels

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66121 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voskamp, P.W.M. Title: Prepare; before starting dialysis : outcomes in patients

Nadere informatie

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen Er gaat niets boven Groningen! Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Inhoud 1. Rol van dieet en samenstelling

Nadere informatie

Langer leven? LICHAAMSBEWEGING EN Meer bewegen. Marjolein Visser. ACA Congres 2012

Langer leven? LICHAAMSBEWEGING EN Meer bewegen. Marjolein Visser. ACA Congres 2012 ACA Congres 2012 LICHAAMSBEWEGING EN SUCCESVOL OUDER WORDEN Meer bewegen - Afdeling Gezondheidswetenschappen, Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen, Vrije Universiteit; - Afdeling Epidemiologie en

Nadere informatie

Voorlichting. diabetespatiënten. Waarom. in de Prédialyse. 19 november voor. Als ik dat geweten had!

Voorlichting. diabetespatiënten. Waarom. in de Prédialyse. 19 november voor. Als ik dat geweten had! Voorlichting voor diabetespatiënten in de Prédialyse Waarom Goede voorlichting ten aanzien van diabetes in de prédialysefase is belangrijk om: Aan de patiënt de mogelijkheid te bieden een verantwoorde

Nadere informatie

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011 Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire

Nadere informatie

Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie

Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie Marc Vervloet Amsterdam Papendal 15 december 2016 Head to head: PTx vs Cinacalcet Will there be a winner? Disclosure belangen spreker

Nadere informatie

Diabetes Mellitus en Nierfunctie

Diabetes Mellitus en Nierfunctie Dr. M.P. Brugts, internist endocrinoloog Diabetes Mellitus en Nierfunctie SYMPOSIUM Renale Fysiologie Primair: Regulatie water en electrolyten balans homeostase Handhaving intravasculaire volume Regulatie

Nadere informatie

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen

Nadere informatie

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten Willem Looijaard Disclosures Baxter Fresenius-Kabi 2 Dhr. X. Datum Spier 13 / 03 156,7 cm 2 21 / 03 154,2 cm 2 31 / 03 146,8 cm 2 05 / 04 136,3 cm 2 20

Nadere informatie

Diabetes Mellitus en Beweging

Diabetes Mellitus en Beweging Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën

Nadere informatie

Cardiovasculaire effecten van verstoord mineraal metabolisme bij chronische nierschade

Cardiovasculaire effecten van verstoord mineraal metabolisme bij chronische nierschade ASN Review 2013 Cardiovasculaire effecten van verstoord mineraal metabolisme bij chronische nierschade dr. M.H. de Borst, internist-nefroloog io UMC Groningen Verstoorde mineraalhuishouding -> cardiovasculaire

Nadere informatie

Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do?

Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do? Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do? Kathleen De Greef, MD, PhD Hepatobiliaire, endocriene en transplantatieheelkunde Universitair Ziekenhuis Antwerpen Risicodonor 1: to do or not to do?

Nadere informatie

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei?

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei? Disclosures: Zeg eens A. Over Atrium fibrilleren en Antistolling in ESRD Geen Marjolijn van Buren Internist-Nefroloog Content Epidemiologie: en Nierfalen & Nierfalen: Epidemiologie whites ARIC study Atheroslerosis

Nadere informatie

The RIGHT food is the best medicine

The RIGHT food is the best medicine The RIGHT food is the best medicine Nutritie Support Team : Dr G..Lambrecht, E. Museeuw, N. Baillieul Dienst gastro-enterologie: Dr. G. Deboever Dr. G. Lambrecht Dr. M. Cool Inhoud Ondervoeding Voedingsbeleid

Nadere informatie

Gert A. Verpooten Dienst Nefrologie-Hypertensie. De falende filter. nierinsufficiëntie - Universiteit Antwerpen Universitair Ziekenhuis Antwerpen

Gert A. Verpooten Dienst Nefrologie-Hypertensie. De falende filter. nierinsufficiëntie - Universiteit Antwerpen Universitair Ziekenhuis Antwerpen Gert A. Verpooten Dienst Nefrologie-Hypertensie De falende filter nierinsufficiëntie - Universiteit Antwerpen Universitair Ziekenhuis Antwerpen Is de nier louter een filter? 1. Glomerulus = filter vormt

Nadere informatie

Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose. prof dr Danny Schoors

Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose. prof dr Danny Schoors Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose prof dr Danny Schoors Arteriële hypertensie Epidemiologische studies Duidelijke relatie tussen bloeddruk

