Natuur.regio. NW-Brabant

Transcriptie

1 Natuur.regio NW-Brabant Broedende oeverzwaluwen VERENIGINGSBLAD NATUURPUNT NOORDWEST-BRABANT - SEPTEMBER - OKTOBER - NOVEMBER NUMMER 41 Driemaandelijks - verschijnt in maart, juni, september en december Dag van de natuur op 15 en 16 november Waarneming Spaanse Vlag België-Belgique P.B Mechelen BC6492 Afgiftekantoor: 2800 Mechelen 1 P3A9216 Trage wegen in Asse v.u. & retouradres: Jeanne Peeters, Hertevoettweg 11, 1982 Weerde NOORDWEST-BRABANT Asse - Grimbergen - Londerzeel - Meise - Merchtem Vilvoorde / Machelen / Steenokkerzeel - Wemmel Zemst & Kern Kapelle-op-den-Bos

2 CONTACTPERSONEN Contactpersoon Natuurpunt Noordwest-Brabant Herman Dierickx 02/ Rekeningnummer: Natuurpunt Asse Asse, Bekkerzeel, Kobbegem, Mollem, Relegem, Zellik Secretaris: Frans Roggeman, Neerheide Asse - 02/ Contact Nieuwsbrief: Erik Meerschaut, e.meerschaut@fulladsl.be Reservaatsproject: giften op rekening van Natuurpunt, projectnummers 9426 (Bollebeekbos-Velm), 9927 (Droogveld), 9964 (Lammekesbos) Fiscaal attest voor elke gift vanaf 30. Natuurpunt Grimbergen - netpost: natuur.grimbergen@gmail.com Beigem, Grimbergen, Humbeek, Strombeek-Bever Voorzitter: Michiel Callens, Priesterlindestraat 21, 1850 Grimbergen 02/ Secretaris: Anne Ronse 02/ Penningmeester: Lisette Van Humbeeck 02/ Rekening: Reservaatsproject: giften op rekening van Natuurpunt, projectnummer 9421 (Tommemolen). Fiscaal attest voor elke gift vanaf 30. Natuurpunt Londerzeel - Londerzeel, St-Jozef Londerzeel, Malderen, Steenhuffel Contact: Deisels 26, 1840 Londerzeel 052/ nà 18 uur. Rekening: Reservaatsproject: giften op rekening van Natuurpunt, met vermelding van projectnummer 3991 Natuurpunt Meise - Imde, Meise, Meuzegem, Oppem, Rossem, St-Brixius-Rode,Westrode, Wolvertem Voorzitter & Secretaris: Frank Vermoesen,Blauwenberg 6 te 1860 Meise. 0497/ info@natuurpunt-meise.be Penningmeester: Roger Vermeiren 02/ Rekening: Natuurpunt Merchtem Brussegem, Hamme, Merchtem, Peizegem Voorzitter: Kris De Pauw, Reedijk 10, 1785 Merchtem, 0475/ , lecharmois@skynet.be Penningmeester: Alain De Cré 052/ , samensilke@telenet.be - Rekening: Natuurpunt Vilvoorde / Machelen / Steenokkerzeel Diegem, Houtem, Koningslo, Machelen, Peutie, Steenokkerzeel, Vilvoorde Voorzitter en verantwoordelijke reservaat: Hubert Rahier 0494/ Secretaris: Lut Laenen 02/ Rekening: Penningmeester: Erik Snauwaert 0496/ Coördinatie activiteiten: Tom Wilms 02/ Conservator Melsbroek: Daniël Poesmans 02/ COLOFON Reservaatsproject: Giften op rekening van Natuurpunt, met vermelding "934 Floordambos-Peutiebos" Een driemaandelijkse uitgave van Natuurpunt Regio Noordwest-Brabant Verantwoordelijke uitgever Jeanne Peeters, Hertevoetweg 11, 1982 Weerde, 015/ jeanne.peeters@skynet.be Eindredactie Jeanne Peeters, 015/ jeanne.peeters@skynet.be Frank Vermoesen 0497/ info@natuurpunt-meise.be Verschijningsdata 21 maart, 21 juni, 21 september en 21 december Inleveringsdata teksten 1 februari, 1 mei, 1 augustus en 1 november Abonnement Gratis voor Natuurpuntleden Regio Noordwest-Brabant 5 per jaar voor niet-leden en leden buiten de regio Lay-out Freya De Smedt, Natuurpunt Kapelle-o/d-Bos freyadesmedt@hotmail.com Druk Druk-in-de-weer, Gent Verzending Natuurpunt Zemst Natuurpunt Wemmel - Voorzitter: Rik Devriese, W. Bernardstraat 2, 1780 Wemmel 02/ , hendrik.devriese@skynet.be Penningmeester: Pierre De Neef 02/ Rekening: Reservaatsproject: giften op rekening van Natuurpunt, met vermelding "9429 Beverbos" Natuurpunt Zemst - Kapelle-op-den-Bos, Nieuwenrode, Ramsdonk, Elewijt, Eppegem, Hofstade, Weerde, Zemst Voorzitter: Jeanne Peeters, Hertevoetweg 11, 1982 Weerde, 015/ , jeanne.peeters@skynet.be Ondervoorzitters : Eddie De Smedt, 015/ en Mark Vermeulen, 015/ Secretaris: Els Weyns, 015/ Penningmeester: Eddy Michiels, 015/ Rekening : Reservaatsproject: Giften op rekening van Natuurpunt met vermelding van "9981-Vriezenbroek", "9983-Bos van Aa - Kollinten" en "9215-Pimpernelgraslanden". Fiscaal attest voor elke gift vanaf 30. Natuurpunt Kern Kapelle-op-den-Bos - Voorzitter: Herman Dierickx, L. Luypaertstraat 244, 1850 Grimbergen 02/ fax Ondervoorzitter: Karel Helsen, 015/ Secretaris: Jean-Paul De Cooman, 0497/ Penningmeester: Eddy Michiels, 015/ Rekening : Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant - Voorzitter: Frank Van Den Houte, Lakensestraat 104, 1853 Strombeek-Bever, 02/ , carpodacus@hotmail.com Plantenwerkgroep Noordwest-Brabant - Info: Anne Ronse, tel. 02/

3 EDITORIAAL Druk, druk, druk... en toch ontspannen Dat Natuurpunt een actieve vereniging is zul je ondertussen al wel weten. We organiseren uiteraard veel evenementen zelf, maar kijken ook graag eens over het muurtje bij anderen. Met de herfst in het vooruitzicht breken weer drukke tijden aan en het lijkt me de moeite een opsomming te maken van enkele grotere, interessante evenementen, maar er zijn er dus nog veel meer: - tussen 5 en 12 oktober is er de zoveelste editie van de 'Week van het Bos' met dit jaar als thema: Bos en Klimaat. Kan het nog actueler? Op www. weekvanhetbos.be vertellen ze je er alles over. Het is een initiatief van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), de Vlaamse groene administratie, zeg maar. Uiteraard loopt ze over heel Vlaanderen. - op 5 en 19 oktober zijn er de simultaantellingen van trekvogels, ook al over heel Vlaanderen. Onze eigenste regionale vogelwerkgroep is ook van de partij. Als je op de website www. vogelwerkgroepnwb.be kijkt, ben je meteen geïnformeerd en uitgenodigd om deel te nemen aan deze wat gespecialiseerde activiteiten, maar laat je daar niet van weerhouden om eens te gaan proeven. Je bent er zeker welkom! - op 15 oktober organiseert Regionaal Landschap Groene Corridor, samen met Natuurpunt Studie, een determinatieweekend paddenstoelen in het domein Groenhof te Malderen. Je kunt zelf speuren naar zwammen, horen hoe de dingen er precies uitzien en hun verscheidenheid bewonderen, paddenstoelen meebrengen om ze laten determineren ('s avonds), maar je kunt er ook eenvoudige paddenstoelengerechten gaan proeven, met een lekker drankje. Snel naar en kom er alles over te weten. - op 15 en 16 november is er voor de dertigste keer de Dag van de Natuur. Over heel Vlaanderen zijn er dan allerlei activiteiten die het beheerwerk in de natuurgebieden centraal stellen. Je kunt zelf ook de handen uit de mouwen steken. De voorbije jaren is gebleken dat vele nieuwkomers dit initiatief smaken, maar er zijn ook ouwe getrouwen die elk jaar op post zijn. Hou zowel de regionale als nationale kalender in het oog. En uiteraard is de website ('Activiteiten') je beste gids als je 't eens buiten de regio wil zoeken. - op 20 en 21 december is er het onovertroffen vogelfestival in Damme waar geïnteresseerden uit binnen- en buitenland op afkomen. Je vindt alle info op - last but not least lees je op de achterflap van je lijfblad wat de lokale afdelingen van Natuurpunt voor jou in petto hebben als evenement of activiteit. Wandelingen, cursussen en werkdagen vullen mekaar in snel tempo op zodat je gemakkelijk minstens één keer per week weet waar naartoe, dikwijls met de hele familie. Waar wacht je op? Herman Frisse helpende handen gezocht Zoals elke vereniging draait ook Natuurpunt op de tomeloze inzet van een handvol vrijwilligers. Onze vereniging is nog steeds op zoek naar mensen die zich geroepen voelen om zich in te zetten voor het betere doel. Zin om eens te proberen? Neem dan contact op met je afdeling 3

