Amsterdam SCOORT!! zomer Afkicken met GOD PAG 5. Drents VERZET PAG 6. Science on DRUGS PAG 8+9 DOLLE DWAZE DAGEN PAG

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Amsterdam SCOORT!! zomer 2006. Afkicken met GOD PAG 5. Drents VERZET PAG 6. Science on DRUGS PAG 8+9 DOLLE DWAZE DAGEN PAG 10+11."

Transcriptie

1 zomer 2006 Kwartaalblad van de Belangenvereniging Druggebruikers - MDHG - jaargang 24/1 Spuit Elfje PAG 2 Uw gezeik is goud waard PAG 3 I Amsterdam too PAG 4 Afkicken met GOD PAG 5 Drents VERZET PAG 6 Cocaïne verstrekking PAG 7 Science on DRUGS PAG 8+9 DOLLE DWAZE DAGEN PAG Klagen helpt! PAG 12 Bent U al geholpen? PAG 13 Pathways to housing PAG 14 FLASHENPOST PAG 15 TIPS voor de drugtoerist PAG 16

2 Spuit Elfje Elfje alles wat u schrijft kan en mag tegen u gebruikt worden Net toen wij allen dachten dat Spuit 11 definitief tot collectors-item was verworden, kwam Spuitelfje in een rechte lijn tot ons gevlogen. En injecteerde ons met de broodnodige inspiratie. We schrokken op; wat nou medicijnen, witte motoren, angeldust, mothers little helpers, betermakertjes, cocktails, ONZIN allemaal, om je gram te halen is Spuit 11 de beste fix. De vorige Spuit 11 was zo n knalsucces dat we er tot op heden van moesten bijkomen. De waarheid en niets dan de waarheid, dat wilden we vertellen. Hoe het is om op straat je dope te kopen, belazerd en opgejaagd te worden. We wisten en schreven dat het ook anders kan. Dat gebruikers prima hun eigen inloop kunnen runnen, dat einddistributie van drugs normaal geregeld kan worden. Het was 2004, heel Amsterdam zuchtte onder een steeds repressiever drugsbeleid. Heel Amsterdam? Nee, een klein grachtenpandje gevuld met dappere drugsgebruikers bleef moedig verzet bieden tegen de groeiende onverdraagzaamheid. In ons huis geen gebruik stiekem op het toilet, uit de kast met de dopeverdelers. In alle rust en openheid deelden onze drugsactivisten hun verdriet, lol, geld en dope. Van heinde en verre kwamen de opgejaagden tot ons. Hier was nu eens geen dwang en drang voor nodig. Het werd 2005, ons bolwerk vol vermoeide drugsgebruikers kraakte in zijn voegen, puilde uit. Dit succes bleef niet onopgemerkt; op zo n compacte efficiënte manier de boel bij elkaar houden, dat was in Amsterdam nog niet eerder vertoond. De politie had twee maanden van observatie en zelfs infiltratie nodig om onze formule te doorgronden. Geen hulde, geen loftuitingen, geen oorkonde, maar een inval viel ons ten deel. Tot onze verbijstering ontdekten we dat de opiumwet, dat fossiel uit lang vervlogen tijden, nog steeds niet was afgeschaft. Ons warme nest bleek een haard van wetsovertreders te zijn. Het vuur moest uit, de burgemeester doofde de vlam. We kozen deze keer geen dope voor ons geld en weken uit naar een nieuw toevluchtsoord, toepasselijk gelegen op kruipafstand van het stadhuis, met parkjes, metro-ingang, methadonposten, heroïneverstrekking, dijkverboden en cameratoezicht precies om de hoek. Kortom, ons onderkomen voldoet aan bijna al onze eisen. Alleen het toilet is wel erg klein en chronisch bezet. (Gelukkig heeft tegenwoordig ook de GGD prima plasvoorzieningen, zoals u verderop in de Spuit kunt lezen.) Voordat het drugsbeleid een wc-beleid wordt, spuien we nog even ons verhaal. 2 De waarheid is als onversneden dope. Gebruik op eigen risico! Willemijn Los ons nieuwe adres: JD Meijerplein RH Amsterdam, info@mdhg.nl ; Colofon vakblad voor druggebruikers en eenieder die met drugs en drugsbeleid te maken heeft Spuit 11 is een uitgave van: Belangenvereniging Druggebruikers - MDHG Jonas Daniel Meijerplein RH Amsterdam tel: mail: info@mdhg.nl Spuit 11 verschijnt onregelmatig in een oplage van 2000 exemplaren. Losse nummers zijn af te halen op de MDHG, of te bestellen door 4,50 euro (inclusief verzendkosten) over te maken op girorekening t.n.v. MDHG, Amsterdam, o.v.v. Spuit 11. Een lidmaatschap (inclusief abonnement) kost 17,50 euro per jaar. Aan deze uitgave werkten mee: Victor dos Santos, Fedde Visser, Peter van de Gragt, Franc S., Manny Lorsch, Elisabeth Kesselaar, Willemijn Los, Job Joris Arnold, Nico E., Jaap Brandligt, Olga Clavan, Carolina Trujillo en Jannes Faber Omslag illustratie: Willem Ritsma Strips: Windig & De Jong Cartoons: Marcel van Etten Drukwerk: Karmac, Lelystad. Vormgeving en lay-out: de Ontwerperij, Lelystad OPENINGSTIJDEN Je bent welkom op de MDHG op maandag t/m vrijdag van negen tot vijf, voor klachten, advies en informatie. Er kan gebruik gemaakt worden van internet en telefoon. Dinsdagmiddag is er schrijfclub Bas , die kaartjes en brieven stuurt naar gedetineerden. Donderdagavond komt het productieteam van Stichting Legalize! bijeen. Vrijdagochtend verzorgt Adviesbureau Kriminaliteit en Strafrecht (K&S) telefonisch spreekuur, Tel VERKOOP JE ZIEL AAN DE door: Job Joris Arnold Uw gezeik is goud waard! Het leven van een dopedokter gaat niet over rozen. Omdat zijn medicijnen hartstikke illegaal zijn, moet hij telkens nieuwe listen verzinnen om de in zijn nek hijgende politie te slim af te zijn. De wet staat medische verstrekking van bij de Opiumwet verboden middelen alleen toe, wanneer die verstrekking plaatsvindt binnen een experiment. Dus wat moet je dan als het experiment is afgelopen? Gewoon, een nieuw experiment verzinnen. Honderd gulden voor ieder jaar dat je niet rookt vanaf je twaalfde! beloofde opa mij rochelend tussen twee hoestbuien door vanaf zijn ziekenhuisbed. Ik heb het geld de eerste keer nog aangenomen, hoewel ik mijn rechten dat jaar al verspeeld had. Liever bedroog ik opa dan dat ik mijn ouders onder ogen moest komen met de mededeling dat ik als twaalfjarige al rookte. Zo corrumpeerde mijn tere kinderziel als rechtstreeks gevolg van opaʼs goede bedoelingen. piskijkers Vadertje Staat heeft vergelijkbare plannen met grootverbruikers van rookbare cocaïne. Deelnemers aan de Amsterdamse heroïneverstrekking ontvangen straks een financiële beloning voor elke keer dat zij urine inleveren waar de gesubsidieerde piskijkers van de GG&GD geen sporen van cocaïne in aantreffen. Elke keer dat uw gele goud negatief -dus ʻcoke-cleanʼ- uit de test rolt ontvangt u een ʻvoucherʼ (spreek uit: voutsjer). Eens per week kunnen de vouchers omgewisseld worden voor contanten. De beloning begint bij 17 voor drie cocaïnevrije monsters, en loopt op tot een maximum van 56 per week! Jawel, u leest het goed. Mocht u zich afvragen of ze daar bij Gekke Gerrit & Gielʼs Dopeloketje soms helemaal week in hun pannetje zijn geworden, dan moet ik u geruststellen: dat zijn ze al jaren. En dat is maar goed ook, zo gaat er weer eens een oude MDHG-wens in vervulling: geldverstrekking op doktersvoorschrift. genaaid Pech voor alle frontstrijders die als eersten aan het heroïne-experiment deelnamen en daar - tegen alle ethische normen over medische experimenten in - geen enkele financiële tegemoetkoming voor kregen. Jullie zijn bij deze weer eens fijn genaaid, want alleen ʻnieuwe patiëntenʼ komen in aanmerking voor deze ʻbehandelingʼ. Het is duidelijk dat de GG&GD vooral nieuwe zieltjes aan zich probeert te binden met deze speciale aanbieding. Grappig trouwens, dat hardnekkig volgehouden ʻbehandelingʼ. ʻHeroïnebehandelingʼ was natuurlijk al een dubieuze benaming, maar deze omkoperij roept al helemaal interessante vragen op. hooggeleerde hoed Want hoe noem je de bestrijding van geldnood met klinkende munt? Cashbehandeling? Eurobehandeling? En worden we nu naast ʻheroïnepatiëntʼ soms ook ʻgeldpatiëntʼ? Nee, dat klinkt allemaal niet, dus hebben de taalvernieuwers van de voor deze grap verantwoordelijke Centrale Commissie Heroïne Behandeling (CCBH), hun tanden er nog even inge- Tips { GGD zet. ʻContingentie managementʼ is de term die uit de hooggeleerde hoed is getoverd. Ik laat even een stilte vallen voor dit gedenkwaardige moment. Wordt u jaren later nog aan herinnerd: Waar was jij toen je voor het eerst van contingentie management hoorde?. ZEIK U RIJK: Hoeveel vangt u voor uw gele goud? Week 1: 3x cocaïnevrije urine geproduceerd = 17 Week 2: 3x cocaïnevrije urine geproduceerd = 26 Week 3: 3x cocaïnevrije urine geproduceerd = 35 Week 4: 3x cocaïnevrije urine geproduceerd = 44 Week 5: 3x cocaïnevrije urine geproduceerd = 53 Week 6 t/m 26: 3x cocaïnevrije urine geproduceerd = 56 Dus: hoe langer geen coke, des te hoger de beloning. Wordt er wel cokegebruik geconstateerd, dan valt u terug in het schema naar week 1. Na 5 negatieve urinecontroles mag u dan weer terug naar het eerder bereikte niveau van verdiensten. De beloning kan in een halfjaar oplopen tot ongeveer Dit bedrag is afgestemd met de sociale dienst zodat degenen die daar een uitkering genieten niet het risico lopen gekort te worden. Let op! Voordat je je aanmeldt, moet je wel eerst regelmatig coke gebruiken en dit ook met urinemonsters kunnen aantonen. witte droom De achterliggende gedachte bij deze aanpak is, dat de criminaliteit afneemt door het cokegebruik terug te dringen. Maar is het dan niet veel goedkoper om coke te gaan verstrekken en geld toe te geven bij geconstateerde afname van gepleegde strafbare feiten? Er is grote terughoudendheid om coke te verstrekken. Artsen zijn bang dat gebruikers zichzelf naar god roken als ze royale toegang krijgen tot de ultieme witte droom. Maar ach, dat geluid hoorden we ook twintig jaar lang toen we voor de verstrekking van heroïne pleitten. In Engeland is er toch vijftig jaar ervaring mee opgedaan. Ging hartstikke goed, werd alleen te populair op een gegeven moment. Men was bang dat de vrije verstrekking daarvan de oorzaak was. Later bleek dat in de hele wereld het heroïnegebruik steeg, maar dat hadden ze in Engeland niet zo gauw door. urine Feitelijk is dit natuurlijk een klein kroontje op een jarenlange strijd voor de emancipatie van de cokegebruiker. Eindelijk erkenning! Eindelijk heeft de hardcore cokeroker de samenleving ook iets te bieden waar zij geld voor over heeft. Nog even en het is net een echte baan. Wat doe jij? Ik produceer urine bij de GGD. De MDHG kan nu als een ware vakbond gaan strijden voor een steeds hogere beloning. Pensioen, gevarengeld, onregelmatigheidstoeslag, spaarloon, 8% vakantiegeld, secundaire arbeidsvoorwaarden, plaspauze, en een 36-urige zeikweek. Trouwens, wat als je (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt raakt? Kun je dan naar het CWI voor een (gedeeltelijke) uitkering en vult de GG&GD die dan weer aan tot 100%? Gelukkig, zo vermeldt het contract voor de deelnemers, stelt de Staat der Nederlanden zich garant voor alle kosten die kunnen voortvloeien uit schadeclaims. En daar zet de dokter ook zijn handtekening onder. overweeg de aanschaf van een met neutrale urine voorgevulde kunstpik (verkrijgbaar in drie kleuren via stap over op amfetamine spaar alle vouchers op, ruil ze in voor coke en begin een eigen handeltje 3

