Pedagogisch Beleidsplan

Transcriptie

1 Maart 2009 Quintine de Koning

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 Deel I: Uitgangspunten pedagogische visie en kwaliteitseisen Gastouderopvang via Gastouderbureau Kind is Koning 2 Werkwijze en inspiratiebronnen Kwaliteitseisen gastouderopvang Aantal kinderen per gastouder Achterwacht innovatieve gastouder Huisvesting gastouderopvang Veiligheids- en gezondheidsbeleid Kwaliteitseisen gastouder Kwaliteitsgarantie Gastouderbureau Kind is Koning... 9 Deel II: Uitwerking pedagogische visie en werkwijze Gastouderbureau Kind is Koning 4 De Basis Pedagogische basisregels Pedagogisch doel Pedagogische ondersteuning van de gastouder De praktijk Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Locatie en voorzieningen Contactmomenten Zelfstandigheid en zelfvertrouwen Ontwikkelingsgebieden De sociale ontwikkeling, respect en aandacht De emotionele ontwikkeling De verstandelijke ontwikkeling De motorische ontwikkeling De creatieve ontwikkeling Veilige, hygiënische en gezonde opvangomgeving Omgaan met normen en waarden Ziekten Medisch handelen Plaatsing Opvallend gedrag Oudercommissie Klachtenprocedure Page i of 27

3 1 Inleiding Kinderopvang is vertrouwen. Vraagouders vertrouwen de gastouders immers hun allerliefste bezit toe. Zij moeten de zekerheid hebben dat hun kind ook in hun afwezigheid een veilige opvang en een verantwoorde opvoeding wordt geboden. Daarom is er door Gastouderbureau Kind is Koning een pedagogisch beleidsplan opgesteld. Hierop kunnen ouders/verzorgers en gastouders terugvallen als het gaat om de kwaliteitseisen, uitgangspunten en de werkwijze die worden gehanteerd bij de omgang en opvoeding van kinderen die worden bemiddeld door Gastouderbureau Kind is Koning. Het laat zien waarop vraagouders kunnen rekenen als zij hun kind in handen geven aan de gastouder. Tevens vormt het een goed uitgangspunt voor de onderlinge gesprekken. Een gedegen pedagogisch beleidsplan is volgens Gastouderbureau Kind is Koning onontbeerlijk om de kwaliteit op een hoog peil te houden, te kunnen controleren en zo nodig bij te stellen. Want het allerbelangrijkste is dat een gastkind met plezier en in een veilige, gezonde, kindvriendelijke en vertrouwde omgeving kan opgroeien. Ieder kind is een uniek wezen, dat zich in een eigen tempo en daarbij behorende karakter moet kunnen en mogen ontwikkelen. In de eerste vier levensjaren wordt het fundament gelegd voor de persoonlijkheid. Daarom moeten kinderen in deze periode voldoende geprikkeld worden om vrijuit en veelzijdig te kunnen beleven en ervaren. De ervaringen uit de allereerste jaren vergeten wij grotendeels, maar toch bepalen zij een leven lang wie wij zijn. Het belang van een goede opvoeding en liefdevolle begeleiding in deze eerste jaren kan dus niet genoeg benadrukt worden. Samen met de gastouders werkt Gastouderbureau Kind is Koning eraan een optimale situatie rondom de kinderen te creëren. Wederzijds vertrouwen en een gevoel van veiligheid zijn hierbij de basis en het kind en zijn vrije ontwikkeling staan bij Gastouderbureau Kind is Koning altijd centraal. Gastouderbureau Kind is Koning vindt het heel belangrijk dat de natuurlijke behoefte om zelf dingen te ontdekken, te onderzoeken en uit te proberen zo min mogelijk wordt verstoord. Er ligt een democratische opvoedingsstijl ten grondslag aan het pedagogisch handelen binnen Gastouderbureau Kind is Koning. De mening van kinderen telt, er wordt goed naar hen gekeken en geluisterd. Er is voortdurend interactie tussen gastouder en kind. Gastouderbureau Kind is Koning draagt deze visie uit naar ouders/verzorgers en gastouders. Vertaald naar de dagelijkse praktijk komen we tot de volgende doelstelling ten aanzien van Gastouderbureau Kind is Koning: Doel van Gastouderbureau Kind is Koning is een waardevolle bijdrage leveren aan een professionele en kwalitatieve ontwikkeling in de gastouder-kinderopvang. Gastouderbureau Kind is Koning bemiddelt in opvangplaatsen bij gastouders, waar kinderopvang op een veilige, gezonde en pedagogisch verantwoorde wijze plaatsvindt. Verder stelt Gastouderbureau zich ten doel een beweging op gang te brengen waarin het gastouderbureau, de gastouders en vraagouders samenwerken om continu te blijven werken aan de kwaliteit in de zorg voor kinderen. Gastouderbureau Kind is Koning pleit voor veel contact tussen de betrokken partijen en zet zich in voor een goede begeleiding van de gastouders. In scholingstrajecten, reflectiebijeenkomsten en thema avonden zullen we met elkaar leren, oefenen, discussiëren hoe je als (gast)ouder de beste ondersteuning en begeleiding aan de kinderen kan bieden. Via dit pedagogisch beleidsplan verwoord Gastouderbureau Kind is Koning haar visie en met uiteenlopende praktische voorbeelden wordt aangegeven hoe de aangesloten gastouder omgaat met het kind en welke doelen Gastouderbureau Kind is Koning stelt op pedagogisch gebied in de periode dat het gastkind de gastouder bezoekt. Houten, mei 2008 Page 3 of 27

4 Deel I: Uitgangspunten pedagogische visie en kwaliteitseisen gastouderopvang via Gastouderbureau Kind is Koning Page 4 of 27

5 2 Werkwijze en inspiratiebronnen De pedagogische aanpak van Gastouderbureau Kind is Koning is geïnspireerd op elementen uit de visies van verschillende pedagogen en opvoedingsmethodes. Deze worden hier in volgorde van belangrijkheid genoemd. Ten eerste werkt Gastouderbureau Kind is Koning via de Thomas Gordon-theorie. Thomas Gordon is een kinderpsycholoog die gespecialiseerd is in de communicatie tussen ouders/verzorgers en kinderen. Gordon stelt het respect voor en luisteren naar elkaar centraal. Kinderen zoveel mogelijk hun eigen problemen laten oplossen is een belangrijk aspect van zijn ideeën. Eén van de manieren om dat te stimuleren is actief luisteren. Vervolgens verwoord je de problemen en de gevoelens van de kinderen. Belangrijke kenmerken van de Gordon theorie zijn: - bijdragen aan een positief zelfbeeld van het kind - luisteren naar wat het kind eigenlijk bedoelt en wil - juist omgaan met onaanvaardbaar gedrag van het kind - het kind leren duidelijk te zijn over zichzelf en gepast op te komen voor zijn eigen behoeftes - het kind ruzies, meningsverschillen en conflicten leren hanteren - het kind helpen bij het oplossen van problemen op het gebied van normen en waarden. Daarnaast is er de werkwijze van Loris Malaguzzi: de pedagogiek van Reggio Emilia waar Gastouderbureau Kind is Koning aspecten uit onderschrijft. In deze pedagogiek ligt de nadruk op: "wat kinderen kunnen en zijn" en niet op wat ze nog "niet kunnen en zijn". Men vertrouwt er op dat kinderen alles in huis hebben om zichzelf en de wereld te leren kennen. Dit vertrouwen slaat over op de kinderen. Communicatie is een belangrijke factor. Jonge kinderen kunnen dat nog niet zo goed met taal, maar wel op vele andere manieren; brabbelen, huilen, gebaren, tekenen, wijzen, ergens heen kruipen, verven, kleien. Malaguzzi noemde dat "de honderd talen van kinderen". Hij benaderde kinderen als onderzoekers. Het is belangrijk om kinderen te stimuleren zich te uiten. Dat gebeurt o.a. door een uitgebreid aanbod aan materialen waarmee kinderen zich creatief kunnen uitdrukken. Wij als volwassenen dienen te kijken en luisteren hoe de kinderen bezig zijn en spelen daarop in. Het onderzoeksproces van de kinderen staat voorop en niet het resultaat van hun werk. In 1990 werd de Diana school in Reggio Emilia in het blad Newsweek tot een van de beste scholen van de wereld uitgeroepen. In de daaropvolgende jaren trok er een stroom van leerkrachten en mensen uit de kinderopvang uit alle landen van de wereld naar dit kleine plaatsje in het Noorden van Italië om zelf de werkwijze in Reggio Emilia in de praktijk te zien. Montessori gaat (net als Malaguzzi) uit van de natuurlijke drang van kinderen om op onderzoek uit te gaan. Elk kind doorloopt dezelfde fasen, maar niet elk kind doet dat in hetzelfde tempo. De eerste fase is de zintuiglijke; daarna volgt de verstandelijke ontwikkeling. De Hongaarse kinderarts Emmi Pikler ( ) stelt: als een kind in staat wordt gesteld zich in het eigen tempo te ontwikkelen en ontdekkingen te doen, dan leert het beter zitten, staan, lopen en denken dan een kind dat kunstmatig wordt gestuurd en aangemoedigd om de voorgeschreven ontwikkelingsstadia te bereiken. "Een kind heeft volwassenen niet nodig om te leren kruipen, zich op te richten, te gaan zitten of te leren lopen." Zij pleit dan ook voor bewegingsvrijheid voor kinderen. Page 5 of 27