4 WERKGROEPEN Nieuws van de vogelwerkgroep Broedende oeverzwaluwen in Noordwest-Brabant In de regio Noordwest-Brabant huist sedert jaren welgeteld één regelmatige kolonie oeverzwaluwen. Deze bevindt zich in de zandwinningputten van het Bos van Aa te Zemst. De jongste jaren daalt het aantal broedparen gestaag. In 2004 werden nog 220 koppels geteld. In 2006 waren het er nog een 100-tal. Met spanning werd uitgekeken naar de resultaten van Elk jaar opnieuw is het gissen wààr de zwaluwen precies wensen te gaan broeden in dit gebied. Meestal wordt een steile wand verkozen, nochtans viel de keuze in een bepaald jaar ook op een schuine wand. In 2008 werden ten behoeve van de zwaluwen twee wanden afgestoken. Eén van 40 meter lang en 4 meter diep (machinaal) en één van 30 meter lang en 2,5 meter diep (manueel). Desondanks gingen de vogels nestelen in een oud afgekalfd eilandje van 25 meter lang en 1 meter diep, waarboven ganzen en eenden verzamelen. De wanden zijn begroeid met riet en klein struweel en toch broedden uitgerekend daar een 30-tal koppels. Sedert 2003 worden de oeverzwaluwen in het Bos van Aa geringd. Dat verloopt in 2 sessies (juni en juli). De verslagen over het ringen van deze vogels zijn te raadplegen op de website Gezien de werkzaamheden van de concessiehouder zoeken de oeverzwaluwen elk jaar nieuwe broedplaatsen op dit terrein. Onze vogelwerkgroep zorgt ervoor dat jaarlijks nieuwe wanden worden afgegraven en onkruidvrij gemaakt. We stellen vast dat wanneer de werknemers in de groeve een verse berg zand enkele meter hoog en met een doormeter van circa 15 meter een paar weken laten liggen, er steeds wordt gepoogd daarin te broeden. We trachten gemeentebesturen uit onze regio ervan te overtuigen gebieden aan te kopen waar de oeverzwaluwen nog tot broeden zouden kunnen komen en stellen onze kennis en ervaring dienaangaande ter beschikking. Het afspelen van de roepen met audioapparatuur een paar uur na zonsopgang en een paar uur vóór zonsondergang kunnen beslissend zijn of de vogels voor deze locaties kiezen. Natuur is er voor iedereen Kom erbij en blijf lid Het lidmaatschap bedraagt 20 euro en is geldig voor heel het gezin. Overschrijven op rekeningnummer van Natuurpunt vzw Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met vermelding van nieuw lid + afdeling:... of hernieuwing Lid zijn van Natuurpunt betekent Vijf maal per jaar het kleurrijke ledenblad Natuur.blad. Vier maal per jaar onze plaatselijke nieuwsbrief. 10 % korting op alle producten in onze Groene Winkels. Gratis deelname aan alle geleide wandelingen. Medebeheerder zijn van beschermde natuur. Laten we samen streven naar meer ruimte voor Natuur 4

5 ASSE Beste natuurpuntleden van Asse, Hopelijk hebben jullie allemaal een fijne vakantie achter de rug! Onze oproep in vorig nummer om eens de handen uit de mouwen te steken in een van onze natuurgebiedjes werd goed opgevolgd. De zomer werd immers naarstig ingezet door niet minder dan 28 enthousiaste leden die ons hielpen bij het beheer van de drie gebiedjes in de Molen- en Maalbeekvallei. De gezellige picknick achteraf was meteen onze dank voor zoveel inzet. Natuurbeheer is ook weer de rode draad in dit derde tijdschrift van Waarom en hoe, soortenbescherming, eikelmuizen en zwaluwen passeren de revue. En al dat moois bewonderen doen we het liefst via Trage wegen. De bestuursploeg van Natuurpunt Asse zal je graag verwelkomen op één van onze najaarsactiviteiten. Cecile, Dirk, Erik, Erick, Etienne, Frank, Frans, Geert, Greet, Johan, Margunn, Nadine, Patrick, Robert, Ronald, Rudy, Willy. Natuurpunt en natuurbeheer, nodig voor het behoud van de biodiversiteit? Ook dit jaar werd en wordt terug gemaaid en gehooid in onze natuurgebieden. Het devies blijft: hoe minder rijk de grond is aan voedingsstoffen, hoe rijker de plantendiversiteit. Is dit wel nodig om onze inheemse flora en fauna te behouden? In het kader van het Internationaal Jaar van de planeet Aarde organiseerde het nieuwe departement Aarden Omgevingswetenschappen van de K.U.Leuven op 31 mei het symposium Aardse zaken. In één van de workshops Het landschap is het resultaat van eeuwenlange menselijke impact, gaf prof Martin Hermy (auteur van het boek Natuurbeheer ) een interessante lezing. Frans Roggeman was er bij en luisterde mee voor ons. Hermy vergeleek 2 agrarische gebieden waarvan vegetatieopnames bekend zijn van einde 19e eeuw en nu. In Vlaanderen ging dit over de regio Turnhout en voor het Zuiden de Thiérache (Frans-Belgische regio in de omgeving van Chimay). Voor Turnhout is er een significante daling van het heideareaal, een stijging van naaldbos en uiteraard een sterke toename van de bewoning en achteruitgang van het landbouwareaal. Het uitsterven van de flora bedraagt er 25 % op 130 jaar. In de Thiérache is het landbouwareaal 5

6 ASSE Het uitsterven van de flora bedraagt er 25 % op 130 jaar. In de Thiérache is het landbouwareaal ongeveer stabiel gebleven en tevens het bos- en graslandareaal. De flora is er ook met 20 % gedaald wat eigenaardig is. De landbouw is daar nog extensief en de bewoning is niet toegenomen. Toch is er bijna een even grote afname van de vegetatie. De oorzaak van die kleine verschillen ligt in het feit dat in Turnhout er grote natuurgebieden afgebakend zijn en in beheer bij Natuurpunt. Hierdoor is de biodiversiteit nog grotendeels behouden in een streek die ook sterk aan het verstedelijken is. In de Thiérache zijn er weinig natuurgebieden aanwezig en is de afname van het aantal en de variatie aan planten ook groot. Indien er daar ook beheerde natuurgebieden zouden aanwezig geweest zijn, dan zou de afname veel lager geweest zijn. Beheer in onze natuurgebieden maakt dus wel degelijk het verschil in het behoud van de biodiversiteit! Dus verder doen en meer gebieden aankopen en beheren is een noodzaak. Hopelijk begrijpen onze plaatselijke en gewestelijke beleidsmensen dit en lossen wij de verwachtingen van Countdown 2010 in. Dag van de natuur op 15 en 16 nov 2008 Dit jaar viel de keuze op het Kloosterbeekbos te Mollem als locatie voor onze dag van de natuur. Dit beekbegeleidend elzenbroekbosje van een 70-tal are werd 8 jaar geleden door de gemeente in beheer aan Natuurpunt gegeven. Het beheer was tot nu toe beperkt tot het verwijderen van ettelijke kubieke meters troep en zwerfvuil en de aanplant van een rij knotwilgen aan de hoger gelegen westelijke zijde. De bedoeling is nu om de planten- en bloemendiversiteit optimale kansen te geven. Hiervoor werd gekozen voor een gefaseerd hakhoutbeheer waarbij nu een eerste strook van het bos gekapt zal worden. Betere lichtinval en het bevorderen van de natte bosbodem moeten helpen om enerzijds de overvloedige brandnetels terug te dringen en anderzijds de aanwezige interessante flora te vrijwaren en meer kansen te geven. Het is dus één van die natuurbeheervormen waarbij bomen kunnen verwijderd worden om plaats te ruimen voor meer interessante natuur. Waardevolle bomen blijven uiteraard staan, en de gekapte stroken krijgen snel terug hun frisgroene pruiken. Binnen enkele jaren is het dan de beurt aan een volgende strook. Hakhoutbeheer vraagt wat werk maar zorgt voor variatie in de hoogte en geslotenheid van de vegetatie en voor een rijk spectrum aan vogels en insecten. Met enkele goed geplaatste houtmijten willen we bovendien kansen geven aan kleine zoogdieren en andere fauna. Zo is deze plek immers van oudsher een plaats waar o.a. de hazelworm werd waargenomen. Op 15 en 16 november zal er voornamelijk hakhout moeten geruimd en gestapeld worden. We kunnen alvast voor zondag rekenen op de steun van de scoutsafdeling Kramaay van Mollem. We hopen vooral op zaterdag te kunnen rekenen op nog andere vrijwilligers bij dit sjouwwerk in een drassige omgeving. Het Kloosterbeekbos te Mollem, straks nog mooier en diverser! 6

