NEMO Workshop. Acknowledgements:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "NEMO Workshop. Acknowledgements:"

Transcriptie

1 NEMO Workshop De NEMO workshop Over wetenschap gesproken. Denkbeelden van kinderen en ouders over verschijnselen in de natuur. is ontwikkeld door Science Learning Center NEMO in het kader van het project FEAST. De workshop betsaat uit vijf onderdelen: 1) een introduche voor ouders, 2) een science quiz, 3) experimenten 4) een science demonstrahe en 5) experimenten voor thuis. Acknowledgements: De introduche voor ouders (deel 1) komt voort uit het project TalentenKracht, waarbinnen Ontwikkelingspsychologie van de Universiteit van Amsterdam (Maartje Raijmakers) en het Science Learning Center NEMO (Rooske Franse) samen werken. De science quiz (deel 2) en de experimenten (deel 3) zijn gebaseerd op het arhkel van Yue Yin, Miki K. Tomita and Richard J. Shavelson of the university of Stanford. Diagnosing and dealing with student misconcephons: floahng and sinking. Science scope, Apil/May 2008.

2 Introduc)e 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENTEREN 4. REFLECTEREN Science quiz Doel: intuiheve kennis aanspreken Ouder en kind: o doen beiden mee aan de quiz Demonstra)e Experiment voor thuis

3 Science quiz 10 vragen over drijven en zinken drijven zinken

4 Vraag 1

5 Vraag 1?

6 Vraag 2

7 Vraag 2?

8 Vraag 3

9 Vraag 3?

10 Vraag 4

11 Vraag 4?

12 Vraag 5

13 Vraag 5?

14 Vraag 6

15 Vraag 6?

16 Vraag 7

17 10 cm 10 cm 1 kg 1 kg massief lucht Vraag 7?

18 Vraag 8

19 kiezel Vraag 8?

20 Vraag 9

21 Vraag 9?

22 Vraag 10

23 water

24 water zonnebloemolie

25 Vraag 10 zwee^? zwee^

26 OPZET WORKSHOP Introduc)on 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENT EREN 4. REFLECTEREN Demonstra)e Experiment voor yhuis

27 OPZET WORKSHOP Introduc)on 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENT EREN 4. REFLECTEREN Demonstra)e Experiment voor yhuis Ik denk dat omdat Doel: kind maakt eigen kennis expliciet ouder krijgt inzicht in wat het kind denkt De ouder: o stelt vragen, legt niet uit o maakt het kind opmerkzaam op tegenstrijdigheden

28 OPZET WORKSHOP Introduc)e 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENTEREN 4. REFLECTEREN Kies 3 proefjes die je graag wilt doen! Demonstra)e Experiment voor thuis

29 OPZET WORKSHOP Introduc)e 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENTEREN 4. REFLECTEREN Demonstra)e Doel: Nieuwe informahe verwerven De ouder: o stelt vragen zoals wat zou er gebeuren als o maakt het kind aeent op wat er te zien is o vat samen wat jullie hebben waar genomen Experiment voor thuis

30 OPZET WORKSHOP Introduc)e 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENTEREN 4. REFLECTEREN Demonstra)e Experiment voor thuis Het meest verrassende dat ik geleerd heb vandaag is dat... Doel: thuis verder experimenteren De ouders: o vat dit samen

31 OPZET WORKSHOP Introduc)e 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENT EREN 4. REFLECTEREN Demonstra)e Experiment voor thuis Doel: o uitleg over het fenomeen drijven en zinken o gelegenheid voor het stellen van vragen Ouder en kind: o Nemen beiden deel aan de demonstrahe

32 Archimedes Hoe kan het dat soms een klein ding en een groot ding drijft? Hoe kan het dat soms een licht ding en een zwaar ding drijft?

33 DEMONSTRATIE De wet van Archimedes Hoe kan het dat zware dingen zoals een zeecontainer kunnen drijven? Doel: o uitleg over het fenomeen drijven en zinken o gelegenheid voor het stellen van vragen Ouder en kind: o Nemen beiden deel aan de demonstrahe

34 OPZET WORKSHOP Introduc)e 1. VOORSPELLEN 2. VERKLAREN 3. EXPERIMENT EREN 4. REFLECTEREN Demonstra)e Experiment voor thuis Doel: o shmuleren dat ouder en kind thuis samen Verder experimenteren

35 EXPERIMENTEN VOOR THUIS Maak zelf een overflow box

36 EXPERIMENTEN VOOR THUIS Kun je nu je het principe van de overflow box begrijpt nog beter begrijpen wat er in de 10 experimenten gebeurt? Probeer een nieuwe experiment! Vul de overflow box met olie in plaats van water. Voorspel eerst wat de voorwerpen van experiment 1 tot en met 10 gaan doen, als je ze in olie doet in plaats van water. En probeer het daarna uit!? Kan jij een vloeistof bedenken waarin de waterballon uit experiment 10 kan drijven? Hou steeds de 4 stappen aan: voorspellen verklaren - experimenteren - reflecteren Deze aanpak kun je ook gebruiken als je andere fenomenen gaat onderzoeken, zoals schaduwgrooee.