3 4 Iedereen weet het beter Iedereen weet het beter voor jou, drugs kwamen ooit in je leven als een hulp in de huishouding van je bestaan, onderweg naar pijn geleden, een vals zangkoor van misverstand je moest iets bereiken, ergens zou iemand zijn die van je kon houden, wie verstaat wie ook weer, de maatschappij wil naar een zondebok wijzen, de drugsgebruiker is de aangewezen persoon, die kan zich nauwelijks verdedigen, men weigert hem ziek te verklaren, bestaansziek, het werd te veel en te anders, ziek van het bestaan wordend, O, wat er onderweg toevallig gebeurde oud en wijs genoeg zijn om verslaafd te zijn aan een niet bestaande leuning. je hebt ongewone ervaringen opgedaan, veel begrepen maar even geen huis hebben, geld is dope, niemand die naast je staat, onvertaalbare alleenheid, jij weet het vaak beter dan de niet gebruikers, je zit op een luchtgolf en ziet een paria die alles verweten wordt, dan had je maar me zus en me zo, de haatschappij wil een zondebok foutemaker om in de grond te boren en te beschuldigen van slechtheden. feitelijk is hij/zij ziek en kan de werkelijkheid vaak nauwelijks dragen zonder poedertje pilletje, volgens de experts zijn opiaten het beste middel tegen onoplosbare smart, een hand die even over de hersens van de wereldmens streelt. Dat verslaven soms beter is dan doelloos lijden aan een uitzichtloos somberen en kansarm je lot weg fietsend. iets begrijpelijk maken, middels een gewone alledaagse weet ik veel voetganger. Was gerekend + getekend, Menny Alleman, Amsterdam 1/5/2005!! Alle Amsterdammers zijn veilig maar niet op de Zeedijk TOO Per 1 april 2006 worden dijkverboden niet langer voor 8 uur uitgeschreven maar gratis- voor 24 uur. Een dijkverbod kan je krijgen als je in het noodgebied overlastgevende gedragingen weet te vertonen (zie kader op pagina 11). Als je het jou opgelegde dijkverbod overtreedt, krijg je naast een celstraf ook een aantekening in jouw strafdossier. Een dijkverbod negeren telt namelijk als een misdrijf. Als je genoeg misdrijven pleegt (en daarop betrapt wordt) kan je in aanmerking komen voor de titel van veelpleger. Dat geeft je recht op twee jaar verblijf in een gevangenis binnen de Nederlandse grenzen. Hier wordt jou geleerd dat je geen overlast meer moet geven. S T R A F R E C H T A D V O C A T E N Van der Helstplein 3, 1072 PH Amsterdam Postbus 51143, 1007 EC Amsterdam Telefoon: Fax: AFKICKEN MET GOD Al een aantal jaren probeer ik opgenomen te worden bij de Jellinek. Tot op heden is me dit niet gelukt, voornamelijk omdat ik me op de juiste momenten altijd op de verkeerde plekken bevind. Een tijdje geleden stond ik weer op de wachtlijst van de Jellinek toen ik op straat een paar heel aardige mensen tegenkwam. Ze zeiden dat ze me wilden helpen en dat Jezus me kon redden; ik mee naar hun opvang in Bloemendaal om af te kicken. Ik ben gelovig en Ik had geen onderdak. Diezelfde avond nog, zat ik in een busje op weg naar hun genootschap. Binnengekomen moest ik gelijk mijn legitimatie en bankpas inleveren. Dit was voor mijn eigen veiligheid, zo werd me verteld, waarna men in een grote kring om me heen kwam staan om te bidden. Een man die op een priester leek probeerde mijn demonen uit te drijven. Na deze sessie kreeg ik medicijnen en mocht ik naar bed. Tien dagen De volgende dag begon met bidden. Ik kreeg een gesprek met een vriendelijke mevrouw. Ze wilde dat ik me op hun adres inschreef en ook dat ik een uitkering aan zou vragen, die zouden zij dan beheren. Ik was te ziek om het allemaal goed te kunnen volgen. Ik ging akkoord. Van een verpleegster kreeg ik daarna te horen hoe mijn methadon afgebouwd zou worden. Daarna volgden tien dagen van kerk- en gebedsdiensten. Lichamelijk voelde ik me steeds beroerder. Mijn verzoek om de medicatie aan te passen werd afgewezen en voor een doktersconsult, zei men, was geen geld. Er werd wel voor me gebeden. Ik had er genoeg van en wilde weg. Toen ik met grote moeite mijn spullen terug kreeg, kwam een kring van mannen om me heen staan. Ze zwaaiden met hun armen en spraken in tongen. Mijn duivels werden ISD? De Inrichting Stelselmatige Daders is een door de rechter opgelegde maatregel van twee jaar, bedoeld om veelplegers van de straat te halen. Wanneer wordt je een veelpleger genoemd? Als je in de afgelopen vijf jaar tenminste drie keer veroordeeld bent tot een taakstraf of straf, of een maatregel opgelegd hebt gekregen wegens een gepleegd misdrijf. Let op: overtreding van de opiumwet of overtreding van een dijkverbod is ook een misdrijf. weer uitgedreven. Half rennend ben ik buiten gekomen. Liftend bereikte ik Amsterdam. Afkicken met God is hel. Jeanne d Arc ISD = twee jaar zitten Wat is de ISD-lijst? Dat is een lijst waarop alle Amsterdamse druggebruikers voorkomen die aan de definitie van veelpleger voldoen en ISD opgelegd kunnen krijgen. Als je in voorlopige hechtenis wordt genomen en op de ISDlijst blijkt te staan, kan je de maatregel opgelegd krijgen. Hoe kom je erachter of je op de lijst staat? Ga langs bij Jellinekreclassering of bel en vraag of je op de lijst staat. Jellinekreclassering: , Weteringschans 259, Amsterdam Drugs: voor je het weet ben je ertegen 5