7 ASSE Eikelmuizen toch geen slaapmuizen? De eikelmuis behoort volgens de taxonomie (de leer van het indelen) tot de familie der slaapmuizen. Maar wat te denken van volgende getuigenis van een Natuurpuntlid uit het Maalbeekdal te Zellik die zelfs in volle winterperiode het beestje wist te fotograferen? Ik heb de eikelmuis gezien op 21 februari 2008 om u. Het rare is nu dat ik de muis wou buiten jagen uit ons magazijn, maar ze wou niet naar buiten en is naar binnen gelopen. Tot op vandaag weten wij niet of de eikelmuis nu al naar buiten is geraakt of ze nog binnen in het magazijn zit. Als wij hier dus iets horen in het magazijn, dan lachen we er nog mee dat zal weeral de eikelmuis zijn!. Overigens zijn deze eikelmuizen een echte aandachtssoort geworden bij Natuurpunt Asse. Niet minder dan 22 nestkastjes werden opgehangen, zowel in onze natuurgebiedjes als bij onze leden. Heb je een tuin die in een groene omgeving ligt met wat fruitbomen en/of bessenstruiken? Wil je een aaibare opruimer van je slakken? Natuurpunt stelt graag zo n paar appartementjes ter beschikking en geeft je advies over ophanging en monitoring. Geef een seintje aan Erik Meerschaut indien interesse. Huiszwaluwen in Asse In de loop van juni en juli konden we weer een voorlopige balans opmaken van hoe het gesteld is met onze huiszwaluwen. Van her en der bereiken ons helaas weer berichten dat de neerwaartse trend qua aantallen broedgevallen, nog steeds niet is omgebogen, integendeel. Kleine opsteker mogen we ons huiszwaluwproject in Mollem dan wel noemen. Van een drietal broedpaartjes in 2006, zijn we ondertussen terug opgeklommen tot 11 bewoonde nesten, waarvan 8 geplaatste kunstnesten. Hiermee is in het centrum van Mollem ongeveer één op drie kunstnesten bezet, wat als een hoog percentage mag beschouwd worden. Een aantal kunstnesten die nog niet in gebruik genomen werden, worden nu ook bezocht, we vermoeden door reeds uitgevlogen jonge vogels of door broedparen die hier misschien een tweede broedsel plannen. Voor het eerst in drie jaar is er ook weer een natuurlijk nest bijgekomen, en dat is hoopgevend! Het valt wel op hoe gretig onze huiszwaluwen gebruik maken van de aangeboden kunstnesten. Tot nog toe lijkt het gebrek aan goeie bouwmodder een groter probleem te zijn dan het voedselaanbod. Goed gekozen nestplaatsen en oordeelkundige plaatsing van de kunstnesten hebben ons snel tot dit resultaat gebracht. Hiervoor een speciaal dankwoordje aan Jurgen Sarens en Bart Daelemans, een duo dat op gemiddeld twee minuten en vijfenveertig seconden vakkundig en voor eeuwig een kunstnest aan een gevel verankert. We hopen op alle partners te mogen blijven rekenen voor ons zwaluwenproject. Met de steun van de gemeente, Regionaal Landschap Groene Corridor en geëngageerde natuurpunters willen we komend najaar een zieltogende restkolonie in centrum Asse aanpakken. Op hoop van zegen. Trage wegen te Asse Tegen de dag van de Trage Weg - 21 september - zullen terug een aantal voetwegen opengemaakt worden, die al jaren afgesloten waren. Natuurpunt Asse is daarmee natuurlijk in zijn nopjes. Wij blijven wel toezien op de kwaliteit van deze wegen: geen verharding en zo vriendelijk mogelijk voor al de kruipende diertjes die, samen met onze wandelaars, ook van deze paden gebruik maken. Het bermdecreet wordt niet overal toegepast in Asse. Langs sommige landelijke veldwegen blijft het gemaaide gras liggen. Bovendien werden eind juni bermen gemaaid waar dat niet aangewezen was omwille van de aanwezigheid van orchideeën. Dus dit jaar daar geen zaadvorming. Onze schepen van Leefmilieu, Etienne Keymolen, liet ons weten dat hij zich in elk geval zal verzetten tegen het plan om tweesporenbeton in landelijke wegen te gieten. 7

8 ASSE In Memoriam Clement De Meyer Clement, een erkend vogelringer, was in Terheide bekend als de vogelman. Hij overleed te Aalst op 19 juli op de leeftijd van 76 jaar. Op zijn doodsbrief staat Lid van het Belgisch Ringwerk van het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen. Sinds 1962 was vogels vangen om te ringen zijn hobby. Veel informatie vond hij in zijn boeken. Af en toe belde hij mij op en zei dan Zeg Frans, weet ge wat ik nu in mijn netten had? en dan volgde een opsomming van bvb. 2 draaihalzen, 1 sperwergrasmus, 30 bosrietzangers, 38 sprinkhaanrietzangers enz. Verder meldde hij dat er veel torenvalk-, bosuil- en steenuiljongen geringd waren in nestkasten, her en der verspreid in Asse. Ondertussen informeerde hij bij mij of ik meer wist over de nieuwe eigenaars van zijn vogelringstation op den Hambos. Ik ben ook uitgenodigd geweest om zijn ringwerk te bewonderen. Het laatst was dat op 24 augustus 2005 op de hoogvlakte van Hambos. Later werd dit gedaan in een weide op Vogelenzang. Clement was al lang slecht te been en dus werden de vogels bij hem gebracht in de auto door zijn helpers. Hij woog de vogels, mat hun lengte van vleugelbasis tot vleugeltop. Hij wist perfect of het een juveniel, een manneke of een poep was en hoe oud het beestje was. Nadien ringde hij de vogel en ik mocht zelfs de gegevens noteren in zijn vogelboek. De avond tevoren werden de netten gespannen, luidsprekers en bandrecorders opgezet en de volgende morgen vanaf soms 6 u werd dan geïnventariseerd. Hij was fier als zijn geringde vogels werden gesignaleerd in Kenia, Zweden enz. Dankzij het vele werk van de vogelringers weten wij meer over de trek van vogels: hun route, tijdsduur, snelheid, periode enz. Bedankt Clement voor je jarenlange inzet. Hopelijk wordt je werk voortgezet. Weetjes Etienne Keymolen, onze schepen leefmilieu meldt dat in het park Waalborre de werken voor een mooier en natuurlijker park vooruit gaan. Het Vosseholletje (een houten barak die vroeger een parkcafé was) werd afgebroken en opgeruimd. Verder zijn er maatregelen genomen om autoverkeer onmogelijk te maken door een paal te zetten. Er is ook draad gespannen om de bezoekers niet door de houtvegetatie te laten lopen. Michel Janssens, onze trouwe vogelteller op het platform van de Kruiskouter in Relegem, noteerde dit jaar drie zangposten van de kwartel, een zeldzamer wordende akkervogel. Zwarte kraaien maken het hier wel eens bont maar om een echte bonte kraai te zien moest Erik naar Wenen op vakantie gaan! Daar lopen ze, in hun vuilgrijze trui, zomaar in de parken rond! En Frans, terug uit Japan, meldt ons kwakken (nachtreigers) in een park van Tokyo, boomkikkers naast een pagode in Kyoto Overal zie je in Japan veel en kleurrijke vlinders flaneren langs parken en bosjes. Dit is België dus niet, ook al wonen er daar evenveel mensen per km². Heeft dit te maken met de invloed van het Zen-Boedhisme? In november 2008 organiseren de afdelingen Affligem-Liedekerke en Ternat een cursus natuurgids. Ook geïnteresseerden van de buurgemeenten zijn welkom! De cursus loopt vanaf november 2008 tot september De theoretische lessen vinden plaats op dinsdagavond van u tot u in CC De Ploter, Lombeek. De excursies vinden plaats op zaterdagnamiddag van 14 u tot 17 u, behalve de dagexcursie van 20 juni en een vroege ochtendwandeling op 25 april.meer info: Varia Stuur je -adres naar e.meerschaut@fulladsl.be, zo ben je nog sneller op de hoogte van onze nieuwtjes via de Asse.flits en krijg je een geheugensteuntje kort voor elke activiteit Breng uw oude toners en inktpatronen binnen bij de Wereldwinkel in Asse. De opbrengst wordt broederlijk gedeeld tussen WW en onze afdeling. 8

