Financieel ondersteund door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals.
|
|
- Jeroen Smits
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Financieel ondersteund door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals.
2 02 Mijn Behandeling Mijn Keuze
3 03 Inhoud Jouw lichaam Jouw keuze Wat is opiaatafhankelijkheid? Tekenen van afhankelijkheid herkennen Familie en vrienden Weet wat je mogelijkheden zijn Behandeling zonder medicatie Afkicken Behandelingen met behulp van medicatie Detoxificatie Terugvalpreventie met behulp van medicatie Onderhoudsbehandeling Het beste uit een behandeling halen Hulpgroepen Veelgestelde vragen Beschikbaarheid van onderhoudsbehandelingen in Europa Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
4 04 Jouw lichaam Jouw keuze Goede informatie leidt vaak tot betere behandelingsresultaten. Dat is het doel van deze brochure: goede informatie bieden over opiaatafhankelijkheid en de behandelmogelijkheden. Daarom wordt deze brochure ook ondersteund door APOD (Asociación de Pacientes Dependientes a Opiáceos), ASUD (Auto Support des Usagers de Drogues), JES (JES Bundesverband) en onze samenwerkende partners. Alleen al het feit dat je dit leest, is een prima start. Je leest dit misschien omdat je je leven in bepaalde opzichten wilt veranderen. Misschien ben je op zoek naar informatie voor iemand die je kent. Of misschien wil je meer informatie over je huidige behandeling of over andere beschikbare behandelingsmogelijkheden. Vragen zijn goed, maar antwoorden ook. Als je behandeling overweegt of op het punt staat ermee te beginnen, vind je hier hopelijk antwoord op sommige van je vragen. Maar nog belangrijker: wij hopen dat je het nodige vertrouwen krijgt om op zoek te gaan naar de antwoorden op alle vragen over je behandeling. Zodat je je zekerder voelt over de keuzes die je maakt. En de voor jou beste resultaten zult krijgen. APDO, ASUD, JES en de partners die ons initiatief onderschrijven, geloven in het recht van elke opiaatgebruiker op toegang tot juiste informatie. Alleen dan is een weloverwogen keuze mogelijk. Men zegt niet voor niets 'kennis is macht'. En dat is precies wat wij nastreven je de nodige informatie bieden zodat je de voor jou beste keuze kunt maken. De informatie die in deze brochure te vinden is, is uitsluitend bestemd voor educatieve doeleinden en dient niet als vervanging voor het advies van een medisch deskundige. Deze brochure en het bijbehorende materiaal zijn het resultaat van een samenwerking tussen APDO, ASUD, JES en PCM Scientific, een bedrijf voor medische educatie, en worden onderschreven door andere toonaangevende organisaties. Het samenstellen van dit materiaal werd mogelijk gemaakt door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals, dat niet betrokken was bij het opstellen of ontwikkelen van het voorlichtingsmateriaal en de inhoud uitsluitend heeft gecontroleerd op wetenschappelijke nauwkeurigheid. De volledige redactionele controle was in handen van APDO, ASUD en JES, die de eindverantwoordelijkheid hadden over de hier weergegeven inhoud. Mijn Behandeling Mijn Keuze
5 Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie 05
6 06 Wat is opiaatafhankelijkheid? Opiaten zoals heroïne, morfine en oxycodon zijn narcotica die uit opium worden bereid. Als je regelmatig opiaten gebruikt, veroorzaakt dat een verandering in je hersenen en je zenuwstelsel. Hierdoor ontstaat de behoefte om steeds opnieuw opiaten te nemen alleen maar om je normaal te voelen. Daarnaast verandert je lichaam voortdurend en past het zijn reactie aan, waardoor vaak steeds meer drugs nodig zijn om de dag door te komen. Het is dan ook geen wonder dat opiaatgebruikers vaak zeggen dat ze zich 'machteloos' voelen en dat hun leven volledig wordt beheerst door drugs. Voor veel gebruikers is behandeling een manier om weer enige controle te krijgen over hun hersenen, hun lichaam en hun leven. Gebruik van deze brochure Via de informatie in deze brochure kun je meer te weten komen over hoe je verder kunt. Als je al eerder zonder succes hebt geprobeerd te stoppen met opiaatgebruik, ben je niet de enige. Bij de meeste mensen mislukt minstens één poging. Als je al met behandeling bekend bent, is het wellicht de moeite waard de behandelingsopties door te lezen om te weten wat er nieuw is, zowat wat je keuzes betreft als wat daarover bekend is. Als je je zorgen maakt over een vriend of familielid met een mogelijk probleem, kan deze informatie als basis dienen om een gesprek met hem of haar aan te gaan en op weg te helpen. Veranderende kijk op opiaatafhankelijkheid De tijd dat opiaatafhankelijkheid gezien werd als teken van zwakte, verdorvenheid of immoreel gedrag, ligt allang achter ons. Onderzoek heeft aangetoond dat opiaatafhankelijkheid een chronische, terugkerende medische aandoening is met mogelijk een genetische oorsprong, net als diabetes of hoge bloeddruk. Behandeling is een belangrijk onderdeel van het beheersen van medische aandoeningen en opiaatafhankelijkheid is daarop geen uitzondering. Hoewel de complexe veranderingen die in je lichaam hebben plaatsgevonden uiteindelijk misschien hersteld kunnen worden, is het op korte termijn belangrijk de symptomen te stabiliseren: het minimaliseren van ontwenningsverschijnselen, verminderen van hunkering naar en frequentie van opiaatgebruik en verandering van je manier van leven zodat die niet meer om je opiaatafhankelijkheid draait. Mijn Behandeling Mijn Keuze
7 07 De tekenen van afhankelijkheid herkennen Afhankelijkheid van opiaten of andere drugs ontstaat niet zo maar. Vaak ontwikkelt dit zich tijdens een lange periode van gebruik. Voor iedereen ligt de grens anders, waardoor het soms moeilijk is om te weten of die grens tussen recreatief gebruik en afhankelijkheid is overschreden. Kijk eens naar de lijst hier rechts. Als je tijdens de afgelopen 12 maanden drie of meer van de volgende dingen hebt ervaren, ben je mogelijk afhankelijk van opiaten. De antwoorden op deze vragen kunnen helpen om het gesprek met vrienden en dierbaren aan te gaan en als je denkt aan een behandeling toe te zijn met je arts. In de afgelopen 12 maanden heb ik:... steeds meer en steeds langer opiaten gebruikt... gemerkt dat dezelfde dosis opiaten mij niet meer hetzelfde gevoel geeft als eerst... geprobeerd met opiaten te stoppen, zonder succes... mensen om me heen gehad die me vroegen te stoppen met opiaatgebruik... ontwenningsverschijnselen ondervonden als ik stopte met het gebruiken van opiaten... last gehad van black-outs of andere negatieve effecten van opiaten... opiaten gebruiken ondanks de negatieve gevolgen... veel tijd en moeite besteed aan het verkrijgen of gebruiken van opiaten... sociale activiteiten afgezegd of ben ik niet naar mijn werk gegaan om opiaten te kunnen gebruiken... andere medicijnen gebruikt om ontwenningsverschijnselen of andere effecten van opiaten te verlichten. Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
8 08 Familie en vrienden Hoe weet je of je dierbare afhankelijk is van opiaten? Dat is niet altijd gemakkelijk. Sommige mensen experimenteren een tijdje met drugs zonder verslaafd te raken. Anderen vertonen dramatische gedragsveranderingen of andere overduidelijke tekenen en weer anderen blijven ogenschijnlijk in staat om normaal te functioneren terwijl ze hun afhankelijkheid verbergen. Als je vermoedt dat een dierbare problemen heeft met het gebruik van opiaten, kan kennis over de tekenen van afhankelijkheid helpen om een duidelijker beeld te krijgen. Deze brochure bevat ook uitgebreide informatie over opiaatafhankelijkheid en de beschikbare behandelingsopties. Het is belangrijk om te onthouden dat opiaatafhankelijkheid een chronische, terugkerende aandoening is en geen teken van zwakte, morele tekortkoming of een bewust gekozen levensstijl. Hoewel er tegenwoordig een groot aantal behandelingsopties beschikbaar zijn, is er geen snelle remedie of wonderpil waarmee het probleem van de ene op de andere dag opgelost kan worden. Als je zelf beter begrijpt waarom het tijd vergt om een opiaatafhankelijkheid aan te pakken en waarom dit een moeilijke weg kan zijn, ben je beter in staat om steun te bieden tijdens dit proces. Wij hopen dat deze informatie kan helpen om, op basis van kennis en begrip, met je dierbare een gesprek aan te gaan over zijn/haar opiaatgebruik. Wat de omstandigheden ook mogen zijn, het zal geen gemakkelijk gesprek worden. In de meeste gevallen kan je iemand niet dwingen om zich te laten behandelen. Met deze informatie kun je hen echter wel op weg helpen. Er zijn altijd hulpmiddelen, of het nu deze brochure, zijn/haar arts of een hulpgroep betreft. Laat een ding duidelijk zijn: je vriend of familielid zal je steun tijdens dit proces zeker nodig hebben. Je hebt zelf misschien ook steun nodig. Er bestaan hulpgroepen speciaal voor vrienden en familieleden. Gegevens over deze groepen vind je hieronder en op pagina 36. ENKELE BELANGRIJKE HULPGROEPEN VOOR FAMILIES Coke van jou Mijn Behandeling Mijn Keuze
9 Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie 09
10 10 Weet wat je opties zijn Dit gedeelte gaat over de eerste beslissing die je moet nemen: wat voor soort behandeling past bij je? Je kunt kiezen of je een behandeling zonder of met medicatie wilt volgen. Behandeling zonder medicatie bestaat voornamelijk uit begeleiding en steun om je te helpen geen enkel geneesmiddel meer te nemen, ook niet die geneesmiddelen die je voorgeschreven hebt gekregen tegen opiaatafhankelijkheid. Je kunt ook een aantal natuurlijke middelen gebruiken of een tijdje in een afkickkliniek verblijven. Een behandeling met medicatie bestaat onder meer uit detoxificatie, onderhoudsbehandeling en behandeling met opiaatantagonisten, die allemaal gebruikmaken van medicijnen om je symptomen en hunkering onder controle te houden. Er is geen goede of foute keuze en je kunt altijd van gedachten veranderen. Onderzoek laat zien dat de meeste mensen tijdens het proces verschillende soorten behandelingen uitproberen. Eerst kiezen ze voor de ene optie, daarna stappen ze over op een andere optie, soms breken ze de behandeling af en keren later weer terug. Geen behandeling Misschien is behandeling voor jou momenteel geen optie. Toch is het goed te weten wat je opties zijn, mocht je van gedachten veranderen. Behandelen kan de geestelijke en lichamelijke gezondheid verbeteren en het risico op overlijden verminderen. Ook blijkt behandelen gebruik van andere drugs, criminele activiteiten en het risico op depressie of zelfmoord te verminderen. Mijn Behandeling Mijn Keuze
11 Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie 11
12 12 Mijn Behandeling Mijn Keuze
13 13 Behandeling zonder medicatie Als je vastbesloten bent om snel met druggebruik te stoppen of liever geen medicatie wilt gebruiken ter ondersteuning van de behandeling, dan is een behandeling zonder medicatie wellicht een optie. Dit betekent niet altijd de cold-turkey methode. Er zijn diverse mogelijkheden beschikbaar om je te helpen om te gaan met ontwenningsverschijnselen en je te steunen in je streven om drugsvrij te blijven. Ondersteuning Het is gebleken dat therapie een grote invloed heeft op succesvolle onthouding en psychiaters gebruiken een groot aantal verschillende therapieën, zoals motiverende gespreksvoering of cognitieve gedragstherapie. De mogelijkheid bestaat ook om steun van lotgenoten te krijgen via twaalfstappenprogramma's zoals Anonieme Verslaafden. Je hoeft jezelf niet te beperken tot een van deze mogelijkheden. Veel mensen krijgen steun uit verschillende bronnen tegelijk. Natuurlijke detoxificatie Iemand die een natuurlijke 'detoxificatie' ondergaat, wordt niet zomaar aan zijn/haar lot overgelaten tijdens het gevecht tegen de hunkering naar drugs. Afhankelijk van de instelling wordt er een aantal behandelingen aangeboden. Deze methoden zijn tot nu toe nog niet klinisch getest en er is dus niet veel bekend over hun effectiviteit. Bedenk echter dat uit onderzoek is gebleken dat kortdurende interventies over het algemeen slechtere resultaten op lange termijn opleveren dan langdurige behandeling. VEELGEBRUIKTE NATUURLIJKE METHODEN Homeopathie/Kruidentherapie Kruiden, extracten en mineralen, soms zeer verdund, worden gebruikt om het lichaam te helpen de verslavende middelen te verwijderen, maar er zijn toch nog ontwenningsverschijnselen te voelen. Voedingszorg Voedingszorg is gebaseerd op de theorie dat het lichaam door de consumptie van uitsluitend natuurlijke groenten en fruit, sappen en soep zichzelf in korte tijd ontgift. Lichaamsbeweging en voedingssupplementen worden ook aangewend om te proberen de ernst van de ontwenningsverschijnselen zo veel mogelijk te verminderen. Naturopathie De naturopathische methode is een uitbreiding van voedingszorg en is gebaseerd op het vermogen van het lichaam om zichzelf te genezen. De persoon woont in een open, ondersteunende omgeving, op een gezonde, actieve manier en krijgt eventueel massage of acupunctuur. Chinese kruiden Bij de aanpak met Chinese kruiden worden de hierboven beschreven methoden gecombineerd voor de behandeling van lichaam, geest en ziel. Kruiden en extracten worden met een dieet en lichaamsbeweging gecombineerd. Yoga, meditatie en acupunctuur worden ook veelvuldig toegepast, plus een gezonde dosis introspectie. Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
14 14 Afkicken Wat Residentiële (interne) afkickprogramma s bieden de mogelijkheid om je een tijdje terug te trekken uit het dagelijkse leven en zo uit de buurt van drugs te blijven. Wie Mensen die absoluut willen stoppen en een poosje kunnen 'verdwijnen'. Pluspunt Toevluchtsoord waar je met de nodige steun weer grip op je leven kunt krijgen. VEILIGHEIDSTIP Als je stopt met opiaten, gaat je tolerantieniveau omlaag. Als je dus weer gaat gebruiken, loop je kans op een overdosis. Er zijn mensen overleden omdat ze weer probeerden hun vroegere dosis (of zelfs een lagere dosis) heroïne te gebruiken. Hun tolerantie was door de behandeling zonder medicatie heel laag geworden. Als het moeite kost om geheel drugsvrij te blijven, kan het rust en veiligheid bieden om op medicatie over te stappen voor onderhoud of terugvalpreventie. Bespreek dit met je arts. Minpunt Soms aanpak op basis van strenge regels, lange wachtlijsten en variabele kosten. Behandelingskeuze: Afkicken Meer weten... Afkick- (rehab-)centra richten zich op onthouding. Ze passen daarom vaak strenge regels toe, waaronder een absoluut verbod op drugsgebruik. Programma's zijn vaak residentieel (intramuraal) en duren een aantal maanden tot meer dan een jaar. Je moet dus goed bij jezelf nagaan of je klaar bent voor een dergelijk langdurig programma. Residentiële centra helpen je echter wel om vaardigheden en zelfvertrouwen op te bouwen en in sommige centra kun je via een overgangshuis weer langzaam terugkeren naar de buitenwereld. Mijn Behandeling Mijn Keuze
15 15 Behandelingskeuze: Afkicken Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
16 16 Behandelingen met behulp van medicatie De twee voornaamste behandelingsopties met behulp van medicatie zijn: detoxificatie, met daarna mogelijk terugvalpreventie onderhoudsbehandeling Welke behandeling past bij mij? Welke behandeling je het best kunt kiezen, hangt af van je doelen en motivatie. Detoxificatie maakt gebruik van medicatie om je opiaatgebruik en ontwenningsverschijnselen langzaam te verminderen, om zo uiteindelijk volledig drugsvrij te worden. Als je wilt stoppen met drugs en na wilt denken over de toekomst, of als je alleen even een pauze in het gebruik wilt, is dit misschien de beste keuze - ook al zijn de risico's van een terugval op de lange termijn groot. Onderhoudstherapie is een langdurige behandeling waarin medicatie voorgeschreven wordt om het verlangen naar drugs onder controle te houden. Op die manier kun je je volledig op de behandeling richten. Als je op zoek bent naar een langdurige behandeling waarmee je je levensstijl kunt veranderen en de volledige ontwenning van opiaten pas begint als je er klaar voor bent, is dit misschien de beste keuze. TIP VOOR SUCCES Therapie in combinatie met medicatie biedt de grootste kans op succes op de lange termijn. Onderzoek heeft aangetoond dat degenen die alleen op medicatie vertrouwen, een groter risico lopen om weer drugs te gaan gebruiken dan degenen die ook psychosociale ondersteuning krijgen. Terugvalpreventie (door medicatie of therapie of beiden) wordt meestal na detoxificatie toegepast om je van opiaatgebruik af te houden door de effecten te blokkeren. Als je drugsvrij wilt blijven en hulp nodig hebt om te stoppen met opiaten, is terugvalpreventie wellicht een goede keuze. Mijn Behandeling Mijn Keuze
17 Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie 17
18 18 Detoxificatie Behandelingskeuze: Detoxificatie Wat Kortdurende residentiële of poliklinische ontwenning (3 8 dagen), die je met behulp van diverse geneesmiddelen helpt bij de overgang van regelmatig gebruik van opiaten en/of opioïden (synthetische opiaten zoals methadon en buprenorfine) naar geen gebruik van opiaten en/of opioïden. Wie Mensen die tijdelijk met drugs willen stoppen of op zoek zijn naar een snelle oplossing. Pluspunt Kortdurende verplichting voor een snel resultaat. Minpunt Ongemak, verhoogd risico op overdosis bij het opnieuw gaan gebruiken van drugs en weinig bewijs voor voordelen op de lange termijn. Meer weten... Detoxificatie (detox) is vooral een goede keuze als je gedurende korte tijd drugsvrij wilt zijn. Er bestaat echter weinig bewijs voor het succes van korte detoxbehandelingen op lange termijn. Bedenk ook dat je na een detox een lagere drugstolerantie hebt, waardoor je een groter risico op een overdosis loopt. Hoewel detox van opiaten zeer onaangenaam kan zijn, is het niet levensbedreigend. Er zijn geneesmiddelen beschikbaar ter verlichting van ontwenningsverschijnselen zoals dehydratie, braken, diarree, slapeloosheid, pijn, verlies van eetlust, sterke hunkering naar drugs, depressie, paniekaanvallen, zweten, tranen, onrustgevoelens en angst. De symptomen zijn meestal het ergst vlak na het begin en verdwijnen na ongeveer een week. Jouw detoxopties 1. Detoxificatie met behulp van agonisten: Tijdelijke vervanging van de drug die je gebruikt door een farmaceutisch goedgekeurde opioïde (synthetische opiaten zoals buprenorfine of methadon). Zie pagina 24 en 30 voor meer informatie over deze geneesmiddelen. De dosis wordt geleidelijk verminderd, waardoor je lichaam zich kan aanpassen en zich zo min mogelijk ontwenningsverschijnselen voordoen. De ontwenningsverschijnselen en het verlangen naar drugs kunnen echter nog steeds erg heftig zijn, omdat je lichaam mogelijk nog niet goed kan functioneren zonder opiaten. Als dat het geval is, kan vrij gemakkelijk worden overgeschakeld op onderhoudsbehandeling. 2. Symptomatische geneesmiddelen: Geneesmiddelen zoals lofexidine en clonidine, vaak in combinatie met benzodiazepinen, worden gebruikt voor de behandeling van fysieke symptomen van opiaatontwenning. Deze geneesmiddelen zijn echter geen opiaten, waardoor je toch nog last kunt hebben van hunkering naar drugs. TIP VOOR SUCCES Psychosociale ondersteuning en therapie vergroten de kans dat je het proces afmaakt en langdurige psychosociale begeleiding vergroot de kans dat je drugsvrij blijft. Mijn Behandeling Mijn Keuze
19 19 Behandelingskeuze: Detoxificatie Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
20 20 Terugvalpreventie met behulp van medicatie Behandelingskeuze: Terugvalpreventie met behulp van medicatie Wat Een pil of implantaat dat de opiaatreceptorblokker naltrexon in je bloedstroom afgeeft, zodat de opiaten die je gebruikt, geen effect meer op je hebben. Wie Mensen die vastbesloten zijn om drugsvrij te blijven en die tijdens hun behandeling liever geen opiaten willen gebruiken. Pluspunt Extra hulp om drugsvrij te blijven en de wetenschap dat je niet high wordt van opiaatgebruik. Minpunt Ontwenningsverschijnselen waar je niets aan kunt doen en in sommige gevallen het hunkeren naar drugs. Je kunt geen (synthetische) opiaten als pijnmedicatie nemen mocht dat nodig zijn. Gebruik van naltrexon Naltrexon is verkrijgbaar in tabletten van 50 mg die eenmaal daags oraal moeten worden ingenomen. Er kunnen ook twee doses van 25 mg elk worden ingenomen of zelfs drie doses per week (100 mg, 100 mg en 150 mg). Je moet absoluut opiaatvrij zijn voordat je met naltrexon begint omdat je anders last krijgt van acute ontwenningsverschijnselen. Als alternatief kan er een klein implantaat onder je huid worden geplaatst dat 3 maanden lang steeds een bepaalde hoeveelheid naltrexon aan je lichaam afgeeft (de duur kan variëren). Meer weten... Naltrexon wordt meestal gebruikt na detoxificatie om een terugval te voorkomen. Omdat opiaatantagonisten de opiaatreceptoren in de hersenen blokkeren, zijn deze niet toegankelijk voor andere (synthetische) opiaten. Hierdoor voel je geen enkel effect als je opiaten gebruikt. Maar omdat de receptoren niet worden geactiveerd, kun je nog wel naar drugs blijven verlangen. Dit heeft ertoe geleid dat mensen hun lichaam volgestopt hebben met opioïden om maar van hun hunkering naar drugs af te komen en/of om de naltrexonblokkering op te heffen, hetgeen overdosering of zelfs overlijden tot gevolg heeft gehad. Naltrexon is ook onder verdoving gebruikt om een snelle ontwenning van drugs te bereiken. Dit heeft tot een aantal ernstige bijwerkingen geleid, waaronder braken, diarree en delirium, en daarom wordt deze methode niet als veilig beschouwd. Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van naltrexon zijn: misselijkheid hoofdpijn duizeligheid vermoeidheid slapeloosheid angst sufheid. Bijwerkingen nemen vaak na verloop van tijd af. Het duurt altijd enige tijd om aan een nieuw geneesmiddel te wennen. Mijn Behandeling Mijn Keuze
21 21 Drugs uit de weg gaan Samen met psychosociale ondersteuning/ therapie zijn er een aantal opties die je kunnen helpen om drugs uit de weg te gaan. Naltrexon is een opiaatreceptorblokker die de effecten tegengaat van alle (synthetische) opiaten die je eventueel gebruikt, waardoor je minder kans loopt op een terugval. Zorg dat er geen druk ontstaat die het verlangen naar drugs aanwakkert: zoek je druggebruikende vrienden niet meer op, ga niet meer langs plekken waar je altijd drugs gebruikte, gooi alle gebruiksattributen weg. Probeer een lijst te maken van mensen en plekken die in het verleden aan je druggebruik verbonden waren. Bedenk dan hoe je ze uit de weg kunt gaan. Verwijder bijvoorbeeld de nummers van dealer(s) of druggebruikende vrienden uit je mobiele telefoon en verander je telefoonnummer om te voorkomen dat zij contact met jou opnemen. Dergelijke stappen zijn een goed begin. Behandelingskeuze: Terugvalpreventie met behulp van medicatie Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
22 22 Onderhoudsbehandeling Behandelingskeuze: Onderhoudsbehandeling Wat Zolang je het nodig hebt, onderdrukt opiaatmedicatie het verlangen naar drugs en beperken ze na elke dosis (afhankelijk van die dosis) de ontwenningsverschijnselen gedurende 24 uur (methadon) tot maximaal 3 dagen (buprenorfine). Wie Mensen die hun leven weer onder controle willen krijgen, gezonder willen worden en stappen willen nemen voor herstel en verbetering van hun levenskwaliteit op lange termijn. Pluspunt Een leven zonder verlangen naar drugs, dat meer draait om familie, werk en herstel, met hulp van medicatie die - afhankelijk van de gekozen behandeling - dagelijks of zelfs minder vaak wordt ingenomen. Medicatie kan eventueel mee naar huis genomen worden wanneer de situatie stabiel is. Minpunt Hangt af van de gekozen behandeling - zie hoofdstukken over de verschillende beschikbare geneesmiddelen. Sommige medicatie moet over een lange tijd dagelijks in het bijzijn van een apotheker of arts worden ingenomen. Sommige mensen vinden dit ongemakkelijk of vinden het geen prettig idee om een langdurige behandeling aan te gaan. Meer weten... Na elke dosis verdwijnen het verlangen naar drugs en de ontwenningsverschijnselen, waardoor je tijd krijgt om je leven weer op orde te brengen en het druggebruik zo veel mogelijk te beperken. Dit geeft je, als je daar klaar voor bent, een solide basis van waaruit je je op persoonlijke doelen kunt richten - waaronder bijvoorbeeld onthouding. Onderhoudsbehandeling wordt meestal verstrekt door de gezondheidsdiensten van je gemeente of zorgcentrum. Onderhoudsbehandeling is een langere termijnbehandeling en daarom is het van belang dat je een goede relatie opbouwt met je zorgverleners. Hoe het werkt De behandelingsopties die je tot je beschikking hebt, zijn afhankelijk van waar je woont (zie pagina 41), maar omvatten veelal methadon, buprenorfine en buprenorfine/ naloxon. Met de juiste dosering zorgen deze behandelingen voor hetzelfde effect op het lichaam als niet medicamenteus gebruikte opiaten. Daardoor denken de receptoren in de hersenen dat je net gebruikt hebt, en verminderen het verlangen naar drugs en de ontwenningsverschijnselen. Het verschil is dat je niet hetzelfde euforische gevoel krijgt als bij heroïne. Onderhoudsgeneesmiddelen werken bovendien langer, dus hoef je buprenorfine of buprenorfine/ naloxon maar eenmaal per dag of nog minder vaak Mijn Behandeling Mijn Keuze
23 23 in te nemen, waardoor niet alles meer om frequent druggebruik draait en je weer grip op je leven kunt krijgen. In sommige landen zijn ook heroïne, codeïne, R-methadon en morfine beschikbaar als geneesmiddelen tegen opiaatafhankelijkheid. Bijkomende voordelen van onderhoud Als je je laat behandelen en het intraveneuze gebruik stopt/vermindert, minimaliseer je een aantal veelvoorkomende gezondheidsrisico's en gevaren van druggebruik. Dit leidt tot: minder kans op overlijden in vergelijking met personen die geen behandeling ondergaan een veel kleiner risico op infecties zoals hiv en hepatitis C kleiner risico op andere injectieproblemen, zoals abcessen en dichtgeklapte aders. Let op: niet alle behandelingsopties zijn in elk land beschikbaar. Raadpleeg de tabel op pagina 41. Behandelingskeuze: Onderhoudsbehandeling Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
24 24 Buprenorfine Info over medicatie: Buprenorfine Buprenorfine is een langwerkende opioïde (synthetisch opiaat) dat sinds 1996 in Europa beschikbaar is voor de behandeling van opiaatafhankelijkheid. Gebruik van buprenorfine Buprenorfine is verkrijgbaar in tabletten van 0,4 mg, 2 mg en 8 mg en wordt onder de tong ingenomen. Therapeutische doses buprenorfine liggen meestal tussen de 12 en 16 mg, hoewel sommige mensen een hogere of lagere dosis nodig hebben. Meestal kan binnen enkele dagen een stabiele dosis buprenorfine bereikt worden. Wat zijn de plus- of minpunten? Buprenorfine is effectief en kan zonder problemen gedurende lange tijd gebruikt worden. Met de juiste dosis heb je geen last meer van ontwenningsverschijnselen en vermindert ook het verlangen naar opiaten. Het idee dat je zonder veel problemen kunt overstappen op een andere behandeling of dat je er helemaal mee kunt stoppen, is voor sommige mensen een aantrekkelijk idee. Het nadeel is dat sommigen het moeilijker vinden zich aan de behandeling te houden, omdat het relatief eenvoudig is om een dosis over te slaan. Hoewel iedereen met een dagelijkse dosis begint, vinden veel mensen het prettiger om een dubbele of driedubbele dosis om de twee of drie dagen in te nemen. Misschien kan je arts dit echter niet doen als je dagelijkse dosis te hoog is, omdat je dan de dagelijks toegestane maximumdosis zou overschrijden. Als je geen andere drugs gebruikt, is een overdosis buprenorfine onwaarschijnlijk vanwege de speciale chemische kenmerken van de stof. Net als bij methadon zijn er echter mensen overleden omdat ze buprenorfine en benzodiazepinen niet volgens de voorschriften hadden ingenomen, vooral als ze samen werden gebruikt (bijv. geïnjecteerd). Bewijs suggereert dat buprenorfine minder impact heeft op helder denken dan andere opioïden, maar het heldere gevoel kan voor sommige patiënten confronterend zijn. Als buprenorfine wordt geïnjecteerd, kun je er high van worden en daarom heeft het een zekere straatwaarde. Je kunt dus in de verleiding komen om het middel te misbruiken en/of het te verkopen. Het kan vijf tot tien minuten duren voordat de tablet, die nogal bitter is, onder de tong is gesmolten. Mythen de wereld uit helpen Hoewel er een kern van waarheid in mythen kan zitten, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en geruchten. Hier een paar veelgehoorde mythen over buprenorfine. "Je kunt het niet nemen als je een zware gebruiker bent". Bewijs toont aan dat het niet uitmaakt hoelang of hoeveel heroïne je hebt gebruikt. Je reactie op buprenorfine wordt hierdoor niet beïnvloed. Het is net zo effectief als andere behandelingen zoals methadon bij het in de hand houden van ontwenningsverschijnselen en het verlangen naar drugs, zolang de dosis goed afgesteld (therapeutisch) is. "Acute ontwenningsverschijnselen kunnen wekenlang duren". In het zeldzame geval dat er acute ontwenningsverschijnselen optreden, gebeurt dit meestal alleen omdat je de tabletten inneemt voordat je lichte tot Mijn Behandeling Mijn Keuze
25 25 matige ontwenningsverschijnselen hebt. In het geval dat die zich voordoen, duren ze een paar uur in plaats van dagen. Vaak gaat het al snel beter wanneer je de volgende dosis buprenorfine inneemt ervan uitgaand dat je niet opnieuw gebruikt. Je arts kan misschien een middel voorschrijven ter verlichting en om te voorkomen dat je in de tussentijd weer gaat gebruiken. Langer durende ontwenningsverschijnselen die steeds erger worden, duiden er op dat je niet genoeg buprenorfine hebt ingenomen en dat je contact met de behandelend arts moet opnemen. Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van buprenorfine zijn: zweten misselijkheid verstopping lichte sufheid pijnlijke spieren en gewrichten vocht vasthouden hoofdpijn slapeloosheid. Bijwerkingen nemen vaak na verloop van tijd af. Het duurt altijd enige tijd om aan een nieuw geneesmiddel te wennen. Terug naar behandeling? Als je eerder buprenorfine of buprenorfine/ naloxon hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dit dan met je arts. Het kan zijn dat je de vorige keer een te lage dosis kreeg of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is. Let op: niet alle behandelingsopties zijn in elk land beschikbaar. Raadpleeg de tabel op pagina 41. Info over medicatie: Buprenorfine Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie
Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen
Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze
Nadere informatieMorfine Feiten en fabels. Apotheek
00 Morfine Feiten en fabels Apotheek In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding
Nadere informatieNaltrexon HCl 50 PCH. Veel gestelde vragen en antwoorden. Nederland. Dit boekje wordt u aangeboden door: Teva Nederland, Postbus 552, 2003 RN Haarlem
Nederland Naltrexon HCl 50 PCH Dit boekje wordt u aangeboden door: Teva Nederland, Postbus 552, 2003 RN Haarlem Veel gestelde vragen en antwoorden LEES DEZE INFORMATIE OVER NALTREXON HCl 50 PCH U heeft
Nadere informatieFabels en feiten over morfine
Fabels en feiten over morfine Beter voor elkaar Fabels en feiten over morfine Inleiding In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieGebruik van morfine en andere opioïden
Gebruik van morfine en andere opioïden En veelvoorkomende vragen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers voorgeschreven
Nadere informatieHET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Nadere informatieMorfine. Fabels en feiten
Morfine Fabels en feiten In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding Waar in deze
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieOpioïden bij benigne pijn
Opioïden bij benigne pijn Anesthesie Locatie Hoorn/Enkhuizen Inleiding Uw behandelend arts zal uw pijn gaan bestrijden met opioïden. Dit zijn sterk werkende morfine-achtige pijnstillers. Deze informatie
Nadere informatieOncologie. Morfine: fabels en feiten
Oncologie Morfine: fabels en feiten 1 Wat is morfine? In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine wordt voorgeschreven om pijn te verlichten. Soms wordt morfine gebruikt bij benauwdheid. Morfine
Nadere informatieBIJSLUITER. OXAZEPAM 5 mg en 25 mg tablet
BIJSLUITER OXAZEPAM 5 mg en 25 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatiePijn bij kanker, behandeling met medicijnen
Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Inleiding Deze informatiefolder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben als gevolg van kanker. Ook voor familieleden kan het zinvol zijn om deze folder te
Nadere informatieBIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING
BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING TUSSEN MEDICIJNEN CONTROLE MEDICIJNEN DOOR DE OVERHEID BIJWERKINGEN MELDEN BIJSLUITER
Nadere informatieProd. oktober 2014, NL/TRIM/0001/14, Exp. oktober 2016. Triumeq. Starten met. Patiënteninformatie
Prod. oktober 2014, NL/TRIM/0001/14, Exp. oktober 2016 Starten met Triumeq Patiënteninformatie Vooraf U krijgt deze folder omdat u Triumeq gaat gebruiken om hiv te remmen. In deze folder vindt u de belangrijkste
Nadere informatiePijncentrum. Butrans pleister. Buprenorfine
Pijncentrum Butrans pleister Buprenorfine U heef het geneesmiddel Butrans (buprenorfine) voorgeschreven gekregen en heeft ook uitgelegd gekregen waarom u dit middel gaat gebruiken. Deze brochure is samengesteld
Nadere informatieBIJSLUITER. CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten
BIJSLUITER CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieNaam van degene die verantwoordelijk is voor het in de handel brengen Novartis Pharma B.V. Postbus 241 6800 LZ Arnhem Telefoon: 026-37 82 111
Orimeten Novartis Pharma B.V. Postbus 241 6800 LZ Arnhem Telefoon 026-37 82 111 U leest de bijsluitertekst van Orimeten. Leest u deze bijsluiter alstublieft zorgvuldig door voordat u Orimeten gebruikt,
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane
Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Drs. A.M. Karsch, anesthesioloog pijnspecialist UMC Utrecht Drs. G. Hesselmann, oncologieverpleegkundige, epidemioloog UMCU Wat is pijn? lichamelijk
Nadere informatieGabapentine Neurontin
Gabapentine Neurontin Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Gabapentine? 3 Wat is neuropatische pijn? 3 Hoe werkt Gabapentine? 4 In welke doseringen is Gabapentine te verkrijgen? 4 Wanneer
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieWAT IS ORENCIA (ABATACEPT)?
WAT IS ORENCIA (ABATACEPT)? Wat is ORENCIA? Wat is ORENCIA? 3 Waarom heb ik ORENCIA voorgeschreven gekregen? 4 Wat kan ik verwachten van de behandeling met ORENCIA? 4 Hoe werkt ORENCIA? 4 Hoe neem ik ORENCIA?
Nadere informatieMorfine. Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken
Morfine Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken Inhoudsopgave Morfine en andere sterke pijnstillers... 3 De functie van pijn... 3 De behandeling van pijn... 3 De juiste
Nadere informatieInformatie over de behandeling van Depressie met Seroquel XR
Informatie over de behandeling van Depressie met Seroquel XR 20127644 AZ Seroquel Depressie folder.indd 1 24-12-12 14:14 Copyright AstraZeneca BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN / VERZORGERS
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ABILIFY. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieBIJSLUITER. METHADON HCL 2 mg tablet
BIJSLUITER METHADON HCL 2 mg tablet Dit geneesmiddel is specifiek voor kinderen jonger dan 12 jaar ontwikkeld en daar is de tekst van de bijsluiter op aangepast. Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u
Nadere informatieGabapentine Neurontin
Gabapentine Neurontin Ziekenhuis Gelderse Vallei Wat is Gabapentine? Gabapentine is een medicijn dat invloed heeft op de informatieoverdracht via zenuwen in de hersenen. Het is op recept verkrijgbaar onder
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten/verzorgers
JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I
Nadere informatieBehandeling met galantamine
Uw arts heeft u galantamine voorgeschreven. In deze brochure staat informatie over de behandeling met galantamine en de begeleiding. Deze brochure vervangt niet de adviezen van uw behandelend arts of die
Nadere informatieStoppen met pijnstillers
NEUROLOGIE Stoppen met pijnstillers Ontwenning bij medicijnafhankelijke hoofdpijn In overleg met uw arts heeft u besloten om te stoppen met de medicijnen die mogelijk uw hoofdpijn veroorzaken of hebben
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Dextromethorphan Teva 1,5 mg/ml drank dextromethorphan hydrobromide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Dextromethorphan Teva 1,5 mg/ml drank dextromethorphan hydrobromide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
Nadere informatiePrednison bij huidziekten
Prednison bij huidziekten In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten of overweegt u het geneesmiddel prednison te gaan gebruiken. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. BRONCHOSEDAL Dextromethorphan HBr 1,5 mg/ml siroop. Dextromethorfanhydrobromide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER BRONCHOSEDAL Dextromethorphan HBr 1,5 mg/ml siroop Dextromethorfanhydrobromide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat
Nadere informatieARIPIPRAZOLE TEVA JOUW HANDLEIDING INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN / VERZORGERS. (door de arts af te geven aan elke patiënt/verzorger)
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ARIPIPRAZOLE TEVA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan
Nadere informatiePackage Leaflet
1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1 Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Etos Hooikoortstabletten Loratadine 10 mg, tabletten loratadine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken,
Nadere informatieAchtergronden. De verslaving. Controleverlies
Achtergronden We beschouwen verslaving vandaag als een ziekte. Door veranderingen in de hersenen zijn verslaafden niet goed in staat om hun innamegedrag onder controle te houden. Een verslaafde drinker
Nadere informatieAmitriptyline. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Amitriptyline Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Amitriptyline? 3 Wat is neuropathische pijn? 3 Hoe werkt Amitriptyline? 4 In welke doseringen is Amitriptyline te verkijgen? 4 Wanneer
Nadere informatieServicepunt van de Hiv Vereniging Nederland Tel. 020-689 2577 Bereikbaar van maandag t/m vrijdag, tussen 14.00 en 22.00 uur
Nuttige adressen: Servicepunt van de Hiv Vereniging Nederland Tel. 020-689 2577 Bereikbaar van maandag t/m vrijdag, tussen 14.00 en 22.00 uur Aids SOA infolijn Tel. 0900-204 2040 (10 eurocent per minuut)
Nadere informatieEmtricitabine/Tenofovirdisoproxil Krka 200 mg/245 mg filmomhulde tabletten (emtricitabine/tenofovirdisoproxil)
Om een maximaal voordeel te halen voor uw gezondheid uit de effecten van het geneesmiddel Emtricitabine/Tenofovirdisoproxil Krka 200 mg/245 mg filmomhulde tabletten, om voor een goed gebruik ervan te zorgen
Nadere informatieBIJSLUITER (27.10.2010)
BIJSLUITER (27.10.2010) 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS BISOLTUSSIN 2 mg/ml siroop volwassenen (Dextromethorfan hydrobromide) Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. TINALOX, Druppels voor oraal gebruik, oplossing. Tilidine hydrochloride / Naloxone hydrochloride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER TINALOX, Druppels voor oraal gebruik, oplossing Tilidine hydrochloride / Naloxone hydrochloride Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Bisoltussin 2 mg/ml siroop volwassenen Dextromethorfan hydrobromide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Bisoltussin 2 mg/ml siroop volwassenen Dextromethorfan hydrobromide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatieProd. Maart 2014, NL/DLG/0022/14, Exp. Maart Tivicay. Starten met. Patiënteninformatie
Prod. Maart 2014, NL/DLG/0022/14, Exp. Maart 2014 Starten met Tivicay Patiënteninformatie Vooraf U krijgt deze folder omdat u Tivicay en andere medicijnen gaat gebruiken om hiv te remmen. In deze folder
Nadere informatieBIJSLUITER. MORFINE HCL10 mg en 20 mg zetpil
BIJSLUITER MORFINE HCL10 mg en 20 mg zetpil Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Nootropil 1200, 1200 mg filmomhulde tabletten. Piracetam
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Piracetam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. Bewaar deze bijsluiter. Misschien
Nadere informatiePrednison, prednisolon (corticosteroïden)
Prednison, prednisolon (corticosteroïden) Uw behandelend arts heeft u prednison voorgeschreven. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan
Nadere informatiedagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur
dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur Inhoud Zoledroninezuur 3 Voorbereiding 3 Rijvaardigheid en gebruik van machines 3 Gebruik bij ouderen 4 Uitzonderingen bij gebruik 4 Combinatie met andere
Nadere informatieStoppen met zelfbeschadiging?
Stoppen met zelfbeschadiging? Hoe weet ik of ik eraan toe ben te stoppen? Besluiten om te stoppen met zelfbeschadiging is een persoonlijke beslissing. Niemand kan dit voor je beslissen. Stoppen omdat je
Nadere informatieETHYMAL 250 mg / 4 ml, siroop Ethosuximide
Version 2014_02 Page 1 of 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER ETHYMAL 250 mg / 4 ml, siroop Ethosuximide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatieAan de slag met de Werk Ster!
Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt
Nadere informatieLORATADINE HOOIKOORTSTABLETTEN APOTEX 10 mg Module RVG Version 2017_12 Page 1 of 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
Version 2017_12 Page 1 of 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Loratadine Apotex hooikoortstabletten 10 mg, tabletten Loratadine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatieTramadol HCl ratiopharm 50 mg, capsules
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Tramadol HCl ratiopharm 50 mg, PATIENTENBIJSLUITER Lees deze bijsluiter steeds vóór het gebruik van dit geneesmiddel. Ook indien u reeds eerder Tramadol HCl ratiopharm
Nadere informatieRVG / Version 2017_06 Page 1 of 5. ETHYMAL 125 mg, capsules, zacht ETHYMAL 250 mg, capsules, zacht Ethosuximide
Version 2017_06 Page 1 of 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER ETHYMAL 125 mg, capsules, zacht ETHYMAL 250 mg, capsules, zacht Ethosuximide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel
Nadere informatieB. BIJSLUITER OSTEOMONO. 400 mg filmomhulde tablet
B. BIJSLUITER OSTEOMONO 400 mg filmomhulde tablet Version:W.Somer.-15-5-2012 Page: 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. OSTEOMONO 400 mg filmomhulde tabletten glucosamine Lees de hele bijsluiter
Nadere informatieCRIZOTINIB (XALKORI )
CRIZOTINIB (XALKORI ) KANKERCENTRUM Onco_thor_019 INHOUDSOPGAVE 01 Wat doet dit geneesmiddel? 3 02 Inname 3 03 Pletten / breken 3 04 Combinatie met andere geneesmiddelen 4 05 Bijzondere voorzorgsmaatregelen
Nadere informatieEducatieve PrEP-brochure voor risicopersonen
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Emtricitabine/ Tenofovirdisoproxil Mylan 200 mg/245 mg filmomhulde tabletten.
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Naltrexon HCl aop 50 mg filmomhulde tabletten (Naltrexonhydrochloride)
BIJSLUITER 1 Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Naltrexon HCl aop 50 mg filmomhulde tabletten (Naltrexonhydrochloride) Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want
Nadere informatieMorfine-zetpillen Werking en toepassingen Wat doet dit medicijn en waarbij wordt het gebruikt? Bijwerkingen Op welke bijwerkingen moet ik letten?
Werking en toepassingen Wat doet dit medicijn en waarbij wordt het gebruikt? De werkzame stof in Morfine-zetpillen FNA is morfine. Morfine is de belangrijkste vertegenwoordiger van de groep geneesmiddelen
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatiePrednison. bij kinderen en jongeren met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Prednison bij kinderen en jongeren met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Waarom deze folder? Je dokter heeft met je gesproken over het gebruik van prednison. In deze folder lees je de belangrijkste
Nadere informatieTips voor Ouders van niet-drinkende pubers
Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. RHINI-SAN 2 mg/20 mg tabletten. Difenylpyralinehydrochloride Fenylefrinehydrochloride
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS RHINI-SAN 2 mg/20 mg tabletten Difenylpyralinehydrochloride Fenylefrinehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieInformatie voor patiënt, ouders en/of verzorgers van de patiënt
Informatie voor patiënt, ouders en/of verzorgers van de patiënt Versie 5, mei 2019 Let op bij gebruik van fingolimod. Fingolimod is het werkzaam bestanddeel in het medicijn. Uw medicijn kan ook een andere
Nadere informatieLORATADINE HOOIKOORTSTABLETTEN APOTEX 10 mg Module RVG Version Page 1 of 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
Version 2016-04 Page 1 of 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER loratadine Apotex hooikoortstabletten 10 mg, tabletten Loratadine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatiespeciaal onderwijs lesbrief drugs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL
speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET DRUGS 3 SOORTEN DRUGS 3 WAT DOEN DRUGS? 4 VERSLAAFD AAN DRUGS
Nadere informatiePrednison, Prednisolon. corticosteroïden
Prednison, Prednisolon corticosteroïden Inhoudsopgave Werking 3 Gebruik 3 Bijverschijnselen 4 Aanvullende informatie 5 Methylprednison injecties 6 Vaccinaties 6 Sint Maartenskliniek 7 Colofon 8 2 U heeft
Nadere informatieMedicijnen na een TIA
Medicijnen na een TIA Albert Schweitzer ziekenhuis september 2013 pavo 1072 Inleiding In deze folder leest u meer over medicijnen die vaak worden voorgeschreven na een TIA. Een TIA is een kortdurende beroerte
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Paracetamol Mylan 500 mg tabletten Paracetamol
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Paracetamol Mylan 500 mg tabletten Paracetamol Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieInformatie voor de patiënt
J-C 2001 Ned. Informatie voor de patiënt Het is belangrijk dat u eerst deze gebruiksaanwijzing leest, ook als u Dipidolor al eerder toegediend heeft gekregen. Er kan nieuwe belangrijke informatie in staan.
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol Paaz/Tepsi T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André
Nadere informatieBijlage III. Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter
Bijlage III Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter NB: Deze Samenvatting van de productkenmerken, Etikettering
Nadere informatieCODEINOFORM QUALIPHAR, 10 mg / 15 ml, siroop Codeïne
CODEINOFORM QUALIPHAR, 10 mg / 15 ml, siroop Codeïne Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig. - Heeft u nog
Nadere informatieINALPIN, 9,48 mg/15 ml; 94,8 mg/15 ml, siroop Codeïnefosfaat hemihydraat - Guaifenesine
INALPIN, 9,48 mg/15 ml; 94,8 mg/15 ml, siroop Codeïnefosfaat hemihydraat - Guaifenesine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen, want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieTrastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Nadere informatieKennisquiz 1 Alcohol
Kennisquiz 1 Alcohol Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van alcoholgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieBIJSLUITER. MORFINE HCL 2 mg en 5 mg zetpil
BIJSLUITER MORFINE HCL 2 mg en 5 mg zetpil Dit geneesmiddel is specifiek voor kinderen jonger dan 12 jaar ontwikkeld en daar is de tekst van de bijsluiter op aangepast. Lees de hele bijsluiter goed voordat
Nadere informatieEducatieve PrEP-brochure voor risicopersonen
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Emtricitabin/ Tenofovir Disoproxil Sandoz. Het verplicht plan voor risicobeperking
Nadere informatieLoratadine 10 PCH, tabletten Loratadine
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Loratadine 10 PCH, Loratadine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatielyondellbasell.com Versla de Verslaving
Versla de Verslaving Versla de Verslaving Verslaving, in welke vorm dan ook, is een wereldwijd begrip. De consequenties ervan kunnen variëren van chronische ziekten tot ontslag en van financiële ondergang
Nadere informatieBijsluiter: Informatie voor de gebruik(st)er. BRONCHOSEDAL Dextromethorphan HBr 1,5 mg/ml siroop. Dextromethorfanhydrobromide
Bijsluiter: Informatie voor de gebruik(st)er BRONCHOSEDAL Dextromethorphan HBr 1,5 mg/ml siroop Dextromethorfanhydrobromide Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieInstructies voor het gebruik van Enbrel (etanercept)
Instructies voor het gebruik van Enbrel (etanercept) Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Voor wie is deze therapie geschikt?... 1 3 Voor het starten met de behandeling... 1 4 Starten met Enbrel... 2 5 Toediening...
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. SEDISTRESS Omhulde tabletten. Droog extract van Passiflora incarnata L. (passiebloem)
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS SEDISTRESS Omhulde tabletten Droog extract van Passiflora incarnata L. (passiebloem) Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie. Dit geneesmiddel
Nadere informatieGlucofleks 595 mg, filmomhulde tabletten glucosaminesulfaat kaliumchloride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Glucofleks 595 mg, filmomhulde tabletten glucosaminesulfaat kaliumchloride Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor
Nadere informatieINFORMATIE VOOR DE PATIENT L E S C O L ALGEMENE KENMERKEN VAN LESCOL. Naam van het geneesmiddel Lescol 20 mg Lescol 40 mg
Lees de bijsluiter regelmatig vóór gebruik, ook als u Lescol al enige tijd gebruikt. De informatie kan namelijk sinds de vorige verpakking gewijzigd zijn. INFORMATIE VOOR DE PATIENT L E S C O L ALGEMENE
Nadere informatiePRAKTISCH THERAPIETROUW
PRAKTISCH THERAPIETROUW l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Met therapietrouw bedoelen we: het op de goede manier opvolgen van
Nadere informatieBehandeling met rivastagmine capsules
Behandeling met rivastagmine capsules Behandeling bij dementie De geriater heeft bij u een vorm van dementie vastgesteld. Voor deze hersenziekte kan de dokter u medicijnen voorschrijven. In uw geval is
Nadere informatieMAPROTILINE HCl 25-50 - 75 PCH tabletten. MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 29 februari 2008 1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Pharmachemie B.V. Swensweg 5 Postbus 552 2003 RN Haarlem INFORMATIE VOOR DE PATIËNT SAMENSTELLING Per tablet: respectievelijk 25 mg, 50 mg en 75 mg maprotilinehydrochloride.
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieB. BIJSLUITER ROTER GLUCOSAMINE. 400 mg filmomhulde tablet.
B. BIJSLUITER ROTER GLUCOSAMINE 400 mg filmomhulde tablet. Version:W.S.-12-11-2013 Page: 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. ROTER GLUCOSAMINE 400 mg filmomhulde tablet glucosamine Lees de hele
Nadere informatie! BELANGRIJKE INFORMATIE
! BELANGRIJKE INFORMATIE Belangrijke informatie over emtricitabine/tenofovirdisoproxil 200 mg/245mg filmomhulde tabletten als PrEP om het risico op het krijgen van een infectie met het humaan immunodeficiëntievirus
Nadere informatieGlucophage 500 bijsluiter 21-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6
Glucophage 500 bijsluiter 21-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6 Glucophage 500, omhulde tabletten 500 mg Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter,
Nadere informatieFabels en feiten over morfine
Patiënteninformatie Fabels en feiten over morfine Bestelnummer: 2305 Versie: augustus 2017 www.ziekenhuisamstelland.nl Uw arts gaat u behandelen met morfine om uw pijn onder controle te krijgen. Het gebruik
Nadere informatieTOULARYNX CODEINE, 11,49 mg/15 ml, siroop Codeïne fosfaat hemihydraat
TOULARYNX CODEINE, 11,49 mg/15 ml, siroop Codeïne fosfaat hemihydraat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Nadere informatieBehandeling met galantamine
Behandeling met galantamine Behandeling bij dementie De geriater heeft bij u een vorm van dementie vastgesteld. Voor deze hersenziekte kan de arts u medicatie voorschrijven. In uw geval is dit galantamine
Nadere informatieCasus bibliotheek. Casus 12 Onder de tong
U werkt als huisarts in de planbare zorg van een instelling waar verslaafde patiënten zitten. Dit kan een bajes zijn, maar net zo goed een forenische kliniek, een TBS kliniek of een instelling voor verslavingszorg
Nadere informatiePRAKTISCHE PATIËNTENINFORMATIE
PRAKTISCHE PATIËNTENINFORMATIE STARTEN MET ISENTRESS Samen met uw arts heeft u besloten ISENTRESS (raltegravir, MSD) als één van de HIVgeneesmiddelen te gaan gebruiken voor de behandeling van HIV. In
Nadere informatieStarten met Otezla, Psoriasis & artritis psoriatica. doet. zo doet u dat. Hoofdhuidpsoriasis. Vermoeidheid. Kwaliteit van leven.
Psoriasis & artritis psoriatica Starten met Otezla, Vermoeidheid Kwaliteit van leven Worstenvingers en -tenen (dactylitis) Peesontsteking (enthesitis) zo doet u dat doet Hoofdhuidpsoriasis Jeuk Plaques
Nadere informatie