6 Janusz Korczak zegt: Het kind is in elke fase een volwaardig menselijk wezen en niet slechts een onaf mens, die nog van alles niet kan. Het kind heeft drie grondrechten: 1: Het recht op de dag van vandaag. De kinderjaren zijn niet een voorbereiding op het echte volwassen leven, maar een op zichzelf staande waardevolle periode. De beschermende houding van volwassenen mag kinderen niet het recht ontnemen een eigen leven te leiden. 2: "Ieder kind heeft recht op zijn eigen bult". Door vallen en opstaan leren kinderen risico's in te schatten en de eigen grenzen te onderzoeken en verleggen. Natuurlijk moet je ernstige verwondingen zien te voorkomen, maar een blauwe plek, schram of bult hoort bij het leven. 3: Het recht om te zijn zoals het is. Volwassenen moeten hun best doen om elk kind afzonderlijk goed te leren kennen. We hebben in het algemeen nog te weinig respect voor de ervaringen waarover het kind reeds beschikt. Steiner is de grondlegger van de antroposofie. Hij is van mening dat lichaam en ziel niet tot ontplooiing kunnen komen als het verstand te vroeg wordt geschoold. De nadruk in de opvoeding moet daarom liggen op de ontwikkeling van het wils- en gevoelsleven en de kunstzinnige vorming. Een rustige en huiselijke sfeer en het gebruik van natuurlijke materialen kunnen de ontwikkeling van de fantasie en creativiteit stimuleren, afhankelijk van de mogelijkheden die ieder kind in zich heeft. Ook zijn er aspecten uit de visie van Aletha Solter die Gastouderbureau Kind is Koning onderschrijft. Haar uitgangspunt is dat een baby zelf het beste weet wat hij nodig heeft. Het gaat erom dat ouders en verzorgers zijn signalen opvangen en die op de goede manier interpreteren. Huilen mag. Voor kinderen is het heel belangrijk dat zij hun angstige en frustrerende ervaringen kunnen verwerken door te huilen. Dit moet je dus niet zo zomaar snel mogelijk zien te stoppen, zonder eerst goed naar het kind te kijken. Niet onnodig wiegen, troosten, een speen geven of afleiden. Maar wel: laat het kind niet alleen, geef het aandacht en houd het liefdevol vast. Praat zachtjes tegen hem en ontken zijn verdriet niet maar laat het ontladen. Kinderen die de gelegenheid krijgen door te huilen hun nare ervaringen te verwerken, zijn daarna vaak opgewekt en uitgerust en gaan weer heerlijk spelen... Tenslotte zijn er aspecten van Celestin Freinet opgenomen in de visie van Gastouderbureau Kind is Koning. Hij gaat uit van de fundamentele gelijkwaardigheid van volwassene en kind en de nadruk van zijn werkwijze ligt op eigen initiatief, experimenteren en expressie. Page 6 of 27

7 3 Kwaliteitseisen gastouderopvang 3.1 Aantal kinderen per gastouder Binnen de reguliere gastouderopvang mag de gastouder maximaal 4 kinderen tegelijk opvangen. Sinds april 2008 telen hierbij ook de eigen kinderen onder de 4 jaar mee. Er mogen dan van de totaal tegelijk opgevangen eigen en niet-eigen kinderen maximaal vier kinderen onder de 4 jaar zijn (dit is dus inclusief de eigen kinderen onder de 4 jaar). Indien de gastouder staat ingeschreven voor innovatieve gastouderopvang en voldoet aan de gestelde (wettelijke) eisen mogen er maximaal 6 niet-eigen kinderen tegelijk worden opgevangen. Voorlopig worden bij de innovatieve kinderopvang de eigen kinderen nog buiten beschouwing gelaten, nieuwe regelgeving over het aantal kinderen en de leeftijdssamenstelling bij een innovatief gastouder volgt naar verwachting eind De genoemde kindaantallen gelden voor alle op te vangen kinderen, dus ook als deze niet door Gastouderbureau Kind is Koning bemiddeld zijn. Regels per 2010: Vanaf januari 2010 gelden de volgende regels voor de groepsgrootte van alle gastouders (innovatieve opvang wordt per hierin gevat): Binnen de gastouderopvang mag de gastouder in een groep van 0 tot 13 jarigen maximaal 6 kinderen opvangen, de eigen kinderen tot 10 jaar worden hierin meegeteld. Indien een gastouder uitsluitend kinderen opvangt in de leeftijd van 0 tot 4 jaar mag deze 5 kinderen opvangen, de eigen kinderen worden hierin meegeteld. De genoemde kindaantallen gelden voor alle op te vangen kinderen, dus ook als deze niet door Gastouderbureau Kind is Koning bemiddeld zijn 3.2 Achterwacht innovatieve gastouder Indien door tussenkomst van Gastouderbureau Kind is Koning innovatieve gastouderopvang plaatsvindt, dient de gastouder bij de gelijktijdige opvang van meer dan vier niet-eigen kinderen ondersteuning door een andere volwassene in geval van calamiteiten duidelijk en aantoonbaar te hebben geregeld. Gastouderbureau Kind is Koning ziet de afspraken hieromtrent tussen gastouder en achterwacht graag vastgelegd in een achterwacht-overeenkomst, waarvan een kopie wordt overhandigd aan Gastouderbureau Kind is Koning. Kind is Koning adviseert voorts elke gastouder een goede achterwacht te hebben, ongeacht de eventuele innovatieve status. Met het oog op de regelgeving en groepsgrootte vanaf 2010 zal dit advies binnen Kind is Koning als voorwaarde gesteld gaan worden. 3.3 Huisvesting gastouderopvang De woning waar gastouderopvang plaatsvindt dient over voldoende speel- en slaapruimte voor kinderen te beschikken en over voldoende buitenspeelmogelijkheden, afgestemd op het aantal en de leeftijd van de op te vangen kinderen. Al tijdens de intake en de hierop volgende RIE wordt hiernaar gekeken. Elk kind dient voldoende speelruimte te hebben, Kind is Koning schat deze ruimte in tijdens het bezoek en gaat hierbij grofweg uit van de minimaal 3,5m2 passend ingerichte speelruimte verdeeld over de beschikbare speelruimtes van de opvanglocatie die ook geldt voor een kinderdagverblijf. Tevens dient deze ruimte ingericht te zijn in overeenstemming met het aantal en de leeftijd van de op te vangen kinderen. Tenslotte beschikt de gastouder voor kinderen die slapen bij de gastouder een op het aantal kinderen afgestemde afzonderlijke slaapruimte(s). Ook met betrekking tot de buitenspeelmogelijkheden wordt de ruimte ingeschat op het aantal kinderen en gaat Kind is Koning uit van de gestelde eisen van een kinderdagverblijf, zijnde: een aangrenzende, voor kinderen veilige en toegankelijke, alsmede op de leeftijd van de kinderen passend ingerichte buitenspeelruimte, waarvan de oppervlakte ten minste 3 m 2 speelruimte per aanwezig kind bedraagt. Gastouderbureau Kind is Koning beoordeelt binnen de geldende regels per gastouder of de samenstelling van de groep kinderen die wordt opgevangen, verantwoord is. Daarbij wordt o.a het aantal en de leeftijd van de niet-eigen kinderen en de eigen kinderen meegewogen. Page 7 of 27