9 Activiteitenkalender ASSE Zaterdag 4 oktober 2008: Nationale Trefdag van Natuurpunt Zondag 5 oktober 2008: Paddestoelenwandeling te Kobbegem, o.l.v. Roosmarijn Steeman. Afspraak aan de kerk om 9 u Rarara, wie ben ik? Zondag 5 oktober 2008: Regionaal Landschap Groene Corridor vzw (RLGC) en Bosgroep Groene Corridor vzw nodigen uit voor de derde zaadoogstactie autochtone bomen en struiken. Kom ook mee oogsten om het voortbestaan van onze autochtone bomen en struiken te verzekeren! Het wordt een activiteit voor jong en oud met informatie over het belang van oorspronkelijk inheemse bomen en struiken. Afspraakplaats voor Asse: ingang domein Borchtstadt, Putberg 8, om u. Weging en afsluitend drankje en hapje om 17 u in Taverne Het Bos, Dooren 61, in Merchtem. Voor meer info contacteer RLGC of Bosgroep Groene Corridor op 02/ of surf naar Iedereen welkom! 7 tot 14 oktober: Week van het bos. Zaterdag 15 november 2008: Dag van de natuur in het Kloosterbeekbos te Mollem..Vanaf 9 u. Breng je werkhandschoenen mee. Natuurpunt zorgt voor drank en versnapering. November-december 2008: winterwandelingen, wie inschrijft op onze Asse.flits (zie onder) krijgt bijtijds een uitnodiging. Lees ook in As(se)tablieft! Zaad plukken tijdens de zaadoogstactie van

10 GRIMBERGEN Terugblik op de Dag van het Park Onder het thema Bomen en mensen één verhaal had op 25 mei in het Charleroydomein de Dag van het Park plaats. Voor het welslagen van deze dag wordt al enkele jaren vruchtbaar samengewerkt tussen Natuurpunt Grimbergen en het gemeentebestuur. Er werd gewandeld langs het educatieve wandelpad dat doorheen het domein loopt. Het was de ideale plaats om te vertellen over eeuwenoude rituelen en volksdevoties omtrent bomen die het hier naar hun zin hebben, zoals els, wilg, es, vlier, iep, populier, hazelaar en eik. Uiteraard hebben onze gidsen ook even stilgestaan bij de unieke hoogstambomen (geboortebomen) die hier door de gemeente werden aangeplant tussen 1992 en Ook de Keltische boomhoroscoop kende succes. Via hun geboortedatum konden de wandelaars nagaan welk soort levensboom ze in hun wortels zijn. Dat gaf soms een verrassende analyse van persoonlijkheid, karakter en gedrag. Tussen 14 u en 15 u gingen drie wandelingen van start. In totaal telden we een tachtigtal geïnteresseerde deelnemers. Leuk waren ook de twee grimeurs die de kinderen een verrassend mooi gezicht schilderden en het springkasteel waar het jonge volkje zich kon uitleven. Langs deze weg willen we alle deelnemers en medewerkers aan deze zeer geslaagde dag nog eens bedanken. Lekkers uit de natuur De herfst lijkt minder explosief dan de lente en de zomer, maar toch verdient hij meer waardering. Allerhande bessen en noten doen hun best om onze aandacht te trekken, maar al te vaak lopen we er achteloos voorbij zonder hun uitgebreide culinaire mogelijkheden te kennen. Jazeker, sambucus, malus, cornus & co geven die avond hun geheimen prijs. We zorgen voor onze gezondheid en gaan met de vruchten van de herfst aan de slag. Mee te brengen: goed humeur. Voor de rest zorgen wij! Afspraak op 14 november om 20 u in het Cultureel Centrum van Strombeek-Bever Bedankt Mark! De lay-out van deze Nieuwsbrief is het resultaat van het werk van Freya De Smedt. De vorige jaren was dat in handen van Mark Vermeulen, die bijna vier jaar lang die ondankbare taak op zich heeft genomen. Alles samen kwamen zo n vijftiental nummers uit zijn handen. Met veel vakkennis, veel kritische zin en veel gevoel voor evenwicht ontsproten de boekjes telkens uit zijn PC. Ingewijden hebben verteld dat hij per nummer tien werkavonden besteedde aan het samenbrengen van teksten en foto s. Laat dat voor 15 nummers dus 150 avonden zijn en Mark kennende weten wij dat een avond niet met 3 werkuren afgelopen is. Naast zijn professionele bezigheden is Mark ook nog bestuurslid, conservator en beheerder van de website van afdeling Zemst. Daarmee begrijpen we ook dat hij iets minder verantwoordelijkheden wil, maar we danken hem uit naam van alle afdelingen van de regio voor het gepresteerde werk. De Nieuwsbrief mocht telkens gezien worden en werd door Natuurpunt vzw als één van de modellen beschouwd. Freya wensen we natuurlijk succes en ook voor haar onze dank voor het overnemen van de fakkel. 10

11 Activiteitenkalender Vrijdagen 26 september, 31 oktober, 28 november, 26 december Werkvoormiddagen Natuurbeheer - Jassers najaar 2008 Vrijwillig natuur- en landschapsbeheer in natuurgebieden en omgeving. Onze Jassers jonge actieve senioren doen aan vrijwillige landschapszorg in en bij onze natuurgebieden en dit elke laatste vrijdag van de maand. Aanplanten, knotten, maaien, allerlei taakjes, in een ontspannen en gemoedelijke sfeer. Het nodige materiaal is voorhanden. Telkens met een natje en een droogje. Iedereen is welkom. Afspraak: Marselaer, ingang speelbos, Zavel, Malderen van 9 u tot 12 u Opgelet: de locatie kan wijzigen, informeer vooraf Info: Eric Daelemans Tel. 052/ , eric.daelemans@telenet.be Zaterdagen 27 september, 1 november, 29 november, 27 december Werkvoormiddagen Natuurbeheer - Weekenders - najaar 2008 Vrijwillig natuur- en landschapsbeheer in natuurgebieden en omgeving. Onze Weekenders natuurliefhebbers die enkel in het weekend tijd kunnen vrijmaken doen aan vrijwillige landschapszorg in en bij natuurgebied elke zaterdag na de laatste vrijdag van de maand. Aanplanten, knotten, maaien, allerlei taakjes, in een ontspannen en gemoedelijke sfeer. Het nodige materiaal is steeds voorhanden. Telkens met een natje en een droogje. Iedereen is welkom. Afspraak: Marselaer, ingang speelbos, Zavel, Malderen van 9 u tot 12 u Opgelet: de locatie kan wijzigen, informeer vooraf Info: Mark De Boodt Tel. 0473/ markdeboodt@telenet.be LONDERZEEL Zondag 28 september van 10 tot 18 u Plattelandsdoedag Heidemolen Malderen In het kader van de Maand van het Platteland, organiseren de verschillende partners van het plattelandsontwikkelingsproject Heidemolen, waaronder Natuurpunt, een fietsevenement: de Plattelandsdoedag Heidemolen. Er valt heel wat te beleven op het fietstraject van de landelijke Kossaatroute (33 km). Fruit persen, demonstratie schapen drijven, de imkers bij Comité Jean Pain, bezoek aan een dressuurstal, een tentoonstelling over oude bijna verdwenen groenten, Ook onze biotuinders Philippe Sergooris ( met Natuurpuntstand) en de Siebe doen mee. Voor de kinderen zijn er randactiviteiten. Natuurpunt Londerzeel, Regionaal Landschap Groene Corridor en VLM organiseren bovendien een leuke (gemakkelijke) zoek-quiz op het fietsparcours. Er zijn talrijke en mooie prijzen te winnen! Voor de fietszoektocht kan je inschrijven tot u. Best tijdig vertrekken. Er valt heel wat te beleven. De antwoorden moeten uiterlijk om 18 u binnen zijn. Deelname aan deze dag is gratis. Afspraak voor het vertrek aan de Heidemolen, Molenheide, Malderen, of aan estaminet Leireken, Brouwerijstraat, Steenhuffel. Info: Marijke Smans, Tel. 02/ marijke.smans@ rlgc.be of, Eddy Tierens, Tel. 0477/239882, eddy.tierens@ skynet.be. Zie ook: Gilnummer van september. Brede Orchis Kroonkurkenactie Wie ons wil helpen met deze actie thuis, bij familie, vrienden, kennissen, op school of werk, verzamelt alles in stevige plastieken zakken en brengt ze naar Deisels 26 in Londerzeel. Tel. 052/ na u 12 11