4 DRENTS VERZET TEGEN KOMST GEBRUIKERS Rotterdamse en Amsterdamse politici hebben het streven om vanaf december 2006 druggebruikers met psychiatrische problematiek in een gesloten inrichting te plaatsen. Voornamelijk mensen die op straat overleven en geen passende zorg ontvangen komen in aanmerking voor deze longstay-voorziening. Het VNN (Verslavingszorg Noord Nederland) is verantwoordelijk voor de uitvoering van dit plan en wees het Drentse Hooghalen aan als dorp van opvang. "In Amsterdam en Rotterdam leven zo n twaalfduizend personen die een ernstig risico lopen." voorzitter Feijen GGZ Drenthe bustocht naar Drenthe Om belanghebbenden kennis te laten maken met de Drentse couleur locale, organiseerde de MDHG voor haar leden een busreis naar Hooghalen. Voordat de touringcar Drenthe kon aandoen, protesteerde de Hooghalense bevolking hevig tegen de komst van de randstedelijke gebruikers. Het verzet had succes, er komt geen kliniek in Hooghalen. Op de vraag wat men gaat doen als de nieuwe locatie bekend is, luidt het antwoord: wederom een busreis organiseren. WET BOPZ, of: hoe kom ik in Drenthe? Om tegen je zin te worden opgenomen in een kliniek voor geestesgestoorden, is een rechterlijke machtiging vereist. In de wet BOPZ (Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen), staat wat de eisen zijn om in aanmerking te komen voor gedwongen opname: - de betrokkene heeft een geestesstoornis, of weinig ontwikkelde geestelijke vermogens. - deze stoornis veroorzaakt gevaar(voor de betrokkenen of voor zijn/haar omgeving). - dit gevaar kan niet door anderen dan door een psychiatrisch ziekenhuis worden afgewend. - de betrokkene is niet bereid om zicht te laten behandelen. Als aan één van deze voorwaarden niet is voldaan, kan de gedwongen opname niet doorgaan. Ook in de nog te bouwen voorziening voor langdurig verblijf te Drenthe, kan je niet gedwongen worden opgenomen zonder toestemming van de rechter. Om dreigende gedwongen opname te voorkomen, kun je overwegen je aan te melden voor een behandeling, bijvoorbeeld met methadon of heroïne. Je geeft dan blijk tot behandeling bereid te zijn. Er gaan stemmen op om dwang & drang in toenemende mate een rol te laten spelen in het openbare ordedebat. Hiertoe zou de BOPZ aangepast moeten worden of vervangen door een andere wet. De Wet BOPZ biedt nu volgens een aantal politici en behandelaars te weinig mogelijkheden om patiënten tegen hun wil te behandelen. MDHG-toilet feestelijk geopend 1 mei 2006 Misschien zag u het gebeuren in de tweede helft van 2005: de discussie rond legale cocaïneverstrekking werd weer aangezwengeld. In de vier grote steden werd de mening onder de gebruikers zelf gepeild. In Amsterdam werden hiertoe vijf cokesessies georganiseerd, waarin gebruikers de voor- en nadelen van cocaïneverstrekking onder de loep namen. De vraag die zich als eerste aandiende was of cokegebruik wel te reguleren valt. Er zijn, stellen diverse gebruikers, mensen die er nooit genoeg van krijgen, deze zouden doorgaan tot ze erbij neer gaan. Het neergaan wordt dan veroorzaakt door een gebrek aan geld of slaap. Oudere gebruikers stellen dat gecontroleerd gebruik te leren is, maar wel met vallen en opstaan. Regelmaat is het sleutelwoord en het zou het gebruik sowieso verminderen. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen de verschillende soorten gebruikers: de zware gebruikers kunnen niet in dezelfde verstrekking worden ondergebracht als de gecontroleerde gebruikers. Hun gebruikspatroon is hiervoor te verschillend. Het panel verwacht maatwerk. cokecoöperatie Het mooiste model vond men dat van de coöperatie: aan het begin van de maand gezamenlijk geld inleggen, de beheerder (liefst een niet-gebruiker) zo groot mogelijk laten inslaan en naar verhouding verdelen. Eventueel zelfs te administreren. Ik rook liever niet thuis want dat geeft zo n rommel Zolang drugs in het strafrecht zitten, lijkt dit niet haalbaar. De knelpunten vormen vooral: - tegenwerking bij het inslaan en distribueren (zowel van politie als criminelen) - het uit de wind houden van de beheerder (bij politie én criminelen - hoe de drugs het land in te krijgen Dit model kan alleen werken als drugs uit het strafrecht worden gehaald. Vooralsnog lijkt het plan niet haalbaar. Hoewel men zichzelf niet als een geesteszieke of patiënt beschouwde, dacht het panel dat modellen van verstrekking (binnen de wet) alleen op medische of sociale gronden mogelijk zijn. Verstrekking moet dan via GGD, huisarts of hulpverlenende instantie lopen. Zo kwam men tot de volgende twee mogelijkheden: apotheekmodel Hierbij zou men wekelijks een recept voor de weekvoorraad krijgen. Dit zou slechts goed gaan bij personen die hun gebruik enigszins onder controle hebben, daar de doses naar eigen inzicht verdeeld moeten worden. Nadeel: in een klap kan de weekvoorraad er doorheen zijn. GGD-model Een model zoals dat toegepast wordt in de heroïneverstrekking, dat wil zeggen: een gebruikersruimte waar onder toezicht de dagvoorraad verstrekt wordt en al dan niet ter plekke wordt ingenomen. Nadeel: in een steriele omgeving in zeer korte tijd verplicht de dosis naar binnen moeten werken, klinkt als een belemmering van elk genot. Of zoals een deelnemer zei: ze weten de lol er wel uit te halen. De grootste zorg is; hoe te voorkomen dat iemand wil doorgebruiken, als de dosis op is. Als voordeel van verstrekking zag Tot je erbij neergaat rond een gram per dag is voldoende niet elke dag (voor de dit-weekend-nietgebruikers én om rustpauzes te bewerkstelligen bij hen die maar niet kunnen stoppen) de meeste gebruikers willen graag betalen of werken voor hun drugs en hebben er geen bezwaar tegen om drugs tegen kostprijs aan te schaffen. (waarmee Antilliaanse prijzen bedoeld werden) het is ideaal als drugs opgenomen worden in de basisverzekering, men wil graag een eigenbijdrage betalen er zijn twee gewenste manieren van verstrekking: één voor de gebruiker die niet van stoppen weet, en een andere voor de gereguleerde gebruiker belangrijke toelatingscriteria: duur van het drugsgebruik, en sociaal-maatschappelijke schade die het gebruik aanricht de verstrekking is bedoeld om ernstig leed te voorkomen Over het algemeen wordt coke als een moeilijker te beheersen drug beschouwd dan heroïne. Toch is verstrekking mooi, concludeerde een panel van ervaringsdeskundigen en maakte de volgende aantekeningen: beginnende gebruikers moeten ontmoedigd worden, en vooral goede voorlichting krijgen te allen tijde moet verstrekking ook een acute plaats in een time-out afkick of abstinentieplaats aanbieden men, dat gebruikers kunnen leren omgaan met hun gebruik. Verstrekking geeft rust en sterkt zo de mentale weerbaarheid en geestelijke gezondheid. Ook zou het de samenleving geld besparen doordat de gebruiker niet gestraft hoeft te worden voor zijn gebruik. 6 7