8 Het gedeelte van de woning waar de kinderen worden opgevangen dient rookvrij te zijn en de opvanglocatie dient veilig en hygiënisch te zijn. Er wordt jaarlijks door Gastouderbureau Kind is Koning getoetst op naleving tijdens een bezoek in de opvangwoning van de gastouder. De bevindingen en aanbevelingen worden vastgelegd in het veiligheids- en gezondheidsverslag. 3.4 Veiligheids- en gezondheidsbeleid In woningen waar de opvang plaatsvindt, vindt jaarlijks een risico-inventarisatie en evaluatie plaats voor veiligheid en gezondheid, hoe te handelen in noodsituaties. Daartoe bezoekt Gastouderbureau Kind is Koning elke opvangwoning minimaal eenmaal per jaar. De eerste risico-inventarisatie vindt plaats voordat de opvang via het gastouderbureau van start gaat. De risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid wordt in de opvangwoning uitgevoerd en is na documentatie inzichtelijk voor ouders in de woning waar de opvang plaatsvindt. 3.5 Kwaliteitseisen gastouder Een privépersoon mag zich gastouder van Gastouderbureau Kind is Koning noemen indien zij: voldoet aan de selectiecriteria van Gastouderbureau Kind is Koning en de bemiddelingsprocedure van het bureau als koppelingstraject doorloopt. Na de koppeling biedt zij kinderopvang aan in haar privé-woning. Gastouderbureau Kind is Koning heeft criteria geformuleerd voor de kwaliteit van gastouders. Deze eisen worden jaarlijks getoetst tijdens een bezoek van Gastouderbureau Kind is Koning aan de gastouder. De resultaten worden opgenomen in de inventarisatie veiligheid en gezondheid. Tevens is KiK een bureau dat veel persoonlijk contact nastreeft met haar gastouders en dus is er voorturend een meer natuurlijke controle op de gastouder en de kwaliteitscriteria. Wat verwachten wij van de gastouder? De gastouder: is 18 jaar of ouder staat positief tegenover kinderopvang in het algemeen en gastouderopvang in het bijzonder; is lichamelijk en geestelijk gezond; (hetgeen o.a. blijkt uit de bezoeken en gesprekken met de gastouder en in de mate van betrokkenheid bij de opvang, het pedagogisch beleid en de regelgeving.) is bereid tot samenwerking met Gastouderbureau Kind is Koning. Staat open voor begeleiding en advies en zijn bereid tot het volgen van aanvullende cursussen/trainingen/intervisiebijeenkomsten die gerelateerd zijn aan de opvangtaak; heeft een lerende houding t.o.v. kinderen, ouders en collega-gastouders; is in staat tot reflecteren op het eigen handelen en is zich bewust van de voorbeeldfunctie; respecteert privacygevoelige gegevens en speelt geen informatie door aan derden; staat open voor en respecteert andere gewoontes, culturen, levenswijzen en opvoedingsideeën; beschikt over goede communicatieve vaardigheden en is in staat om op een professionele manier contact met vraagouders te onderhouden, afspraken te maken en regelmatig contact te hebben over de opvoeding en de ontwikkeling van de opgevangen kinderen; heeft ervaring met en kennis van ontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar door eigen of andere kind(eren) of door een opleiding, staat achter het pedagogisch beleid en de richtlijnen die Gastouderbureau Kind is Koning biedt en kan deze in de praktijk brengen; heeft kennis van EHBO voor kinderen (volgens eindtermen van het Oranje Kruis), laat kinderen niet alleen of het toezicht aan anderen over, met uitzondering van calamiteiten en vervanging door een geregistreerde vervang(st)er. is regelmatig en gedurende minimaal een half jaar beschikbaar voor opvang; heeft een goede beheersing van de Nederlandse taal; is telefonisch goed bereikbaar; is in het bezit van een AVP verzekering/ inzittenden verzekering bij auto gebruik; zal bij inschrijving bij Gastouderbureau Kind is Koning een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) overleggen. Indien de opvang plaatsvindt in het huis van de gastouder dienen ook alle volwassen huisgenoten van de gastouder in het bezit te zijn van een VOG. Page 8 of 27

9 3.6 Kwaliteitsgarantie Gastouderbureau Kind is Koning Gastouderbureau Kind is Koning heeft een begeleidende, bemiddelende en administratieve functie. Om deze taken goed uit te voeren, biedt Gastouderbureau Kind is Koning de volgende diensten: De opvang wordt minimaal jaarlijks mondeling geëvalueerd met de vraagouders. De evaluatie wordt schriftelijk vastgelegd. 3 tot 5 maanden na start van de opvang vindt er een eerste evaluatie plaats bij de vraagouder thuis, hierna wordt deze jaarlijks herhaald. Gastouderbureau Kind is Koning biedt scholingsmogelijkheden aan gastouders bij de start van hun werkzaamheden. O.a. in de vorm van een introductie voor elke gastouder die is gerelateerd aan de daadwerkelijke opvangtaken en de visie, werkwijze en aandachtspunten uit het pedagogisch beleidsplan van Gastouderbureau Kind is Koning. Zie ook bijlage 1. Gastouderbureau Kind is Koning organiseert themabijeenkomsten voor de gastouders en biedt cursussen en reflectiebijeenkomsten waar gastouders elkaar ontmoeten en ervaringen kunnen uitwisselen. Zie ook bijlage 1. Gastouderbureau Kind is Koning biedt een gratis boeken uitleenservice ter ondersteuning van de pedagogische (bij)scholing via zelfstudie van de gastouders. De boeken zijn veelal pedagogisch van aard en sluiten aan bij de visie en werkwijze van Gastouderbureau Kind is Koning. Het biedt gastouders achtergrondinformatie en handvatten ten behoeve van optimale kwaliteit van de kinderopvang. De intake bij vraag- en gastouder wordt persoonlijk en aan huis uitgevoerd door Gastouderbureau Kind is Koning. Bij elke nieuwe koppeling tussen vraag- en gastouder vindt er een koppelingsgesprek plaats met deze ouders. Het koppelingsgesprek vindt plaats in de opvangwoning door Gastouderbureau Kind is Koning. Jaarlijks vindt er een evaluatie bij de gastouder plaats. Per jaar vinden er minimaal twee huisbezoeken plaats uitgevoerd door Gastouderbureau Kind is Koning in de woning waar de opvang plaatsvindt. Tijdens deze bezoeken wordt in ieder geval de jaarlijkse risico-inventarisatie en evaluatie uitgevoerd, en vindt de jaarlijkse toetsing van de criteria van de gastouder en de jaarlijkse evaluatie van de opvang plaats. Naast deze huisbezoeken vinden er in het kaders van intake, eerste risico-inventarisatie en nieuwe koppelingen extra huisbezoeken plaats. Gastouderbureau Kind is Koning zal ook steekproefsgewijs per jaar bij enkele gastouders een onaangekondigd bezoek brengen. De bemiddelingsmedewerker(s) van Gastouderbureau Kind is Koning beschikken aantoonbaar over voor gastouderopvang relevante pedagogische kennis. Zij heeft minimaal een opleiding op MBO niveau, heeft ervaring met of kennis van de ontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar door eigen of andere kind(eren) of door een opleiding en houdt haar pedagogische kennis voortdurend op peil door scholing, cursussen, zelfstudie en intervisie. Gezien het aantal werkzaamheden dat per koppeling moet worden verricht, is er een reële verhouding tussen de beschikbare informatie en het aantal koppelingen dat door Gastouderbureau Kind is Koning wordt begeleidt. Gastouderbureau Kind is Koning maakt dit inzichtelijk. Gastouderbureau Kind is Koning zorgt ervoor dat zij goed bereikbaar is voor de vraag- en gastouder en informeert deze hierover. Page 9 of 27

10 Contactfrequentie met gastouder: Gastouderbureau Kind is Koning heeft gemiddeld minimaal 1 x per maand contact met elke gastouder. Dit kan telefonisch, per , per post, tijdens een RIE, een evaluatiegesprek met of zonder de vraagouders, een koppelingsgesprek met de vraagouders, een cursus of reflectiebijeenkomst of zelfs een spontaan bezoek zijn. Per gastouder zijn er jaarlijks minimaal 3 huisbezoeken: 1. RIE 2. Koppelingsgesprekken met vraagouder op opvanglocatie 3. Evaluatiegesprek met gastouder 4. Eventueel aanvullend evaluatiegesprek met gastouder en vraagouder op opvanglocatie In werkelijkheid zal dit aantal zal echter meestal een stuk hoger liggen, om de eerder genoemde redenen, waaronder ook: - Intake - Eerste risico inventarisatie - en nieuwe Koppelingsgesprekken. Page 10 of 27

11 Deel II: Uitwerking pedagogische visie en werkwijze Gastouderbureau Kind is Koning Page 11 of 27

12 4 De Basis 4.1 Pedagogische basisregels De gastouder schept een veilige en vertrouwde opvangomgeving voor het gastkind. De gastouder benadert het gastkind met respect en aandacht. De gastouder biedt voldoende activiteiten aan die passen bij de leeftijd, aard en ontwikkeling van het gastkind. De gastouder draagt zorg voor een veilige, hygiënische en gezonde opvangomgeving. De gastouder besteedt aandacht aan normen en waarden. 4.2 Pedagogisch doel De gastouder schept een vertrouwde omgeving waar de kinderen zich prettig voelen en zichzelf kunnen zijn zodat ze zich vanuit deze veilige basis kunnen ontwikkelen tot zelfstandige, sociale mensen met zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel; mensen die positief in het leven staan en respect hebben voor zichzelf en voor anderen. 4.3 Pedagogische ondersteuning van de gastouder Informeren Elke gastouder wordt direct tijdens het eerste kennismakingsgesprek ingelicht over de pedagogische visie van gastouderbureau kind is Koning. Kind is Koning toetst in een persoonlijk gesprek of de werkwijze van de gastouder zal aansluiten bij het pedagogisch beleid van Kind is Koning. KiK doet dit door gerichte vragen te stellen en cases/voorbeeldsituaties voor te leggen. Uiteraard is elke gastouder anders en heeft zij haar eigen sterke punten en gewoontes, echter de basis zal moeten aansluiten bij de visie van Kind is Koning wil er een goede, vruchtbare en vertrouwensvolle samenwerking kunnen ontstaan om samen te werken aan een optimale opvanglocatie. De gastouder ontvangt een exemplaar van het pedagogisch beleidsplan en wordt verzocht deze door te lezen en indien er vragen en/of opmerkingen zijn hier z.s.m. op terug te komen. Ook zelf vraagt KiK na lezen nog na of het beleid onderdaad aansluit bij de werkwijze van de gastouder. Utvoering: Naast het gesprek vooraf waarin het pedagogisch beleid een belangrijke rol speelt, wordt bij de bezoeken en de afspraken die gemaakt worden voor bv. de koppelingsgesprekken gekeken naar de opvang situatie. De gesprekken vinden naast de avonduren ook overdag plaatst, waarbij er ook regelmatig gastkinderen aanwezig zijn. Hiermee krijgt Kind is Koning een goed beeld van hoe de gastouder het pedagogisch beleid in de praktijk toepast en kan er op dat moment of naderhand worden ingegaan op aspecten die Kind is Koning dan ziet en tegenkomt. Ook zal bij iedere jaarlijkse evaluatie en de RIE controle het pedagogisch beleid een belangrijk item zijn. Er worden situaties voorgelegd en besproken om de werkwijze van de gastouder te blijven toetsen aan het beleid van KiK. Begeleiding Vragen kunnen te allen tijde worden gesteld, per mail. Telefoon of in en persoonlijk gesprek. Ook staat de deur altijd open als mensen als dan niet aangekondigd langskomen. Gastouderbureau Kind is Koning geeft advies over pedagogische vraagstukken, maar ook over kwesties betreffende gezondheidsaspecten in de opvang en/of de omgang met vraagouders etc. Kind is Koning streeft ernaar hierin een open houding aan te nemen waarin de gastouder zich een gelijke voelt i.p.v. iemand die wordt verbeterd. Het gaat erom uiteindelijk samen tot een ideale opvangsituatie te komen. En aangezien de visie van Thomas Gordon een belangrijk rol speelt in het beleid van Kind is Koning biedt KiK regelmatig specifiek pedagogische gerelateerde cursussen aan, zoals de cursus Luisteren naar Kinderen. Ook is er aandacht voor een Emmi Pikler training. Page 12 of 27

13 5 De praktijk 5.1 Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Locatie en voorzieningen Een veilige en vertrouwde omgeving is de basis van waaruit een kind zich kan gaan ontwikkelen. Het is dus belangrijk dat een kind zich thuis voelt bij de gastouders van Gastouderbureau Kind is Koning. Het gastgezin moet een warme plek zijn waar kinderen met plezier naar toe gaan en waar ze zich vrij voelen om emoties, zoals verdriet, boosheid en blijdschap te tonen en te delen. Basis hierbij is het ontwikkelen van een stabiele vertrouwensrelatie en dit begint bij duidelijkheid voor de kinderen. Het kind moet weten waar het aan toe is. Daarom is er bij de gastouder een vaste dagindeling en zijn er duidelijke regels. Binnen deze regels is het kind echter weer vrij. Gastouderopvang vindt plaats in de woning van de gastouder of bij de ouders thuis. De tuin maakt tevens onderdeel uit van de opvangomgeving. De huizen van de gastouders en de inrichting van het huis voldoen aan een aantal eisen zodat het kind zich er thuis, maar ook vrij kan voelen. Denk hierbij aan inrichting en indeling van de ruimtes, maar ook omgeving en speelmogelijkheden in de nabijheid van het huis, activiteiten, speel en spelmaterialen, manier van aanbieden, creatieve expressiematerialen, slaapvoorzieningen, veiligheid en hygiëne. Er moet zowel binnen als buiten voldoende ruimte zijn voor het gastkind, de eventuele andere gastkinderen en eigen kinderen van de gastouder, om te spelen, lopen, sjouwen en stoeien. Wanneer er geen tuin aanwezig is, zal de gastouder alternatieven moeten aanbieden, zoals regelmatig naar buiten gaan, speeltuinbezoek of naar de kinderboerderij. Daarnaast moet er ook een plek zijn voor het gastkind om zich terug te kunnen trekken om bijvoorbeeld te tekenen, te lezen of te puzzelen. Een apart speelhoekje of doe-hoekje is een pré. Voor jonge kinderen is het belangrijk, dat er een veilige plek is waar ze rustig kunnen liggen, rollen, zitten of spelen. Bovendien zal er een veilige en rustige slaapplek moeten zijn, waar het gastkind kan slapen of uitrusten. De gastouder is er verantwoordelijk voor dat er een veilige, schone en gezonde opvangomgeving is. Gastouderbureau Kind is Koning controleert voordat de gastouder wordt ingeschreven de opvangomgeving op veiligheid en hygiëne. Daarna vindt er twee maal per jaar controle plaats middels een huisbezoek Contactmomenten Via Gastouderbureau Kind is Koning komt het kind terecht in een vergelijkbare, maar toch op diverse vlakken andere situatie dan thuis. Het komt in een omgeving waar het te maken krijgt met leeftijdgenootjes, met een andere volwassene en met andere speel- en ontwikkelingsmogelijkheden. Ook zullen er bij de gastouder andere regels gelden dan thuis en zijn er andere gewoontes en gebruiken. Maar het hoéft ook niet allemaal precies zo te gaan als thuis en andersom. Onze ervaring is dat kinderen heel goed in staat zijn onderscheid te maken tussen thuis en de gastouder, als maar duidelijk wordt gemaakt wat er anders is en waarom. Hiervoor is het van belang dat er een goede afstemming is tussen thuis en gastouder. Met elkaar in gesprek gaan en blijven over de zorg en opvoeding van het gastkind is de basis om goede opvang te bieden. Om dat te bereiken is er een aantal vaste momenten waarop er overleg is tussen ouders, gastouderbureau en gastouder, zowel voorafgaand aan als tijdens de opvang. Kennismaking en bemiddelingsgesprek. Bij het eerste gesprek, het intakegesprek, worden de ouders geïnformeerd over de gang van zaken binnen Gastouderbureau Kind is Koning. Voor een goede bemiddeling worden de wensen van de vraagouders betreffende de opvang geïnventariseerd voor optimale matching bij een van de aangesloten gastouders. Het gesprek vind altijd plaats in d woning van de vraagouders om een goed beeld te krijgen van de thuissituatie. Het mooiste is het als ook het kind zelf hierbij aanwezig, dan kan KiK het kind in haar eigen omgeving observeren voor een goede indruk ten einde een optimale match te kunnen creëren met een gastouder. Page 13 of 27

14 Informatiebronnen: Tijdens het eerste, meestal telefonische gesprek wordt informatie verschaft over wat het gastouderschap betekent en hoe Kind is Koning te werk gaat. Hierna volgt in de regel een met aanvullende informatie incl. een stap-voor-stap toelichting hoe het in z n werk gaat én een inschrijfformulier. Ook kan per post een brochure, introductiebrief en inschrijfformulier worden toegezonden. Kind is Koning rekent géén inschrijfkosten en de koppeling geschied op basis van no-cure-no-pay. De vraagouder wordt ook de mogelijkheid geboden bij mijzelf of een andere gastouder te kijken wat het gastouderschap betekent en hoe het eruit kan zien. Stappen voor bemiddeling bij vraagouder: - Middels een formulier schrijft de vraagouder zich kosteloos en vrijblijvend in bij Gastouderbureau Kind is Koning; - Er volgt een kennismakingsgesprek waarin ouders hun nadere wensen kenbaar kunnen maken en Kind is Koning uitleg zal geven over de werkwijze, visie en uitgangspunten m.b.t. gastouderopvang; - Er volgt een overeenkomst t.b.v. bemiddeling voor de opvang voor het kind(eren) en Kind is Koning gaat actief op zoek naar een geschikte gastouder a.d.h.v. de eisen en wensen; - Er volgt een koppelingsgesprek bij de geselecteerde gastouder; - Indien geschikt bevonden volgt een overeenkomst met de gastouder (voor het vastleggen van het tarief van de gastouder en de opvangafspraken); - Na ondertekening van de benodigde overeenkomsten kan de opvang daadwerkelijk van start; Elke vraagouder ontvangt na het bemiddelingsgesprek: - Compleet handboek met diverse ondersteunende documenten: - Pedagogisch beleidsplan KiK - Boeken uitleen lijst KiK - Reglement oudercommissie - Klachtenregeling - Protocollen Gezondheid, Veiligheid en Calamiteiten - Protocol Vermoeden Kindermishandeling - Tevens is er in de periode tussen kennismaking en plaatsing regelmatig telefonisch en persoonlijk contact. Koppelingsgesprek Elk vraaggezin dat bemiddeld wordt via Kind is Koning wordt in een persoonlijk gesprek voorgesteld aan de mogelijk geschikte gastouder in een koppelingsgesprek. Bij het koppelingsgesprek komen ook praktische onderwerpen aan de orde zoals de dagindeling bij de gastouder, de wenperiode, de opvangdagen en -tijden, het uurtarief, hoe wordt er gewerkt en welke regels worden gehanteerd. De gastouder krijgt ook informatie van de ouder over het kind. De verzorging, eet-, slaap- en andere gewoontes worden besproken en er wordt ingegaan op de diverse ontwikkelingsstadia van het kind. Dit koppelingsgesprek vind plaats bij de gastouder en wordt geleid door KiK. Indien Kind is Koning bij uitzondering niet aanwezig kan zijn bij dit gesprek (bv. i.v.m. vakantie), legt KiK het contact tussen vraagouder en gastouder en biedt ze de mogelijkheid zelfstadig een afspraak te plannen. KiK heeft dan achteraf een (extra) gesprek met vraagouder en/of gastouder of is er uitgebreid telefonisch en/of contact betreffende de koppeling. Indien de gastouder onverhoopt niet voldoet aan de wensen van de ouder(s) zal KiK z.s.m. een andere gastouder voordragen ter kennismaking. Ook bij dit koppelingsgesprek is Gastouderbureau Kind is Koning aanwezig. Kind is Koning zal streven naar een perfecte match, en indien ouders hiertoe meerdere gastouders willen bezoeken is dit altijd mogelijk, KiK verplicht zich om tot drie gastouder aan het vraaggezin voor te stellen. Page 14 of 27

15 Wennen en drie maanden evaluatie Gastouderbureau Kind is Koning vindt het belangrijk om voldoende aandacht te besteden aan de eerste kennismaking en de wenperiode. Het gastkind moet de mogelijkheid krijgen om bij de gastouder, de opvangomgeving en de andere (gast)kinderen in eigen tempo te leren kennen en de gastouder kan het kind leren kennen en inspelen op zijn/haar specifieke behoeften. Tijdens de wenperiode zal er uitgebreid overleg plaatsvinden tussen ouders en gastouder, en er zullen veel praktische zaken besproken worden (Hij wilde zijn melk niet drinken, hoe is hij dat thuis gewend? Hij heeft het thuis steeds over..., weet jij wat hij bedoelt? etc.). Ongeveer drie tot vijf maanden na de start van de opvang vindt er een evaluatie plaats door KiK bij de vraagouders thuis. Er wordt geïnformeerd of de opvang voor alle partijen naar wens verloopt en of de afspraken zoals overeengekomen in de opvangovereenkomst tussen vraagouder en gastouder ook worden nagekomen en haalbaar blijken te zijn. Eventueel worden afspraken bijgesteld. Dagelijkse overdracht bij de gastouder Om de overgang tussen thuis en de gastouder gemakkelijker voor het kind te maken zijn er bij elke opvangdag breng- en haal gesprekjes waarin over en weer verteld kan worden hoe het thuis of bij de gastouder gegaan is. Schriftje en knutsels Gastouderbureau Kind is Koning adviseert de gastouder ieder kind onder de 1 jaar een eigen schriftje te geven waarin de gastouder regelmatig schrijft. Bij de hele kleintjes gaan de verhaaltjes vooral over het eten en slapen. Later komen hier steeds meer dingen bij zoals de ontwikkeling, activiteiten, gebeurtenissen etc. Er wordt een eerlijk verslag van de dag gemaakt waarin de leuke, maar ook de minder leuke dingen aan bod komen. Ook de vraagouders worden gestimuleerd om regelmatig een stukje te schrijven zodat ook de gastouder op de hoogte blijft van wat er thuis gebeurd is en daarop eventueel kan reageren. Tevens worden de knutsels die niet meteen mee naar huis genomen worden bewaard en bijvoorbeeld eens per half jaar aan de ouders meegegeven. De grotere knutselwerkjes en speciale thema-werkjes (denk aan moeder- en vaderdag, kerst, pasen etc.) worden uiteraard direct door de kinderen meegenomen om pappa en mamma mee te verrassen. Voortgangsevaluatie Naast de jaarlijkse gesprekken en inventarisaties bij de gastouders plant Gastouderbureau Kind is Koning één keer per jaar met de ouders een persoonlijk gesprek om te evalueren hoe de opvang verloopt. Er wordt uitgebreid teruggekeken op de afgelopen periode. Voelt het gastkind zich thuis in het gastoudergezin? Is er voldoende afstemming over de zorg en opvoeding van het gastkind? Zijn er punten die bijgesteld moeten worden? Overig contact Naar behoefte van de ouders en de gastouder vindt er via de mail of telefonisch contact plaats. Gastouderbureau Kind is Koning adviseert, ondersteunt en begeleidt op het gebied van de inhoudelijke en eventuele zakelijke kant van de opvang. 5.2 Zelfstandigheid en zelfvertrouwen Gastouderbureau Kind is Koning hecht veel waarde aan de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen van de kinderen. Kinderen hebben er vaak veel plezier in om zelf iets te kunnen en Gastouderbureau Kind is Koning vindt dit belangrijk. Het geeft ze voldoening en zelfvertrouwen. Dit begint al bij de baby s en wordt afhankelijk van het niveau van het kind steeds verder uitgebreid. Bijvoorbeeld bij het aankleden: de baby zal dan zelf de armen in de mouwen te steken. Op de peuterleeftijd wordt dit uitgebreid naar zichzelf aan- en uitkleden en naar het potje of het toilet te gaan. Zo adviseert Gastouderbureau Kind is Koning gastouder de kinderen tijdens het eten zelf te laten eten en drinken. Bij tandjes poetsen mogen ze dit in de regel eerst zelf doen en poetst de gastouder na (of eventueel andersom). Ook het opruimen van het speelgoed wordt met zijn allen spelenderwijs gedaan waarbij de kinderen tot helpen worden aangespoord het geven van kleine opdrachten. Page 15 of 27