12 LONDERZEEL Zondag 5 oktober Ter gelegenheid van de Week van het Bos Een nieuw wandelpad wordt ingericht in het gemeentelijk bos Den Euzel, zodat voortaan de Lippelostraat en de Kruisheide door een bospad verbonden zijn. Het pad wordt die dag ingewandeld en Natuurpunt Londerzeel zorgt voor de gidsen en er zal ook kind- en randanimatie zijn in ons speelbos. Afspraak: om 10 u vertrek aan het infobord van Lippelobos in de Lippelostraat in Malderen en animatie in het speelbos (Kruispunt Zavel, Marselaardreef en St-Jansstraat). Extra info via de gemeentelijke kanalen (o.a. GIL) of Jens Bruneel Tel. 052/ jens.bruneel@skynet.be Vrijdag 10 oktober om 20 u Over paddenstoelen in Afrika Voordracht in het kader van de Week van het Bos door André De Kesel. André De Kesel was enkele jaren geleden onze paddenstoelengids tijdens een herfstwandeling op Marselaer. Als bioloog is hij verbonden aan de Nationale Plantentuin van Meise. Hij beheerst een bijzonder vakgebied: paddenstoelen in Afrika. Hij komt ons (met beeldmateriaal) vertellen over zijn reiservaringen en avonturen met veldonderzoek naar paddenstoelen in het Afrikaans tropisch regenwoud en gebergte (o.a. in Benin en Togo). André heeft ook een sociaalhumanitaire reflex: hij helpt de lokale bevolking bij een (duurzame) kweek van eetbare paddenstoelen als voedselbron. Reisverslagen en wetenschap vloeien die avond met rasverteller André in elkaar over. Een Toast kannibaal met respect. Zap de tv uit! Afspraak in het Gildenhuis, Kloosterstraat 22, Malderen. Info: Siegfried Van Ingelgem Tel. 052/ info@natuurpuntlonderzeel.be Toegang: leden : 1,5 niet-leden : 2,5 Woensdag 15 oktober van 15 u tot u Paddenstoelenkindernamiddag in Domein Groenhoven Kindernamiddag over paddenstoelen. Leren en spelen. Vooraf is er een inleidende wandeling op het mooie domein Groenhoven. Nadien volgt een speelse speurtocht op basis van de speelkoffer De paddenstoelentocht van de Provincie Vlaams- Brabant. Na het spel gaan we naar het grote onderzoeksatelier met paddenstoelenonderzoek op kindermaat (zoekkaarten, loep, microscoop, ). Aan het eind van de namiddag is er dan voor elk nog een hartverwarmend soepje met lekkere toast. Afspraak: Domein Groenhoven, Broekstraat, Malderen Deelname is gratis maar gelieve vooraf in te schrijven. Deze activiteit loopt i.s.m. Regionaal Landschap Groene Corridor Info en inschrijven: Marijke Smans Tel. 02/ marijke.smans@rlgc.be Woensdag 15 oktober vanaf u Paddenstoelen inventariseren onder dak Oktober is de paddenstoelenmaand bij uitstek. De bedoeling is dat iedereen zelf paddenstoelen meebrengt (uit de tuin of uit de buurt). Eén exemplaar of enkele zwammen plukken kan geen kwaad. Maar breng asjeblief geen volle zakken mee; dat hoort niet en is niet de bedoeling. Wie zich wil verdiepen in de wondere wereld van zwammen is van harte welkom op deze determinatieavond. Brede Orchis 12 13

13 Wij helpen paddenstoelen op naam te brengen. Op die manier leer jij wat bij over paddenstoelen en hebben wij weer nieuwe gegevens voor de paddenstoelenatlas van Vlaams-Brabant. Je mag ook foto s meebrengen. Er zal veel documentatie aanwezig zijn en je kan gegevens leren invoeren in de acces-databank. Begeleiding door Roosmarijn Steeman van de Paddenstoelenwerkgroep Natuurpunt Afspraak: estaminet Leireken (bovenzaaltje), Brouwerijstraat 29, Steenhuffel Toegang: vrij, doorlopend tussen u en 22 u Info: Siegfried Van Ingelgem, Tel. 052/ info@natuurpuntlonderzeel.be Zaterdag 25 oktober,12 u of 19 u Huisrestaurant Naar aloude traditie willen we onze donateurs bedanken voor hun milde gift. Voor elke gift van minstens 60 mag de milde schenker met zijn gezin komen tafelen in ons huisrestaurant en dit aan kostprijs. Zo genieten zij van een driegangenmaaltijd in een uniek kader aan een erg democratische prijs. Het koken en de service zijn in de zorgzame en capabele handen van onze vrijwilligers. Dit jaar gaat het Huisrestaurant door in een nieuwe locatie in Malderen, waar een open keuken zal toelaten onze culinaire hoogstandjes te zien ontstaan! Nieuws uit Londerzeel LONDERZEEL Info: Jens Bruneel Tel. 052/ jens.bruneel@skynet.be Donderdag 27 november om 20 u Avond over stekende en bijtende insecten Infoavond over prikken, steken en beten van insecten. Spreker is Michel Asperges, arts, als bioloog verbonden aan de universiteit Hasselt en een gepassioneerd imker. Het is een organisatie van de Londerzeelse bijenvrienden (imkers), Natuurpunt Londerzeel en het gemeentebestuur van Londerzeel. Afspraak in de brandweerkazerne (grote zaal), Mechelsestraat 72, Londerzeel. Toegang: gratis. Info: Jef Beuckelaers, Tel. 0479/ Iedereen wordt wel eens gestoken door een insect, vaak zonder erg. Toch kunnen de gevolgen heel ernstig zijn. Denken we maar aan de Natuurpuntarbeider die allergisch reageerde op 2 wespensteken en aan een hartstilstand overleed. Een antwoord op vragen zoals: welke insecten steken, hoe een wonde/steek herkennen, wat direct doen, hoe, en wat later, wat niet doen, Hoe een kwalijke uit een onschuldige reactie herkennen, wanneer naar een dokter en wat ziet er gevaarlijk uit maar is het niet? Een vlotte avond door een specialist ter zake, met een PowerPointpresentatie, en voor een brede doelgroep: hulpdiensten, artsen en apothekers, onderwijzend personeel, natuurbeheer, jeugdbewegingen, recreanten en ouders. Schenkingen Palm Breweries schonk ons 125 om een kunstnestenproject voor zwaluwen te realiseren. Dank! De wijk Rossemstraat/ Over de Beek is één van de laatste plaatsen in Londerzeel met huiszwaluwen. Herbodin en Beekstraat kregen een aantal boerenzwaluwenkunstnesten. Deze actie liep i.s.m. Regionaal Landschap Groene Corridor. Bouwmaterialen Gebr. Hermans uit Steenhuffel schonk ons materiaal om de vledergrot op Winterpoel verder te helpen optimaliseren als winterslaapverblijf voor vleermuizen. Fraai voor de franjestaart. Bedankt! Door het gericht plaatsen van nestkasten in schuren de voorbije jaren broedden er dit jaar ondertussen zomaar eventjes 5 paar kerkuilen in Londerzeel. Het aantal pulli (jongen) lag dit jaar wel aan de lage kant. Een aantal kasten die blijvend ingenomen worden door kauwen, zullen verhangen worden en een aantal nieuwe locaties zullen worden aangeboord. 13

