Doelstelling. Vragen aan gedeputeerde. Werking van de arbeidsmarkt. Mengelmoes. De regionale arbeidsmarkt: Van Topsector naar WSW

Transcriptie

1 2 De regionale arbeidsmarkt: Van Topsector naar WSW Doelstelling 1. Kennis nemen van a) Trends en perspectieven op (regionale) arbeidsmarkt b) Regionale economie en arbeidsmarkt Arjen Edzes Rijksuniversiteit, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, Economische Geografie, Postbus 800, 9700 AV Provincie, 8 februari 2011 c) De onderkant van de arbeidsmarkt Inzicht in wat je wel en wat je niet met subsidiering kan bereiken. Inzicht op welke zaken je bij subsidieverstrekking moet letten. Welke vragen moeten Statenleden over subsidies aan Gedeputeerden stellen? 3 4 Vragen aan gedeputeerde 1. Legitimatie voor beleid: wat als we niets doen 2. Condities / context 3. Welke mechanismen worden in werking gezet 4. Kwantificering van (verwachte) uitkomsten 5. Meetinstrumenten en evaluatie 6. Beoordeling Werking van de arbeidsmarkt Bevolking Samenstelling Ontwikkeling Migratie Onderwijs Kwantiteit Kwaliteit Aanbod Informatie Match Mobiliteit Pendel Vraag Kwantiteit Kwaliteit Economische groei Bedrijven Aantal banen Duur banen Structuur Gevraagde Kwalificaties 5 6 Mengelmoes Economie Onderwijs Sociale zekerheid Arbeidsmarktbeleid 1

2 7 8 Institutionele veranderingen Activerend arbeidsmarktbeleid Werkloosheids- en economisch beleid Coördinatieperspectief Topics Economisch perspectief Topsector-beleid ( ) Place-based policies EU (Smart specialisation) Vestigingenbeleid/Economisch stimuleringsbeleid Topics Sociaal perspectief Decentralisering (naar gemeenten) Wet Werken naar Vermogen Jeugdzorg, dagbesteding, armoede Positionering (beroeps)onderwijs, praktijkscholen Leren lang leven employability Inclusieve arbeidsmarkt Doel Instrumenten Stand van Kennis Probleem Activering werkzoekenden Aanbodgericht Schadelastbeperking Scholing Bemiddeling Begeleiding Loonkostensubsidie Activering werkzoekenden Zowel aanbod als vraaggericht Vestigingenbeleid Econ. stimul. beleid Werkloosheidsbeleid Transities en ketens coördineren (Deel)marktfalen oplossen Regie en samenwerking Partnerships Integraal beleid Niet eenduidig Niet eenduidig Niet eenduidig Netto-effectiviteit Verdringing Problematische sociale situaties Bestuurskracht Visie Trends 1. Economische groei stagneert: kredietcrisis 9 10 Banengroei Krimp/vergrijzing: beroepsbevolking neemt af 3. Herstructurering: eenvoudige maakindustrie verdwijnt, groei in de dienstensector, vooral zorg 4. Flexibeler arbeidsrelaties, zzp-ers, pendel, wonen 5. Kennisintensivering, opleidingsniveau stijgt: maar ook analfabeten en 1,5 miljoen laaggeletterden 6. Nog veel mensen in de WW, WWB, Wajong en WAO die buiten het arbeidsproces staan 7. Kwalitatieve mismatch vraag en aanbod 8. Decentralisatie van arbeidsmarktbeleid naar gemeenten Index = banengroei / gemiddelde bevolking jaar (Bron: Bureau Louter) Bron: Bureau Louter, 2011 Ontwikkeling werkgelegenheid , banen > 12 uur (Bron: CAB) Werkgelegenheidsstructuur in Noord- 2000, 2004 en 2009 (Bron: CAB) 2

3 13 Ontwikkeling bevolking (Bron: E til, 2011) Ontwikkeling beroepsbevolking. (Bron: CAB, 2011) Bevolking Noord Zuidoost Zuidwest jaar jaar 65 e.o. Ontwikkeling beroepsbevolking tussen 2010 en (Bron: CBS/CAB) Opleidingsindex (inwoners jr.) 16 Donkerrood: > 2,4 Donkerblauw < 1,6 Bron: Pau/Louter, 2010 Index 1= laag, 5=hoog Opleidingsniveau beroepsbevolking (Bron: CBS) 100% 12 90% % 70% 50 60% % % 30% 20% % Ontwikkeling beroepenstructuur 45,0 4 35,0 3 25,0 2 15, % Noord- Zuidoost- Zuidwest- 5,0 Laag Middelbaar Hoog elementair laag middelbaar hoog wetenschappelijk Nl Nl G G