5 door: Willemijn Los Peter Cohen: Van iemand die de marathon loopt zeg je toch ook niet dat hij dat doet omdat zijn beenspiercellen zo ontwikkeld zijn? Science on drugs Zijn druggebruikers ziek of hebben ze een manier van leven die maatschappelijk niet geaccepteerd is? Spuit 11 zocht naar antwoorden en ondervroeg Ton Schoffelmeer en Peter Cohen op hun visie naar drugs en gebruik. Twee wetenschappers aan het woord. Ton Schoffelmeer: "Ik verwacht dat de meeste verslaafden straks effectief kunnen worden behandeld met geneesmiddelen, al dan niet in combinatie met gedragstherapie Mensen zijn gehecht aan bepaalde gedragingen, bijvoorbeeld getrouwd zijn, en wijzigen deze niet. De dwangmatigheid van druggebruik wordt vooral bevorderd door de context van illegaliteit. Je leert iets en past dit vervolgens toe op de manier die het best bij je past, met de voor jou beste intensiteit en frequentie. Veertig uur per week werken is al heel veel, maar sommigen werken tachtig! Waarom gebruiken mensen drugs? Daar kunnen verschillende redenen voor zijn, zoals: - Een behoefte aan risicovol gedrag inherent aan de puberteit. - Sociaal-economische oorzaken (zoals traumatische gebeurtenissen, werkeloosheid, etc). - Het hebben van een andere psychiatrische aandoening zoals depressie en ADHD en het daarbij gebruiken van drugs als zelfmedicatie. Omdat ze dat lekker vinden, omdat het bevalt. Deze vraag kan je over alle vormen van gedrag stellen. Je morele oordeel bepaalt je antwoord. Zijn ratten in hun gebruik vergelijkbaar met mensen? Drugs worden helaas nogal eens gebruikt als zelfmedicatie. Het is beter om gebruik te maken van andere vormen van ondersteuning bij het leven. De motivatie is het belangrijkste. Stoppen met druggebruik is altijd mogelijk, maar bij mensen die heel intensief gebruiken, valt wel de hoofdactiviteit van hun bestaan weg. Zo n gat is niet snel gevuld. Met al die extra tijd moet je leren omgaan. Je ziet dat pas gepensioneerden er ook grote moeite mee hebben als hun werk wegvalt. Een gedwongen afkick kan nuttig zijn, want kan de ervaring bieden dat je ook op een ander manier je leven in kunt vullen. Ik vergelijk het met gedwongen met een huwelijk stoppen (bijv. door overlijden partner); dit kan heel vervelend zijn, maar het kan je ook laten beseffen dat je ongetrouwd beter af bent. Maar ik bestrijd gedwongen afkicken vanuit morele redenen. Zouden druggebruikers gebaat zijn bij legalisering van drugs? Legaliseren van drugs is geen oplossing. Dit zal het aantal drugsverslaafden alleen maar doen groeien (de meeste verslaafden zijn afhankelijk van vrij verkrijgbaar alcohol en tabak!). Peter Cohen is voormalig directeur van het Centrum voor Drugsonderzoek (CEDRO). Hij ging 1 maart 2004 met pensioen, maar is desondanks als gastonderzoeker nog steeds actief voor het CEDRO.Hij staat bekend als deskundige op het gebied van drugsproblematiek en is een gewaardeerd spreker in binnen- en buitenland. Volgens Peter Cohen is het legaliseren van genotsmiddelen als drank en drugs een vorm van emancipatie van de burger, vergelijkbaar met het legaliseren van abortus en de seksuele revolutie. Verslaving, wat is dat? Drugsverslaving is een psychiatrische aandoening. Deze hersenziekte ontstaat (bij daarvoor kwetsbare mensen) door herhaaldelijk drugsgebruik en wordt gekenmerkt door een onbedwingbare behoefte aan een drug en chronisch drugsgebruik ondanks het besef van de negatieve lange termijn gevolgen daarvan. Onder verslavende stoffen verstaat men in dit verband met name opiaten (morfine, heroïne), psychostimulantia (amfetamine, cocaïne), alcohol en nicotine. XTC en LSD zijn wel harddrugs (schadelijk voor de hersenen), maar niet verslavend in de zin zoals beschreven. Het eerste gebruik (meestal tijdens de puberteit) is vrijwillig maar na verloop van tijd kan er een verlies van vrije wil ontstaan, dat zich uit als hunkering naar de drug, dwangmatig drug zoekgedrag en drugsgebruik. Het woord verslaving zal ik nooit gebruiken, want het is verbonden aan waardeoordelen, aan een systeem van opvattingen over gedrag en een orthodoxe manier van kijken. Door onze moraal noemen we sommige levensstijlen ziekelijk of obsessief, en zijn andere geaccepteerd. Ratten zijn net als mensen zoogdieren in het bezit van een motivationeel neuronaal systeem in de hersenen. Gedragsonderzoek bij ratten en andere zoogdieren kan dan ook bijzonder nuttig zijn om de aard van de ontregeling van het motivationeel systeem bij verslaafde mensen tot in detail te onderzoeken. Met name als het gaat om het optreden van compulsief drug zoekgedrag en terugval tijdens abstinentie lijken verslaafde ratten sterk op verslaafde mensen. Ratten kunnen net als mensen leren, in die zin zijn ze vergelijkbaar. Maar mensen zijn uiteindelijk veel complexer dan ratten. Mensen kun je niet net als ratten in een laboratoriumonderzoeksituatie plaatsen. Er kan dan ook geen vergelijking van uitkomsten plaatsvinden. Als je hersencelonderzoek op ratten uitvoert kan je met de resultaten hiervan niet het onder andere door de omgeving bepaalde gedrag van mensen verklaren. Wat zijn succesfactoren bij een poging tot stoppen of minderen met gebruik? Heeft gedwongen afkicken nut? Succesfactoren bij stoppen met drugsgebruik zijn: - Een enorme motivatie om te stoppen - Een zeer grote discipline om niet terug te vallen - Een stressvrije sociaal-economische situatie - Ondersteuning door familie en vrienden - Gaan leven in een drugsvrije omgeving en verbreken van contacten met bekenden uit de oude omgeving waarin werd gebruikt - In de toekomst: het gebruik van effectieve geneesmiddelen om terugval te voorkomen Gedwongen afkicken is volstrekt zinloos, zo wijst de praktijk uit. Zelf achter de beslissing staan om te stoppen is cruciaal (motivatie, discipline). Stoppen heeft vaak zin om sociaal en maatschappelijk weer goed te kunnen functioneren, maar is zinloos voor verslaafden die geen waarde hechten aan het leven. Natuurlijk! Zo voorkom je een onvoorstelbare boel ellende. Zoveel gebruikers zijn in de illegaliteit en marge weggedrukt. Verschillende keuzes aanbieden geeft verschillende mogelijkheden. Omdat je de keuzevrijheid hebt, houdt dit nog niet in dat je er ook gebruik van maakt. Het legaliseren van abortus bijvoorbeeld had niet tot gevolg dat tegenwoordig iedereen een abortus wil. Heeft verslavingszorg zin? Het aantal aanmeldingen bij de verslavingszorg duidt op een nadrukkelijke behoefte in onze samenleving aan deze zorg. Succes hierbij zal afhankelijk zijn van de brede onderkenning dat verslaving een hersenziekte is en dat de verslaafde dan ook moet worden behandeld als psychiatrisch patiënt. Dit betekent, naast cognitieve gedragstherapie, behandeling met beschikbare effectief gebleken geneesmiddelen en, indien succes uitblijft, het onder strikte controle verstrekken van drugs als geneesmiddelen aan onder behandeling zijnde verslaafden. Verslavingszorg heeft nooit zin zolang die identiek is aan pogen mensen te laten stoppen met drugs. Maar het helpen met levensproblemen hoeft natuurlijk geen mislukking te zijn. Zolang je maar geholpen wordt met wat je zelf wil, in plaats van hulp opgedrongen krijgt bij een door anderen geconstateerd probleem. Wat heeft de gemiddelde druggebruiker aan jouw onderzoek? Erkenning van de verslaafde als patiënt die hulp behoeft en krijgt. De toekomstige verkrijgbaarheid van geneesmiddelen bij de apotheek, die helpen om te stoppen met drugsgebruik en om clean te blijven. Ton Schoffelmeer is hoogleraar psychofarmacologie aan de vrije Universiteit. Hij verricht onderzoek om medicijnen te ontwikkelen die afhankelijkheid van drugs tegengaan. Volgens Schoffelmeer is verslaving een chronische hersenziekte met erfelijke componenten, te behandelen met (nog te ontwikkelen) geneesmiddelen en gedragstherapie. Als je verslaafd bent, zijn je hersenen voorgoed anders, eenmaal verslaafd, altijd verslaafd. Schoffelmeer verwacht dat er spoedig een medische doorbraak komt. Niks! Ik kan het krijgen van drugs niet vergemakkelijken. De marginalisatie en criminalisatie van druggebruikers kan ik niet stoppen. Maar ik blijf het drugsgebruikbevrijdingsfront steunen, in de vorm van de theorieën die ik ontwikkel. Hebben jullie twee elkaar uitsluitende visies of worden jullie het ooit nog eens? Mijn visie op verslaving en die van Peter Cohen sluiten elkaar vooralsnog uit. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat Peter geen rekening wenst te houden met recent neurowetenschappelijk onderzoek dat de laatste 15 jaar is gepubliceerd in gerenommeerde internationale tijdschriften zoals Science en Nature. Omdat mijn visie daar primair op is gebaseerd, praten we helaas langs elkaar heen. Ik heb vaak met neurofarmaceuten gedebatteerd en ze weten nergens iets vanaf, behalve hersencellen. Ton weet niks van druggebruik, de geschiedenis ervan en de theorieën eromheen. Hij bestudeert hersencellen. De hersencel als verklaring voor alle sociaal-maatschappelijke verschijnselen. En daarbij wordt neurofarmaceutisch onderzoek niet vanuit wetenschappelijke, maar ideologische hoek gefinancierd. Ik ben uitgepraat met de hersenbiologen. 8 9

6 BOETES! Dolle Dwaze Dagen We hebben een wereld van plichten tegenwoordig. Identifi catieplicht is er een van. We moeten ons altijd en overal identifi ceren. Dat moeten we zeker als we eruit zien als een dakloze, een zwerver, een gebruiker. Als je dan ook nog een kleurtje hebt, kun je er zeker van zijn je op elk gewenst en vooral ongewenst moment te moeten identifi ceren. De ID-plicht is ingevoerd X, een dakloze gebruiker houdt zich in de buurt van voorzieningen op die om de wereld en Neder- door daklozen gebruikt kunnen worden. Daar is niet altijd ruimte en juist land in het bijzonder te daarom is hij er in de buurt. Ook in de wereld van de daklozen geldt: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. beschermen tegen ter- Hij loopt dus in de buurt van een voorziening van het Leger des Heils. Hij rorisme. De wereld en wil daar koffie gaan drinken. Onderweg wordt hij aangehouden door een Nederland in het bijzon- agent. Waarom hij aangehouden wordt, is onduidelijk. Maar hij ziet eruit als gebruiker en dat is meestal voldoende voor aanhouding. der moeten of moesten er veiliger door worden. Het identiteitsbewijs van X is bij een ambtenaar op het stadhuis omdat X nogal slordig is met het in het bezit houden daarvan. Omdat X zonder kaart Dat de kaart nu in onze geen uitkering krijgt, heeft de ambtenaar, zorgzaam als sommige van hen ooit zo liberale stad ge- zijn, de kaart in wat je kunt noemen bewaring genomen. bruikt wordt om vooral op De agent schrijft een bekeuring uit omdat X geen kaart kan tonen. X neemt de boete in ontvangst en gaat verder naar zijn kop koffie. gebruikende daklozen en Helaas is het Leger des Heils inmiddels vol. Gelukkig is hij niet alleen. Er andere eruit springende staat een kompaan die ook niet naar binnen kan. Ze besluiten te wachten, net als wanneer men te vroeg is tijdens de Dolle Dwaze dagen van De types te jagen, is om te Bijenkorf. huilen. Positief eraan is dat agenten hun bonnenverplichting nu wel sneller halen. Naar verluidt maakt het stad ook veiliger. Misschien niet tegen terroristen maar wel tegen daklozen. Jaap Brandligt, voorzitter MDHG IDENTIFICATIEPLICHT Dit zijn de regels AANBIEDING: Vier halen niet betalen Nu 20% korting Ze staan er nog geen drie minuten of er komen twee agenten. Op de fiets. Niet onvriendelijk vraagt één van die twee of de beide heren weten dat het een noodgebied is met een samenscholingsverbod. X antwoord bevestigend en legt uit dat het Leger even vol zit en dat zij wachten tot er iemand uitgaat. In de ogen van de diender is dat een samenscholing van twee. X krijgt weer een bon maar prijst zich gelukkig want deze diender vraagt niet naar de ID-kaart en dat scheelt bon nummer drie. Zonder koffie, gaat X de stad maar in. Bij de eerste kerk die hij tegen komt leunt hij tegen de muur. Lekker in de zon, tot dezelfde twee dienders hem weer aanspreken. Dat geeft in ieder geval een vertrouwd gevoel. Hij mag niet zitten. X raakt geprikkeld; even verderop zitten een paar toeristen en die mogen kennelijk wel zitten. Op de vraag of ze niets beters te doen hebben dan bonnen uit te delen voor niets krijgt hij een vraag terug: of hij zijn ID wil laten zien. X overweegt het verhaal van die ambtenaar en zijn bijstand weer te ver- tellen maar hij weet dat hem niet ver brengt. X neemt zijn vierde bon in ontvangst: Twee voor het niet bij zich hebben van zijn ID-kaart, één voor samenscholen met twee en één voor in de zon zitten waar dat niet mag. TARIEVEN De prijs van uw boete op de Zeedijk Op straat slapen: 125 of dagvaarding Op of aan de weg een voertuig, tent of soortgelijks alsslaapplaats gebruiken: 75 Posten: 50 Tippelen: 50 of dagvaarding JUNK Geen Fratsen! HAMSTEREN!!!! Hinderlijk heen en weer bewegen: 50 Zodanig op te houden waardoor voor Doel weggebruikers of omwonenden overlast De identificatieplicht is een van de maatregelen die de overheid neemt om de veiligheid te vergroten, of hinder wordt veroorzaakt: 75 de aanpak van criminaliteit te versterken en overlast te verminderen. Omdat met de identificatieplicht Zonder redelijk doel ophouden: 50 of dagvaarding eenvoudig kan worden gecontroleerd of de gegevens die iemand opgeeft juist zijn, kan de politie Zich op een weg bevinden die vanwege makkelijker en sneller haar werk doen. de veiligheid was afgezet: 138 Wanneer wel, wanneer niet Deel uitmaken van een groep van meer Het verzoek om identificatie door politie of andere toezichthouder mag niet willekeurig gebeuren. dan 4 personen in het kader van drugs: 125 Zij moeten daar een geldige reden hebben. Het moet nodig zijn voor de uitvoering van hun taken, Samenscholing: dagvaarding bijvoorbeeld voor verkeerstoezicht, hulpverlening, opsporing van strafbare feiten of handhaven van Gebruikersartikelen voor handen hebben: dagvaarding de openbare orde. Er komen geen afzonderlijke controles op het bezit van identiteitsbewijzen. Openlijk gebruiken: 130 Minder dan 0,5 gram heroïne of cocaïne: politiesepot en afstand doen van de drugs Alcohol op openbare weg: 55 Zich dronken op de openbare weg bevinden waar dat verboden is Overtreding dijkverbod: 3 maanden zitten 1 1 Nieuw! nu nog veiliger