14 LONDERZEEL Don Kyoto. Voor lid Frans De Smedt is ecologisch tuinieren kinderspel. In zijn tuin weigert hij gif te gebruiken. Don Kyoto van Eéns 1000 zonnen wou er het fijne van weten en bezocht Frans in zijn ecologische tuin. Frans werd er door Don Kyoto meteen tot de Orde van de Groene Ridders geslagen. Proficiat! Wil je zelf ook je tuin ecologisch verantwoord onderhouden? Neem dan een kijkje op Deze vzw kan je alles vertellen over ecologisch leven en tuinieren. Info: BVNF (Bond voor Verantwoorde Natuurfotografie) De nieuwe portfolio van de BVNF op het Internationaal natuurfotografiefestival op 12, 13 en 14 december 2008 in CC Ter Dilft, Bornem. Info: Koen Crabbe, 052/ , Reservatennieuws Begin mei werden in het natuurreservaat Marselaer twee interessante waarnemingen gedaan. In modder langs de Slootloop werden naast de sporen van ree en vos ook de sporen (voetafdrukken) gevonden van steenmarter. De sporen van deze laatste soort werden op foto bevestigd door Koen Van Den Berge, dé zoogdierspecialist van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). De steenmarter is een soort die de laatste jaren zijn verspreidingsareaal aan het uitbreiden is. Ook in het nabijgelegen Lippelobos en in Klein-Brabant zou de soort recent zijn waargenomen, zelfs in een nestbak voor bosuil. De tweede interessante waarneming in mei betreft de vondst van twee brede orchissen in Marselaer. Deze soort van vochtige hooilanden werd voor het eerst in het natuurreservaat aangetroffen. Samen met de brede (of breedbladige) wespenorchis en de grote keverorchis komt het totaal aantal orchideeën in dit gebied op 3 soorten. Niet zó zeldzaam, maar zelden van dichtbij te zien, is de eikenpage. In Marselaer kan je de soort aantreffen al fladderend rond de kruin van eiken. Tijdens onze vlinderwandeling van 27 juli hebben we vlakbij op 't Zwaantje een exemplaar met het vlindernet kunnen vangen. Het vrouwtje vloog op vrij geringe hoogte boven een bloemenrijke wegberm. Jassers Onze Jassers hebben tijdens de zomermaanden de handen uit de mouwen gestoken bij het maaien en het afvoeren van maaisel op een perceel aan de Oude- Beekmonding te Steenhuffel en in Marselaer aan de Zavelput, aan de Slootloop en rond de gloriëtte. Aan de Oude-Beekmonding werd zowaar een vliegende beekjuffer waargenomen, wellicht een zwervend exemplaar op zoek naar een beek met zeer zuiver water. De vzw Natuurwerk verzorgde het maaiwerk op de schapenwei in Marselaer. Aan al deze helpers onze welgemeende dank! Poelen Regionaal Landschap Vorig jaar werden door Econet in samenwerking met het Regionaal Landschap Groene Corridor twee bestaande weidepoelen hersteld aan de Kruisheide te Malderen. Tijdens een kort bezoekje werden o.a. volgende plantensoorten genoteerd: fijne waterranonkel, klein kroos, grote waterweegbree, (gewone) kattestaart, wolfspoot, gele waterkers, mannagras, geknikte vossestaart, moerasrolklaver, zeegroene rus, greppelrus, echte koekoeksbloem, grasmuur en gevleugeld hertshooi. We noteerden ook libellen als lantaarntje, azuurwaterjuffer, steenrode heidelibel en platbuik. Verder waren er nog kikkers, schaatsenrijders en allerlei waterwantsen en - kevers op het appel. Rond half juli hebben we bij de gemeente een vergunning aangevraagd voor het graven van een poel op ons perceeltje aan de Oude-Beekmonding te Steenhuffel. Hopelijk met positief resultaat zodat na de zomervakantie met de graafwerken kan worden begonnen. Ecodesign? Hoe ontwerpt men nieuwe producten die een lagere impact op het milieu en een positieve invloed op de samenleving hebben? Dat doe je door ecodesign. Je houdt daarbij rekening met mens, milieu en economie. Sommige energiebronnen en materialen raken immers uitgeput, terwijl de wereld nog steeds meer en meer wordt vervuild. Niet alleen voor voedsel, ook voor de inrichting van onze woning kunnen we veel bewuster 14

15 LONDERZEEL kiezen voor duurzame en milieuvriendelijke materialen. Voor ontwerpers ontwikkelden Leen Van Aken en Elli Verhulst - onderzoekers aan de KH Mechelen - een handige ecodesignwijzer. Van elk materiaal gebruikt binnenshuis: (hout, metaal, glas, tot vloerbekleding, stoffen, behang en verf) wordt de levenscyclus weergegeven in handige fiches. De eerste keuze gaat meestal naar een materiaal van natuurlijke oorsprong, een nagroeibaar materiaal zoals hout bijvoorbeeld. Maar wist je dat vele plaatmaterialen gebruikt voor meubels en afwerking milieu-onvriendelijke lijmen bevatten? Dus ook de verdere behandeling, de productie, de levensduur en mogelijkheden tot recyclage of hergebruik spelen een grote rol bij milieuvriendelijke materiaalkeuze. Info op OPROEP Als afdeling is Natuurpunt Londerzeel tot nu toe bij de gelukkigen. We kunnen heel wat activiteiten organiseren en worden daar ook voor beloond met ledenaantallen die al tien jaar in de lift zitten. Die activiteiten spruiten voort uit de creativiteit van ons bestuur en worden uitgewerkt in onze maandelijkse vergaderingen die doorgaan op de eerste vrijdag van de maand om 20 u in Estaminet Leireken in Steenhuffel. Mogen wij dan ook een warme oproep doenrichten aan elk van jullie die graag ook haar of zijneen steentje willen bijdragen tot de Londerzeelse natuur wil bijdragen.? Kom eens af en versterk ons. Info: Jens Bruneel, tel 052/ , jens.bruneel@skynet.be. VILVOORDE MACHELEN STEENOKKERZEEL Activiteitenkalender Beheeractiviteiten op zaterdag 4 oktober van 9 u tot 13 u Peutie Afspraak vanaf 9 u aan het hooiland gelegen tegen het voetbalveld van Peutie. Aan het einde van de Aarschotsestraat ga je rechtsaf de Peutiebosweg in. Het hooilandje ligt wat verderop aan de rechterkant. Je herkent het aan het houten wandelpad dat er overheen loopt. Breng vooral werkhandschoenen, stevig schoeisel en je goed humeur mee. Info: Hubert Rahier. Tel. 02/ Beheeractiviteiten op zaterdag 18 oktober van 9 u tot 13 u Gebied van de Bomputten op grondgebied Vilvoorde Afspraak om 9 u net voorbij de spoorwegbrug aan de Kluitingstraat in Vilvoorde. Vandaar lopen we naar het gebiedje waar we aan de slag gaan. Breng werkhandschoenen en rubber laarzen of stevig schoeisel mee. Info: Tom Wilms, Tel. 0496/ Iedereen van harte welkom! Vele handen maken het werk licht... 15

16 MEISE Activiteitenkalender Zondag 21 september, 14u Nazomerwandeling Op zondag 21 september gaan we in en rond de Wolvertemse Beemden op zoek naar nog bloeiende planten. Ook op het randje van de herfst bloeien er immers nog veel planten, soms voor een tweede keer in het jaar het lijkt op een tweede lente. Toch is al het groen op het randje van de herfst al veel doffer en versleten. Aandacht gaat natuurlijk ook naar al het andere moois dat de Beemden te bieden hebben en we maken ook een ommetje langs het recent geopende wandelpad naar de Veilinglaan. Afspraak voor deze gezinswandeling om 14 u aan de Sportschuur, Driesstraat te Wolvertem. Zorg voor aangepaste kledij en schoeisel. Zondag 5 oktober, 13.30u Zaadoogstactie Op zondag 5 oktober vindt tegelijkertijd in Asse en Meise een grote zaadoogstactie plaats van inheemse struiken en bomen. Voor het derde jaar op rij neemt Regionaal Landschap Groene Corridor dit initiatief en alweer met ondersteuning van Natuurpunt. Niet alleen zullen vele van onze lokale vrijwilligers mee oogsten, ook de gebieden waar geoogst wordt zijn vaak natuurgebieden, beheerd door Natuurpunt. Eén van de gebieden is het Velaertbos, het groene hart van het natuurgebied Birrebeekvallei, sinds 2000 uitgebouwd door Natuurpunt en vandaag al 40 hectaren groot. De zaadoogstactie heeft als doel het genetisch erfgoed van onze streekeigen bomen en struiken te bewaren. Als je graag wil deelnemen aan deze zaadoogstactie, dan geef je een seintje via info@rlgc.be. Het wordt vast leuke en leerrijke activiteit. Afspraak in Meise om u aan het Velaertbos, Broekstraat (naast de IJsfabriek Strombeek). Een afsluitend drankje en hapje worden aangeboden aan alle vrijwilligers om 17 u in Taverne 'Het Bos' in Merchtem. Zondag 16 november, 9.30u Dag van de Natuur Onze jaarlijkse afspraak met de Dag van de Natuur zit er weer aan te komen. Dit keer organiseren we een grote boomplantactie, waarbij maar liefst boompjes een definitief plekje moeten krijgen! Concreet planten we een 300m lange haag aan rond een weide langs de Schriekkouterbaan in natuurgebied Birrebeekvallei. Ook op enkele andere plekjes in het natuurgebied worden wat extra boompjes geplant, ondermeer aan de twee ingangen tot het Heidebeekpad. Het gaat vooral om meidoornplantjes, maar ook hondsroos, viltroos, veldesdoorn en Gelderse roos. Het wordt een hele karwei en daarom hopen we dat veel mensen ons een handje komen helpen, als is het maar voor enkele boompjes. Alle helpende handen krijgen alvast een hapje en een drankje toegestopt. Afspraak op zondag 16 november vanaf 9.30 u op het einde van de Schriekkouterbaan te Sint-Brixius- Rode, Meise. Breng je schop mee! Brugje in Meise Waarnemingen Schrille kreten, verder geruisloos in een scherpe vlucht. De verse dood in de klauwen om jong leven te voeden. Contrasten, dood en leven, overleven. Een sperwer thuis van de jacht, onverstoord door menselijke blikken die in stille bewondering staan voor het natuurlijk drama van elke dag. Het kan ook zachter. Plots oog in oog staan met een ree bijvoorbeeld in onze eigen gemeente geen uitzonderlijk gebeuren meer. Ten minste als je wat geduld hebt en de natuur in trekt Het kan je (hopelijk) ook eens overkomen om op te gaan in de natuur in eigen streek. Geef ons gerust jouw waarnemingen door van plant en dier: info@ natuurpunt-meise.be. 16

17 MEISE Reservatennieuws Sinds kort loopt er een project rond de inventarisatie van waterspitsmuizen in de provincie Vlaams- Brabant. Nog tot eind oktober gaan we in Meise mee op zoek naar deze beestjes in onze twee natuurgebieden Birrebeekvallei en Wolvertemse Beemden. Daartoe werden een aantal lokbuizen geplaatst nabij waterlopen en poelen. In zo n buis wordt wat lokaas gelegd, en aan de hand van de achtergebleven uitwerpselen kan onderzocht worden of er al dan geen waterspitsmuizen aan de feestdis hebben gezeten. Momenteel geven deze inventarisaties niet de verhoopte resultaten, maar we wagen het er toch op. Mocht je dus een gele pastic buis van zo n 30cm lang zien liggen laten liggen! Het project wordt uitgevoerd door de zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt i.s.m. BRAKONA en met steun van de provincie. Ook tijdens de aankomende wintermaanden moeten de handen meer dan eens uit de mouwen gestoken worden in de natuur. Wil jij graag in een ontspannen sfeer eens deelnemen aan één van onze beheerwerkdagen, dan hou je onze website in het oog. Je mag je interesse ook steeds laten blijken door een mailtje te sturen naar info@ natuurpunt-meise.be. Er is werk voor grote en kleine handen, slimme en nog slimmere mensen. Wolvertemse Beemden. De Galloways waren best tevreden bij het in gebruik nemen van het nieuwe, ruimere begrazingsraster deze zomer. Bovendien zorgden de twee nieuwe veedrinkpoelen voor continu vers drinkwater. Er werd bij warm weer door de beestjes zelfs een bad in genomen! Intussen zijn de poelen al gekoloniseerd door padden, kikkers, salamanders en allerhande insecten. Verbazend en hoopgevend. Volgend jaar plannen we trouwens nog één of twee nieuwe poelen te graven in de Beemden, maar wel op een heel andere plek. Zo moet op termijn een heel netwerk van poelen ontstaan, wat moet ten goede komen aan de lokale biodiversiteit en de draagkracht van het gebied voor watergebonden organismen vergroten. Deze winter wordt een definitieve brug gebouwd over de Zyp, zodat het voorlopige bouwsel dat het pad naar de Veilinglaan bedient kan afgebroken worden. Er komen ook nog twee weidepoortjes die de doorgang over de weide op dit pad comfortabeler en veiliger zullen maken.. Birrebeekvallei. Glad beertje, kleine roodoogjuffer, zeggendoorntje, adderwortel, het zijn maar enkele poëtische uitschuivers uit het lijstje van waargenomen plantenen dierensoorten door de jongens en meisjes van de JNM die vanuit Zemst begin augustus een dagje kwamen afzakken naar de Birrebeekvallei, als deel van hun kampactiviteit. Bij deze bedankt en sorry voor de vele paardenvliegen! Tiens, die beestjes stonden niet op de lijst Twee overtredingen werden vastgesteld afgelopen zomer. Er werd een perceel bos gerooid zonder vergunning en zonder heraanplant. PV werd opgesteld door ANB. We zijn benieuwd naar het vervolg in dit verhaal. En elders vond een buur er niet beter op om zijn overtollige grond na werkzaamheden op zijn perceel het bos in te duwen op onze eigendommen. Ook hier vroegen we de natuurwachter om in te grijpen. Blijkbaar trekken nog steeds (te) veel mensen zich niks aan van de wet, zeker als het om natuur of leefmilieuzaken gaat. Ons beheerteam spendeerde afgelopen zomer heel wat uurtjes aan het opbouwen en afwerken van onze schuur. Het heeft bloed, zweet en tranen gekost, maar het geval sommigen noemen het een chalet - staat er nu toch eindelijk! Hoedje af voor elkeen die geholpen heeft. Deze winter wordt een vierde perceel hakhout aangepakt in het Velaertbos. Sinds 2002 rooien we tweejaarlijks een perceel hakhout van zo n 10 tot 20 are groot. Op die manier houden we dit historisch bosbeheer in stand, en dus ook alle planten en dieren die precies aan zo n dynamisch milieu gebonden zijn. Wil je graag een handje helpen dan ben je natuurlijk van harte welkom op één van onze werkdagen deze winter. Op onze website zie je tijdig wanneer we de werken aanvatten. Wie komt helpen maakt aanspraak op een deel van de houtoogst voor eigen gebruik. Je mag nu al gerust je naam opgeven dan waarschuwen we je persoonlijk. Nog deze winter komen er twee stukken knuppelpad bij om de laatste natte stroken van het Heidebeekpad te verbeteren. De terreinploeg van Natuurpunt staat in voor de klus, en wij danken de provincie Vlaams- Brabant voor de financiële ondersteuning van het project. 17

18 MEISE Telex Natuur.rakkers De educatieve reeks Natuur. rakker heeft nog twee activiteiten voor de boeg, in september en oktober. In september leren de kids alles nu ja, bijna dan toch - over natuurbeheer en oktober brengt het thema herfst onder de aandacht. Op het einde krijgen de 25 rakkers hun diploma. Volg de reeks van nabij via be, en klik op natuur.rakker. Klimaatwijken Het gemeentebestuur van Meise is, i.s.m. de Bond Beter Leefmilieu en de Provincie Vlaams-Brabant, op zoek naar groepen van 5 tot 15 gezinnen die tussen november en april 8% energie willen besparen in huis in het kader van de campagne Klimaatwijken. Wil je hieraan deelnemen als inwoner van Meise, ga dan zeker eens langs op de infoavond op woensdag 24 september, om 20 Natuur.rakkers u in het nieuw gemeentehuis, Tramlaan 8 te Wolvertem. Meer info bij de kersverse duurzaamheidsambtenaar, Jan De Gols, 02/ Voetwegen De gemeentelijke milieuraad startte verleden jaar een ambitieus project op om de voetwegen van Meise te inventariseren, om op termijn te komen tot een doelgerichte aanpak voor behoud en herstel van dit trage wegen netwerk. Natuurpunt heeft hierin steeds een voortrekkersrol gespeeld. De inventarisaties gebeuren door vrijwilligers, die wel omkaderd worden en een korte opleiding krijgen. Wil jij graag meewerken aan de volgende fasen van de inventarisatie in Meise, geef ons dan gerust je naam door via info@natuurpunt-meise.be. Verslagen van voorbije activiteiten vind je doorgaans op onze website 18