Nadere informatie

Eiwit (chronische nierschade)

Eiwit (chronische nierschade) Position Paper Eiwit (chronische nierschade) Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade met matig en sterk verhoogd risico (oranje en rood in de stadiëringstabel): stadia G1A3, G2A3, G3aA2, G3aA3,

Nadere informatie

Thuishemodialyse bij ouderen. 16 mei 2019 Tom Cornelis

Thuishemodialyse bij ouderen. 16 mei 2019 Tom Cornelis Thuishemodialyse bij ouderen 16 mei 2019 Tom Cornelis Inhoud Thuishemodialyse De oudere patiënt Studies: o Nephrol Dial Transpl 2014 o Nephrol News Issues 2015 / 2017 o J Am Geriatr Soc 2016 Discussie

Nadere informatie

Zin: Patient Arts/medisch team Maatschappij

Zin: Patient Arts/medisch team Maatschappij Zin: Patient Arts/medisch team Maatschappij Zin: Patient Betere overleving Betere gezondheid Betere zorg (Cure? Of Care?) Financiele winst Zin: Patient Betere overleving Betere gezondheid Betere zorg (Cure?

Nadere informatie

Nierinsufficiëntie en voeding

Nierinsufficiëntie en voeding Nierinsufficiëntie en voeding Kirsten Berk Voeding bij CVRM en diabetes - 2013 Inhoud: Gewichtsreductie Natriumbeperking Eiwitbeperking Kalium Praktisch: dieetinzicht Gewichtsreductie Overgewicht -> vergrote

Nadere informatie

Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving

Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving Screening, preventie en behandeling van ondervoeding bij ouderen: nut, bijwerkingen en kosten-efficiëntie Dr. Wim Janssens

Nadere informatie

Reuma, atherosclerose & anti-inflammatie. Prof.dr. Mike T. Nurmohamed, reumatoloog Reade & VU Medisch Centrum

Reuma, atherosclerose & anti-inflammatie. Prof.dr. Mike T. Nurmohamed, reumatoloog Reade & VU Medisch Centrum Reuma, atherosclerose & anti-inflammatie Prof.dr. Mike T. Nurmohamed, reumatoloog Reade & VU Medisch Centrum Reumatoïde artritis & Atherosclerose Mortaliteit en doodsoorzaken bij RA Mortaliteit Verhoogde

Nadere informatie

CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels , UZ Leuven

CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels , UZ Leuven CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels 15-03-2016, UZ Leuven De nieren https://craniumcommander.wikispaces.com/urinary+system+-

Nadere informatie

Vernieuwend - Attent - Samen

Vernieuwend - Attent - Samen Vernieuwend - Attent - Samen Voeding bij ALS en PEG sondes Dea Schröder Juni 2015 Inhoud: Gewicht, gewichtsverloop en BMI. Impedantiemeting, fasehoek en ALS Berekening energiebehoefte bij ALS PEG Gewicht

Nadere informatie

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:

Nadere informatie

Nutritional Assessment bij chronisch nierfalen

Nutritional Assessment bij chronisch nierfalen Position Paper chronisch nierfalen (volwassenen) Nutritional Assessment bij chronisch nierfalen Inhoud 1. Inleiding 2. Onderbouwing klinische blik 3. Lichaamssamenstelling 4. Functionaliteit 5. Balans

Nadere informatie

Scharniermomenten bij terminale nierinsufficiëntie

Scharniermomenten bij terminale nierinsufficiëntie Scharniermomenten bij terminale nierinsufficiëntie 1 februari 2018 Dr Sylvie Vermeire Start met dialyse: in een acute setting, weloverwogen en gepland of niet? Is er nog diurese? Is er metabole acidose

Nadere informatie

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD Schrik om het hart! Center of Research on Psychology in Somatic diseases Promotoren: Peter de Jonge, PhD Johan Denollet, PhD Dr. Annelieke Roest Anxiety and Depression In Coronary Heart Disease: Annelieke

Nadere informatie

Chronische Nierschade. Wim de Grauw. Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG

Chronische Nierschade. Wim de Grauw. Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG Chronische Nierschade Wim de Grauw Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG Wie moet ik extra in de gaten houden? DiHAG sterrencursus 11 juni 2009 2 Omvang

Nadere informatie

DIABETESREGULATIE RONDOM HEMODIALYSE. Dialyse patiënt met diabetes Mellitus. Insulinebehoefte rond start van HD. Vraag. Hemodialyse & hypoglykemie