16 Om praktische redenen is het echter niet altijd mogelijk om kinderen onbeperkte tijd te geven om zich bijvoorbeeld in hun eigen tempo aan te kleden. Er zijn kinderen die alles 'zelf willen doen' maar het is onmogelijk om daar een uur mee bezig te zijn. Dat verstoort het ritme van de groep te veel. Met tips en trucs wordt het kind dan door de gastouder op weg geholpen. Wij wijzen de gastouders erop dat het prettig is als de materialen op kindhoogte worden uitgestald, zodat kinderen zelf kunnen kiezen en pakken. Ook stimuleren wij dat grotere kinderen de kleinere helpen. Zelfstandigheid speelt ook een rol in het contact met anderen. Als een kind bijvoorbeeld iets van een ander kind wil, stimuleert de gastouder het om dat zelf netjes te vragen, in plaats van de hulp van de gastouder in te roepen. Ook bij conflicten tussen kinderen is het zaak de kinderen waar mogelijk zelf naar een goede oplossing te laten zoeken zonder als politieagent op te treden (Thomas Gordon). Het zelfstandig dingen proberen en laten slagen, ontdekken waar je goed in bent, geeft het kind zelfvertrouwen. Het kind dient zoveel mogelijk vrij gelaten worden in dit proberen en ontdekken en gestimuleerd worden door het geven van tips of het bieden van uitdaging. Zo leert het kind zijn persoonlijke kwaliteiten kennen en ontwikkelen. Wanneer deze ontdekkingsreis echter ten koste gaat van de veiligheid of wanneer de ontwikkeling van het kind zelf of van andere kinderen in gevaar komt, zal de gastouder ook de grens aangeven. De gastouder zal het kind uitleggen waarom dit ongewenst gedrag is en bied het kind vervolgens, als het mogelijk is, een alternatief aan. 5.3 Ontwikkelingsgebieden De ontwikkelingsgebieden worden onderverdeeld in: sociale ontwikkeling, emotionele ontwikkeling, verstandelijke ontwikkeling, motorische ontwikkeling en creatieve ontwikkeling. De aangeboden activiteiten moeten als geheel de ontwikkeling van het kind in alle vijf gebieden ondersteunen. Ieder kind ontwikkelt zich in een eigen tempo en zal zich op het ene gebied wat sneller en beter ontwikkelen dan op een ander gebied. Dat maakt ieder kind ook uniek en bijzonder. De gastouder begeleidt, volgt en stimuleert het kind in zijn ontwikkeling en houdt de ouders op de hoogte van deze ontwikkelingen. Indien nodig of wenselijk kan in overleg met de ouders aan sommige zaken meer of speciale aandacht besteed worden De sociale ontwikkeling, respect en aandacht Binnen het groepje kinderen is de omgang met elkaar heel belangrijk. De kinderen leren enorm veel van elkaar en worden gestimuleerd om elkaar te waarderen, te respecteren en rekening te houden met elkaar. De kinderen krijgen binnen het gastgezin veel aandacht op het gebied van lichamelijke en sociaal-emotionele ontwikkeling, maar zullen ook leren de aandacht te delen en naast aan zichzelf ook aan anderen te denken. Dit betekent bijvoorbeeld dat het kind even moet wachten totdat de ander uitgepraat is of totdat de ander klaar is met een bepaald speeltje. De gastouder leert de gastkinderen spelenderwijs hierin hun weg vinden. De kinderen worden serieus genomen, in hun waarde gelaten en geaccepteerd zoals ze zijn. Ook worden kinderen vrij gelaten of ze mee willen doen aan een bepaalde activiteit. En geeft een kind bijvoorbeeld aan alleen te willen spelen dan wordt daar ruimte voor gecreëerd. Samen spelen is belangrijk, maar er moet ook ruimte zijn om iets alleen te doen. Baby s zijn vooral individueel bezig. Alles is speelgoed en ze beleven plezier aan elkaar door naar elkaar (en de grotere kinderen) te kijken, te luisteren en elkaar aan te raken. De gastouder stimuleert dit door samen liedjes te zingen, boekjes lezen en speciale (schoot) spelletjes te doen. Het verschonen en voeden zijn de momenten dat de kleine baby's extra persoonlijke aandacht krijgen, door met ze te knuffelen, te praten en spelletjes te doen. Bij de grotere kinderen wordt het groepsgebeuren belangrijker. Zij zijn meer gericht op het met elkaar samenzijn in het groepje. Ze leren dat ze niet alleen aan zichzelf moeten denken maar ook rekening moeten houden met de andere (kleinere) kinderen. Over het algemeen zie je dat de oudere kinderen vaak zeer zorgzaam zijn voor de jongeren. Zo helpen ze de kleintjes als het hen bijvoorbeeld nog niet lukt om de jas te pakken. Page 16 of 27