7 MATTENKLOPPER Ik stond vrijdag op de brug bij de Lange Niezel om me heen te kijken. Er kwam een gemotoriseerde agent aangereden, die stopte en vroeg wat ik daar deed. Ik antwoordde dat ik op mijn dealer wachtte maar dat leek geen goede reden. Ik moest toch weggaan maar daar ik net mijn dealer zag aankomen besloot ik te blijven. Ineens stapte de agent van zijn motorfiets, trok zijn wapenstok en bedreigde mij ermee. Ik vond dat ik mij niet kon laten wegjagen. Dit was voor de agent genoeg reden om mij te gaan uitkloppen of ik een matje was. Toen ik bont en blauw zag stapte hij weer op zijn motor en nam afscheid met de woorden: Als ik je zo meteen hier weer zie, junk, krijg je nog zo n pak slaag. Ik kan me de naam van die agent niet meer herinneren, maar hiernaast een signalement: Bij voorbaat dank voor uw medewerking, Peter van de Gragt m Politieoptreden Surf naar: en klik op zoeken. In de zoekmachine voert u klachtenregistratieformulier in en u wordt doorgeleid naar een pagina waarop u uw klacht kunt inbrengen. U kunt ook schrijven of eerst telefonisch informatie inwinnen: Klachtencoördinator politiekorps Amsterdam-Amstelland Postbus CG Amsterdam Telefoon: (020) Medische zorg De AVRO biedt via internet en Radio 1 een platform waarop mensen melding kunnen maken van problemen die zij ondervinden in de zorg. Elke week op maandag tussen en uur op Radio 1: het Medisch Meldpunt Hogerop gaan met klachten GEZOCHT Man tussen de dertig en veertig jaar oud blank c/a 1.90 lengte snor Kleding: witte helm wit leren jas zwarte broek zwarte laarzen en wapenstok Hij reed op een witte motorfiets met rood-blauwe strepen en een blauw zwaailicht. Discriminatie Het Meldpunt Discriminatie Amsterdam (MDA) Telefoon: Fax: discriminatie@meldpunt-amsterdam.nl Overlast Indien u spanningen waarneemt tussen (groepen van) mensen (ongeregeldheden, vechtpartijen, verdachte handelingen), dan verzoeken wij u deze te melden aan het Meldpunt Zorg en Overlast, telefoon Het meldpunt gaat vervolgens intern aan de slag om, mogelijk samen met u, naar een oplossing te zoeken. Graffiti Indien u bekladding met discriminatoir of beledigend karakter op gebouwen ziet kunt u dit doorgeven aan de Afdeling Graffitibestrijding van de Reiniging. Telefoon: Hulpverlening heet nu Support, en... door: Nico E. Vijf doelen onder één dak Het moet anders, zei PvdA-wethouder Guusje ter Horst in Overlast in de buurten, politie die gek werd van de veelplegers en die letterlijk moest leuren met gecrashte grootgebruikers om deze ergens onder dak te krijgen. Om de overlast op straat door Amsterdammers met gecompliceerde zorgproblematiek in betere banen te leiden, dwong zij nagenoeg alle hulpverleningsinstellingen tot samenwerking en formuleerde voor elke veelgebruiker in de doelgroep vijf doelstellingen: onderdak, uitkering, medische zorg, een dagbesteding en een ruimte om beschermd drugs te gebruiken. Het project kreeg de naam Support. Hulpverleners moesten de straat op gaan en zich actief met hun cliënten bemoeien. Iedere Supportcliënt krijgt een mentor toegewezen die hem/ haar actief dient te ondersteunen, hetzij op straat, hetzij in de instelling. De mentoren worden geleverd door de GGD, de Jellinek, de Regenboog en Mentrum; politie en veldwerk leverden cliënten voor Support aan. Het ultieme doel van het geheel was en is om hem/haar naar een zoveel mogelijk geordend bestaan te leiden. Extreem Problematische Personen In januari van 2000 werd begonnen met het aanwijzen van ruim 400 zogenoemd Extreem Problematische Personen, waarvan er na een half jaar ruim de helft een mentor had gekregen. Deze EPP'ers zouden via de Support-aanpak de bemoeizorg krijgen die nodig was. Support nu Eind 2005 besloeg het totale aantal clienten 1823 personen. In de binnenstad konden 811 personen zich Support-client noemen. Die worden bediend door ruim 50 mentoren. Wat meteen duidelijk maakt dat de 'caseload' per mentor hoog is en dat er hoe dan ook ontevreden klanten zullen zijn. Daarbij heeft niet elke mentor dezelfde deskundigheid. En kan de werkwijze per instelling en mentor wisselend zijn. GGD-mentoren hebben bijvoorbeeld de mogelijkheid het methadon-arrangement te wijzigen. Het evenwicht in de relatie cliënt-mentor Bent U al geholpen? Belangenvereniging Druggebruikers MDHG kreeg in 2003 opdracht om uit te vinden wat de klanten van Support vinden: een 'Klanttevredenheidssonderzoek' dus. ( De conclusies: Support bereikt slechts een kleine groep. Jammer maar ook een resultaat van de beperkte middelen waarmee gewerkt moet worden.de Supportcliënten hadden niet het idee dat door de Supportaanpak hun situatie ten goede veranderd was. Een kwestie van grote hulpverleningsverhalen en kleine hulpverleningsdaden, aldus het MDHG. Support haalde een absolute onvoldoende bij twee voor gebruikers belangrijke thema s: huisvesting en dagopvang. Het kwaliteitsbeeld was niet positief maar het Supportproject werd niet als onvoldoende of overbodig betiteld. Daarvoor wordt er toch teveel gebruik van gemaakt. slaat door richting mentor. Die kan zijn macht immers uitoefenen door middel van de methadonverstrekking. Wat de mentor uit zal leggen als 'in het belang van de cliënt', ziet de cliënt als een vertrouwensbreuk. Schreeuwen om hulp De ervaring leert dat een gemiddelde mentor vijf à zes cliënten goed kan bedienen. Met meer verwatert de beoogde intensieve Supportaanpak tot bureauwerk. Veldwerk of hand-in-handbegeleiding is met een groter aantal cliënten praktisch ondoenlijk. Alleen de hardste schreeuwers krijgen dan nog van hun mentor de gevraagde zorg en aandacht. Registreren, inventariseren & rapporteren In 2003 is de 'Veldregie Geïntegreerde Voorziening Amsterdam Zuidoost' van start gegaan. Onderdeel is het verzamelen van informatie over alle cliënten. Die informatie wordt verkregen door het periodiek bevragen van de mentoren over hun caseload en hoe het staat met de woonsituatie, inkomen, toegang tot medische zorg, zinvolle dagbesteding, veilig gebruik van middelen. Aaneengekoppeld geven de bestanden een beeld over de huidige situatie van cliëntengroep. Ook hoe de wenselijke situatie zou kunnen zijn en hoe de huidige middelen worden benut. Overig Amsterdam volgde de werkwijze van Zuidoost medio Ondanks deze intensieve monitoring is het niet mogelijk anno 2006 op enig moment te achterhalen hoeveel Supportcliënten een uitkering ontvangen of gedetineerd zitten. Support in cijfers De gemiddelde leeftijd van de cliëntengroep van 1823 is 44,1 jaar, 77 % is man, 60 % van Surinaams/Antilliaanse origine. In Zuidoost gebruikt 61 % heroïne, 97% cocaïne en 3% is drugsvrij. Cocaïne heeft heroïne verdrongen als eerste drug of choice. Iets meer dan een derde van de Supportklanten wordt behandeld voor merendeels psychoses en in mindere mate depressies en ADHD. Sinds het begin van Support zijn er voor enkele tientallen personen woon- en gebruiksruimten op stapel gezet. Zo groeide Zuidoost van 45 opvangplaatsen in 2003 naar 140 in Deze worden verdeeld over de 1012 Supportklanten die Zuidoost rijk is. Resultaten scoren Is er reden voor tevredenheid na ruim vijf jaar Support? De betrokken instellingen staan onder minstens zo grote financiële druk als andere instellingen. De hulpverlening blijft beperkt tot kleine daden. Waar blijkt dat uit? De probleemgroepen blijven groeien; de preventiezorg komt uiterst aarzelend op gang. Op de vijf domeinen waarbij de Supportclientèle ondersteuning krijgt, wordt nauwelijks noemenswaardige progressie geboekt. De Support-instellingen worden afgerekend op resultaten en worden daardoor gedwongen successen te scoren. Dat leidt tot discrepantie tussen de door Supportgemelde resultaten en de ervaringen van de Support-cliënten. Een harde aanpak Een ander punt is het maatschappelijk ongeduld, zeker in het huidige tijdsgewricht waarin verminderde tolerantie en termen als 'harde aanpak' hoogtij vieren. De zorgvragende moet maar eens 'kiezen of delen'. De tijd van pappen en nathouden is voorbij. Zo gaat in Nijmegen, aldus De Telegraaf van 15 mei, de drugsgebruiker gestalkt worden door hulpverleners om te zorgen dat ze zich niet ontwikkelen tot veelplegers. Een nieuwe variant op Support. Na huisbezoek, telefoontjes en brieven volgen indien nodig dreigementen van huisuitzetting als drugsgebruikers niet meewerken. "We gaan niet meer afwachten", aldus de betrokken regiomanager. Elders komen er initiatieven op gang die juist beogen om de doelgroep hun woning te laten behouden, hoe moeilijk dat vaak ook is. Amsterdam zal hoe dan ook een vluchthaven zijn voor mensen die uit plaatsen als Nijmegen worden verdreven. Wat stevig pleit voor politieke druk tegen maatregelen als die in Nijmegen. Support Amsterdam kan wel een steuntje gebruiken. 1 3