DIABETESREGULATIE RONDOM HEMODIALYSE. Dialyse patiënt met diabetes Mellitus. Insulinebehoefte rond start van HD. Vraag. Hemodialyse & hypoglykemie Dialyse patiënt met diabetes Mellitus DIABETESREGULATIE RONDOM HEMODIALYSE Casus: Mevr. L, 65 jaar, DM2 Net gestart met HD 2 x daags 22 E insuline sc. Ingrid de Vries & Casper Franssen Toegang: getunnelde

Nadere informatie

Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding

Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding Screeningsinstrument + ontwikkelaar Onderdelen Setting waarin gevalideerd Validiteit Benodigde tijd Subjective

Nadere informatie

LLL cursus nefro. 20 november 2010 Martine De Clercq

LLL cursus nefro. 20 november 2010 Martine De Clercq LLL cursus nefro 20 november 2010 Martine De Clercq Nutritionele ondersteuning bij nierfunctievervangende therapie bij volwassenen Dialyse HD PD NTX Overzicht Verschil HD/PD Malnutritie bij HD 1. Voorkomen

Nadere informatie

Nutritional Assessment bij nierfunctievervangende behandeling

Nutritional Assessment bij nierfunctievervangende behandeling Position Paper dialyse (HD en PD) Nutritional Assessment bij nierfunctievervangende behandeling Inhoud 1. Inleiding 2. Onderbouwing klinische blik 3. Lichaamssamenstelling 4. Functionaliteit 5. Balans

Nadere informatie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een

Nadere informatie

Evidence-based Lifestyle Advies

Evidence-based Lifestyle Advies Evidence-based Lifestyle Advies Focus op dieet Willem Bax*, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Vaatcentrum Alkmaar *,Conflict of interest m.b.t. onderwerp: geen 1 Vrouw, 48 jaar, VG: RA, zus DM-2,

Nadere informatie

Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG

Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG Introductie Disbalans Pro-inflammatoire staat Destabilisatie Gevoeligheid voor stress Monocyt

Nadere informatie

Nierschade: erger voorkomen... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog

Nierschade: erger voorkomen... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog Nierschade: erger voorkomen.... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog Inleiding Begrippen Indeling en voorkomen van chronische nierschade (CNS) Proteinurie en GFR als risicofactoren voor progressie nierschade

Nadere informatie

Ondervoeding bij COPD

Ondervoeding bij COPD Ondervoeding bij COPD Anke Kalisvaart voor Paula van Melick Ziekenhuis Rivierenland Tiel De Lage Korn, Buren Agenda Prevalentie Criteria van ondervoeding bij COPD Definities van lichaamssamenstelling Oorzaken

Nadere informatie

ASN Review Nefro-farmacologie AKI, CKD en ESRD Marieke Kerskes Catharina ziekenhuis Eindhoven Nierziekten en klinische farmacie

ASN Review Nefro-farmacologie AKI, CKD en ESRD Marieke Kerskes Catharina ziekenhuis Eindhoven Nierziekten en klinische farmacie ASN Review 2014 Nefro-farmacologie AKI, CKD en ESRD Marieke Kerskes Catharina ziekenhuis Eindhoven Nierziekten en klinische farmacie Marieke Kerskes Ziekenhuisapotheker Disclosure potential conflicts of

Nadere informatie

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 70 kg Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 Voedingstoestand Daling van het gewicht (BMI) en ALSFRS-R gerelateerd, wijst

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Goeij, Moniek Cornelia Maria de Title: Disease progression in pre-dialysis patients:

Nadere informatie

Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015

Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015 Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:

Nadere informatie

Sociale steun. Disclosure. prof. dr. R.C. Oude Voshaar, UMCG Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1

Sociale steun. Disclosure. prof. dr. R.C. Oude Voshaar, UMCG Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1 Sociale steun Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1 Een vergeten aangrijpingspunt voor preventie van cognitieve achteruitgang & dementie? Richard Oude Voshaar Preventieve GGZ van vroeg tot later

Nadere informatie

Optimaliseren van beweging bij dialyse: wat en hoe?

Optimaliseren van beweging bij dialyse: wat en hoe? Optimaliseren van beweging bij dialyse: wat en hoe? Tom Cornelis (nefroloog) en Myriam Lesecque (bewegingscoördinator) ORPADT, 21/3/2017 Outline Wat is het probleem? Pathofysiologie van sarcopenie Voordelen

Nadere informatie

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID Dr. Marly Oosterhof STAPPEN NAAR GEZONDHEID Wat is obesitas? Definitie Classificatie Contribuerende factoren Complicaties Behandeling OBESITAS Wat is obesitas? Obesitas

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct

Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct Kate Sitnikova 8 november 2018 Amsterdam UMC Locatie VUmc Afdeling Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde Sheet

Nadere informatie

11/6/2006. Oorzaken. Screening in de Geriatrie. Ondervoeding is frequent. Dienst BMI Albumine <3.5 g% Prof Dr M.Vandewoude G 15-40 16-60

11/6/2006. Oorzaken. Screening in de Geriatrie. Ondervoeding is frequent. Dienst BMI Albumine <3.5 g% Prof Dr M.Vandewoude G 15-40 16-60 11/6/006 Screening in de Geriatrie Prof Dr M.Vandewoude Universitair Centrum Geriatrie Ondervoeding is frequent Dienst BMI Albumine

Nadere informatie

De kwetsbare oudere aan dialyse

De kwetsbare oudere aan dialyse De kwetsbare oudere aan dialyse Nele Van Den Noortgate Diensthoofd Geriatrie Universitair Ziekenhuis Gent 8 Vlaamse Nefrologiedag 15 maart 2014 Inhoud Wat is frailty? Waarom frailty opsporen? Hoe frailty

Nadere informatie

FORUM. bij dialysepatiënten in Nederland

FORUM. bij dialysepatiënten in Nederland Verstoringen van de calcium-fosfaathuishouding bij dialysepatiënten in Nederland Noordzij Marlies klinisch epidemioloog, Afdeling Klinische Informatiekunde, Academisch Medisch Centrum / Universiteit van

Nadere informatie

De oudere patient met chronische nierschade

De oudere patient met chronische nierschade De oudere patient met chronische nierschade Richard Starmans, kaderarts ouderengeneeskunde Marjolijn van Buren, internist-nefroloog Disclosures Marjolijn van Buren Adviesraad Amgen, Baxter, Nierstichting

Nadere informatie

Huishoudinkomen, buurtinkomen en depressieve stoornis; de LifeLines studie

Huishoudinkomen, buurtinkomen en depressieve stoornis; de LifeLines studie 1 Huishoudinkomen, buurtinkomen en depressieve stoornis; de LifeLines studie Bart Klijs, Eva Kibele, Lea Ellwardt, Marij Zuidersma, Ronald Stolk, Inge Hutter, Rafael Wittek, Carlos Mendes de Leon, Nynke

Nadere informatie

B-vitaminen ter preventie van fracturen en de vermindering van het fysiek functioneren

B-vitaminen ter preventie van fracturen en de vermindering van het fysiek functioneren SAMENVATTING Samenvatting B-vitaminen ter preventie van fracturen en de vermindering van het fysiek functioneren Door de stijgende levensverwachting zal het aantal osteoporotische fracturen toenemen. Osteoporotische

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66121 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voskamp, P.W.M. Title: Prepare; before starting dialysis : outcomes in patients

Nadere informatie

1 ste Vlaamse nefrologiedag

1 ste Vlaamse nefrologiedag 1 ste Vlaamse nefrologiedag Nierfunctievervangende therapie in Vlaanderen: wordt het kiezen of delen??? NBVN-ORPADT 24 MAART 2007 Essene -Affligem End-stage nierfalen in Vlaanderen : wanneer komt de tsunami????

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

NBVN. Jaarverslag 2011 Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie

NBVN. Jaarverslag 2011 Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie NBVN Jaarverslag 2011 Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie NBVN database & analyse De Commissie Registratie dankt alle 27 dialyse centra voor de continue medewerking en validatie van de

Nadere informatie

HET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN

HET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN HET EFFECT VAN DE CVRM ZORGSTRAAT OP DE BLOEDDRUK EN HET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Berdien Oosterveld Begeleiding: Job van der Palen Peter van der Lugt Mirella Nijmeijer Wetenschapsavond

Nadere informatie

Verbetering van Thuisdialyse: Stabiliteit van Routine Chemie Bepalingen in Bloed Samples van Hemodialyse Patiënten

Verbetering van Thuisdialyse: Stabiliteit van Routine Chemie Bepalingen in Bloed Samples van Hemodialyse Patiënten Verbetering van Thuisdialyse: Stabiliteit van Routine Chemie Bepalingen in Bloed Samples van Hemodialyse Patiënten Lourens J.P. Nonkes 1, Maaike K. van Gelder 2, Hans Kemperman 1, Alferso C. Abrahams 2,

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.

Nadere informatie