VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS

Transcriptie

1 VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS VAK: BURGERLIJK EN HANDELSRECHT Dit is een vakfiche burgerlijk en handelsrecht voor 3de graad bso kantoor/kantooradministratie en gegevensbeheer. Let op: de inhoud van een vakfiche wordt jaarlijks aangepast. Deze vakfiche is geldig van: 1 januari 2015 tot en met 31 december 2015 LEERDOELEN Onder burgerlijk recht worden enkele principes uit het recht in het algemeen behandeld maar ligt vooral de nadruk op het personen- en het zakenrecht. Onder handelsrecht worden vooral de juridische aspecten die komen kijken bij de start en uitbating van een handelszaak behandeld. 1

2 LEERINHOUDEN Leerinhouden Inleiding Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: 1 Wat is recht? het begrip recht omschrijven; 2 Wat is het nut van recht? uitleggen waarom er nood is aan rechtsregels (nut); Deel 1: Burgerlijk Recht 1 De persoon 1.1 Naam en voornaam 1.2 Woonplaats (en verblijfplaats) 1.3 Nationaliteit 1.4 Bloed- en aanverwantschap 1.5 Bekwaamheid 1.6 De minderjarige 1.7 Het huwelijk uitleggen met welk doel aan een persoon een naam én een voornaam gegeven moet worden; uitleggen dat de toekenning van de familienaam aan wettelijke regels onderworpen is; het belang van de identiteitskaart uitleggen (welke informatie bevat ze om iemands identiteit te achterhalen?); uitleggen wat in de wet verstaan wordt onder woonplaats en verblijfplaats; het onderscheid tussen woonplaats en verblijfplaats uitleggen; het begrip nationaliteit uitleggen; uitleggen dat uit het bezit van een nationaliteit rechten en plichten als staatsburger ontstaan; de begrippen bloed- en aanverwantschap omschrijven; de graad van verwantschap tussen personen afleiden uit een voorbeeldsituatie; de begrippen verwantschap in rechte en in zijlijn omschrijven en met concrete voorbeelden verduidelijken; de begrippen ascendenten en descendenten omschrijven en met concrete voorbeelden verduidelijken; de soort verwantschap afleiden uit een voorbeeldsituatie; het begrip bekwaamheid uitleggen; het onderscheid tussen rechts- en handelingsbekwaamheid uitleggen met behulp van concrete voorbeelden; de rechtspositie van de (niet-ontvoogde en ontvoogde) minderjarige uitleggen; aan de hand van de juridische tijdslijn de bekwaamheden van de minderjarige op verschillende leeftijden formuleren; de te vervullen formaliteiten betreffende de aangifte en de voltrekking van het huwelijk beschrijven; de vereisten en de beletsels om te mogen huwen opsommen en toelichten (verwantschap, leeftijd, toestemming van 2

3 Leerinhouden 1.8 Huwelijksvermogensstelsels 1.9 Ongehuwd samenwonen 1.10 Overlijden Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: echtgenoten en van ouders, verzet tegen het huwelijk, schijnhuwelijk)en einde van het huwelijk (onder andere door echtscheiding); de wederzijdse rechten en plichten van de echtgenoten opsommen en uitleggen (eventueel aan de hand van een uittreksel uit het Burgerlijk Wetboek); de redenen waarom en de wijzen waarop een huwelijk kan worden ontbonden of nietig verklaard opsommen en toelichten; de drie voornaamste huwelijksvermogensstelsels opsommen (wettelijk stelsel, scheiding van goederen, algehele gemeenschap) uitleggen; aan de hand van een gegeven voorbeeldsituatie de vermogens van de huwelijkspartners afleiden; de wettelijke vereisten waaraan voldaan moet zijn opdat personen wettelijk kunnen samenwonen opsommen en toelichten; de formaliteiten in verband met het (niet verplichte) samenlevingscontract toelichten; de wijzen van beëindiging van de wettelijke samenwoning (van rechtswege of door een schriftelijke verklaring) uitleggen; de formaliteiten (akte van overlijden, toelating tot begrafenis of crematie) die bij het overlijden van een persoon moeten worden vervuld, opsommen en toelichten; de begrippen erflater, erfgenamen, nalatenschap, openvallen van de nalatenschap, aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap uitleggen en toepassen op een voorbeeldsituatie; aan de hand van concrete oefeningen aanduiden op welke wijze een nalatenschap wordt verdeeld (wie erft van wie en hoeveel?); de begrippen vruchtgebruik, naakte eigendom en volle eigendom omschrijven en illustreren met voorbeelden; uit een voorbeeldsituatie afleiden aan wie het vruchtgebruik, de naakte en de volle eigendom toekomen; uitleggen wat een testament is (kenmerken); uitleggen wanneer een erfopvolging bij testament mag gebeuren; het onderscheid tussen het voorbehouden en het beschikbare gedeelte van de erfenis uitleggen; uitleggen wie reservataire erfgenamen zijn; 2 Overeenkomsten 2.1 De koopovereenkomst 3