8 door: Ivonne van der Padt EERST WONEN DAN BEHANDELEN Sam Tsemberis startte in 1992 met Pathways in New York City. De missie van Sam Tsemberis: het einde van dakloosheid voor individuen die dakloos zijn en een geschiedenis met psychiatrische handicaps hebben. Dit uitgangspunt komt tegemoet aan het basisrecht van mensen om een eigen woonplek te hebben. Daarnaast blijkt het economisch lucratief te zijn. Onderzoekers van de Universiteit van Californië hebben in 1997 vijftien chronische daklozen, 18 maanden lang gevolgd. Gedurende die periode werd door hen zo vaak gebruik gemaakt van de Eerste Hulp dat de kosten opliepen tot $1 miljoen. Ander onderzoek wees uit dat gebruik van het Pathways-programma de helft goedkoper is dan de daklozen op straat te laten! Dit soort getallen trekken geldschieters of fondsen natuurlijk snel over de streep om te financieren. Dat niet alleen, zelfs de Bush Regering heeft het programma uitgeroepen tot Gouden Standaard: De chronische daklozen vertegenwoordigen zo'n 10% van de landelijke daklozen bevolking maar verbruiken vijftig procent van de (daarvoor bestemde) bronnen. (Stewart, 2005). In New York wonen sinds de start van het programma vijfhonderd deelnemers in appartementen. Er zijn weinig dropouts. Volgens berekeningen woont 88% van de deelnemers na vier jaar nog steeds in een woning van Pathways, tegen 47% van het traditionele programma. De sleutel tot succes? Keuzevrijheid van de deelnemers, onvoorwaardelijke acceptatie - jaar in jaar uit- en een attitude van alle hulpverleners waarin respect en gelijkheid centraal staan. Teams van Pathways to Housing staan cliënten toe, zelf de frequentie en soort service te kiezen. Pathway hanteert een harm reduction filosofie om om te gaan met de compleze behoefte van individuen met dubbele diagnose (Gulcar et al., 2003: 173). Marije Blauen, 3e jaars student SPV, werkzaam bij het Rehabteam (dak-en thuislozen) van GGZ instelling Mentrum te Amsterdam, ging naar New York. Zij wilde haar stage gebruiken om werkelijk iets toe te voegen aan haar hulpverleningsarsenaal. Marije: De gelijkwaardigheid vind ik echt het meest opvallende onderscheid tussen de zorg vanuit Pathways en hier in Amsterdam. Ik werk nu jaar bij het Rehab en ben van mening dat ik hier al heel veel geleerd heb om zo gelijkwaardig mogelijk met cliënten om te gaan. Maar wij nemen nog veel over van mensen omdat wij dié zorg willen geven waarvan wij denken dat dit het beste is. Zo hebben we dat geleerd. Daar mag iemand knalpsychotisch in zijn huis zitten, dat is geen probleem. Behalve als je het idee hebt dat hulp écht nodig is. Nooit hulp opdringen en ook niet eisen dat je naar binnen moet. Je vraagt het bij wijze van spreken ook niet, want in principe moet iemand je uitnodigen om binnen te komen, en zo niet, dan ga je weer. In plaats van iemand weghalen, of medicatie opdringen, bied je ter plekke ondersteuning aan. Laagdrempelig, betrokken en nooit opdringerig. Soms betekent dit wel dat je moet doorvragen, bijvoorbeeld als iemand erg veel last van zijn/haar psychose heeft. Dan is het belangrijk om te weten of iemand angstig is en niet alleen wil blijven. Op het moment dat iemand aangeeft niet angstig te zijn, maar zich juist veilig voelt in zijn eigen huis, dan volsta je met te vragen of er iets is dat je kunt doen. In die zin worden risico s genomen die we hier nooit zouden nemen. Natuurlijk wordt er ingegrepen als deelnemers of anderen gevaar lopen, maar het begrip gevaar wordt niet opgerekt ten behoeve van onze eigen gemoedsrust. De ervaring die de hulpverleners met de deelnemers hebben, wordt gebruikt om continu in gesprek te blijven met de deelnemer, te blijven onderhandelen. Er wordt echt heel lang meegegaan op het pad van de deelnemers, en tot opname wordt alleen overgegaan als het echt niet anders kan. Onderhandeling is daarbij een belangrijk middel. De enige regel die gesteld wordt is dat mensen zich moeten gedragen. Ze mogen gebruiken, gebruikt hebben, pillen weigeren, het maakt niet uit, als ze zich in hun huis maar gedragen zoals andere huurders dat ook moeten. Het feit dat er geen drempels worden opgeworpen en zo weinig mogelijk regels worden bedacht, werkt erg goed. Reguliere programma s zijn geënt op het principe dat een privilege als wonen dat staat in schril contrast met de opvatting van Tsemberis die ervan uitgaat dat wonen een basisrecht van burgers is - alleen verdiend kan worden door het tonen van goed gedrag, houden aan regels en voldoen aan verwachtingen van anderen. Het onderzoek van Tsemberis et al. (2004) toont aan dat er geen correlatie is tussen het hebben van een psychiatrische diagnose en het verkrijgen of behouden van woonruimte. de auteur is hoofddocent SPV-opleiding Amsterdam. Ga voor de volledige tekst naar: DADERS IN DE ZEIK GENOMEN Ho nd n. Drugshond zoekt loopjonge ijn. lem Aanmelden bij Wil bekend bij redactie EE N KA ARTJ E ZEGT M EE R Schrijfclub Bas stuurt brieven en kaarten naar Am sterdamse druggebruikers die vast zitten. Op dit moment schrijven we 35 mensen. De belang stelling is groot vanuit deg enen die vast zitten, men kijkt er naa r uit om post te ontvangen. Vind je het leuk om mensen een opbeurende kaart te sturen? Dan nodig ik je van harte uit om lan de gelegenheid om te schrijv gs te komen. Elke middag is er en bij de MDHG. Wij regele n de koffie, kaarten, postzegels. Een van de behandelmogelijkheden die de tot ISD (Inrichting Stelselmatige Daders) veroordeelden toegezegd krijgen, is medische heroïnebehandeling. Om met heroïne behandeld te kunnen worden, moeten ISD'ers eerst gedurende zeven weken urine met aantoonbare heroïnesporen inleveren. Dit is echter strafbaar en heeft gevolgen voor het behandelprogramma. De behandelaars hebben opheldering gevraagd aan minister Hoogervorst van volksgezondheid. Hoogervorst zegt niets aan de situatie te kunnen veranderen. In afwachting van heroïnebehandeling zitten momenteel een tiental ISD'ers hun tijd uit in sober regime. Victor dos Santos HU LP BIEDEN AAN EEN RA M PG EBIED 1 voo rstel va n een drugge bru iks ter: Lieve Burgemeester en me nsen, Ik zou graag willen dat me nsen die voor 1 of meerdere jaren in de gevangenis zitten de mo gelijkheid krijgen om onder begeleiding naar het rampgebie d worden gestuurd zodat ze kun helpen om daar de boel op te bouwen. Als beloning zou nen dan de helft van de straf kunnen worden kwijtgescholden.. Mensen naar rampgebieden sturen is volgens mij veel beter dan ze op te sluiten. Ik zou wel willen gaan! Elizabet Kesselaar Vraa g zo ekt antwoo rd in een lijntje gelegd? Waarom wordt (snuif)coke Stuur uw antwoord naar mail.com uwneusinzuidamerika@hot lling Groeten uit de inste in de Ik zit nu bijna 8 maanden lselisd-maatregel (Instelling Ste tijd matige Daders). Er is in die mag helemaal niets gebeurd. Ik a niet werken, het programm. De moet nog worden opgestart wilr GGD en de Jellinek van hie de len, dat tachtig procent van rit de ISD-ers, aan het eind van O HV of naar het Legers des Heils an gaat. Ben je twee jaar cle sen geweest, word je weer tus de gebruikers gedouwd. bekend bij de redactie d P.S. Het doet een mens goe te bericht van de buitenwereld krijgen.!! Bo lletje bruin Bolletje wit zoekt chineesje. ilen kta coc te e me en om sam Geva ng en e zo ekt bezo eker In twee jaar detentie heb ik een keer bezoek gehad. Nog tot augustus moet ik oude stra ffen dere mensen dan bewaarder uitzitten. Ik wil graag eens ans en medegedetineerden spr Drugs zijn welkom. eken. groetjes 14 T S T S O P O N P E N H E FFLLAASS H F L A S H ENPOST T PATHWAYS TO TO HOUSING HOUSING PATHWAYS voornaam : naam : straat : postcode : telefoon: v/m plaats : geb. datum : / / Ik onderschrijf de doelstellingen van de MDHG. Ik betaal jaarlijks 12,50 euro (als ik ze kan missen) en ontvang Spuit 11 gratis. Ik word ondersteunend lid van de MDHG, en betaal tot wederopzegging een jaarlijkse bijdrage van euro (minimaal 12,50 euro) ik stel prijs op een abonnement op Spuit 11 à 17,50 euro ik wil actief worden in de vereniging en mijn belangstelling gaat uit naar: plaats : liever wel een postzegel datum : handtekening : Gelieve uw bijdrage te storten op onze rekening van de Postbank nr , t.n.v. MDHG te Amsterdam, middels bijgevoegde acceptgiro MDHG Postbus BL Amsterdam