19 Activiteitenkalender Zaterdag 13 september, 13.00u Natuur op de Rand: beheerswerken in Beverbos De cursisten van Natuur op de Rand zijn in de lente vier keer te gast geweest in Villa Beverbos om theoretische kennis op te doen over natuurbeheer. Sommigen keken er al naar uit om de lessen in de praktijk om te zetten in het reservaat dat er vlak naast ligt. Op 13 september is het zover: de cursisten en onze lokale vrijwilligers gaan samen maaisel ruimen in de moerassige weide tussen Villa Beverbos en de Jagersweg. Wij beginnen alvast om 13 u. Samenkomst aan het einde van de Jagersweg. Meebrengen: laarzen, tuinhandschoenen en kleding aangepast aan het weer. Wij zorgen voor het werkmateriaal en voor een hapje en een drankje. Einde rond 18 u. Zaterdag 18 oktober, 14.00u Op zoek naar Trage wegen in Wemmel In Wemmel liggen nog heel wat voetwegen en kerkwegels, overblijfsels van de tijd dat de landbouwers nog geen tractoren hadden, maar te voet of met hun paard naar hun akkers en weiden gingen of de parochianen de velden dwarsten op weg naar de kerk. Waar is de tijd? Sommige voetwegen liggen er verwaarloosd bij of zijn afgesloten en ingepalmd door aanpalende grondeigenaars. Onze afdeling gaat op zoek naar de voetwegen aan de hand van oude kaarten. Bedoeling is er een aantal, zo mogelijk, terug in gebruik te nemen voor de wandelaars. Tijdens deze eerste tocht verkennen we het noorden van Wemmel. Samenkomst aan de parking Nieuws uit Wemmel WEMMEL voor het gemeentehuis om 14 u. Meebrengen: stevige schoenen, snoeischaar. Einde rond 17 u. Zondag 9 november landschapswandeling in Zemst In Zemst ligt het kasteel Releghem (ja, bijna dezelfde naam als ons buurdorp) naast de Leibeek. Rond deze beek liggen weilanden en bossen. We wandelen van het dorp langsheen de Zenne naar de Donk, het kasteel, het Dasmusveld en de Haneweg. Samenkomst om u aan de parking voor het gemeentehuis van Wemmel, waar we elkaar een lift kunnen geven. Vertrek om 14 u aan de Sint-Pieterskerk van Zemst. Meebrengen: laarzen of stevige schoenen, kleding aangepast aan het weer. Afstand: 8 kilometer. Einde rond 17 u. Bosbies, steenuil en matkop in Beverbos Omdat onze afdeling het Beverbos reeds 5 jaar in beheer heeft, was het tijd om een monitoringrapport op te stellen. En dus gingen Hadewich Vervaet, Rik Devriese, Hilda De Coninck, Philippe Dubois en nog een paar belangstellenden aan het werk om dit jaar wat meer te doen dan een paar losse waarnemingen. En het was de moeite! De broedvogelinventaris leverde enkele interessante soorten op, zoals bosrietzanger, kleine karekiet, buizerd, sperwer, matkop en kauw. Ook werd regelmatig een boomvalk gespot, maar de plaats van een eventueel nest is niet gekend. Vorig jaar, in december, werden twee nestkasten (kisten is een beter woord!) voor steenuil geplaatst en groot was de verwondering van Philippe toen hij, na amper een vijftal maanden, reeds een jonge steenuil vond in één van de nestkasten. Het aantal holenbroeders is sterk toegenomen door de massale op, zoals bosrietzanger, kleine karekiet, buizerd, sperwer, matkop en kauw. Ook werd regelmatig een boomvalk gespot, maar de plaats van een eventueel nest is niet gekend. Vorig jaar, in december, werden twee nestkasten (kisten is een beter woord!) voor steenuil geplaatst en groot was de verwondering van Philippe toen hij, na amper een vijftal maanden, reeds een jonge steenuil vond in één van de nestkasten. Het aantal holenbroeders is sterk toegenomen door de massale 19

20 WEMMEL sterfte van populieren. Een deel zal gerooid worden dit najaar, maar er zullen nog genoeg bomen overblijven om de vele soorten aan broedgelegenheid te helpen. Bij de planten is het beste nieuws dat er in het jaarlijks gemaaide hooiland een grote populatie van bosbies is verschenen. Daarenboven komt echte koekoeksbloem nu massaal voor, zowel in het gemaaide hooiland als in de graasweide (die in 2007 echter niet begraasd werd omdat ze te nat stond). Verder gaan een aantal ruigtekruiden ferm achteruit: grote brandnetel, braam en haagwinde worden stilaan vervangen door grote vossenstaart, slanke sleutelbloem, dagkoekoeksbloem en bosveldkers. Dit jaar waren er wel opvallend minder dotterbloemen en ook het riet groeide veel later dan de vorige jaren. Door de resultaten van de inventarisatie kunnen we het beheer nu bijsturen: het rietveld zal minder frequent gemaaid worden, terwijl we het hooiland verder jaarlijks zullen maaien. Bijna alle bomen en struiken zijn verwijderd uit het hooiland (enkel nog een paar eiken) en de stronken zullen uitgefreesd worden om het maaibeheer te vergemakkelijken. In het najaar worden twee percelen populier gerooid naast de graasweide. Eén ervan zal spontaan opnieuw verbossen (hoofdzakelijk met els), terwijl het andere ook omgezet wordt in hooiland. Momenteel bestaat de ondergroei van dit laatste perceel hoofdzakelijk uit brandnetel, braam, riet, dotterbloem, moeraszegge, gele lis en slanke sleutelbloem en we hopen dat we ook hier een bloemenrijk hooiland kunnen bekomen. Bessembos en Schapenweg Er is ook nieuws over Bessembos en de Schapenweg. Volgens de pers zou het project om twee voetbalvelden (plus parking) aan te leggen op het grondgebied van Jette zijn afgevoerd omdat de gemeente Jette een negatief advies van het Brussels Instituut voor Milieubeheer heeft gevolgd. Of er een nieuw voorstel zal komen, is nog af te wachten. De overlast die de quads en motoren bezorgen werd ook aangepakt. De politiezone AMOW (waar Wemmel deel van uitmaakt) heeft een reglement uitgevaardigd dat het gebruik van veldwegen door motoren, quads en 4x4-voertuigen verbiedt (behalve uiteraard voor de aangelande landbouwers). Daardoor mogen ze niet meer naar het betrokken gebied zonder het risico van een proces-verbaal te lopen. Daarenboven heeft de gemeente Jette een bareel geplaatst aan het begin van de Schapenweg en barricaderen boomstammen alle toegangen tot het gebied. Het resultaat is nu al merkbaar, alhoewel dit op termijn wellicht niet voldoende zal zijn. En het valt te betwijfelen of daarmee alle achterpoortjes, in dit geval letterlijk te nemen, wel dicht zijn. Intussen is er ook overleg geweest met de Vlaamse administratie, die eigenaar is van het Wemmelse gedeelte (het bewuste Bessembos). De besprekingen verlopen in een positieve sfeer, maar juridisch lijkt er één en ander nog niet in orde om het gebied ook definitief als natuurgebied te kunnen beheren. De boosdoeners zijn uiteraard de plannen voor de verbreding van de Ring, die in juli uitgebreid in de pers kwamen. Die verbreding is zeker nog niet voor morgen, vooral niet voor het gedeelte tussen de A12 en de E40, waar ook het Bessembos ligt. Er is heel wat protest over de plannen en dus moet gewacht worden hoe het dossier verder evolueert. Voor het gedeelte dat ons aanbelangt, zijn er zeker nog knelpunten: de bewoning in Wemmel ligt vlak bij het tracé (sommige bewoners zullen de auto s voorbij hun venster op de tweede verdieping zien razen), er verdwijnt een stuk van het Laarbeekbos (moet gecompenseerd worden in de omgeving) en er blijft de problematiek van de op- en afritten, waarover er - alweer - geen eensgezindheid is. Meer algemeen is er de discussie of een verbreding nuttig is of alleen maar meer verkeer zal aantrekken en de milieuhinder zal verhogen. Een dossier waarover we wellicht nog verder zullen berichten. Intussen is het wel interessant te weten dat er in het Bessembos een aantal zeldzame planten werden aangetroffen: dat er duindoorn groeit, is al langer geweten, maar deze zomer werd er ook een grote populatie bijenorchis ontdekt! Die zeldzame orchidee, die de laatste jaren vooral op vergraven grond wordt gevonden, groeit ook elders op de bermen van de Ring in Grimbergen. We hebben een eerste inventarisatie uitgevoerd in mei (vooraleer de bijenorchissen in bloei stonden) en we weten dat er een zone is die zeker qua flora zeer soortenrijk is en dat ondanks de verstoring door quads en andere motoren. 20