4 Leerinhouden Het begrip koopovereenkomst De essentie van de koop De geldigheidsvoorwaarden De verkoop van een onroerend goed Verplichtingen van koper en verkoper De wet van 6 april 2010 betreffende de marktpraktijken en consumentenbescherming (BS 12/04/2010) Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: het begrip koopovereenkomst omschrijven en met concrete voorbeelden toelichten; de essentiële bestanddelen van de koop uitleggen (overdracht van eigendom, prijs betalen); de vereisten waaraan een koopcontract moet voldoen om geldig te zijn (toestemming, bekwaamheid, geldig voorwerp en geoorloofde oorzaak) opsommen en uitleggen; het begrip onroerend goed omschrijven en er voorbeelden van geven; uitleggen dat de verkoop van een onroerend goed op een specifieke wijze gebeurt (openbare verkoop of verkoop uit de hand); de rol van de notaris bij elke verkoop van een onroerend goed toelichten; de verplichtingen van koper en verkoper opsommen en uitleggen; aan de hand van de wet betreffende de marktpraktijken en consumentenbescherming aantonen op welke wijze de consument wordt beschermd (je krijgt uittreksels uit die wet); 2.2 De huurovereenkomst Het begrip huurovereenkomst Verplichtingen in verband met de woninghuurovereenkomst De huurprijs Verplichtingen van huurder en verhuurder De plaatsbeschrijving De aansprakelijkheid van de huurder Duur van de woninghuurovereenkomst het begrip huurovereenkomst van een gezinswoning omschrijven; de verplichtingen in verband met de woninghuurovereenkomst (onder andere de schriftelijke registratie, kosten) opsommen en toelichten; de samenstelling van de huurprijs uitleggen; uitleggen waarom en op welke wijze de huurprijs aangepast wordt (principe van de indexatie, formule); de verplichtingen van huurder en verhuurder opsommen en toelichten; uitleggen wat verstaan wordt onder de plaatsbeschrijving van het huurpand; het belang van de plaatsbeschrijving voor de verhuurder en de huurder uitleggen; uitleggen hoever de aansprakelijkheid van de huurder reikt ingeval van beschadiging, verlies en brand; de soorten huurcontracten opsommen en toelichten voor wat betreft de duur ervan; De opzeg en andere manieren van de manieren en de te respecteren termijnen voor het 4