9 Van onze correspondent in Zuid-Amerika. TIPS VOOR DE DRUGSTOERIST De vakantie staat weer voor de deur en ook de drugstoeristen staan te trappelen. Het eerste probleem dat je als drugstoerist na landing op bestemming tegenkomt is dat je geen dealer hebt. Waarschijnlijk heb je ook geen bekenden die je er aan één kunnen voorstellen, en als het helemaal tegenzit spreek je de taal niet eens. Een dealer vinden Het kledingvoorschrift voor de ʻgewoneʼ toerist is: onopvallend, met een hoofddeksel of truitje dat snel na aankomst wordt aangeschaft op een lokale markt. Als het moment om te scoren daar is, gelden andere normen. Wil je dat een dealer in jou een drugstoerist ziet, dan moet je je kleden alsof je zó uit MTV gerold bent: zonnebril, zakdoek om je hoofd, hippe broek en een T-shirt van een band die al minstens twintig jaar om drugsgebruik bekend staat. Ga in deze outfit op een bankje zitten ergens in het centrum van de stad. Indien mogelijk uit het zicht van bewaking of politie. De dealers komen (net als in Nederland) vanzelf op je af. Netwerken De rondtrekkende drugstoeristen doen er goed aan nummers van dealers met elkaar uit te wisselen. Als jij naar Lima gaat en Sjakie daar net vandaan komt, kan hij jou vertellen wat het nummer van zijn dealer in Lima was. Jij kan hem dan weer jouw contacten in Bogotá doorgeven. Bij aankomst al in bezit zijn van een telefoonnummer bespaart tijd én je hoeft niet voor Britney Spears op een bankje te gaan zitten. In hotels kan je de kamer nazoeken op telefoonnummers (binnenkant bed, onderkant meubels). Het is gebruikelijk dat men daar de nummers van dealers noteert als hulpstuk voor de toeristen die nog komen moeten. Klimaat In een tropisch klimaat reageert coke anders dan je gewendbent. Ze wordt vochtig en kan zelfs in kort tijdsbestek tot een soort boter vergaan. Informeer alvorens groot in te slaan, naar de lokaal gehanteerde bewaarmethodes. De dealer kan een informatiebron zijn, maar daar deze niet altijd zelf gebruikt, kun je het beste lokale gebruikers om advies vragen, desnoods mededrugstoeristen die al langer ter plaatse zijn. Hotelkamer In warme gebieden zijn ook de goedkoopste hotelkamers, vaak uitgerust met een plafondventilator. Zorg dat je deze uitzet voor je door de kamer wandelt met je bordje. Paranoia In bovengenoemde hotels zijn de deuren vaak van een hangslot voorzien. De receptie houdt altijd een sleutel en verwacht vaak dat jij de jouwe achterlaat als je naar buiten gaat. Als je geen zin hebt om al je gebruikersgereedschap steeds op te moeten bergen, of voor de gewone paranoïde momenten, is het handig een eigen hangslot mee te nemen. Jij kan je kamer dan afsluiten, en vermijden dat hotelmedewerkers komen rondsnuffelen. Voor de kluisjes geldt ook dat je een hangslot van het hotel krijgt, neem er dus twee mee. Relatiegeschenken Neem vloei mee. In landen waar legalisering nog niet aan de orde is, is het vaak makkelijker drugs te vinden dan iets om er omheen te doen. De Nederlandse meterlange-, rijst- of feestvloeitjes doen het zeer goed als relatiegeschenkjes voor dealers en andere nieuwe amigoʼs. Feestcondooms trouwens ook. Vertrek Op een gegeven moment weet je dat je voor de laatste keer in je vakantieland inslaat (echt de allerlaatste keer). Het kan gebeuren dat bijvoorbeeld bij het inslaan van coke, je ogen groter bleken dan je neus, en je meer kocht dan je op kon. Je vlucht vertrekt al, en je weet dat het een afrader is om in een vliegtuig van Zuid-Amerika naar Amsterdam te gaan in bezit van verdovende middelen. Weggooien is zonde, of iets dat je principieel niet doet. Het alsnog voor vertrek proberen op te maken van de stash kan uitlopen op een overdosis en in ieder geval op het missen van de retourvlucht. Het is raadzaam, en getuigt van goede smaak; de drugs in de hotelkamer te verstoppen. Misschien kan degene die na jou komt er iets mee. Zorg wel dat je jouw restant niet bij het telefoonnummer van de dealer verstopt. Uw neus (nog steeds) in Zuid-Amerika. Wij wensen u een prettig en een behouden thuiskomst!

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

HET VERHAAL VAN KATRIN

HET VERHAAL VAN KATRIN HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Interview protocol (NL)

Interview protocol (NL) Interview protocol (NL) Protocol telefoongesprek slachtoffers Goedemorgen/middag, u spreekt met (naam) van de Universiteit van Tilburg. Wij zijn op dit moment bezig met een onderzoek naar straat- en contactverboden

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

goede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep

goede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep 10 goede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep InTact Zelfhulp Zelfhulp is er voor jou. Deze informatie is voor alle mensen met een verslavingsprobleem, ongeacht welke verslaving en voor naasten

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms

Nadere informatie

U dient dit formulier tijdens het gepland gesprek mee te nemen. Dit formulier is onderdeel van het gesprek.

U dient dit formulier tijdens het gepland gesprek mee te nemen. Dit formulier is onderdeel van het gesprek. Geachte heer/ mevrouw, Hoe gaat het met u? Om duidelijk te krijgen hoe het op dit moment met u gaat, willen wij u vragen onderstaande vragen te beantwoorden. U mag bij elk onderwerp (het zijn er 11) in

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

Dakloos Apeldoorn Informatie voor spreekbeurt

Dakloos Apeldoorn Informatie voor spreekbeurt Dakloos Apeldoorn Informatie voor spreekbeurt (voor de bovenbouw) Hier willen we je op weg helpen bij het maken van een spreekbeurt. Je hebt ervoor gekozen om je spreekbeurt te houden over daklozen, of

Nadere informatie

Kinderen. Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen

Kinderen. Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen Kinderen Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen Voor wie is dit boekje? Je hebt dit boekje gekregen omdat je autisme hebt of omdat je nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius

Nadere informatie

informatie voor cliënten FACT-team

informatie voor cliënten FACT-team informatie voor cliënten FACT-team FACT-team Voor een grote groep mensen is het leven moeilijk. Zij hebben niet alleen last van psychiatrische klachten, zoals bijvoorbeeld somberheid of het horen van stemmen,

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

U hoeft geen postzegel te plakken! Binnen vijf werkdagen na ontvangst van de brief nemen wij contact met u op.

U hoeft geen postzegel te plakken! Binnen vijf werkdagen na ontvangst van de brief nemen wij contact met u op. Maliebaan 87, 3581 CG Utrecht T 030 271 83 53, F 030 271 62 56 secretariaat@pvp.nl, www.pvp.nl Utrecht, 2015 Onderwerp: Informatiepakket Voorwaardelijke Machtiging Helpdesk PVP T 0900 4448888 helpdesk@pvp.nl

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Bespreken van situaties

Bespreken van situaties Bespreken van situaties U heeft met de leerlingen de website over alcohol, roken en drugs doorlopen. Dit zijn onderwerpen die leerlingen bezighouden en waar ze onderling over praten. Toch is het goed om

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

Enquete resultaten Normen en Waarden 2014

Enquete resultaten Normen en Waarden 2014 Enquete resultaten Normen en Waarden 214 Deze enquête is afgenomen in de derde en vierde klas op de middelbare school de Guido de Bres in Amersfoort. Dit zijn de statistieken van de anwoorden die de leerlingen

Nadere informatie

Samenvatting. Adviesvragen

Samenvatting. Adviesvragen Samenvatting Adviesvragen Een deel van de mensen die kampen met ernstige en langdurige psychiatrische problemen heeft geen contact met de hulpverlening. Bij hen is geregeld sprake van acute nood. Desondanks

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

Wier. Behandelcentrum voor mensen die moeilijk leren, met gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen. Patiënten & familie

Wier. Behandelcentrum voor mensen die moeilijk leren, met gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen. Patiënten & familie Wier Behandelcentrum voor mensen die moeilijk leren, met gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen Patiënten & familie 2 Voor wie is Wier? Wier is er voor mensen vanaf achttien jaar (en soms jonger)

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Opdracht Maatschappijleer analyse-opdracht drugs

Opdracht Maatschappijleer analyse-opdracht drugs Opdracht Maatschappijleer analyse-opdracht d Opdracht door een scholier 2076 woorden 2 maart 2002 6 267 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1. Wat is het probleem? Kort gezegd is de politieke kwestie:

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Aanmelden. informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen

Aanmelden. informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen Aanmelden informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen Vind je dat je in het weekend te veel coke, speed of xtc gebruikt? Heb je weer geblowd of gedronken, terwijl je dat

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Het verhaal van William Booth

Het verhaal van William Booth Lesmateriaal bij Het verhaal van William Booth Inhoudsopgave Geroepen om te dienen woordzoeker 3 Graaf in het verhaal! 4 Graaf dieper 5 Gods weg doolhof 6 Nieuw leven interview 7 Het Leger des Heils verspreid

Nadere informatie

Beertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2

Beertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 Beertje Anders Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 H. Vos Beertje Anders Wat zonlicht is voor bloemen, is een glimlach voor een beer. Beertje Anders en Beertje Bruin gaan bij oma spelen. Het was maar even

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen

Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Jongeren Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Vragen? Voor wie is deze brochure? Je hebt deze brochure gekregen omdat je autisme hebt of nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius

Nadere informatie

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk?