FEAST. Europees project 5 science centers ontwikkelen workshops voor ouders

FEAST. Europees project 5 science centers ontwikkelen workshops voor ouders FEAST Doel NEMO Europees project 5 science centers ontwikkelen workshops voor ouders - ouders interesseren voor wetenschap en techniek - ouders handva7en bieden voor faciliteren science leren kind Workshop:

Nadere informatie

Drijven en Zinken. Naam: Leeftijd: Datum:

Drijven en Zinken. Naam: Leeftijd: Datum: Drijven en Zinken Naam: Leeftijd: Datum: VOORSPELLEN Vraag 1 VERKLAREN (hypothese) Ik denk dat het rechter blok gaat drijven/ zinken omdat EXPERIMENTEREN Dit zijn de materialen die we gebruikt hebben:

Nadere informatie

Kinderen denken na over de aarde en het heelal. Over baby s in de buik en over dinosauriërs.

Kinderen denken na over de aarde en het heelal. Over baby s in de buik en over dinosauriërs. SCIENCE LEREN Kinderen denken na over de aarde en het heelal. Over baby s in de buik en over dinosauriërs. Ze stellen vragen zoals: Waarom is de lucht blauw? Waarom is de zee zout? Hoe werkt een auto?

Nadere informatie

Weeg je overal hetzelfde?

Weeg je overal hetzelfde? Uitdager van de maand Weeg je overal hetzelfde? Natuur & Techniek, groep 6,7,8 Algemeen Titel Weeg je overal hetzelfde? Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in het verschil

Nadere informatie

Begeleid onderzoekend leren. Onderzoekend Leren Denken en Doen. CogniJef psychologisch perspecjef. Kennisontwikkeling. Kennisontwikkeling 5/22/13

Begeleid onderzoekend leren. Onderzoekend Leren Denken en Doen. CogniJef psychologisch perspecjef. Kennisontwikkeling. Kennisontwikkeling 5/22/13 Begeleid onderzoekend leren Onderzoekend Leren Denken en Doen Maartje Raijmakers, Tessa van Schijndel Psychologie, Uva Meie van Laar, Rooske Franse Science center NEMO Onderzoekend Leren: Denken en doen

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Proefjes. Naam. groep 7-8. School. Klas. Versie A

Werkbladen In de klas. Proefjes. Naam. groep 7-8. School. Klas. Versie A Proefjes groep 7-8 Naam School Werkbladen In de klas Versie A Klas Onderzoek in de klas Wetenschappelijk onderzoek wordt vaak in een laboratorium gedaan. Maar sommige onderzoeken kun je ook thuis of in

Nadere informatie

Jonge kinderen sprankelen in Naturalis

Jonge kinderen sprankelen in Naturalis Programmaboekje TalentenKracht Publieksdag Jonge kinderen sprankelen in Naturalis zondag 6 november 2011 Welkom! Hartelijk welkom op deze speciale dag in Naturalis! Je maakt vandaag kennis met de leukste

Nadere informatie

Beschrijving van de materialen van de NEMO-Workshop Drijven en Zinken

Beschrijving van de materialen van de NEMO-Workshop Drijven en Zinken Beschrijving van de materialen van de NEMO-Workshop Drijven en Zinken Hieronder vind je een beschrijving van de materialen die nodig zijn voor: De 10 experimenten die de ouder-kind teams zelf doen Het

Nadere informatie

Proefjes. Jouw werkbladen in de klas. In de klas. versie A. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Proefjes. Jouw werkbladen in de klas. In de klas. versie A. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Proefjes Jouw werkbladen in de klas In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! versie A Onderzoek in de klas Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Onderzoek

Nadere informatie

Sheets inleiding ontwerpen

Sheets inleiding ontwerpen Sheets inleiding ontwerpen Boten bouwen Periode 4 themaklas Doel van het project Bedenk een ontwerp voor een boot Verkoop dit ontwerp aan de baas (ik) Bouw je eigen ontwerp De winnaars winnen een bouwpakket

Nadere informatie

Kinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis

Kinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis Programmaboekje TalentenKracht Publieksdag 2012 Kinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis Zondag 21 oktober 2012 Hartelijk welkom op deze speciale dag in Naturalis.