5 Leerinhouden beëindiging van de huurovereenkomst Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: beëindigen van een huurcontract uitleggen; met concrete voorbeelden uitleggen dat de opzegredenen en - termijnen voor de verhuurder en de huurder verschillend zijn; met voorbeelden uitleggen dat er nog andere manieren zijn waarop een huurcontract kan beëindigd worden (tenietgaan van het verhuurde goed, gerechtelijke ontbinding, onderling akkoord); 3 De verzekeringsovereenkomst 3.1 Het begrip verzekeringscontract het begrip verzekeringscontract omschrijven; 3.2 Het bewijs van het verzekeringscontract 3.3 Verplichtingen van de verzekeringnemer 3.4 Duur en einde van de overeenkomst uitleggen dat het bewijs van het verzekeringscontract enkel schriftelijk geleverd kan worden en wel met name door de verzekeringspolis; de verplichtingen van de verzekeringnemer bij het sluiten van de overeenkomst en bij het zich voordoen van een schadegeval opsommen en toelichten; de duur en de wijzen van beëindiging van de overeenkomst uitleggen; 3.5 Soorten verzekeringen Schadeverzekeringen Persoonsverzekeringen Deel 2: Handelsrecht de meest voorkomende schadeverzekeringen (onder andere de woningverzekering, aansprakelijkheidsverzekering, rechtsbijstandsverzekering) beschrijven; begrippen als onder- en oververzekering uitleggen; de meest voorkomende persoonsverzekeringen (onder andere de levensverzekering, de schuldsaldoverzekering) beschrijven; 1 Het begrip handelaar 1.1 De persoon 1.2 De bekwaamheid 1.3 Het beroep van handelaar en daden van koophandel het begrip handelaar omschrijven; uitleggen wat het onderscheid is tussen de natuurlijke persoon als handelaar en de rechtspersoon als handelaar; het begrip rechtspersoonlijkheid uitleggen aan de hand van een voorbeeld; uitleggen welke bekwaamheden de handelaar moet bezitten om een handelszaak te kunnen oprichten ; verklaren waarom bepaalde personen omwille van hun beroep geen handelaar kunnen zijn; uitleggen wat wordt verstaan onder daden van koophandel (bepalende elementen) en toelichten met concrete voorbeelden; het onderscheid tussen objectieve en subjectieve daden van koophandel omschrijven en met voorbeelden illustreren; 5

6 Leerinhouden Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: 2 Keuze van de ondernemingsvorm 2.1 Eenmanszaak 2.2 Vennootschap de voor- en nadelen van de eenmanszaak opsommen en uitleggen; uitleggen voor welke ondernemingen de eenmanszaak de geschikte ondernemingsvorm is; de voor- en nadelen van de (handels)vennootschap opsommen en uitleggen; uitleggen voor welke ondernemingen de (handels)vennootschap de geschikte ondernemingsvorm is; de kenmerken van de nv en de (e)bvba opsommen en toelichten (open of besloten karakter, familiale of anonieme karakter, grootte van het kapitaal); 3 De verplichtingen bij de oprichting van een onderneming 3.1 Kennis van beroepsbekwaamheid 3.2 Kennis van bedrijfsbeheer 3.3 Vergunningen en attesten 3.4 Openen van een financiële rekening 3.5 Inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen de verplichtingen bij de oprichting van een onderneming opsommen en toelichten; 3.6 Aanvraag van een btw-identificatienummer 3.7 Verplichtingen in verband met het sociaal statuut 4 Verplichtingen bij de uitbating van een onderneming 4.1 Voeren van een boekhouding de verplichtingen bij de uitbating van een onderneming opsommen en toelichten; 4.2 Fiscale verplichtingen 5 Handelshuur 5.1 Het begrip handelshuur 5.2 De bescherming van de handelaar als huurder uitleggen wanneer er sprake kan zijn van handelshuur (in plaats van woninghuur); uitleggen op welke wijze de handelshuurwetgeving de handelaar als huurder beschermt: onder andere via - de duur van de overeenkomst - het recht om hernieuwing van de huur te vragen - het recht om het gehuurde goed te verbouwen - de uitzettingsvergoeding. 6

7 LEERMIDDELEN De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online of tweedehands-) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan in hun collectie. Aangezien cursussen door het gebruik van audio, video, CD en DVD erg duur geworden zijn, verwijzen we verder nog naar websites waar je, vaak gratis, studieen oefenmateriaal kan vinden. Een aantal websites veranderen echter wel eens van naam en/of worden aangepast. Daarom kunnen wij onmogelijk de juistheid van al deze websites op elk moment garanderen. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine, zoals Google. Raadpleeg indien van toepassing ook de websites bij cursussen. Hoewel we bij elke nieuwe editie van het examenprogramma deze bibliografie actualiseren, blijft ze een momentopname. Het is dus best mogelijk dat ze op een bepaald ogenblik werken vermeldt die niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die reeds op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Bij het opstellen van de examens vertrekken we vanuit de vakfiche. Gebruik bij het studeren steeds de vakfiche als leidraad voor wat je moet kennen en kunnen. HANDBOEKEN Handboeken kunnen houvast bieden door hun didactische opbouw en samenhang. Kies bij voorkeur niet voor invulboeken maar voor boeken met duidelijke samenvattingen en aparte oefeningen. Daarom vind je in dit deel van de bibliografie enkele handboeken die je voldoende ondersteuning bieden om zelfstandig de leerstof van het handboek te verwerken Vind je bepaalde leerstof niet in één van de opgegeven hand- of werkboeken, dan zoek je deze natuurlijk ergens anders op. titel uitgeverij website contactgegevens van de klantendienst Wetgeving - Burgerlijk en handelsrecht Kantoor De Boeck KLANTENDIENST: tel.: fax: bestellingen@deboeck.com 7

8 WEBSITES website kiezen_tcm pdf edrijfsbeheer_tcm pdf Hoe kan deze site je helpen? Wat vind je hier? website van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie: betreffende consumentenbescherming website van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie: betreffende Ondernemingen en zelfstandigen website van de federale overheid: een juridisch statuut kiezen, eenmanszaak of vennootschap de wet van 6 april 2010 betreffende de marktpraktijken en consumentenbescherming, vanaf 31 mei 2014 vervangen door het boek Marktpraktijken en consumentenbescherming van het Wetboek van economisch recht basiscursus Bedrijfsbeheer van de overheid met oefenmateriaal informatie over het starten van een bedrijf 8

9 VERLOOP EN EVALUATIE VAN DE EXAMENS Welke soorten vragen moet je oplossen? gesloten vragen Bij gesloten vragen formuleer je zelf geen antwoord. Je kiest een antwoord uit een aantal mogelijkheden of combineert gegeven elementen om een antwoord samen te stellen. De meest voorkomende soorten gesloten vragen in onze examens zijn meerkeuzevragen, combinatievragen en ordeningsvragen. Open vragen zijn vragen waarop je het antwoord zelf formuleert. Dat antwoord kan erg kort zijn maar ook vrij lang. Voor de meerkeuzevragen moet je de juiste mogelijkheid kiezen om de vraag te beantwoorden of een zin aan te vullen. Je krijgt daarvoor telkens drie of vier mogelijkheden. Er is altijd maar één juist antwoord. open vragen Een combinatievraag is een vraag waarbij je de juiste combinatie maakt tussen twee of meer groepen elementen. Bij ordeningsvragen moet je elementen in een chronologische of andere logische volgorde zetten. Naast deze indeling in gesloten en open vragen zijn ook combinaties en variaties van vraagvormen mogelijk: vragen over interpretatie en aanvullen van schema s, afbeeldingen, tabellen, grafieken, invulvragen, juist onjuist vragen,. 9

10 Wat breng je mee naar de examens? Wat krijg je op het examen? OP HET EXAMEN BRENG JE MEE: Een blauwe of zwarte balpen, een lat, eventueel corrector. Je gebruikt enkel je eigen schrijfgerief. JE KRIJGT OP HET EXAMEN: een rekenmachine van de examencommissie Examenvorm? schriftelijk examen Hoe verlopen de examens? Het examen duurt 2 uur. Om je schriftelijk examen te kunnen beoordelen moet je handschrift goed leesbaar zijn. Als dat niet het geval is, kunnen we je opdracht(en) niet correct beoordelen. Puntenverdeling? Het examen staat op 100 punten. 10

11 11