17 Kinderen ontwikkelen ook vriendschappen met elkaar. Bij binnenkomst zijn de kinderen blij elkaar te zien en er wordt door de kinderen bewust gekozen naast wie men aan tafel zit of met wie men iets wil doen. Door de gastouder wordt goed in de gaten gehouden dat er geen kinderen buiten het groepje komen te staan. Door dit samen leven, samen spelen, dingen delen, elkaar helpen en van elkaar leren, leert het kind zijn sociale kwaliteiten kennen en te ontwikkelen De emotionele ontwikkeling Verzorging van jonge kinderen vraagt persoonlijk en intiem contact tussen de gastouder en het gastkind. Gastouderbureau Kind is Koning vindt het belangrijk dat de kinderen de gelegenheid krijgen om hun gevoelens zoals boosheid, angst, verdriet én vreugde te uiten. De gastouder dient er te zijn voor het kind, tijd en ruimte te maken om te luisteren naar deze emoties. De gastouder neemt de gevoelens van de kinderen serieus; bij vallen niet ontkennen dat het pijn doet door te zeggen je bent al zo n grote jongen. Huilen mag! De gastouder helpt het kind zijn gevoelens onder woorden te brengen (Je vindt het niet leuk hè, dat pappa nu weggaat). Het kind moet zichzelf kunnen zijn, maar ook leren waar de grens is, wat wel en niet kan (je mag boos zijn, maar je mag niet slaan). Het is belangrijk dat de gastouder luistert, begrip toont, maar ook duidelijke grenzen biedt. En ondanks het feit dat elke gastouder zich ervan bewust dient te zijn dat je het verdriet van het kind ontkent door het kind af te leiden of iets anders aan te bieden, blijkt dit in sommige situaties nodig om het kind over zijn verdriet heen te helpen. Jonge baby s uiten hun gevoelens doorgaans door te huilen. De gastouder kijkt goed naar het kindje, zal de oorzaak opsporen en, als het mogelijk is, wegnemen. Is er geen aanwijsbare reden, dan zal de gastouder kijken naar een oplossing waar het kind zich het prettigst bij voelt. In zo n situatie probeert de gastouder het kind gerust te stellen door op een rustige, liefdevolle toon tegen het kind te praten en te benoemen wat zij doet. Kinderen zijn ook onderling goed in staat elkaar te troosten of over angsten heen te helpen. Kinderen die bang zijn iets nieuws te proberen worden vaak door kinderen die wel durven over een drempel heen geholpen. Blijven er voor een bepaalde activiteit of speelgoed angstgevoelens bestaan bij een kind, dan zal de gastouder dat speelgoed bijvoorbeeld een tijdje weglaten of ervoor kiezen een kind stap voor stap te laten wennen door extra aandacht en uitleg. Op deze manier zorgt de gastouder voor een emotioneel veilige omgeving voor het kind. Bij (plotselinge) gedragsverandering zoekt de gastouder altijd eerst naar een oorzaak (bijvoorbeeld verandering van slaap- of eetgewoontes, de komst van een broertje of zusje etc.), daar wordt dan op in gespeeld er kan in een spel of kringgesprek aandacht aan geschonken worden. Goede oudercontacten zijn hierbij van groot belang, zodat op de situatie thuis goed ingespeeld kan worden. Daarnaast vindt Gastouderbureau Kind is Koning het belangrijk dat ook de gastouder tot op zekere hoogte haar emoties kan uiten. Kinderen mogen, binnen grenzen, weten dat ook de gastouder zich soms niet optimaal lekker voelt of boos is. Dit laatste uit zich in de gezichtsuitdrukking en toon van de stem. In geval van onacceptabel gedrag van een kind wordt met de ouders vooraf afgestemd op welke manier een kind gecorrigeerd wordt en in welke situaties. Straffen die de waardigheid van het kind afbreuk doen, zoals lichamelijke straffen, worden in geen enkele situatie toegepast. De ervaring van Gastouderbureau Kind is Koning leert dat rustig blijven en consequent handelen op een herkenbare en duidelijke manier ervoor zorgt dat straffen zelden nodig is. Daarnaast is het bij moeilijk gedrag van belang dat het kind ondersteund wordt bij het omgaan met zijn gevoelens. Voor een verdere omschrijving van de omgang met ongewenst gedrag, zie ook pagina 19 waar uitleg gegeven wordt over de manier van corrigeren binnen Gastouderbureau Kind is Koning De verstandelijke ontwikkeling Baby s Bij baby's begint de verstandelijke ontwikkeling met de zintuiglijke waarneming; met het vasthouden, proeven, kijken naar, en bewegen van voorwerpen en luisteren. Hierdoor leren de kinderen deze voorwerpen kennen en herkennen om vervolgens te leren combineren en oorzaak en gevolg te ontdekken. Zo verandert het spelmateriaal van een rammelaar in een activity-center, vormenstoof of kiekeboe-spel. Naarmate het kind zich beter kan voortbewegen, gaat het steeds meer de wereld om zich Page 17 of 27

18 heen verkennen. Afhankelijk van waar het kind aan toe is zal de gastouder het langzaam steeds iets nieuws aanbieden. Ook krijgt het kind veel tijd en ruimte om zelf op ontdekkingstocht te gaan. Om zo zelf uit te vinden waar het plezier in heeft of waar het goed in is. Materialen Het ontwikkelingsmateriaal staat het liefst in kasten waar de kinderen zelf bij kunnen. Indien hulp nodig is bij een activiteit of spel kan het kind terecht bij de gastouder of bij één van de andere kinderen. Daarbij wordt het niet uit handen genomen, maar wordt het kind geholpen het zelf te doen of om het samen nog eens te proberen. De kinderen worden niet verplicht tot activiteiten, maar er wordt wel geprobeerd het kind te stimuleren om mee te doen. Ook wordt er regelmatig met thema's gewerkt om zo dieper op een bepaald onderwerp in te gaan. Naast thema's gekoppeld aan feestdagen, zoals Sinterklaas en Pasen, en aan jaargetijden, kiest de gastouder ook speciale thema's. Afhankelijk van het thema wordt door middel van gerichte handarbeidactiviteiten, maar ook door spelletjes, puzzels, verhalen en buitenactiviteiten geleerd over een onderwerp. Bij de keuze van thema's en activiteiten legt de gastouder de nadruk op het prikkelen van de zintuigen en het verstand en de beleving van het proces. Het gaat erom dat de kinderen geïnspireerd raken en plezier beleven aan het creëren en leren. De activiteiten worden gezamenlijk ondernomen, maar elk kind kan er een eigen invulling aan geven. Na een activiteit worden de materialen opgeruimd voor aan iets nieuws wordt begonnen. Bende maken mag en opruimen moet. Taal Een belangrijk onderdeel van de verstandelijke ontwikkeling is de taalontwikkeling. De kleinste baby's reageren al op praten door zelf ook geluidjes te maken. Naast het reageren op deze geluidjes wordt de taalontwikkeling ook gestimuleerd door het zingen van liedjes, het lezen van boekjes en het benoemen wat we doen en zien (bijvoorbeeld bij het verschonen en het wandelen buiten). Zo leert het kind z'n eerste woordjes, gaat het begrijpen wat anderen zeggen en uiteindelijk zelf praten. Bij de wat oudere kinderen komen daar de groepsgesprekjes bij. Het kind wordt gestimuleerd tot praten door iets te vertellen en vragen te beantwoorden. Zo blijft de gastouder alert op de individuele taalontwikkeling van de kinderen. Routine Door de vrij vaste dagindeling leert het kind het verloop van de dag kennen. Bijvoorbeeld: na de lunch komt tanden poetsen en na het middagslaapje iets drinken etc. In de dagindeling zitten steeds weer vaste momenten waarop er tijd en aandacht is voor de verstandelijke ontwikkeling. Tijdens het aan tafel zitten is er tijd voor groepsgesprekjes en tijdens het eten worden de kinderen gestimuleerd na te denken bij allerlei vragen, zoals wil je nog brood, wil je een hele/halve boterham, wat wil je erop etc De motorische ontwikkeling De lichamelijke ontwikkeling kunnen we opsplitsen in de ontwikkeling van de grove motoriek (bijvoorbeeld leren omdraaien, zitten en lopen) en de fijne motoriek (puzzelen, tekenen etc.) Tempo De motorische ontwikkeling gaat heel snel bij jonge kinderen. Een pasgeboren baby is totaal afhankelijk van anderen, maar binnen vier jaar heeft het kind een grote mate van zelfstandigheid ontwikkeld. Ieder kind doet dat in zijn eigen tempo, de één is daar actiever in dan de ander. Het wordt geaccepteerd dat het ene kind met veel enthousiasme aan een nieuwe vaardigheid begint en het andere een langere periode van steeds proberen nodig heeft of die behoefte niet heeft. Wel zit er een grens aan het wachten tot een kind uit zichzelf nieuwe uitdagingen aangaat. Wanneer de gastouder zeker weet dat kinderen iets zouden kunnen, geeft ze hen een zetje in de goede richting (aanmoediging) om het te doen, omdat de gastouder weet dat ze enorm trots zijn als ze iets nieuws kunnen, zoals bijvoorbeeld het maken van een moeilijke puzzel of het zelf aantrekken van schoenen of jas. Materialen Page 18 of 27

19 Bij allerlei activiteiten wordt de fijne en grove motoriek geoefend. De fijne motoriek wordt getraind bij bijvoorbeeld het knutselen, verven, puzzelen en/of spelen met constructiemateriaal, aan- en uitkleden en eten en drinken. De grove motoriek wordt geoefend bij het rennen, fietsen, klimmen etc. De indeling van de ruimtes en het speelgoed zijn afgestemd op de leeftijden van de kinderen. Verder moet er voldoende ruimte zijn waar de kinderen kunnen stoeien, rennen, fietsen en ravotten. Aanmoedigen In het groepje probeert de gastouder de motorische ontwikkeling positief te beïnvloeden door enthousiast te reageren als een kind iets nieuws doet en kinderen aan te moedigen nieuwe dingen uit te proberen. Bij een baby kan de gastouder het speelgoed zo neerleggen dat het kind zich moet omdraaien of kruipen om het te pakken. Als het kind net begint te lopen is het een grote uitdaging om, onder aanmoediging, van de tafel naar de gastouder toe te lopen. Ook moedigt zij kinderen aan zelf hun motorische problemen op te lossen. In eerste instantie biedt de gastouder hulp met woorden, daarna pas wordt -indien door het kind gewenst- daadwerkelijke hulp geboden door het samen te doen. Staat een kind bijvoorbeeld op een klimhuisje buiten en geeft het aan dat het er af wil, dan wordt het kind er niet meteen afgetild maar probeert de gastouder d.m.v. aanwijzingen hulp te bieden zodat het kind leert te vertrouwen op zijn eigen vaardigheden. De overtuiging van Gastouderbureau Kind is Koning is: een kind doet niet iets waar het zelf niet aan toe is (bijvoorbeeld een trapje van de glijbaan opklimmen). Uiteraard houdt de gastouder dit wel scherp in de gaten De creatieve ontwikkeling Materialen Gastouderbureau Kind is Koning adviseert de gastouder de creatieve ontwikkeling van de kinderen te stimuleren door allerlei verschillende materialen en activiteiten aan te bieden en de kinderen te laten ontdekken wat je daarmee kan doen. Onder creativiteit verstaat Gastouderbureau Kind is Koning niet alleen het doen van allerlei handarbeidactiviteiten maar ook het doen van kringspelletjes, spelletjes aan tafel, bezig zijn in/met de natuur, het maken van- en luisteren naar muziek, dansen en bezig zijn met fantasiespel. Bij de handarbeidactiviteiten gaat het er vooral om dat de kinderen vol enthousiasme met het aangeboden materiaal aan de slag gaan en zich ermee kunnen uiten. Het uiteindelijke resultaat is dan altijd mooi en verdient de nodige complimenten. Beleven Het is erg leuk om te zien hoe de kinderen de verschillende eigenschappen van materialen ontdekken. Zo zullen de kleintjes plaksel nog niet ervaren als iets waarmee je kan plakken, maar als iets waarmee je lekker kunt smeren en kliederen. Naarmate de kinderen wat ouder worden legt de gastouder er meer de nadruk op dat het de bedoeling is om ermee te plakken. Natuurlijk beginnen niet alle kinderen met evenveel enthousiasme aan zo n activiteit. Sommige kinderen moeten even over een drempel geholpen worden voor ze het echt leuk gaan vinden. Kinderen die echt niet willen worden niet verplicht mee te doen al probeert de gastouder kinderen wel te stimuleren het eens te proberen. Vaak als ze eenmaal bezig zijn vinden ze het wel heel leuk. Ook wordt er bij de gastouder regelmatig met thema s gewerkt zoals de jaargetijden, Sinterklaas, Kerst, Zomerfeest etc. Dit biedt veel leuke aanknopingspunten om met de genoemde vormen bezig te zijn. Ook kan er bijvoorbeeld met de kinderen samen (eenvoudig) worden gekookt; bijv. macaroni maken of koekjes bakken, waarna het gezamenlijk en feestelijk wordt opgegeten. 5.4 Veilige, hygiënische en gezonde opvangomgeving Om ongelukken, ziektes en infecties zoveel mogelijk te voorkomen, heeft het gastkind recht op een veilige en schone opvangomgeving. Daarnaast heeft het gastkind recht op voldoende en verantwoorde voeding en drinken, rust, lichamelijke verschoning, beweging en frisse lucht. Uiteraard zijn er verschillen, zo zal bij een baby de persoonlijke verzorging en voeding meer aandacht nodig hebben dan bij een schoolgaand kind. Afstemming van de voeding en verzorging vindt altijd in samenspraak tussen ouders/verzorgers en de gastouder plaats. Een gastouder heeft ook een voorbeeldfunctie. Page 19 of 27

20 Het gedrag bepaalt mede hoe een gastkind met zaken omgaat, denk hierbij bijvoorbeeld aan handen wassen na het toilet gebruik en voor het eten. Risico Inventarisatie (RIE) Gastouderbureau Kind is Koning (KiK) heeft een risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid ontwikkeld, waaraan de opvangomgeving van de gastouder moet voldoen. Deze wordt minimaal jaarlijks, door middel van een huisbezoek aan de gastouder, gecontroleerd. Door middel van de risico inventarisatie wordt de opvangomgeving zorgvuldig gecontroleerd op veiligheid en hygiëne en wordt er actie ondernomen op de verbeterpunten. Door deze Risico Inventarisatie (RIE) niet alleen te laten plaatsvinden voor de opvang van start gaat, maar ook de vastgelegde afspraken daadwerkelijk na te gaan tijdens een extra huisbezoek, zorgt KiK ervoor dat de risico-inventarisatie de actuele situatie van de opvang betreft. Tevens heeft KiK door de grote persoonlijke betrokkenheid veelvuldig contact met de gastouders en bezoekt zij ze regelmatig voor nieuwe informatie, het afgeven van zaken en natuurlijk de koppelingsgesprekken met de vraagouders. Hiertoe heeft KiK altijd een zeer actueel en correct beeld van de opvangsituatie. Verslaglegging RIE Na afloop van elke risico inventarisatie vat KiK voor de gastouder vast de hoofdpunten samen en meld deze mondeling, zodat de gastouder eventueel aanpassingen kan gaan voorbereiden en uitvoeren. Afhankelijk van hoe snel de opvang van start zal gaan volgt er een digitale versie van het RIE-document dat ter goedkeuring naar de gastouder wordt g d met het verzoek deze door te lezen en eventuele vragen en/of opmerkingen aan KiK te melden. Hierna volgt de officiële, ondertekende uitdraai die bij de gastouder op een centrale plek ter inzage komt te liggen voor de vraagouders. In de RIE bevindt zich tevens een pagina waarop de gastouder de vraagouders ter registratie kan laten tekenen na inzage. Van het formulier Verslaglegging en Opvolging (V&O) stuurt KiK altijd twee exemplaren mee, waarvan zij er een ondertekend retour ontvangt. Ook een eventueel nieuwe versie van dit formulier na aanpassing van de situatie zal afgesproken in het oorspronkelijke formulier V&O)- wordt ondertekend toegezonden en komt retour. Reduceren van risico s Naast de toelichting tijdens de RIE ontvangt elke gastouder een uitgebreid document: Protocollen Gezondheid, Veiligheid en Calamiteiten. Dit protocollenhandboek heeft Gastouderbureau Kind is Koning opgesteld om de gastouder een goede voorbereiding te bieden op de huisbezoeken van Gastouderbureau Kind is Koning en als achtergrondinformatie voor het beleid op veiligheid, gezondheid en calamiteiten. Helt helpt de gastouder inzicht te krijgen in de risico s en gevaren die omgang met (jonge) kinderen met zich meebrengt op veel voorkomende situaties en aspecten van de opvang. Aan de hand hiervan kan de gastouder haar eigen opvangomgeving en gedragsafspraken toetsen. Het document is tevens bedoeld als leidraad en naslagwerk voor een optimale, gezonde opvangsituatie als het gaat om veiligheid en gezondheid. Ook de vraagouders van KiK ontvangen dit protocollen-document. 5.5 Omgaan met normen en waarden Gastouderbureau Kind is Koning vindt het belangrijk dat normen en waarden van de ouders en gastouder op elkaar zijn afgestemd. Zij moeten elkaars opvattingen kennen en tevens bespreken hoe ermee om zal worden gegaan. Gastouderbureau Kind is Koning stelt een aantal zaken aan de orde in het intake formulier van de ouders/verzorgers en het aanmeldingsformulier van de gastouder. Zo ontstaat er vooraf al een beeld hoe er over belangrijke zaken gedacht wordt en kan hier tijdens het voorstellen van beide partijen rekening mee gehouden worden. Tijdens het koppelingsgesprek kan er uitgebreider op deze punten worden ingegaan. Het is van belang dat beide partijen zich open stellen om over deze onderwerpen in gesprek te blijven. Sommige dingen zullen nu eenmaal anders bij de gastouder gaan dan thuis, dat wil echter niet zeggen dat dit een probleem oplevert. Op deze manier zien kinderen dat er verschillen kunnen zijn en leren ze hier op een positieve manier mee om te gaan. Respect en vertrouwen liggen hieraan ten grondslag. Page 20 of 27