Nadere informatie

Op onderzoek! Contextgebied Transport Drijven en zinken

Op onderzoek! Contextgebied Transport Drijven en zinken Thema : naar het zwembad, spelen met water Uitgetest in de derde kleuterklas Probleem Welke voorwerpen drijven op het water? Concrete doelen Ervaren, ontdekken, voorspellen en noteren welke voorwerpen

Nadere informatie

Materiaal (per groep):

Materiaal (per groep): 9-11 jaar Benaming van de activiteit: Wetenschappelijke inhoud: Natuurkunde Beoogde concepten: Dichtheid van vaste stoffen en vloeistoffen Beoogde leeftijdsgroep: 9-11 jaar Duur van de activiteit: 3 uur

Nadere informatie

Wetenschap en techniek talent 2015

Wetenschap en techniek talent 2015 Wetenschap en techniek talent 2015 Een onderzoekende houding bij kinderen. Hoe krijg je dit voor elkaar? faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen ontwikkelingspsychologie Even voorstellen Sabine

Nadere informatie

Tegenwoordig komen er steeds meer families

Tegenwoordig komen er steeds meer families De jonge wetenschapper Begeleiding bij het onderzoekend spel van jonge kinderen Stimuleer onderzoekend spelen! Voor jonge kinderen is begeleiding tijdens het onderzoekend spel onmisbaar. Dit artikel beschrijft

Nadere informatie

Zelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs

Zelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs Zelf aan de slag Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs kennismaking met Wetenschap & Techniek. Inleiding In deze lesbrief staan suggesties voor een

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Technium. Naam. onderbouw VO School. Klas

Werkbladen In NEMO. Technium. Naam. onderbouw VO School. Klas Werkbladen In NEMO Technium Naam onderbouw VO School Klas Ontwerpen Grote kans dat jij vandaag je tandenborstel, fiets en jas gebruikt hebt. Al deze spullen zijn ontworpen. Het zijn oplossingen voor problemen

Nadere informatie

De ijzer en zwavelreactie

De ijzer en zwavelreactie De ijzer en zwavelreactie Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aantonen dat we ijzersulfide (FeS) anders is dan ijzer (Fe) en zwavel (S). Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment Stofeigenschappen:

Nadere informatie

Reis door de Geest. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Reis door de Geest. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Reis door de Geest Leerkrachtenhandleiding Lesmateriaal groep 7-8 Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod

Nadere informatie

Zomervakantie activiteiten kalender Week 1: Element bruin & oranje/hout

Zomervakantie activiteiten kalender Week 1: Element bruin & oranje/hout Week 1: Element bruin & oranje/hout 24-7 maandag 25-7 dinsdag 26-7 woensdag 27-7 donderdag 28-7 vrijdag Wij starten de zomervakantie met een creatieve activiteit met ijslollystokjes Kennen jullie de oud

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas

Werkbladen In de klas. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas Werkbladen In de klas Energie Naam onderbouw havo/vwo School Klas Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene stroom en duurzaamheid. Je hoort er vast wel eens iets over. Maar wat betekent

Nadere informatie

Energie. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO

Energie. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Energie Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod

Nadere informatie

DOWN TO EARTH LOGBOEK

DOWN TO EARTH LOGBOEK 1 DOWN TO EARTH LOGBOEK DOWN TO EARTH 2 OPDRACHT 1: plak hier de vier afbeeldingen die je verzameld hebt. Welke overeenkomsten zie je? Schrijf deze op. OPDRACHT 2: 3 vul het schema aan met 6 foto s. Bekijk

Nadere informatie

Voorspellen, tekst lezen, verwijzingen in de tekst begrijpen

Voorspellen, tekst lezen, verwijzingen in de tekst begrijpen Voorspellen, tekst lezen, verwijzingen in de tekst begrijpen 1. Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. Let op de titel, de kopjes en de plaatjes. 2. Lees de uitleg. In een tekst staan vaak

Nadere informatie

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar Jantien Smit: j.smit@saxion.nl Meie van Laar: vanlaar@e-nemo.nl Anna

Nadere informatie

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas

Werkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas Werkbladen in NEMO Leven in het heelal Naam Onderbouw havo-vwo School Klas Leven in het heelal Heb je weleens naar de hemel gekeken en je afgevraagd hoe groot het heelal is? Of er ergens anders ook leven

Nadere informatie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Fenomena. Naam. groep 7-8 School. Klas

Werkbladen In NEMO. Fenomena. Naam. groep 7-8 School. Klas Werkbladen In NEMO Fenomena Naam groep 7-8 School Klas Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele eerste verdieping staat in het teken van wetenschap. De werkbladen zijn opgedeeld in twee delen: Deel A, Wetenschap

Nadere informatie

Wet van Archimedes. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Wet van Archimedes. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur P.J. Dreef Laatst gewijzigd Licentie Webadres 08 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/89831 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom? Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt

Nadere informatie

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen:

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen: Hiernaast zie je een ouderwets duikerspak. Om ervoor te zorgen dat de duiker niet gaat drijven, heeft hij een loden gewicht op zijn borst vastgeknoopt. De slang is voor de luchttoevoer. Op de wal stond

Nadere informatie

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2 6. Waterproef Tijdens deze activiteit: Doen de kinderen proefjes met water, kleurstof en olie, waarbij zij vooraf voorspellen wat zij denken dat er zal gebeuren, dit vervolgens uitproberen en een verklaring

Nadere informatie

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie Jouw werkbladen In de klas Naam: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Tijdreis Wetenschap. Naam. School. groep 7-8. Klas

Werkbladen In de klas. Tijdreis Wetenschap. Naam. School. groep 7-8. Klas Werkbladen In de klas Tijdreis Wetenschap Naam groep 7-8 School Klas Wetenschap in alle tijden Vandaag de dag kunnen we heel veel vragen beantwoorden over de wereld om ons heen. Waarom valt een appel naar

Nadere informatie

programma Bloedsomloop binnenstebuiten Denkbeelden van kinderen over hun eigen lijf Denkbeelden van kinderen Opdracht: bloedsomloop

programma Bloedsomloop binnenstebuiten Denkbeelden van kinderen over hun eigen lijf Denkbeelden van kinderen Opdracht: bloedsomloop Bloedsomloop binnenstebuiten Denkbeelden van kinderen over hun eigen lijf NiBi-conferentie In levende lijve 21 november 2016 Frank van Herwaarden Verwachtingen en voorstellen Conceptontwikkeling Tekenen

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst Voorspellen Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. Let op de titel, de kopjes en het plaatje. Tekst lezen en vragen stellen over de tekst 1. Lees de uitleg. Tijdens het lezen van een tekst,

Nadere informatie

Leeftijd: alle-leeftijden Thema: Jezus, Kliederkerk Tijdsduur: 0-20 min. Ontdek-activiteit: Verschillende proefjes.

Leeftijd: alle-leeftijden Thema: Jezus, Kliederkerk Tijdsduur: 0-20 min. Ontdek-activiteit: Verschillende proefjes. Storm in een fles Leeftijd: alle-leeftijden Thema: Jezus, Kliederkerk Tijdsduur: 0-20 min. Ontdek-activiteit: Verschillende proefjes. Bijbeltekst "Jezus zei streng tegen de wind en het water: Houd op!

Nadere informatie

Zeker weten?! Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-2 havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Zeker weten?! Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-2 havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Docentenhandleiding Lesmateriaal 1-2 havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod,

Nadere informatie

titel/kopje/plaatje Ik denk aan: Dit weet ik er al over:

titel/kopje/plaatje Ik denk aan: Dit weet ik er al over: Lees de uitleg. Voorspellen en tekst lezen Voor je een tekst gaat lezen, voorspel je waarover hij gaat. Kijk eerst goed hoe de tekst eruitziet. Want je kunt aan de buitenkant van de tekst soms al zien

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie?

1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie? Vulkaan onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Oppervlaktespanning is een maat van de kracht

Nadere informatie

Lessenserie De hellingbaan

Lessenserie De hellingbaan - Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De

Nadere informatie

Lesmateriaal Drijven en Zinken

Lesmateriaal Drijven en Zinken Lesmateriaal Drijven en Zinken Welke voorkennis hebben de leerlingen nodig? Deze les maakt deel uit van een lessenserie over drijven en zinken. Voor deze eerste les van de lessenserie is geen voorkennis

Nadere informatie

De kracht van Archimedes

De kracht van Archimedes 1 Studie dag en KVCV De kracht van Archimedes DEEL 1 Korte omschrijving van het lesonderwerp Door een paar originele experimenten, de kracht van Archimedes ontdekken en de gegevens waarnemen die de grootte

Nadere informatie

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld

Nadere informatie

Tekst lezen en een tekstschema invullen

Tekst lezen en een tekstschema invullen Tekst lezen en een tekstschema invullen Je gaat straks bij opdracht 2 de tekst samenvatten. In een samenvatting vertel je in het kort waar de tekst over gaat. 1. Lees eerst de tekst en onderstreep de woorden

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R HOE KUN JE HET WEER VOORSPELLEN? Jullie gaan een weerstation ontwerpen waarmee jullie de bezoekers het weer kunnen laten meten en voorspellen. Het weerstation bestaat uit drie weerinstrumenten: een thermometer,

Nadere informatie

Werkblad: Vind me dan

Werkblad: Vind me dan Werkblad: Vind me dan Stap 1 Stap 2 Wat is het probleem? Vraag het de natuur! Hoe lost de natuur dit probleem op? Hoe zorgen planten en dieren ervoor dat ze niet opvallen? Kennen jullie voorbeelden? Schrijf

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Kracht

Samenvatting Natuurkunde Kracht Samenvatting Natuurkunde Kracht Samenvatting door een scholier 1634 woorden 16 oktober 2003 5,7 135 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Samenvatting Practicum 48 Kracht: Heeft een grootte en een richting.

Nadere informatie

Reis naar andere hemellichamen

Reis naar andere hemellichamen Reis naar andere hemellichamen GROEP 1-2 04 55 minuten De leerling: zonnestelsel verschillend zijn ringen heeft voorwerp drijft of zinkt met stukje ijzer dichtbindstrip Zorg voor de activiteit Zijn alle

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas

Werkbladen In NEMO. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas Werkbladen In NEMO Energie Naam onderbouw havo/vwo School Klas Energie Energie is overal. Denk aan de zon, aan beweging (bijvoorbeeld de wind en waterstromingen), en aan brandstoffen. Om de energie te

Nadere informatie

Les 2 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar

Les 2 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Les 2 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen leren wat een faculteit is Leerlingen leren meer over de faculteiten op de Radboud Universiteit Leerlingen leren om een

Nadere informatie

Sterke staaltjes. Proef 1. 4. Laat het kleine flesje voorzichtig in de grote pot vol koud water zakken.

Sterke staaltjes. Proef 1. 4. Laat het kleine flesje voorzichtig in de grote pot vol koud water zakken. Proef 1 1. Vul de glazen pot met koud water tot aan de vullijn. 2. Vul het kleine flesje met warm water. 3. Doe de inkt bij in het kleine flesje. 4. Laat het kleine flesje voorzichtig in de grote pot vol

Nadere informatie

Een onderzoekende houding bij leerlingen. Hoe krijg je dit voor elkaar?

Een onderzoekende houding bij leerlingen. Hoe krijg je dit voor elkaar? Een onderzoekende houding bij leerlingen Hoe krijg je dit voor elkaar? Bouwbijeenkomst Datum: 30 oktober 2013 Henderien Steenbeek - h.w.steenbeek@rug.nl, h.w.steenbeek@pl.hanze.nl Sabine van Vondel s.van.vondel@rug.nl

Nadere informatie

Tekst lezen en moeilijke woorden

Tekst lezen en moeilijke woorden Tekst lezen en moeilijke woorden 1. Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. 2. Lees de uitleg. In een tekst staan soms woorden die je nog niet kent. Maar niet elk woord is belangrijk om de

Nadere informatie

Iedereen is een wetenschapper. 22 februari 2017

Iedereen is een wetenschapper. 22 februari 2017 Iedereen is een wetenschapper 22 februari 2017 Ben je tussen 3 en 12 jaar en Wil jij wel eens op ontdekking gaan in het heelal? Wil jij je oud speelgoed uit elkaar halen om er iets anders van te maken?

Nadere informatie

KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS

KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS INLEIDING De kijkwijzer biedt de mogelijkheid om op gestructureerde wijze te reflecteren op een activiteit met kinderen. Hiermee kun je inzicht

Nadere informatie

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas.

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas. NAO proefjes Antwoorden werkbladen en extra informatie 1. Munten in borrelglaasje munten Het glas is eigenlijk te vol met, maar het stroomt niet over. Het in het glas staat bol, het komt er boven uit.

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R WAT IS EEN HYDRAULISCH SYSTEEM? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met een hydraulisch systeem. Met de exhibit kunnen de bezoekers iets op afstand laten bewegen.

Nadere informatie

Iedereen een te gekke zomer

Iedereen een te gekke zomer Tekst lezen: wat is belangrijk? 1. Kijk naar de tekst. Voorspel wat je denkt dat de tekst jou gaat vertellen. 2. Lees de tekst. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp.

Nadere informatie

Maakkunde. Waarom NEMO Wat is Maakkunde De lesmethode Leerkrachtentrainingen Leerkracht Marjan Gietermans Vragen? Zelf aan de slag!

Maakkunde. Waarom NEMO Wat is Maakkunde De lesmethode Leerkrachtentrainingen Leerkracht Marjan Gietermans Vragen? Zelf aan de slag! Maakkunde o o o o o o o o Waarom NEMO Wat is Maakkunde De lesmethode Leerkrachtentrainingen Leerkracht Marjan Gietermans Vragen? Zelf aan de slag! Evaluatie 2 Waarom NEMO? 3 Wetenschap en technologie toegankelijk

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst Voorspellen Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. Let op de titel, de kopjes en het plaatje. Tekst lezen en vragen stellen over de tekst 1. Lees de uitleg. Tijdens het lezen van een tekst,

Nadere informatie

Voorbereiding. Deze presentatie kan ook gedaan worden in aanwezigheid van alleen de kinderen (dus zonder ouders en genodigden).

Voorbereiding. Deze presentatie kan ook gedaan worden in aanwezigheid van alleen de kinderen (dus zonder ouders en genodigden). TITEL Het lab dagproject (presentatie) handleiding Leerjaar Groep 1 t/m 8 Type les Gezamenlijk groepen doorbrekende presentatie van het dagproject Het lab Lesduur +/- 60 tot 90 minuten Let op! Dit is inclusief

Nadere informatie

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft

Nadere informatie

Immanuël-Nieuws. Themadienst school, thuis en kerk. In gesprek met uw kind. Schooljaar 2018/2019. Studiedag

Immanuël-Nieuws. Themadienst school, thuis en kerk. In gesprek met uw kind. Schooljaar 2018/2019. Studiedag Studiedag Elke school is verplicht om eens in de jaar een nieuw schoolplan te schrijven. Het schooljaar 2018-2019 gebruiken wij om met elkaar weer vooruit te kijken naar de komende schooljaren. In het

Nadere informatie

Lesvoorbereidingsformulier

Lesvoorbereidingsformulier Lerarenopleiding Thomas More Kempen Campus Turnhout Campus Blairon 800 2300 Turnhout Tel: 014 80 61 01 Fax: 014 80 61 02 Campus Vorselaar Lepelstraat 2 2290 Vorselaar Tel: 014 50 81 60 Fax: 014 50 81 61

Nadere informatie

bijlagen groep 7 en 8

bijlagen groep 7 en 8 bijlagen groep 7 en 8 bijlage 1 werkkaart Overzicht klussen Hieronder vind je een overzicht van alle klussen en activiteiten. De klussen: 1. Snoephuisje op het plein 2. Schommeltijd meten 3. Naar beneden

Nadere informatie

Links met vandaag. Crea%eve Stromingen; boek over actualiteit van crea%viteit en innova%e, oa. in onderwijs. www.ideeentoestel.nl

Links met vandaag. Crea%eve Stromingen; boek over actualiteit van crea%viteit en innova%e, oa. in onderwijs. www.ideeentoestel.nl SLO netwerkdag 20150416 COCD Keuzepalet aan opleidingen Creatief Denken, Faciliteren en Creatief Leiderschap Workshopfestivals, 2x per jaar (29 mei! www.cocd.org) Eigen wetenschappelijk onderzoek Stimuleren

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst Voorspellen Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. Let op de titel, de kopjes en het plaatje. Tekst lezen en vragen stellen over de tekst 1. Lees de uitleg. Tijdens het lezen van een tekst,

Nadere informatie

Jonge Ontdekkers. Onthulling nieuwe website!!!! VVE Alphen d.d. 22 februari Welkom! De juf als wetenschapper? Platform Onderwijs 2032

Jonge Ontdekkers. Onthulling nieuwe website!!!! VVE Alphen d.d. 22 februari Welkom! De juf als wetenschapper? Platform Onderwijs 2032 Jonge Ontdekkers Onthulling nieuwe website!!!! VVE Alphen d.d. 22 februari 2017 Welkom! De juf als wetenschapper? Doelen: Waaròm Wat is het nou precies: W&T? Hoe dan? Toewerken naar een kader Maar vooral

Nadere informatie

Dit wist ik al. X Dit klopt niet met wat ik al wist/dacht. * Dit is belangrijk.? Dit snap ik niet / dit is een moeilijk woord.! Dit valt me op!

Dit wist ik al. X Dit klopt niet met wat ik al wist/dacht. * Dit is belangrijk.? Dit snap ik niet / dit is een moeilijk woord.! Dit valt me op! Voorspellen en tekst lezen 1. Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. Let op de titel, de kopjes en de plaatjes. 2. Lees de tekst actief. Gebruik de volgende tekens bij de tekst om te laten

Nadere informatie

Workshop. De onderzoeksvraag. Van nieuwsgierigheid naar gerichte vraag

Workshop. De onderzoeksvraag. Van nieuwsgierigheid naar gerichte vraag Workshop De onderzoeksvraag Van nieuwsgierigheid naar gerichte vraag Even voorstellen Lisa Kool 22 jaar Student Psychologie aan de Universiteit Leiden Schreef profielwerkstuk over mode in de 20e eeuw Huidige

Nadere informatie

T.rex onderzocht door educatief medewerkers. Verslag van de inspiratiemiddag over Onderzoekend leren in licht begeleide programma s.

T.rex onderzocht door educatief medewerkers. Verslag van de inspiratiemiddag over Onderzoekend leren in licht begeleide programma s. T.rex onderzocht door educatief medewerkers Verslag van de inspiratiemiddag over Onderzoekend leren in licht begeleide programma s. Op vrijdag 16 december kwamen 37 medewerkers van 16 verschillende instellingen

Nadere informatie

Proefjes. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Proefjes. Leerkrachtenhandleiding. Lesmateriaal groep 7-8. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Proefjes Leerkrachtenhandleiding Lesmateriaal groep 7-8 Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief

Nadere informatie

Groep 1 & 2 VLOEISTOFSTAPEL. Vloeistoffen kun je netjes op elkaar laten drijven. Uit hoeveel laagjes bestaat straks jullie vloeistofstapel?

Groep 1 & 2 VLOEISTOFSTAPEL. Vloeistoffen kun je netjes op elkaar laten drijven. Uit hoeveel laagjes bestaat straks jullie vloeistofstapel? Groep 1 & 2 VLOEISTOFSTAPEL Vloeistoffen kun je netjes op elkaar laten drijven. Uit hoeveel laagjes bestaat straks jullie vloeistofstapel? Vloeistofstapel ( Laagjes maken ) Groep 1 en 2 Team van 2, 3 of

Nadere informatie

Drijven maar! 3-5. Auteur : Kristof Van de Keere, VIVES, Belgium. jaar. Wetenschappelijke inhoud: Natuurwetenschap

Drijven maar! 3-5. Auteur : Kristof Van de Keere, VIVES, Belgium. jaar. Wetenschappelijke inhoud: Natuurwetenschap 3-5 jaar Wetenschappelijke inhoud: Natuurwetenschap Beoogde concepten/vaardigheden: Beoogde leeftijdsgroep: 3-5 jaar oud Duur van de activiteit: 20 minuten Samenvatting: Deze activiteit past binnen een

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R HOE KUN JE EEN PINGPONGBALLETJE LATEN ZWEVEN IN DE LUCHT? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van luchtstromen en luchtdruk. Met de exhibit

Nadere informatie

lesbrieven een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 1:

lesbrieven een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 1: lesbrieven werkbladen Lesbrief 1: een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 een plastic eiland drijven - zinken Proef 1 Welke

Nadere informatie

TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Onderwerp : Drijven of zinken. Doelgroep: 1 e gr

TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Onderwerp : Drijven of zinken. Doelgroep: 1 e gr TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE Thema: Water Onderwerp : Drijven of zinken. Doelgroep: 1 e gr Timing: 2 lestijd(en) De les in het kort : Van concrete voorwerpen wordt nagegaan welke voorwerpen

Nadere informatie

Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26

Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 plan 1 i Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 onderwerp Beginsituatie kern Leerdoelen Docentdoelen ADHD Leerlingen hebben een hoofdstuk over gedrag gehad, maar vinden de relatie

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas

Werkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas Werkbladen In de klas Leven in het heelal Naam Klas 2 en 3 havo-vwo School Klas Leven in het heelal Het heelal lijkt groot en ver weg. Toch hoef je alleen maar op een heldere nacht naar boven te kijken

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid

Nadere informatie

Materiaal: Bassin met water Meerdere voorwerpen met een verschillende. met verschillende afmetingen

Materiaal: Bassin met water Meerdere voorwerpen met een verschillende. met verschillende afmetingen 9-11 jaar Wetenschappelijke inhoud: Fysica Beoogde concepten/vaardigheden: Dichtheid en opwaartse kracht Beoogde leeftijdsgroep: 9-11 jaar oud Duur van de activiteit: 3 uur Samenvatting: Tijdens deze activiteit

Nadere informatie

Zeker weten?! Lesmateriaal, 1-2 havo/vwo Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO

Zeker weten?! Lesmateriaal, 1-2 havo/vwo Docentenhandleiding. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Zeker weten?! Lesmateriaal, 1-2 havo/vwo Docentenhandleiding Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Science Center NEMO Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam 020 531 31 18 www.e-nemo.nl boekingsbureau@e-nemo.nl

Nadere informatie

1 TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Hoofdthema: elektriciteit / energie Onderwerp : Eenvoudige stroomkring maken Doelgroep: 2 e graad

1 TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Hoofdthema: elektriciteit / energie Onderwerp : Eenvoudige stroomkring maken Doelgroep: 2 e graad 1 TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE Hoofdthema: elektriciteit / energie Onderwerp : Eenvoudige stroomkring maken Doelgroep: 2 e graad Timing: 1 á 2 lestijden De les in het kort: De leerlingen

Nadere informatie

Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar

Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen

Nadere informatie

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 1-2-3

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 1-2-3 Voorbereiding post 3 Met het water mee Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 3: Met het water mee, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel

Nadere informatie

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Jantien Smit: j.smit@saxion.nl Meie van Laar: vanlaar@e-nemo.nl Anna Hotze: a.hotze@ipabo.nl Martine Gijsel: m.a.r.gijsel@saxion.nl

Nadere informatie

Voorbereidende les Droge voeten

Voorbereidende les Droge voeten Voorbereidende les Droge voeten Lesactiviteit: Een duikertje maken Groep: 7 en 8 Lesdoel: De leerlingen onderzoeken het principe van de Wet van Archimedes (het gewicht van het water dat zich verplaatst

Nadere informatie

Onderzoeksvaardigheden de chemie

Onderzoeksvaardigheden de chemie Onderzoeksvaardigheden in de chemie Woudschoten Chemie Conferentie 4 november 2016 Meie van Laar en Lisanne Bronzwaer Vanmiddag... maakt u kennis met een activiteit met als doel het (stereotype) beeld

Nadere informatie

LEG HET UIT! EEN AGENDA DIE JE HELPT OM INSTRUCTIES TE GEVEN VOOR ROUTINEMATIGE TAKEN.

LEG HET UIT! EEN AGENDA DIE JE HELPT OM INSTRUCTIES TE GEVEN VOOR ROUTINEMATIGE TAKEN. VOEDT U DE TALENTEN VAN UW PERSONEEL VOLDOENDE? JONAC NV LEG HET UIT! EEN AGENDA DIE JE HELPT OM INSTRUCTIES TE GEVEN VOOR ROUTINEMATIGE TAKEN. Dit project loopt met de steun van het Europees Sociaal Fonds

Nadere informatie

Onderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden

Onderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden Marja van Graft Leerplan(kader) Wetenschap & technologie e Conferentie

Nadere informatie

?Wetenschap? Verloop van de workshop 10/3/2016. Jonge kinderen en hun creatieve aanpak van wetenschap. Hoe begeleid je hen doorheen het leerproces?

?Wetenschap? Verloop van de workshop 10/3/2016. Jonge kinderen en hun creatieve aanpak van wetenschap. Hoe begeleid je hen doorheen het leerproces? Jonge kinderen en hun creatieve aanpak van wetenschap. Hoe begeleid je hen doorheen het leerproces? Bea Merckx bea.merckx@arteveldehs.be Jozefien Schaffler jozefien.schaffler@arteveldehs.be CEYS projectmedewerkers

Nadere informatie

Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt.

Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt. Uitwerkingen 1 Opgave 1 De massa van een voorwerp geeft aan hoe zwaar dit voorwerp is. Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt. Opgave De dichtheid van een stof

Nadere informatie

les Vragenblad 1 Dominoreeks Datum: Naam: Bij vragen met een * zet je een rondje om het goede antwoord. Mijn groepje was: blauw / geel / rood / groen*

les Vragenblad 1 Dominoreeks Datum: Naam: Bij vragen met een * zet je een rondje om het goede antwoord. Mijn groepje was: blauw / geel / rood / groen* Vragenblad 1 Dominoreeks Datum: Naam: les 1 Bij vragen met een * zet je een rondje om het goede antwoord. Mijn groepje was: blauw / geel / rood / groen* Vraag 3 Ik had zelf het volgende bedacht: Vraag

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe kun je dingen warm houden?

Kernvraag: Hoe kun je dingen warm houden? Kernvraag: Hoe kun je dingen warm houden? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe kun je dingen warm maken 1. Stel je voor dat je de temperatuursensor zo warm mogelijk moet maken

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R BEN JIJ SNELLER DAN JE SCHADUW? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van glow-in-the-dark -verf. Met de exhibit kunnen de bezoekers hun

Nadere informatie