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Hulp, informatie en advies voor iedereen die het nodig heeft Bij NIM Maatschappelijk Werk kan iedereen die het nodig heeft (in Nijmegen en de regio) aankloppen voor gratis

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen?

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Vooraf Oud en nieuw is leuk en gezellig: oliebollen eten, spelletjes doen, televisie kijken, met zijn allen aftellen tot twaalf uur en vuurwerk afsteken.

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Mijn hersenletsel. Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting:

Mijn hersenletsel. Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Mijn hersenletsel Ik heb moeite met het vasthouden of verdelen van mijn aandacht. Ik ben snel afgeleid. Ik heb moeite om alles bij te houden/de wereld gaat zo snel. Ik heb moeite met flexibiliteit en veranderingen.

Nadere informatie

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Intact. goede redenen om een zelfhulpgroep te bezoeken

Intact. goede redenen om een zelfhulpgroep te bezoeken 10 goede redenen om een zelfhulpgroep te bezoeken Intact Zelfhulp is er voor jou. Deze informatie is voor alle mensen met een verslavingsprobleem en hun naasten, ongeacht welke verslaving. De eerste stap

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Mentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN. Onderdeel van Arkin

Mentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN. Onderdeel van Arkin Mentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN Onderdeel van Arkin Ieder mens is waardevol. Mentrum behandelt mensen met langerdurende ernstige problemen op het gebied van psychiatrie en/of verslaving.

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

Achtergronden. De verslaving. Controleverlies

Achtergronden. De verslaving. Controleverlies Achtergronden We beschouwen verslaving vandaag als een ziekte. Door veranderingen in de hersenen zijn verslaafden niet goed in staat om hun innamegedrag onder controle te houden. Een verslaafde drinker

Nadere informatie

Samen eenzaam. Frida den Hollander

Samen eenzaam. Frida den Hollander Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

De Week gaat van start met de Breingeindag op maandag 26 maart 2012 in t Veerhuis te Nieuwegein.

De Week gaat van start met de Breingeindag op maandag 26 maart 2012 in t Veerhuis te Nieuwegein. Op zoek naar waardevolle contacten De werkgroep Week van de Psychiatrie organiseert van 26 tot en met 31 maart 2012 de 38e Week van de Psychiatrie. Het thema van de Week van de Psychiatrie 2012 is Contact

Nadere informatie

Klantreis Terugval dakloosheid. Disgover

Klantreis Terugval dakloosheid. Disgover Klantreis Terugval dakloosheid Disgover PERSONA S Persona - Mark Netwerk/milieu Eigenwijs Sociaal Beïnvloedbaar Kort lontje Mark is 52 jaar, heeft geen contact meer met zijn familie. Door een slechte jeugd

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

PDS B e l a n g e n v e r e n

PDS B e l a n g e n v e r e n r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P PDS in relatie tot anderen 2 PDS in relatie tot anderen Bij het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is één van de symptomen

Nadere informatie

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren

Nadere informatie

BureauJeugdzorgDrenthe. februari 2005 / 05 004

BureauJeugdzorgDrenthe. februari 2005 / 05 004 BureauJeugdzorgDrenthe februari 2005 / 05 004 Bureau Jeugdzorg Drenthe Jeugdreclassering Heel wat jongeren tussen 12 en 18 komen in aanraking met jeugdreclassering. Justitie of de Raad voor de Kinder bescherming

Nadere informatie

Vangnetteam Parkstad. Secretariaat Meldpunt: T 045 573 65 99 Bezoekadres: Raadhuisstraat 3, 6444 AA Brunssum

Vangnetteam Parkstad. Secretariaat Meldpunt: T 045 573 65 99 Bezoekadres: Raadhuisstraat 3, 6444 AA Brunssum Secretariaat Meldpunt: Vangnetteam Parkstad Extra ondersteuning voor wie dat gebruiken kan... 1 2 3 4 5 9 10 6 Soms kunnen mensen wel eens wat extra hulp gebruiken. Al vinden veel mensen het lastig om

Nadere informatie

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Uw rechtspositie. bij een voorwaardelijke machtiging FOTO: WILLEM WOZNITZA FOTO: WILLEM WOZNITZA FOTO: ARENDO SCHIPPER

Uw rechtspositie. bij een voorwaardelijke machtiging FOTO: WILLEM WOZNITZA FOTO: WILLEM WOZNITZA FOTO: ARENDO SCHIPPER Uw rechtspositie bij een voorwaardelijke machtiging FOTO: ARENDO SCHIPPER 2 U W R E C H T S P O S I T I E Inhoud P A G I N A 3 Inleiding 4 De voorwaardelijke machtiging 5 Het behandelingsplan (de voorwaarden)

Nadere informatie

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school.

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school. Protocol gedrag Een goede school heeft geen pestprojecten nodig, of anders gezegd: doet dagelijks een pestproject, mits zij zich er steeds van bewust blijft welke processen in de groepsvorming een belangrijke

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Maatschappelijk werk (alweer)

Maatschappelijk werk (alweer) Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.

Nadere informatie

Ministerie van Veiligheid en Justitie

Ministerie van Veiligheid en Justitie Ministerie van Veiligheid en Justitie > Retouradres Postbus 30132 2500 GC Den Haag Directie Beleid & Juridische Zaken Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 30132 2500 GC Den Haag www.dii. fl1 Contactpersoon

Nadere informatie

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli? INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

Mijn dochter; boulimia en borderline

Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline E.M. van der Linden Schrijver: E.M. van der Linden Coverontwerp: via Brave New Books ISBN: 9789402130331 E.M. van der Linden Dit

Nadere informatie

Vragenlijst Depressie

Vragenlijst Depressie Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

Algemene Informatie. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Verslavingszorg. voor geestelijke gezondheid

Algemene Informatie. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Verslavingszorg. voor geestelijke gezondheid Algemene Informatie Informatie voor cliënten Verslavingszorg Mondriaan voor geestelijke gezondheid Uw hulpvraag staat bij ons centraal. Wie zijn wij? De Divisie Verslavingszorg is één van de vijf divisies

Nadere informatie

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin)

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Lay-out Bob Snel (trainer ATC Amstelduin) Document Versie maart 2007 Meer informatie E-mail:

Nadere informatie

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat

Nadere informatie

INFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD. Aan de ouders van groep 1 en 2

INFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD. Aan de ouders van groep 1 en 2 Aan de ouders van groep 1 en 2 INFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD De eerste weken van het nieuwe jaar zijn al weer voorbij. We hebben met de kinderen gewerkt over de kalender. Hoe ziet

Nadere informatie

Wat kan ik voor u doen?

Wat kan ik voor u doen? 139 139 HOOFDSTUK 9 Wat kan ik voor u doen? WOORDEN 1 1 Peter is op vakantie. Hij stuurde mij een... uit Parijs. a brievenbus b kaart 2 Ik heb die kaart gisteren.... a ontvangen b herhaald 3 Bij welke...

Nadere informatie

Competenties De Fontein

Competenties De Fontein Competenties De Fontein We werken met de volgende 4 competenties: 1. Verantwoordelijkheid 2. Samenwerken 3. Organisatie en planning, zelfstandigheid 4. Motivatie - In klas 1 wordt gewerkt aan de volgende

Nadere informatie

Bibliotheek Mysterie

Bibliotheek Mysterie Bibliotheek Mysterie Eerste druk, 2014 2014 Nicole van Oudheusden isbn: 9789048432257 nur: 284 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave

Nadere informatie

Dagvoorzitter: Jaap Brandligt Sprekers: Willemijn Los, Marijke Vos, Jan Pronker, Gerard Smink en Sander Kolk Notulen: Daan van Leeuwen Bezoekers: 66

Dagvoorzitter: Jaap Brandligt Sprekers: Willemijn Los, Marijke Vos, Jan Pronker, Gerard Smink en Sander Kolk Notulen: Daan van Leeuwen Bezoekers: 66 Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Jonas Daniël Meijerplein 30 postbus 1482 1011 RH Amsterdam 1000 BL Amsterdam tel.: 020 624 47 75 fax: 020 638 28 40 e-post: info@mdhg.nl Postbank: 486 25 25 KvK:

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Informatie over zorgzwaartepakketten

Informatie over zorgzwaartepakketten Informatie over zorgzwaartepakketten voor cliënten, familie en andere betrokkenen Voor wie is deze folder? Deze informatie is voor mensen met psychiatrische problemen die voor langere tijd bij GGZ ingeest

Nadere informatie

Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst!

Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst! Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst! KLINISCHE BEHANDELING: ALS U DE CONTROLE OVER UW LEVEN TERUG WILT Onderdeel van Arkin Stoppen met alcohol of drugs en uw manier

Nadere informatie

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

Marcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus

Marcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus Marcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus Gezinsdienst Liturgie Welkom en mededelingen Voorzang: - Gezang 132 - Opwekking 461 - Gezang 146 Stil gebed Votum / groet Zingen:

Nadere informatie

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013.

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Samenwerking met de politie Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Inleiding Samenwerking waarom? Samenwerking hoe? Knelpunten: Informatie uitwisseling,

Nadere informatie

Al heel snel hadden ze ruzie met elkaar. Het spelen was niet leuk meer.

Al heel snel hadden ze ruzie met elkaar. Het spelen was niet leuk meer. Beertje Anders en Beertje Bruin gingen bij oma spelen. Al heel snel hadden ze ruzie met elkaar. Het spelen was niet leuk meer. Oma hoorde: Ik wil de bal, Ik wil de blokken, Ik ga kleuren, Ik wil de kleurpotloden

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie