INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

Transcriptie

1 MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER INGENIEURSMAGAZINE VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 46, nummer 03, maart 2008 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

2

3 Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel Fax Website: ing@vik.be Doorlopend open van uur tot uur LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: ,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 32,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden 16,00 voor studenten-industrieel ingenieur 74,00 voor leden woonachtig in het buitenland 527,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 264,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel Fax Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Delfly Jaap OLDENKAMP Nieuwjaarsdebat als aanzet Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de VIK, in het VIKhuis, vroeg algemeen voorzitter Ing. Joseph Neyens MSc bijzondere aandacht voor de benarde internationale positie van de industrieel ingenieur. Het diploma van industrieel ingenieurs, die in het buitenland gaan werken, wordt immers doorgaans niet erkend. De opleiding dient volgens de VIK dringend te worden aangepast aan de internationale criteria. In zijn toespraak somde de algemeen voorzitter de voornaamste criteria op. Samengevat komen ze hierop neer: een studieduur van 5 jaar of 300 studiepunten, in plaats van 4 jaar, en het (h)erkennen van het specifiek ingenieurswezen van de industrieel ingenieur. Omdat de opleiding van industrieel ingenieur toepassingsgericht is, moet dat internationaal tot uiting komen in de titulatuur, het eerste visitekaartje waarmee collega's kunnen herkend en erkend worden, zei de algemeen voorzitter. Een industrieel ingenieur heeft internationaal de kwalificatie van master of science in de toegepaste ingenieurswetenschappen. Hij benadrukte andermaal de noodzaak van de complementariteit van de opleiding met die van de burgerlijk ingenieurs. Studieduurverlenging biedt volgens de algemeen voorzitter meer gelegenheid voor het inlassen van, onder meer, stage op het werkveld, en het versterkt de praktische component in de opleiding. Het beantwoordt bovendien aan de vraag van de industrie voor een (nog) meer praktische vorming van de industrieel ingenieurs. Ik ben er mij van bewust dat het voorstel van de VIK tegenstand oproept en dat sommigen daarover vragen stellen. Dat is normaal in een open debatcultuur. Dat debat willen we graag aangaan, ook vandaag op deze nieuwjaarsbijeenkomst. Dat gebeurde met vijf panelleden, onder wie twee voorzitters van een associatie universiteit-hogeschool, gekozen van uit het oogpunt dat de beide associaties zowel burgerlijk ingenieurs als industrieel ingenieurs opleiden. Toegegeven: de problematiek is voor een groot publiek niet eenvoudig, maar voor specialisten als de associatievoorzitters André Oosterlinck en Luc Van den Bossche is het gesneden koek. Vluchtige uitspraken over ingrijpende onderwerpen als studieduurverlenging zijn niet aan hen besteed. Beide associatievoorzitters wilden het onderwerp nochtans niet onder de mat vegen. Integendeel, ze stelden dat er voor industrieel ingenieurs wellicht adequate argumenten zijn om een studieduurverlenging in overweging te nemen. Vlaanderen telt vijf universiteiten en associaties, waarvan er drie instaan voor de opleiding van burgerlijk én industrieel ingenieurs. Het panelgesprek was bedoeld als aanzet voor een bredere maatschappelijke discussie over de vraag welke ingenieurs we nodig hebben, meer niet. De studieduurverlenging was daarbij een concreet item, dat - mede door de toespraak van de algemeen voorzitter - weerklank vond in het debat. Voorstellen om een bestaande situatie aan te passen aan een veranderde maatschappij, trekken niet alleen schoorvoetend de aandacht, ze krijgen ook een kritisch wederwoord. Dat vormt de basis van de open debatcultuur waarop de werking van de VIK steunt. Over alle grote veranderingen inzake studieduur en inhoud van studies van de Vlaamse industrieel ingenieurs hield de VIK er zo'n open debatcultuur op na. De geschiedenis van de VIK staat er bol van. Het panelgesprek tijdens de nieuwjaarsreceptie was daar een exponent van. Het plaatst meteen ook de internationale problematiek van de Vlaamse industrieel ingenieurs voor het voetlicht. En die is niet alleen ernstig, maar neemt ook in omvang toe. Het aantal industrieel ingenieurs, vooral jonge collega's, die naar het buitenland gaan werken - en niet aan de bak komen, omdat hun ingenieursdiploma niet erkend wordt -, neemt jaar na jaar gevoelig toe. Als behoeder van de afgestudeerden streeft de VIK naar het doorbreken van het diploma-isolement. Namens de redactieraad Ing. Noël LAGAST MSc Hoofdredacteur 3 I-mag maart 2008

4 Inhoud VIK Industrial Practice Commentaar Nieuwjaarsdebat als aanzet Inhoudstafel BIRA monitort luchtvervuiling in China Technologie Ing. Sammy Rogmans MSc in de prijzen Technologie Leuven zet in op kenniseconomie Technologie Modern Times Technologie Ingenieur wint 'Eén jaar gratis' Samenleving Ing. Tim Engels MSc kiest voor leven als globetrotter Venster op de wereld DelFly is veelzijdig miniatuurvliegtuig Centrum lucht- en ruimtevaart VIK-seniorenclub op uitstap naar Brugge Centrum senior ingenieurs Lezing over aansprakelijkheid Centrum zelfstandigen In de kijker: Elscolab Afdeling Waasland Nieuws van de afdelingen Katern Ex-Change Nieuws van de afdelingen (vervolg) Hoe diplomeren we onze ingenieurs van morgen? Netwerk Frank Swaelen herschikte hoger onderwijs Netwerk De VIK heeft een hart voor Limburg Netwerk Voorstelling studiegroep Bedrijfsbeleid Studiegroepen Activiteiten van de studiegroepen Daken en gevels van de toekomst: een meerwaarde? Vik Vorming Levensmiddelenmicrobiologie van de 21ste eeuw Vik Vorming Stoom in mijn bedrijfsomgeving Vik Vorming Stoom aan de ontwerptafel Vik Vorming VIP: Industrial ethernet en wireless networking Vik Vorming Cursusoverzicht Vik Vorming I-mag maart

5 technologie De zucht naar frisse lucht Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie helpt mee luchtvervuiling terug te dringen op Olympische Spelen in China TECHNOLOGIE BRUSSEL. Feit: straks gaan in China de Olympische Spelen van start. Feit: in China wil een sombere smog het vrije ademen wel eens beletten. Feit: sporten op topniveau en luchtvervuiling zijn nog nooit een harmonieus huwelijk aangegaan. En dus wordt er in China alles aan gedaan om de vervuiling tot een minimum te beperken. Een groots internationaal samenwerkingsverband moet daartoe bijdragen. Ook vertegenwoordigd daarin: ons land, en wel door het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA). Kent u het Dragon-programma nog? Het was de eerste grootschalige samenwerking tussen Europese en Chinese wetenschappers op het vlak van aardobservatietoepassingen. Meer dan honderd wetenschappers uit alle uithoeken van Europa én China zijn nog steeds bij het project betrokken. Ook wij doen mee, vertelt Michel Van Roozendael van het BIRA. Een heel boeiende ervaring, want zo zijn we in contact gekomen met heel wat Chinese onderzoekers. En mede daardoor konden we ook in dit nieuwe project instappen. Dat nieuwe project is Amfic: Air quality monitoring and forecasting in China. Opnieuw gaat het om een grootschalige samenwerking waarbij wetenschappelijke instellingen uit heel Europa hun bijdrage leveren. Wat ons betreft, is er bijvoorbeeld een nauwe samenwerking met het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). En met de Chinezen natuur- lijk, in het kader van het bilaterale samenwerkingsakkoord dat België en China in 2002 ondertekenden. Vorig jaar, tijdens de economische zending van ons land in China, kwam het BIRA tot een officiële overeenkomst met het Institute of Atmospheric Physics (IAP) en het National Meteorological Satellite Center (NMSC), twee prestigieuze wetenschappelijke instellingen annex scholen in China, en dat onder het toeziend oog van Prins Filip. Win-winsituatie Het opzet van die bilaterale samenwerking: samen gedegen onderzoek doen naar de invloed van menselijke activiteiten op het atmosferische milieu. Het BIRA beschikt op dat vlak over behoorlijk wat knowhow, aldus Van Roozendael. We zijn vertrouwd met de observatie en validatie van gegevens over de chemische samenstelling van de atmosfeer en bedreven in het opstellen van zogenaamde atmosfeermodellen. Maar om een accuraat beeld te kunnen schetsen van de impact van luchtvervuiling op de hele wereld hebben we natuurlijk de operationele gegevens van een land als China nodig. Zo wordt een win- Meetstation ten noorden van Peking Chinees op bezoek De samenwerking tussen België en China heeft alvast één concrete uitwisseling opgeleverd. Jian Hui Bai is een 43-jarige fysicus uit Bejing die momenteel in het BIRA werkt. Hij is verbonden aan het Institute of atmospheric physics in Bejing, dat samenwerkt met het BIRA. Het IAP probeert zoveel mogelijk samenwerkingsverbanden op te zetten met buitenlandse instituten om zo de eigen knowhow te vergroten. Het akkoord met het BIRA is daar een prima voorbeeld van. Ik kan er mij bezighouden met wat mijn corebusiness is: meten, analyseren en rapporteren. JM Prototype van meettoestel 5 I-mag maart 2008

6 TECHNOLOGIE Al eerder samenwerking Tijdens de economische zending naar China halverwege 2007 beslisten beide landen om elkaar te ondersteunen bij de studie van de invloed van menselijke activiteiten op het atmosferische milieu. Het BIRA heeft al enkele decennia ervaring en internationale erkenning verworven op het vlak van observatie en validatie, atmosfeermodellen en assimilatie van gegevens over de chemische samenstelling van de atmosfeer. Gegevens uit landen zoals China zijn belangrijk om atmosfeermodellen en voorspellingen te kunnen verbeteren. Meetstation in het zuidoostelijk gedeelte van de regio. winsituatie gecreëerd: wij bezorgen de Chinezen onze expertise en analyseren hun satellietgegevens, terwijl zij ons hun lokale waarnemingsgegevens bezorgen, zodat wij die kunnen inpassen in onze atmosfeermodellen. Olympische Spelen Een specifieke target binnen het project zijn de Olympische Spelen. Die spelen zijn natuurlijk heel belangrijk voor China. Men wil er uiteraard de ideale omstandigheden creëren voor grootste sportprestaties, maar tegelijk ook aan de wereld tonen dat men er daar in slaagt om grote problemen onder controle te krijgen. Eén van die problemen is uiteraard de luchtvervuiling. De afgelopen tien jaar stelden we op dat vlak een grote achteruitgang vast. De pollutie, veroorzaakt door de uitdijende industrie, het verkeer en de huishoudens, ging drastisch omhoog. Dat China een land in volle groei is, is daar uiteraard niet vreemd aan. De laatste metingen toonden een eerste voorzichtige indicatie van stagnering, vervolgt Van Roozendael. Maar feit is en blijft dat er nog veel werk aan de winkel is, zowel op korte - met het oog op de Olympische Spelen - als op lange termijn. Cruciaal daarbij is dat je op elk moment over gesofisticeerde meetinstrumenten beschikt om de pollutie in kaart te brengen. Alleen zo krijg je immers een beeld van de omvang van het probleem, van de maatregelen die zich opdringen en van de effecten van de acties die al ondernomen zijn. Bij het gebruik van die meetinstrumenten bepleiten we een wisselwerking tussen satellieten en installaties op de grond. Op dit moment wordt in het BIRA druk gesleuteld aan allerlei meetinstrumenten. We zijn bezig met de ontwikkeling van hypermoderne installaties die heel nauwgezet de pollutie in de lucht waarnemen. Bij dat proces zijn heel veel uiteenlopende mensen betrokken. Dat gaat van fysici over chemici tot ingenieurs. Het is de bedoeling dat alles in maart af is. Daarna vertrekt een drietal mensen van het BIRA naar China om er de apparatuur te installeren en te testen. En dan kunnen de Chinezen er dus mee aan de slag, hopelijk met het gewenste resultaat. Tekst: Jeroen MARIS Foto's: BIRA China partners ontwikkelde programma's om de atmosfeeromgeving te beheren met het oog op de Olympische Spelen, maar ook voor steden en provincies met een enorme economische groei. Het BIRA wil expertise delen met Chinese wetenschappers en met hen samenwerken om de Chinese satellietgegevens te analyseren. De thema's waarop beide landen werken, zijn de atmosferische samenstelling en het herstel van de stratosferische ozonlaag, luchtkwaliteit en klimaatsveranderingen op regionale, continentale en mondiale schaal. Zo kunnen ze de wetenschappelijke gemeenschap, milieuorganisaties en beleidsmakers de nodige informatie leveren om de doeltreffendheid van reguleringen en verdragen te kunnen verifiëren. LVE Recente wetenschap Aëronomie kwam als naam voor het eerst in 1954 in wetenschappelijke kringen voor. De wetenschap bestudeert de hogere lagen van de aardse atmosfeer. Het onderzoeksgebied van de aëronomie strekt zich verder uit tot aan de interplanetaire ruimte over afstanden van honderdduizenden kilometers. De aëronomie bestudeert dus bijna het volledige gebied van de aardse atmosfeer. Meer algemeen is ze ook de wetenschap van de planetaire atmosferen waarin zich, onder invloed van de zonnestraling, ionisatie- en dissociatieprocessen afspelen. Dankzij de aëronomie vergaren we meer kennis en begrijpen we beter problemen, zoals het gat in de ozonlaag, het broeikaseffect, de voortplanting van radiogolven in de ionosfeer, magnetische stormen die de telecommunicatie kunnen verstoren, enz. LVE I-mag maart

7 technologie TECHNOLOGIE Een ingenieur huwelijkt de theorie aan de praktijk uit Ing. Sammy Rogmans MSc oogst lof, prijzen, publicaties en een doctoraat HASSELT. Amper 24 is Ing. Sammy Rogmans, maar toch zouden we niet aarzelen om hem briljant te noemen. Na een woelig studieparcours oogstte hij vorig jaar een regen van lof. De reden daarvoor: een ambitieus en prikkelend eindwerk dat drie prestigieuze prijzen opleverde, evenveel internationale publicaties en een grote onderscheiding. Nu is er de volgende stap: Rogmans, die zich als industrieel ingenieur toespitst op beeldverwerking, is als doctorandus begonnen aan de universiteit van Hasselt. Sammy Rogmans: Multimedia is mijn passie - altijd al geweest. Een oom had thuis een Commodore. Een oud ding, maar op mijn vijfde was ik al gefascineerd door die archaïsche spelcomputer. Ik kreeg ook een boekje waar heel simpele voorbeelden van programmacodes in stonden om zelf spelletjes te maken. Heel 'basic' allemaal, maar daar is mijn passie ontloken. Ik heb dat boekje nog altijd: het heeft een grote emotionele waarde voor mij. Interessant, maar ik vind dat je pas goed kan programmeren, als je weet wat de hardware eronder allemaal aan het doen is. Dat is een van de belangrijkste redenen waarom ik dan ook in Gent ben weggegaan na het voltooien van het eerste Ing. Sammy Rogmans MSc informatie. Uitleggen waar ik me precies mee beziggehouden heb, is eerder complex, maar misschien kan ik het verduidelijken aan de hand van een concreet voorbeeld. Stel: je bekijkt een voetbalwedstrijd via digitale televisie. Momenteel is het al perfect mogelijk om als kijker zelf te bepalen door welke camera je de beelden wil bekijken. Met de technologie die ik voor mijn eindwerk ontwikkeld heb, wordt het mogelijk om in realtime een volkomen vrij standpunt te kiezen, zonder dat er op die plaats ook effectief een camera hoeft te staan. De beelden worden in dat geval berekend op basis van wat de andere camera's registreren. In het meest eenvoudige geval kan je het zien als een Later kocht ik bijna alle mogelijke consoles die op de markt kwamen. Daar speelde ik uiteraard op, maar doorgaans niet voor lang: de inhoud van dat ding interesseerde me meer dan de spelletjes. Nu ik er zo over nadenk: ik heb eigenlijk geen enkele console die ik nog nooit opengemaakt heb. (lacht) Een staaltje van 'reverse engineering'. In het secundair onderwijs koos ik voor industriële wetenschappen. In Don Bosco in Haacht heb ik mijn wetenschappelijke en technische interesse voort verfijnd. Een bevlogen leraar wiskunde en fysica gaf me het ultieme zetje richting de academische wereld. Daarna volgde een grillige tocht doorheen het academische landschap. Inderdaad: aan de universiteit van Leuven begon ik eerst een opleiding theoretische fysica. Geen groot succes, want ik knapte af op het theoretisch karakter van de studie. Het stond allemaal wat ver af van de praktijk, vond ik. Ik zocht iets toepasbaars. Ik ben dan herstart in de eerste kandidatuur industrieel ingenieur informatica aan de hogeschool van Gent. Gelukkig heb ik geen sterke academische achtergrond en dat maakt dat ik alles sowieso al probeer te visualiseren of schematisch voor te stellen. jaar: het was allemaal heel amusant, maar de klemtoon lag me te veel op de software. Ik ben voor mijn tweede jaar overgestapt naar de ambitieuze ingenieursschool De Nayer. Een flinke aanpassing, want het niveau ligt er behoorlijk hoog. Het ging er niet onmiddellijk van een leien dakje. Ik ben enkele keren gestruikeld, maar uiteindelijk had ik toch heel erg veel schik in die studies. En besloot ik, in mijn laatste jaar, om een gedurfd opzet te kiezen voor mijn eindwerk. Multicamera's Ik had onderdak gevonden bij IMEC, het Interuniversitair Micro-Elektronica Centrum. Daar koos ik een thesis in het domein van de multicamera's en de 3D- reprojectie van de verworven 3D-informatie op het fictieve cameravlak. Een vrij ambitieus opzet, ja. Gelukkig stond ik er niet alleen voor: ik heb samengewerkt met Jiangbo, een Chinese doctoraatstudent, waar ik veel van mijn huidige expertise aan te danken heb. Dat eindwerk werd een mooi geschreven succesverhaal, niet? Ik kon heel goed samenwerken met Jiangbo en samen realiseerden we drie internationale publicaties. Daarenboven won ik ook drie prestigieuze wetenschappelijke prijzen. Ik haalde in mijn finaal academiejaar grote onderscheiding. Daar was ik uiteraard bijzonder blij mee, want ik heb me een jaar vol overgave op de mate- 7 I-mag maart 2008

8 TECHNOLOGIE over de nodige toepassingskennis. Die unieke samenwerking moet het hart worden van een geslaagd doctoraat: ik wil de balans zoeken tussen die drie componenten. Van alles het beste meepakken om zo tot een spraakmakend resultaat te komen. Belangrijk ook is dat ik met mijn project een speciale doctoraatsbeurs in de wacht sleepte. Ik word dus niet betaald door één van de drie actoren, wat maakt dat ik volkomen onafhankelijk kan werken: een onontbeerlijk luxe. Wat wil je met dat doctoraat precies bereiken? Ik ben begeesterd door de gedachte dat je als industrieel ingenieur en doctorandus de snufjes kan ontwikkelen die je binnen tien tot twintig jaar in elke huiskamer vindt. rie gestort. Ik ken mijn onderwerp dan ook vanbinnen en vanbuiten, wat maakte dat ik bij presentaties steevast goed uit de verf kwam. Nu, die bezetenheid kan ook een nadeel zijn, natuurlijk: je moet ervoor opletten niet te technisch te worden of te veel jargon te gaan gebruiken. Gelukkig heb ik geen sterke academische achtergrond en dat maakt dat ik alles sowieso al probeer te visualiseren of schematisch voor te stellen. Dat heeft me geholpen, want op die manier wordt hetgeen je wil vertellen, automatisch begrijpelijker. Dat is wat een industrieel ingenieur volgens mij hoort te doen: de brug leggen tussen de theorie en de praktijk. Doctoraat Nu is er dus je doctoraat. Op zich al een bijzonder iets, want doorgaans niet weggelegd voor een industrieel ingenieur. Na mijn eindwerk suggereerden verschillende mensen me om aan een doctoraat te beginnen. Mijn eerste reactie? No way! Ik ging ervan uit dat doctoreren niet weggelegd is voor een industrieel ingenieur. Ing. Sammy Rogmans MSc neemt de Scriptieprijs 2007 in ontvangst. Maar mijn nieuwsgierigheid was gewekt en na wat omzwervingen kwam ik bij professor Philippe Bekaert uit, van het Expertisecentrum voor digitale media (EDM). Die ontmoeting is cruciaal geweest in het hele proces: Bekaert heeft enorm veel expertise in mijn onderzoeksdomein en maalde er niet om dat ik industrieel ingenieur ben. Je kon weer aan de slag en opnieuw zag je het groots? Ik heb een samenwerking opgezet tussen EDM en IMEC. Momenteel ben ik met onderhandelingen bezig om het hoofdkwartier van NVIDIA, in Silicon Valley, erbij te betrekken. NVIDIA is een groot bedrijf dat krachtige beeldkaarten maakt. Je moet weten dat ik mijn beeldverwerking niet uitvoer op de gewone processor, maar via de gigantische latente rekenkracht op een beeldkaart. De beeldkaart gebruiken voor hoogperformant rekenen was een van de pijlers van mijn eindwerk en meteen ook de nieuwste trend op het vlak van beeldverwerking. Vandaar de link met NVIDIA: het bedrijf is natuurlijk heel erg geïnteresseerd in toepassingen die zijn hardware promoten, maar vooral in eventuele wijzigingen van de architectuur van hun beeldkaarten, zodat die applicaties juist sneller en efficiënter kunnen worden uitgevoerd. Mijn doctoraatswerk is dus, in de beste politieke traditie, gestut op een tripartite: het architecturale aspect wordt ingevuld door NVIDIA, het EDM zorgt voor de algoritmische expertise en IMEC beschikt Wat, zo gok ik, de rode draad doorheen mijn leven zal worden: nieuwe dingen maken. Ik ben begeesterd door de gedachte dat je als industrieel ingenieur en doctorandus de snufjes kan ontwikkelen die je binnen tien tot twintig jaar in elke huiskamer vindt. Momenteel leg ik me bijvoorbeeld toe op het praktisch realiseren van 3D-televisie via autostereoscope monitors. Maar er is zoveel boeiends te doen in dit vakgebied: ik ben nog lang niet klaar. Tekst: Jeroen MARIS Foto's: Ing. Sammy ROGMANS MSc Prijzenregen Sammy Rogmans won drie prestigieuze prijzen met zijn eindwerk, samen goed voor een bedrag van euro. Daar schrijft een mens al eens een eindwerk voor. De Barco-prijs: De meest prestigieuze van de drie. Een prijs die je kan winnen, als je scriptie zich in het domein van de innoverende beeldverwerking bevindt. De Elleboudt-award: Een journalistieke prijs. Je wordt vooral beoordeeld op de manier waarop je je onderzoek verwoordt: de puntigheid van je wetenschappelijke taal, de helderheid en finesse waarmee je aan de wereld bericht over de dingen waarmee je bezig bent. De Informatie Scriptieprijs: Een initiatief vanuit de redactie van het Nederlandse tijdschrift 'Informatie', waarbij zowel de Belgische als de Nederlandse universiteiten en hogescholen met elkaar in competitie gaan op het gebied van IT. JM I-mag maart

9 technologie TECHNOLOGIE Inzetten op innovatie Leuven bouwt gestaag voort aan kenniseconomie in Brusselse periferie LEUVEN. De Katholieke Universiteit Leuven, Gasthuisberg, IMEC, : wereldtop of op zijn minst bij de besten in Europa. Leuven ligt aan de basis van heel wat innoverende en revolutionaire ontdekkingen en uitvindingen. Het aantal spin-offs van de K.U.Leuven is stilaan nog nauwelijks te tellen. En hun naam en faam groeit met de jaren. Leuven heeft al geruime tijd zwaar ingezet op kenniseconomie en innovatie en is van plan daar - vooral door zijn erg geschikte ligging - ook in de toekomst op in te zetten. I-mag brengt binnenkort af en toe een bijdrage uit de (Leuvense) kenniseconomie. Maar eerst deze voorzet. Leuven kan cijfers voorleggen: K.U. Leuven en UZ Gasthuisberg behoren tot top-25 Europese onderzoekscentra, IMEC is het grootste Europees onderzoekscentrum voor micro- en nanotechnologie, jaarlijks telt de regio Leuven ruim 150 octrooiaanvragen. Er worden honderden miljoenen euro geïnvesteerd in onderzoek en Leuven is goed voor meer dan publicaties in internationale wetenschappelijke toptijdschriften en conferentieboeken. Uit het Leuvense onderzoekswerk ontsproten bij benadering 100 spin-offs. Daarnaast vestigden zich ruim 300 kennisbedrijven in de Leuvense regio. Zij zijn goed voor 4,5 miljard euro omzet en ruim jobs. Uit het Leuvense onderzoekswerk ontsproten bij benadering 100 spin-offs. Daarnaast vestigden zich ruim 300 kennisbedrijven in de Leuvense regio. Zij zijn goed voor 4,5 miljard euro omzet en ruim jobs. Durfkapitaalgroepen uit binnen- en buitenland investeerden meer dan 500 miljoen euro in Leuvense bedrijven. Leuven doet ook het nodige om die kennisinstellingen en innoverende economie een plaats te geven. Ten zuiden van de stad liggen nu twee, straks drie wetenschapsparken die nog volop in uitbouw zijn. In het researchpark Haasrode vinden nu al tientallen hoogtechnologische bedrijven een stek. Het wetenschapspark Arenberg, dichtbij IMEC, huisvest zijn eerste bedrijven, met Option als een van de blikvangers. Over enkele jaren moet daar nog het wetenschapspark Termunck bij komen. Samen moeten ze goed zijn voor zowat m 2 infrastructuur en m 2 onderzoeksruimte De sectoren waarin Leuven uitmunt, zijn divers. Van oudsher heeft InBev Leuven op de kaart gezet met een brouwactiviteit die zelden uit 's werelds topdrie is getuimeld. Biomedisch behoort Leuven ook tot de top met spin-offs als Thromb-X, 4 AZA Bioscience, Tigenix en Qmedit. Sirius Communications (Agilent), Septentrio, Telindus en Eyetronics verrichten baanbrekend werk rond telematica en communicatie. Met e-security werden innovatieve bedrijven als Ubizen, Hypertrust en Data4S groot. IMEC is het Europees topinstituut voor onderzoek rond micro-elektronica en nanotechnologie. IMEC werkt wereldwijd met meer dan 500 bedrijven samen en stelt werknemers tewerk. Het raakvlak tussen mechanica, robotica en elektronica leidt naar Materialise, LMS, Metris of Krypton. De spin-offs die wegdeemsterden, werden doorgaans opgevolgd door nieuwere, zo mogelijk nog innovatievere spin-offs. Waarschuwing En nochtans lanceerde Urbain Van Deurzen, voorzitter van VOKA, eind december tijdens een symposium van de IMEC: een van de belangrijkste stimuli voor de kennisregio Leuven provincie Vlaams-Brabant een waarschuwing. Hij waarschuwde er voor welvaartsverlies en achteruitgang in de kenniseconomie. Als elementen voor zijn betoog haalde hij negatieve economische resultaten aan die wijzen op verlies aan concurrentievermogen, een 'achterhaald' Belgisch businessmodel en de impact van de vergrijzing. Met 1,5 miljoen Belgen onder de armoedegrens, 1 op 8 gezinnen waarin niemand een baan heeft en een vraagteken bij de betaalbaarheid van de (te lage) pensioenen stak hij een vermanend vingertje op. Het leidde tot een pleidooi voor innovatiegedreven kenniseconomie met als belangrijkste elementen gesofisticeerde ondernemingsstrategieën, creativiteit, innovatie en ondernemerschap. Op basis van de vaststelling dat de top van innovatieve bedrijven te smal is, pleitte hij voor een verhoging van de inspanningen op het vlak van onderzoek en ontwikkeling, een uitbreiding van globale, multidisciplinaire innovatie en een groter draagvlak voor de cultuur van innovatie en ondernemerschap. Vlaanderen moet voorsprong (blijven) nemen met nichespelers van wereldklasse, zijn centrale Europese ligging en Brussel als Europese hoofdstad en centrum voor internationale instellingen blijvend valoriseren en zijn toekomst voort uitbouwen met gespecialiseerde industrie en kennisintensieve diensten. In de volgende nummers van I-mag gaan we nu en dan in op de bedrijven die het moeten hebben van kenniseconomie en innovatie. In het Leuvense, maar ook elders in het land. Tekst en foto: Luc VANDER ELST 9 I-mag maart 2008

10 technologie MODERN TIMES MODERN TIMES MODERN TIMES PS3-chip kan meer De chip voor Playstation 3 van Sony werd door Toshiba verder ontwikkeld. De Cell-chip bevat acht rekenkernen die de meest ingewikkelde grafische bewerkingen eenvoudig kunnen verwerken. Een tv met zo'n Cell-chip kan een standaard tv-beeld opblazen tot wat in de buurt van een hogedefinitiebeeld komt. Maar de Cell-tv kan ook inzoomen op een hogedefinitiebeeld of tot 48 kanalen tegelijk weergeven. De mogelijkheden zijn kennelijk groot, maar Toshiba heeft nog niet direct heel concrete commerciële plannen met de Cell-tv. Een huis per uur IMA - Industriële mechanisatie en automatisatie - uit Houthalen ontwikkelde in opdracht van EBS Worldwide 64 montagemachines. Met het oog op het wereldkampioenschap voetbal in 2010 in Zuid-Afrika moeten de montagetafels dienen om in snel tempo houtskeletbouwhuizen te kunnen bouwen. Door op de werf alleen de huizen te monteren kan tot 70% van de montagetijd worden gewonnen. In de Zuid-Afrikaanse fabriek, waar 350 mensen worden tewerkgesteld, kan er één huis per uur worden gemonteerd. Drupal naar Boston Drupal is het 'contentmanagementsysteem' van Dries Buytaert, die op 24 januari jongstleden zijn doctoraat verdedigde aan de UGent. Drupal is in feite een uit de hand gelopen hobby. Het softwarepakket kan gratis worden gebruikt om interactieve websites te bouwen en werd sedert 2001 al 2 miljoen keer gedownload. Drupal is inmiddels de basis voor heel wat websites, ook van grote en bekende organisaties wereldwijd. Eind 2007 stichtte Buytaert met Jay Batson Acquia. Met een startkapitaal van 7 miljoen dollar trokken ze met hun bedrijf naar Boston, waar ze de technologie rond Drupal voort willen ontwikkelen, het Drupal-platform willen promoten bij individuen en grote organisaties en afgeleide producten en diensten willen ontwikkelen en commercialiseren. Intelligent textiel Binnen het Inteltex-project is het Waalse bedrijf Nanocyl op zoek naar intelligent textiel. Door nanotubes in te bouwen in textiel moet dat textiel bepaalde signalen kunnen detecteren of bepaalde functies aankunnen. Het is de bedoeling dat de sensoren mee worden geïntegreerd in het textielweefsel. De koolstofnanotubes moeten zo bijvoorbeeld kunnen meten of de kledij onder druk staat, of er een grote hitte op afstraalt, of ze vochtig wordt, of ze bepaalde ongezonde stoffen opneemt, enz. Toepassingen zijn legio. Het intelligent textiel zou zeer nuttig kunnen zijn bij veiligheidsoperaties (brandweer, reddingsoperaties, ), bij gevaarlijke opdrachten of - in een verre toekomst? - gewoon om aan te geven dat de luier van uw kleine ukje mag worden ververst I-mag maart

11 samenleving SAMENLEVING Ingenieur wint 'Eén jaar gratis' Kathleen Hens haalt na publieksprijs Schoonste Boerin ook populaire quiz binnen BRECHT. Vorig jaar, ongeveer precies rond deze tijd, haalde ze I-mag als industrieel ingenieur op zoek naar de titel van 'Schoonste boerin van Vlaanderen'. Toen won ze de publieksprijs. Een jaar later heeft ze 'Eén jaar gratis' - de populaire emozaterdagquiz met Herman Van Molle en Katia Retsin - gewonnen. Een uitstralingswedstrijd en een quiz waarbij je je 'cool' moet bewaren en je verstand moet gebruiken. Ing. Kathleen Hens MSc blijkt van alle markten thuis. Ing. Kathleen Hens MSc won 'Eén jaar gratis' Vorig jaar besloten we de inleiding op een gelijkaardig artikel met het aantal 'hits' dat Kathleen Hens opleverde op Google. Toen waren het er 600. We hebben dit jaar eens de proef op de som genomen en nu komen we uit bij hits. Een exponentiële stijging, maar Kathleen blijft er kalm bij. Ik heb niets speciaals op stapel staan. Ik blijf gewoon mijn werk doen. Ik ga ook geen overhaaste beslissingen nemen. Iemand die 'Eén jaar gratis' wint, krijgt het loon van de bestverdienende van de 16 kandidaten. We merkten gewoon op dat Kathleen nu wel drie lonen tegelijk krijgt: als landbouwster-varkenshoudster en als vertegenwoordigster in veevoeders combineert ze immers al twee jobs en daar komt nu nog het 'inkomen' van Eén jaar gratis bij. Maar dat wordt snel gerelativeerd. Ik hoop dat mijn varkens eindelijk iets gaan opbrengen. Dan heb ik daar ook een inkomen van. Momenteel is dat niet het geval en ik ben niet van plan om mijn geld van Eén jaar gratis erin te pompen. Zoals we dat uit vorige edities van 'Eén jaar gratis' al konden afleiden, hoeven de kandidaten zich eigenlijk niet kandidaat te stellen, maar worden ze eerder geselecteerd door de crew van het programma. Ze zijn eigenlijk bij mij terechtgekomen via de verkiezingen voor de Schoonste boerin, waar ik de publieksprijs heb gewonnen. Toen ik werd opgebeld, heb ik direct toegezegd. Blijkbaar zijn alle 16 kandidaten zelf aangesproken door de makers van het programma. Met een honderdtal andere kandidaten hebben we dan een eerste selectieproef doorgemaakt, waarna er nog een dertig kandidaten overbleven. In het Amerikaans Theater moest dan de laatste selectie plaatsvinden. Ik heb lang getwijfeld of ik daar wel zou aan deelnemen, want die laatste selectie vond precies plaats op de dag dat de zus van mijn vriend trouwde. Uiteindelijk heb ik toch de voorkeur gegeven aan 'Eén jaar gratis' met alle praktische gevolgen vandien voor mijn toekomstige schoonfamilie. Maar achteraf bekeken, mag ik daar natuurlijk geen spijt van hebben. Weekend De zestien geselecteerde kandidaten gingen uiteindelijk samen op weekend om mekaar beter te leren kennen, zodat ze mekaar ook beter konden beoordelen tijdens de quiz zelf. Vanaf de eerst opname liep het vrij goed voor Kathleen. Van de 13 afleveringen heb ik er 10 altijd bovenaan gestaan. Dat gaf mij altijd wat voorsprong op de andere kandidaten. Ik heb nooit lang vooraan gestaan, behalve bij de voorlaatste aflevering. Ik heb wel altijd gedacht dat ik er onmiddellijk zou uitvliegen, als ik ooit de vuurproef zou hebben moeten spelen, maar gelukkig heb ik dat kunnen opsparen voor de finale. Helpt het om ingenieur te zijn bij zo'n quiz? Bij momenten wel. Ik heb heel veel geteld en gerekend. Wat kansberekening en zo. Maar af en toe heb ik ook risico's genomen. En die combinatie heeft mij uiteindelijk de zege opgeleverd. Bij de vorige uitgave werden er combines gevormd. Jij moest het als Antwerpse opnemen tegen vier Oost-Vlamingen en toch win je? Ze hebben nooit onder één hoedje gespeeld. Het is heel sportief verlopen en er was veel fairplay. Ik heb me nooit slecht gevoeld, als ik naar Brussel moest rijden. En er zijn nog altijd goeie contacten met de andere kandidaten. We zien mekaar nog geregeld. Er was ook afgesproken dat de winnaar iets zou organiseren voor de anderen. Ik broed op iets en als het mij ok lijkt, dan nodig ik binnenkort mijn medekandidaten en de crew van 'Eén jaar gratis' uit. Zo hoort dat. En de supporters hebben er - samen met Kathleen - heel de tijd netjes het zwijgen toe gedaan. De laatste opname vond plaats op 23 oktober en pas op 19 januari werd de finale uitgezonden. Drie maanden lang heeft niemand geweten wie de uiteindelijke winnaar van 'Eén jaar gratis' zou zijn, ondanks het feit dat haar 'achterban' zo fel heeft meegeleefd. Tekst: Luc VANDER ELST Foto: Ing. Kathleen HENS MSc 11 I-mag maart 2008

12 venster op de wereld Je moet wel van anderen willen leren Ing.Tim Engels MSc koos bewust voor een leven als globetrotter DUBAI. Als het van ing. Tim Engels MSc afhangt, zien we hem de eerste jaren niet meer in België terug. Na omzwervingen door de hele wereld is deze 36-jarige ingenieur sinds juli 2007 aan de slag als 'area sales manager Africa & Iran' bij de Zwitserse multinational Sulzer Chemtech in Bahrein, een bedrijf dat destillatieproducten levert aan chemie, petrochemie en olieraffinaderijen. Zijn werkplek heeft hij in Bahrein, maar met zijn Nederlandse vrouw woont hij in Dubai en hij onderneemt zakenreizen naar Iran en tal van Afrikaanse landen. Dat houdt in dat Tim nog wel bestuurslid van de VIK Afdeling Mechelen is, zij het minder actief dan vroeger. Of Bahrein een eindpunt is? Geen idee, zegt Tim Engels, Sulzer heeft nog zoveel interessante locaties en jobmogelijkheden met een Nederlandse, we leven in Dubai, ik werk in Bahrein voor een Zwitserse firma met Italiaanse bazen en met een Indisch backoffice' in Bahrein. Onze engineering zit in Polen, de productie in Shanghai, Singapore, Polen en India. Mijn twee directe collega's zijn Pakistaan en Libanees. In mijn vorige jobs had ik Engelse, Franse en Amerikaanse bazen (lacht). Je krijgt te maken met Europese, Aziatische en Afrikaanse nationaliteiten. Kun je ze met elkaar vergelijken? Welk soort carrière had je in je achterhoofd, toen je in 1995 afstudeerde? Vooraan de twintig heb je nog geen duidelijk idee van wat je wil bereiken. Ik wilde wel een job, waarbij ik kon reizen. Ik had al stage gelopen in Ierland en wou toepassen wat ik had geleerd tijdens mijn studies. En het is me gelukt. Bij Koch Otto York en Knitmesh zat ik voor ongeveer de helft van de tijd in Azië en het Midden- Oosten. Nu kom ik drie tot vier keer per jaar naar Europa, onder meer naar Polen en Zwitserland. Wat houdt je job precies in? Ontwikkelen van de markt, nieuwe agenten zoeken en vinden, nieuwe klanten opsporen. Verder doe ik nog aan technische prospectie, ik onderhandel over technische en commerciële offertes om opdrachten binnen te halen. Hoe mijn maandplanning eruitziet? Ik verblijf en werk één week vanuit mijn woonplaats, Dubai. Ik werk één week in Bahrein, één week in Iran en één week ergens in Afrika. Studies Wat draag je in andere continenten na meer dan tien jaar nog mee van je ingenieursstudies in je dagelijkse job? Ik hou niet van stereotiepen, maar ik zal een poging wagen. Zwitsers zijn rechtlijnig en precies. Belgen goede onderhandelaars. Italianen vinden wel een achterpoortje en proberen vaker deals te sluiten in de grijze zone. Iraniërs zijn zeer vriendelijk, zeer open en gastvrij. Ze proberen het beste van hun land te maken. Alleen jammer van hun regime en hun verhouding tot Amerika. Mensen uit Dubai en Bahrein zijn vaak afstandelijk, maar als je hen via het werk leert kennen, zijn het wel leuke mensen. Al kom je niet makkelijk bij hen thuis en zal je nooit een van hen kunnen worden. Hoe ik me als Vlaming staande hou? Een Belg spreekt veel talen en door het vele reizen heb ik een open geest aangeweten te vinden, ook logisch denken. Soms maak ik me zorgen over mijn jongere collega's. Wat ze op papier durven te zetten! Ik vrees dat de kwaliteit van het onderwijs erop achteruitgaat. Logische common sense' maakt plaats voor het geloof in the machine and the program'. Maar een ingenieur moet alles in vraag blijven stellen. Uit je cv blijkt: Tim Engels is een echte globetrotter? In alle bescheidenheid: ik denk dat ik het typevoorbeeld van de moderne globalisering ben. Zelf ben ik een Belg, getrouwd Bitter weinig, maar je diploma blijft een sleutel voor de toegang naar het professionele leven: blijven bijleren en informatie Ing. Tim Engels MSc: een leven in het buitenland I-mag maart

13 VENSTER OP DE WERELD kweekt. Ik kan flexibel inspelen op de verschillende culturen. Vlaanderen en zeker Brussel is voor mij door de multiculturele samenleving een goede leerschool geweest. Maar je moet wel willen leren van anderen Soms maak ik me zorgen over mijn jongere collega's. Wat ze op papier durven te zetten! Ik vrees dat de kwaliteit van het onderwijs erop achteruitgaat. Logische 'common sense' maakt plaats voor het geloof in 'the machine and the program'. Maar een ingenieur moet alles in vraag blijven stellen. Crisis Have en goed hier achterlaten is één ding, jezelf in het onbekende buitenland waarmaken een ander. Vrees je soms niet dat een economische crisis je weer met beide voeten op de grond zet? Toegegeven, er is een economische crisis op komst, maar de komende vier, vijf jaar zien er nog rooskleurig uit. We hebben heel wat projecten lopen en nog dagelijks worden nieuwe investeringen aangekondigd. Vorig jaar zijn we met bijna dertig procent gegroeid. We zien wel dat de top er af is. In onze sector worden heel wat projecten uitgesteld, omdat men het niet allemaal tegelijk gebouwd kreeg. De prijzen van staal zijn zo de hoogte in geschoten, dat de projecten vijftig tot honderd procent duurder geworden zijn. De financiële leefbaarheid van de verschillende projecten moeten opnieuw bestudeerd worden. In mijn regio ziet de groei er dan weer anders uit. Iran heeft nog altijd een gebrek aan benzine en diesel, dus wordt er nu veel in raffinaderijen geïnvesteerd. Iran heeft grote gasreserves en weet dat gas minder vervuilend is, dus wordt er veel geld in gepompt. De enige domper is de politieke situatie, die belet dat Europa volop zijn graantje kan meepikken. In Afrika investeert de Maghreb sterk in olie en gas. Landen als Algerije, Egypte en Lybië profiteren daar volop van. Marokko haakt zijn karretje daaraan vast. Het grote probleem blijft de wankele politieke situatie: denk maar aan wat er nu gebeurt in Kenia. Landen als Nigeria, Angola, zelfs Soedan, hebben grote reserves waarvan de hele bevolking beter kan worden, als ze op de juiste manier worden geëxploiteerd. Dat is nog niet voor morgen. Afrika is een groeimarkt, maar moet komaf maken met het aidsprobleem en de politieke situatie. Je leeft en werkt in Dubai en Bahrein. Ze worden dikwijls als 'paradijselijk' afgeschilderd? Dubai is niet echt een paradijs. De werkdruk is er te hoog en de verkeersellende te groot. Uiteraard is het leuk om acht of negen maanden per jaar 's avonds uit je appartement te stappen en de vakantiesfeer op te snuiven. Het is de stad bij uitstek waar zaken veranderen, zeker dan in projectontwikkeling. Dubai is in minder dan tien jaar een echte wereldstad geworden, zoals New York, London of Parijs. Bahrein is veel kleinschaliger, een klein eiland van vijftig op vijftien kilometer. Wel leuk is: op je bureau zitten, op de 22ste verdieping met zicht op zee. Verder valt er niet zo heel veel te beleven. Vandaar dat we duidelijk hebben gesteld: als ik deze job doe, moeten we in Dubai leven. Mijn vrouw kon er een interessante baan vinden. En tijdens het weekend kan je pakweg naar Oman rijden, de verschillende emiraten bezoeken, vrienden rondleiden, naar de woestijn of het strand trekken voor een barbecue, in de buurt gaan duiken of lekker uit eten gaan. Mechelen Tot slot: je bent bestuurslid van de VIK Afdeling Mechelen: valt dat nog te combineren? Sinds 1991 ben ik lid en zolang ik herverkozen word... Zo kan ik blijven volgen wat er omgaat in de ingenieurswereld. Uiteraard werk ik niet langer actief mee, maar via Skype pik ik af en toe een vergadering mee en kan ik toch nog mijn ideeën kwijt. Anders gezegd: we zien je hier niet snel terug? Voor familie en vrienden kom ik één keer per jaar naar België terug. Onze vakanties brengen we door in Afrika of Azië. Professioneel zit ik zeker nog voor drie, vier jaar in Dubai en nadien heeft Sulzer nog zoveel interessante locaties en jobs. Ik ben pas 36. Vroeger was het motto: life long learning'. Voor onze generatie wordt dat, vrees ik, life long working'. En ach, zolang er interessante uitdagingen zijn, blijf ik meedraaien. Tekst: Wilfried VAN DEN BOSSCHE Foto's: Ing. Tim ENGELS MSc Tim Engels goes international Tim Engels (36) studeerde in 1995 af als industrieel ingenieur aan de Hogeschool Antwerpen (IHAM Mechelen). Nadien behaalde hij nog het diploma 'environmental studies' aan de Vrije Universiteit Brussel. Vanaf 1996 was hij actief bij de bedrijven Koch Otto York, Socrematic - Devauze-Venclim, Knitmesh Ltd., Sulzer Chemtech Belgium. In juli 2007 maakte hij als area sales manager Africa & Iran de overstap naar Sulzer Chemtech Bahrain. Als student al zat het reizen Tim Engels in het bloed, want hij liep stage aan het Regional Technical College Galway in Ierland. WVDB Via Skype pikt Tim al eens een vergadering van de afdeling Mechelen mee. 13 I-mag maart 2008

14 centra DelFly is veelzijdig miniatuurvliegtuig Technische Universiteit Delft scoort met bacheloreindwerk DELFT. DelFly is een miniatuurvliegtuigje (Micro trial vehicle of MAV) dat met twee paar flapperende vleugels vliegt en geïnspireerd is op insecten. Het miniatuurvliegtuigje was 2,5 jaar geleden het winnende ontwerp van het symposium voor bacheloreindopdrachten aan de faculteit Lucht- en ruimtevaarttechniek van de Technische Universiteit Delft. Een team van 11 studenten en hun begeleiders hebben in de laatste fase van hun bacheloropleiding het ontwerp tot stand gebracht. I-mag maart

15 LUCHT- EN RUIMTEVAART De DelFly kan niet alleen een standaard horizontale vlucht, maar ook een zeer langzame, stilstaande vlucht en een achterwaartse vlucht aan. Jaap Oldenkamp De DelFly kan niet alleen een standaard horizontale vlucht, maar ook een zeer langzame, stilstaande vlucht en een achterwaartse vlucht aan. Die combinatie van zowel langzaam als snel kunnen vliegen is uniek voor een flappendevleugelvoertuig. De DelFly is ook uitgerust met een camera, die in combinatie met de langzame snelheid een goed overzicht geeft van de omgeving. Door middel van zelfontwikkelde software kan de DelFly objecten of doelen zelfstandig herkennen. Een flappendevleugelvliegtuig biedt veel voordelen, zoals vliegen in zeer kleine ruimtes en het goed in beeld brengen van interessante voorwerpen of personen. Voortstuwing en lift Bij een conventioneel vliegtuig zijn voortstuwing en lift gescheiden. Eén of meerdere motoren zorgen voor de voortstuwing en de vleugels genereren de lift. Bij de DelFly worden beide tot stand gebracht door twee paar flapperende vleugels. Bij elke vleugelslag ontstaat er een kleine tornado boven de vleugel die zowel voor voorstuwing als lift zorgt. Doordat de onderste en bovenste vleugel tijdens elke klapbeweging tegen elkaar komen, wordt er elke keer een hoeveelheid lucht uit de vleugels geperst: het zogenaamde 'clap and fling'-effect. Dat zorgt nog eens voor extra lift en voortstuwing. De vleugels worden aangedreven met een motortje van ruim 2 gram, dat normaliter in mobiele telefoons gebruikt wordt. Dat motortje drijft een set tandwielen aan, waarvan de laatste aangesloten zit op een krukas, die dan weer verbonden is met vleugelliggers langs twee metalen staafjes. Zo wordt de draaibeweging van de motor omgezet in een op- en neergaande beweging van de vleugels. Stilhangen Een unieke eigenschap van de DelFly is dat het vliegtuig zowel rechtdoor kan vliegen als bijna stilhangen in de lucht. Daarvoor wordt de invalshoek vergroot, d.w.z. de neus wordt omhooggestuurd. Daardoor wordt het grootste deel van de voortstuwing naar beneden gericht, zodat er nog maar een kleine voorwaartse kracht is. De DelFly hangt dan stil. Dat is een unieke prestatie voor een flappendevleugelvliegtuig en het biedt veel voordelen, zoals vliegen in zeer kleine ruimtes en het goed in beeld brengen van interessante voorwerpen of personen. Constructie De ruggengraat van de DelFly bestaat uit een hol koolstofbuisje. Aan de voorkant van dat buisje is een stukje balsahout gelijmd, waaraan veel van de componenten bevestigd zijn. Het buisje dient ook als middenas van de vleugels. Voor de vleugelhuid is ultralichte, maar sterke mylarfolie gebruikt. Dunne koolstofstaafjes op de huid zorgen ervoor dat de vleugels tijdens het flapperen de juiste vorm aannemen. Het mylar is aan de voorrand verbonden met de vleugelliggers, die bestaan uit koolstofversterkt balsahout. De staart bestaat uit een frame van balsahout en koolstofstaafjes, met daaroverheen mylarfolie. Stabiliteit en besturing Een lichte V-stelling in de vleugelliggers zorgt voor dwarsstabiliteit, de stabiliteit om de lengteas. Een omgekeerde V-staart zorgt voor langsstabiliteit, de stabiliteit om de dwarsas. Aan de staart zitten twee stuurvlakken, die afzonderlijk aangestuurd worden door twee magneetservo's. Doordat ook de stuurvlakken in een V- stelling staan, worden bij zowel pure stamp- als gierbewegingen beide vlakken gebruikt. Objectherkenning Vooraan op de DelFly bevindt zich een kleurencameraatje van ruim 1 gram, dat via een zender livebeelden naar de grond stuurt. Om ruis op het videosignaal zoveel mogelijk te voorkomen zijn de motor, de zender en de camera op drie batterijen aangesloten. De videobeelden worden op de grond geanalyseerd door het basisstation, een standaard-pc met een hele reeks algoritmes, die in staat zijn verschillende objecten te herkennen. Die software is ook in staat om de stuurvlakken van de DelFly aan te sturen in de richting van een object dat herkend is. Tekst: Ilse OLIVIERS Foto: Jaap OLDENKAMP 15 I-mag maart 2008

16 centra SENIOR INGENIEURS VIK seniorenclub op lente-uitstap naar Brugge donderdag 15 mei 2008 Bij de lente-uitstap van de seniorenclub van de VIK zijn er twee nieuwe trends. Ten eerste reizen we met de trein. We laten de auto thuis: geen dure benzine of diesel, geen luchtvervuiling, geen files, geen zoektocht naar parkeerplaatsen. We reizen op de as Antwerpen-Oostende in comfortabele, geklimatiseerde en geluidsarme treinwagens. Collega's uit het Waasland of Gent kunnen opstappen in Sint-Niklaas, Lokeren, Gent-Dampoort of Sint-Pieters. Een ticket 65-plus kost amper 4 euro, heen en terug. Ten tweede betreden we geen platgelopen paden. Van april tot november wordt Brugge overspoeld door toeristen, maar die volgen gewoonlijk een parcours vanaf de Burg en Dijver naar Gruuthuuse, de Lievevrouwekerk, het begijnhof en het Minnewater. Toch zijn er nog idyllische plaatsen waar zeer weinig toeristen komen, namelijk de streek tussen de Kruisvest (windmolens) en de Sint-Annarei. We wandelen in stille romantische straten langs prachtige barokke kerken met o.a. de geheimzinnige, oosters aandoende Jeruzalemkerk, de intieme Sint- Annakerk en de grootse barokke Sint- Walburgakerk. De uitgestippelde wandeling noemt men ook de Guido Gezellewandelng, omdat het de streek is waar de priester-dichter geboren en getogen is en met plaatsen waar hij onderpastoor was en overleden is in het Engels klooster. Gezelle was als priester een buitengewoon conservatieve, negentiende-eeuwse onderpastoor, maar ook een zeer begaafd polyvalent veelschrijver, vulgarisator en volksverteller. Hij sprak verschillende talen, met een voorkeur voor het Engels, en hij was politiek actief tegen de liberalen. Hij is geboren in 1830 en overleed in Op onze wandeling zien we de gebouwen van twee oude schuttersgilden, waar o.a. de koningin van Engeland nu nog lid is van de Sint-Jorisgilde. We bezoeken de Rolweg met het geboortehuis van Gezelle en de Balstraat met zeven godshuizen, die nu omgevormd zijn tot volkskundemuseum. Na een bezoek aan de mysterieuze Jeruzalemkerk en de Sint-Annakerk vervolgen we onze weg langs de Sint-Annarei en de verversdijk, waar we een en ander vernemen over het verven van stoffen en laken in de middeleeuwen en over het leerlooien. Zo komen we aan de Sint-Walburgakerk, waar Guido Gezelle 7 jaar onderpastoor was en in twee huizen in de omgeving heeft verbleven. Langs de mooie Spinolarei bereiken we het huis van Achilles Van Acker en gaan we in de oudste herberg van Brugge (sedert 1515 ononderbroken herberg) even verpozen. Guido Gezellemuseum Daarna gaan we in de Carmerstraat, langs het Sint-Leocollege naar het complex van Spermalie, een instituut voor blinden en gehoorgestoorden met tevens een beroemde koksschool. Ten slotte wandelen we door een zeer eigenaardige straat, zonder huizen maar aan elke kant hoge muren, waarachter nog koeien grazen (in het midden van de stad!). We eindigen aan het groot seminarie langs de lange rei en keren met de bus terug naar het midden van de stad. Plaats: Station Brugge Ver trek: Samenkomst om uur voor het station van Brugge. Vertrek in Antwerpen-Centraal om 9.22 uur, in Sint-Niklaas om 9.43 uur, in Gent Sint-Pieters: om uur. Datum: donderdag 15 mei Kostprijs: treinticket en drankverbruik persoonlijk te betalen. Lunch en toegangsticket Jeruzalemkerk 20 euro, omnipas voor de lijnbus niet vergeten. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat voor 5 mei Aantal deelnemers: maximum 25 personen. Referte: CASEN Jeruzalemkerk Volkskundemuseum De oudste herberg van Brugge Spinolarei I-mag maart

17 centra ZELFSTANDIGEN Lezing over aansprakelijkheid 22 en 29 mei 2008 Je kent je eigen business door en door, de pro's en contra's van het zelfstandigenbestaan heb je ongetwijfeld terdege geëvalueerd. Bij de start van je eigen bedrijf word je als nieuwbakken bedrijfsleider overdonderd met goede raad en advies. En toch! Ken je voldoende je beroepsaansprakelijkheid en kan je de risico's die je loopt voldoende inschatten? Weet je hoe je die risico's kan identificeren, verhelpen, beperken? En tot slot: weet je hoe je de resterende risico's kunt verzekeren? Het VIK-centrum 'zelfstandigen' organiseert rond dat thema 2 avondlezingen waarbij specialisten ter zake hun objectieve kijk geven over 'aansprakelijkheid'. donderdag 22 mei 2008: aansprakelijkheid en risico's Wettelijk kader van de aansprakelijkheid, door mr. Luk Janssens en mr. Dieter Leenders, Reyns Advocaten Aansprakelijkheid, beheersen en evalueren van risico's, door Jacques Vankeirsbilck, riskmanager, Inbev Mr. Luk Janssens & mr. Dieter Leenders - Reyns Advocaten: Wettelijk kader contractuele aansprakelijkheid opdracht als medecontractant voorwerp van de opdracht. J. Vankeirsbilck - riskmanager - Inbev Leuven: Beheersen en evalueren van de risico's beschrijving van de diverse risico's evaluatie van de risico's: wat kan er verkeerd lopen? als het verkeerd loopt: wat kan eruit volgen: gevolgschade: diverse vormen van gevolgschade beschermen van je privéleven tegen beroepsfouten financieren van risico's keuze van de verzekeraar hoe mijn risico's afdekken/beheren? hoe omgaan met schade in de praktijk? hoe communiceren met de verzekeraar in geval van schade? donderdag 29 mei 2008: aansprakelijkheid en verzekeringen: met casestudies van aansprakelijkheidsgevallen bekeken vanuit de verzekeraar. Risico's: Chris Staes - commercial director liability, Gerling nv, casestudies: praktische voorbeelden van aansprakelijkheidsgevallen beroepsaansprakelijkheid verschillende polissen Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Data: donderdag 22 mei 2008 en donderdag 29 mei 2008 telkens om 20 uur. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Inschrijving voor beide avonden samen of afzonderlijk is mogelijk. De tweede avond - op 29 mei - wordt afgesloten met een netwerkevent en receptie, waar er tijd is voor een gesprek bij een glas en een hapje. Referte: VOZEL10508 (lezing 22 mei) en VOZEL20508 (lezing 29 mei). 17 I-mag maart 2008

18 Teken jij mee de toekomst uit? Atlas Copco, een bedrijf waarvoor je wil werken! Ontdek ons op ons Jobevent + Factory Tour op 02/04/08. Registreer je via

19 afdelingen ACTIVITEIT IN DE KIJKER > WAASLAND KLEUR: VAN EMOTIE TOT GETAL Kleur is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven. Continu gebruiken we producten die ergens in hun productieproces gecontroleerd zijn op kleur: tandpasta, ontbijtgranen, melk, textiel, onze auto,... Maar kleur is complex: het heeft een fysische (invallend licht ) en een psychische inslag (de mens of de waarnemer). Het is het resultaat van een hersenactiviteit, omdat het menselijk oog een interactie waarneemt tussen een fractie van het invallende licht en een materie die zowel vast, vloeibaar als gasvormig kan zijn. Een voorsmaakje: bij de keuze van een gevelsteen is het van belang dat je rekening houdt met het eindresultaat dat je voor ogen hebt. De foto illustreert (zonder trucage) dat de dieprode kleur van de gevelsteen volledig verandert door de lichtgele voeg. donderdag 27 maart 2008 Welke elementen zijn bepalend voor de kleur? de spectrale meting, het kleurverschil en de toleranties en de actuele status en een blik in de toekomst. Er worden zoveel mogelijk links gelegd met de industrie: verf, plastics, voeding, textiel, e.a. Er is tijd voor vragen en antwoorden. Gelukkig is het fenomeen sinds Newton in 1670 al vaak onderzocht. Kleurperceptie door de waarnemer is altijd een veelzijdig systeem met drie elementen: de lichtbron, het voorwerp zelf en de waarnemer. En kleurwaarneming is gebaseerd op de opponante kleurtheorie: wit-zwart, rood-groen, geel-blauw. Dat alles is genormaliseerd door de CIE, de Commission Internationale de l'eclairage, waavan de CIE 1976 L*a*b*-kleurschaal de meest courante is in gebruik. Alle kleuren kunnen dan omschreven worden aan de hand van 3 getallen, waaruit dan weer een kleurverschil berekend wordt. Die systemen zijn opgenomen in diverse internationale normen, zoals ISO, DIN, ASTM, AFNOR, e.a. Onze lezing vertelt u meer over o.a. de visuele waarneming, de interactie van licht met materie, de normalisatie van een tripletsysteem door de Commission internationale de l'éclairage, De kleur van de voeg kan de kleur van een huis helemaal veranderen. Kleursamenstelling. Plaats: Elscolab, Hogenakkerhoekstraat 14, Kruibeke. Datum: donderdag 27 maart om 19 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOWLD10308 Verschillende elementen kunnen de kleur van een voorwerp doen veranderen. 19 I-mag maart 2008

20 afdelingen ANTWERPEN Bezoek + concert kasteel d'ursel, Hingene/Bornem, uur Bezoek Atlas Copco Airpower nv, Wilrijk, uur Inschrijven voor alle activiteiten: Kasteel d'ursel in Hingene/Bornem zondag 9 maart 2008 Een gids leidt ons van de prestigieuze ontvangstruimten van het kasteel naar de voormalige slaapkamers. Behalve over de interieurdecoratie krijgen we ook het fascinerende verhaal van de kasteelgeschiedenis met de lange restauratie. Na een bezoek aan de mooie (droge) kelders volgt een concert met defilharmonie. Frank Vanhove (fluit), Piet Van Bockstal (hobo), Nestor Janssens (klarinet), Graziano Moretto (fagot) & Eliz Erkalp (hoorn) drie blaaskwintetten: Blaaskwintet in g van Taffanel, Summer music, opus 31 van Barber en Blaaskwintet, opus 43 van Nielsen. Napraten bij een drankje in de spiegelzaal en eventueel een (korte) wandeling in het kasteelpark zijn inbegrepen. Plaats: Kasteel d'ursel, Wolfgang d'urselstraat 9, Hingene (Bornem). Datum: zondag 9 maart 2008 om uur; concert begint om 15 uur. Kosten: 13 euro per persoon (groepstarief) voor VIK-leden & gezins- en familieleden; niet-leden betalen 15 euro per persoon. Betalen via rek. nr (afdeling Antwerpen) met vermelding: VIK-lidnr., kasteel d'ursel, aantal personen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: CAAWN Bezoek Atlas Copco vrijdag 21 maart 2008 Atlas Copco is een vooraanstaande leverancier van oplossingen op het vlak van industriële productiviteit. De producten en diensten gaan van lucht- en gascompressoren, generatoren, uitrustingen voor constructie en mijnbouw, industriële gereedschappen en assemblagesystemen tot de daarbij behorende aftermarket en verhuur. In nauwe samenwerking met klanten en businesspartners en met meer dan 130 jaar ervaring innoveert Atlas Copco om tot een superieure productiviteit te komen. De groep heeft haar hoofdzetel in het Zweedse Stockholm en is actief op meer dan 150 markten over de hele wereld. In 2006 telde Atlas Copco werknemers en 5,6 miljard euro inkomsten. De business area Atlas Copco Compressor Technique ontwikkelt, produceert, verkoopt en verzorgt de service van olievrije en oliegeïnjecteerde stationaire luchtcompressoren, gascompressoren, turbo expanders, generatoren en uitrustingen voor luchtbehandeling en luchtbeheerssystemen. Daarnaast biedt het bedrijf industriële verhuuroplossingen aan en innoveert het voor superieure productiviteit in applicatie, productie, constructie en de wereldwijde procesindustrie. De belangrijkste productontwikkeling en productie-units bevinden zich in Antwerpen. Dit bezoek begint om uur en eindigt rond uur. Na een algemene presentatie over Atlas Copco volgt een rondleiding door twee afdelingen, zodat de bezoekers een duidelijk beeld krijgen van de verschillende activiteiten in België. We bezoeken Airtec met zijn onderzoek en ontwikkeling en de productie van de kerncomponenten van een compressor. En we bezoeken Oilfree air met de ontwikkeling en productie van industriële, stationaire compressoren, optimalisatiesystemen en persluchtbehandelingsmachines boven 90 kw. Plaats: Atlas Copco Airpower nv, Boomsesteenweg 957, Wilrijk. Volg de A12 (Boomsesteenweg) in de richting van Brussel. Aan het einde van een lange brug in Wilrijk neem je de uitrit naar de zijbaan, zodat je aan de eerste verkeerslichten linksaf kan slaan. Atlas Copco Airpower ligt aan dat kruispunt. Je rijdt die straat (Atomiumlaan) volledig uit. Je slaat aan het T-kruispunt rechtsaf (Kleine Doornstraat). De D-parking bevindt zich op de rechterkant, voorbij de portier. Datum: vrijdag 21 maart 2008 om uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden en hun familieleden, niet-leden betalen ter plaatse 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBAWN KEMPEN Slotconcert, Paterspand, Turnhout, uur Voordracht laatstejaarsstudenten, KHK, Geel Sportweekend, De Vossemeren, Lommel, uur, tot 16 maart Geleid bezoek met toelichting aan het Provinciaal centrum duurzaam bouwen, Kamp C, Westerlo, tot uur Bezoek BP Chembel nv, Geel, uur Studiedag over dak/dakrenovatie, KHK, Geel Familiewandeling, Balen, uur Inschrijven voor alle activiteiten: Slotconcert zaterdag 8 maart 2008 De VIK-afdeling Kempen nodigt u uit op het slotconcert op 8 maart 2008 met het ensemble Voca Lisa, het conservatoriumkoor van Leuven, het academiekoor van Brussel-Laken en het Brussels Chamber Orchestra onder leiding van dirigent Herman Engels. Presentatie door Fred Brouwers. Programma: zie I-mag december of Plaats: Paterspand, Paterstraat 100, Turnhout. Datum: zaterdag 8 maart 2008 om 20 uur. I-mag maart