4 Energy Valley (Energie) (Bron: LISA/RUG) Topsectoren 21 Healthy Ageing (Life & Health) 22 Alle Topsectoren (Bron: LISA/RUG) (Bron: LISA/RUG) 23 Economische Statistische Berichten, Economische spin-off (n=50) Kunt u aangeven waar de economische spin-off van het project neerslaat? Economische spin-off met ruim 60% vooral in de regio; daarnaast nog 25% in de rest van en ca. 10% in het buitenland. In Healthy Ageing is de spin-off in de regio het grootst met 70%, in Agri is juist ca.50% van de spin-off buiten de regio. Nationaal sterk groeiende sectoren zijn onder- of oververtegenwoordigd Specifieke regionale gebiedskenmerken (ligging, infrastructuur, bevolking, beleid) 4

5 Samenwerking zonder subsidie? (Bron: RuG) Zou het samenwerkingsverband ook zijn ontstaan wanneer er geen subsidiemogelijkheden bestonden? 25 Subsidie geëigende instrument projectontwikkeling? Is subsidie het geëigende instrument om projectontwikkeling in het toekomstig regionaal economisch beleid te stimuleren of zijn er ook andere interventies naar uw idee nodig? 26 Voor samenwerking is blijkbaar subsidie nodig; nog geen 20% zegt dat samenwerking er ook zou zijn geweest zonder subsidie. Ca. 40% zegt volmondig nee en ruim 40% twijfelt. Bijna driekwart vindt subsidie het geëigende instrument om projectontwikkeling te stimuleren. Genoemde alternatieven (n=16): risicodragend kapitaal (7), rentevrije voorfinanciering, revolving funds, een eenvoudige kredietstructuur, lange termijn (en gezamenlijke) visie. NWW als % beroepsbevolking (Bron: UWV werkbedrijf) Ontwikkeling werkloosheid Noord- Zuidoost- Zuidwest WWB (als % van het aantal huishoudens jaar) 12,0 Wajong (als % van het aantal huishoudens jaar) 6,0 1 5,0 8,0 6,0 4,0 4,0 3,0 2,0 2,0 1,

6 31 32 WSW (als % van het aantal huishoudens jaar) 3,5 Totaal onderkant (als % van het aantal huish jaar) 16 3,0 14 2,5 2,0 1, ,0 4 0, Percentage WSW dat buiten werkt (als % van totale WSW, 2010) Bron: POR/CAB Negatief bedrijfsresultaat sector: 36 mln mln mln mln Detachering/ Begeleid werken < 10% 10-20% 20-30% 30-40% >40% (Cedris, 2010) Afbakenen re-integratietheorieën (Sol, Glebbeek en Edzes, 2011 forthcoming) Er is afstand tot de arbeidsmarkt (d.w.z. tot reguliere laaggeschoolde banen) Banen Re-integratie is overbodig Vraagstimulering Lagere arbeidskosten Taaksplitsing Nee Afdoende motivatie Controle Prikkels en sancties Work first Match Informatie Bemiddeling Matching Ja Overbrugbaar Niet overbrugbaar Vaardigheden aanleren Sociale en psychologische training Wegnemen practische barrieres Compensatie Productiviteitstekort Subsidiering loonkosten Aanpassen arbeidsplek Afdekken risico s Afschrikking Matching Gedragsverandering Compensatie Niet mogelijk in reguliere banen Re-integratie werkt niet Naar beschermde arbeid Uitkering 6

7 37 38 Onderkant in cijfers 2010 (op basis van landelijke cijfers. Zie: Edzes, 2011) Afstand tot de arbeidsmarkt (d.w.z. tot reële, reguliere en algemeen geaccepteerde banen) Aantal Nee Ja Overbrugbaar Niet overbrugbaar WBB % 30% 40% WSW % 30-60% Wajong % 15-40% Dagbest. 100% Banen, Afschrikking, Matching Gedragsverandering Loondispensatie Beschermde arbeid, Uitkering CAB/RuG (2010) (Noordelijke arbeidsmarkt Verkenning) 1. Accepteer en benut veranderende rol overheid 2. Lokale, pragmatische, probleemgestuurde aanpak 3. Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt flexibeler 4. Blijf ouderen 45+ betrekken (demotie?) 5. Herwaardeer de onderkant onderwijsgebouw 6. Ondersteun spin-off van regionale kennisinstellingen 7. Investeer in sociale kracht van krimpgebieden 8. Speel in op verandere behoefte, qua wonen, werken en recreëren E,til (2011) (Arbeidsmarktonderzoek ) 1. Actief omgaan met veranderende rol overheid 2. Samenwerken 3. Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt 4. Meer aandacht voor 45+ (demotie?) en onderkant arbeidsmarkt 5. Stimuleren participatie 6. Innovatie (kennis/sociaal) is cruciaal 7. Regionale benadering is nodig Vragen aan gedeputeerde Dank voor uw aandacht 1. Legitimatie voor beleid: wat als we niets doen 2. Condities / context 3. Welke mechanismen worden in werking gezet 4. Kwantificering van (verwachte) uitkomsten 5. Meetinstrumenten en evaluatie 6. Beoordeling 7