J } SLOVE~ ".. J Budap.s!. OS ERREICHjMAGVARORSj"G ROMÄNIA SLOVE:NI~A<. J BaJ' r. SlblU \. 'HRVATSKA Genova V SAN MARINO BELARUS EMBOURG I' ~:

Transcriptie

1 BELARUS EMBOURG I' ~: ~_~~ ~p...:;;,l~~ic.a...- r' P~pr~ J } SLOVE~ UK A ".. J Budap.s!. OS ERREICHjMAGVARORSj"G ROMÄNIA SLOVE:NI~A<. J BaJ' r. SlblU \. 'HRVATSKA Genova V SAN MARINO

2 SOCAAL De nieuwe regering zal de problematiek van de ouderen ernstig moeten aanpakken 3-4 Vers van de pers: Handboek voor bestuursvrijwilligers 5 Een halve eeuw vrede. Europa wordt 50 jaar 6-7 Europa leidt de dans 8 PERSBERICHTEN Wat kost een ziekenhuisbacterie? Project: "Expo '58: wij waren erbij" 9 9 AOUALITEIT Diepvriesgroenten even gezond als verse groenten Opgelet met "zelftesten" Hypertensie blijft een onderbehandeld probleem De petitie voor een definitief Europees Parlement te Brussel heeft succes Een behoorlijk percentage van mensen zou aan fibromyalgie lijden In 2006 werden zowat 102 miljoen hectaren transgenetische culturen genoteerd Aangepast vervoer binnenkort ondergebracht bij De Lijn Opgelet voor beten van besmette teken Sinaasappelgeur brengt ontspanning bij de tandarts CULTUUR Een prinselijke hobby: de ateliers van Karel van Lorharingen te Brussel 100 jaar Antwerps Volkskundemuseum te Antwerpen Octave Landuyt: Ricorso te Deinze en Gent GEZONDHEID Sommige geneesmiddelen worden beter niet samen met de maaltijd ingenomen. Waarom? VOEDING Gezond barbecuen Recept: Zeetong op z'n Oostends CURSIEFJE Onder de hemel van Parijs 23 NIEUWS UIT DE PROVINCIES 24-31

3 De nieuwe regering zal de I editoriaal courant van de ouderen ernstig moeten aanpakken De Vlaamse ouderen blijven niet bij de pakken zitten. Binnen de Vlaamse Ouderenraad slaagden de aangesloten organisaties er samen in, om een politiek memorandum op te stellen dat gedragen wordt door de 30 lidorganisaties. Het is de bedoeling dat de nieuwe federale equipe hiermee rekening houdt. Het memorandum bestaat uit 8 belangrijke prioritaire punten: de oprichting van een Federale Ouderenadviesraad, de verdediging van de sociale zekerheid, de mobiliteit, de werkgelegenheid, de informatisering van de maatschappij, de leeftijdsdiscriminatie, de consumentenbescherming en de link met het Europese beleidsniveau. 1. De oprichting van de Federale Ouderenadviesraad werd op 15 februari 2007 unaniem goedgekeurd. Het blijft nu echter wachten op de uitvoeringsbesluiten ervan. De Vlaamse Ouderenraad hoopt dat daarvan hard werk wordt gemaakt en rekent erop dat de Federale Raad ten laatste in rnaart 2008 van start kan gaan met de daarvoor noodzakelijke kredieten. Inhoudelijk is hierbij prioritair, dat een minister de coördinerende rol zou toegewezen krijgen voor een federaal ouderen beleid in al zijn aspecten en dat essentiële materie op zijn effecten eerst zou gescreend worden via de verenigingen. 2. Wat de sociale zekerheid betreft, pleit de Vlaamse Ouderenraad voor de harde verdediging van ons model; dus voor evenwicht tussen solidariteit en verzekering. Voor de pensioenen gaat het memorandum er van uit dat de automatische, percentsgewijze en structurele aanpassing van het maandelijks bedrag van de pensioenen van zelfstandigen en werknemers, aan de evolutie van de lonen moet gekoppeld worden. Daartoe dienen art. 5 en 72 van de wet betreffende het generatiepact aangepast te worden om dit mechanisme mogelijk te maken. In het verlengde van de maatregelen inzake sociale correcties moet een plan over maximum 4 jaar voorzien worden om de sedert 1993 ingelopen vertraging weg te werken. Met betrekking op de aanwending van de middelen, onderstreept de Vlaamse Ouderenraad nog dat de aanwending van het zilverfonds gegarandeerd dient te zijn voor de pensioenen en dat de volledige opbrengst van de solidariteitsbijdragen integraal aan de verhoging van de pensioenen moet besteed worden. Het bedrag van de inkomensgarantie moet minimaal de armoedegrens bereiken en hoeft steeds de geactualiseerde armoedegrens te volgen. Wat de grensbedragen van toegelaten arbeid betreft, is er een voorstel om deze grensbed ragen automatisch te indexeren, eerder dan selectieve verho- gingen toe te passen. Tot slot wijzen de lidorganisaties nog op het gevaar van de ondergraving van het Belgisch pensioenstelsel door een Europees pensioenbeleid. Aangezien het eerder laag gemiddelde inkomen van de gepensioneerden, stelt de Raad voor dat een wettelijk kader zorgt voor een haalbare hospitalisatieverzekering voor elkeen met bijzondere aandacht voor antidiscriminatie op basis van leeftijd, gezondheid of inkomen. Op het vlak van de gezondheidszorg blijft volgens de Vlaamse Ouderenraad preventie de topprioriteit omdat preventie niet alleen kostenbesparend is, maar tevens bijdraagt tot actief ouder worden en een gezondere ouderenpopulatie in het algemeen. Om reden van de veroudering van de bevolking dient een sterke budgettaire verhoging voorzien te worden voor de residentiële ouderenzorg en op het vlak van de thuisverpleging is een dringende inhaaloperatie nodig. Erwordt verder nog gepleit voor betaal-

4 courant I editoriaal bare basisdagprijzen met bijzondere aandacht voor partners die samen in een rusthuis verblijven of in het geval dat één partner ook nog thuis verblijft. Haalbare prijzen brengen trouwens minder financiële last mee in geval van onderhoudsplicht. Verder vinden de lidorganisaties dat er een uitbreiding moet komen van de financiële ondersteuning van de palliatieven zorg en dat er ook dringend opnieuw moet werk gemaakt worden van een publiek debat over euthanasie. De Raad is tevens nog erg bezorgd over het tekort aan Nederlandstalig personeel in de Brusselseziekenhuizen. Het kan niet dat in momenten van zwakte en onzekerheid geen correcte communicatie in eigen taal kan gebeuren. 3. Goede mobiliteitsvoorzieningen zijn essentieel indien men de zelfstandigheid van de ouderen wil onderhouden en hun isolement wil doorbreken. Hierin speelt het openbaar vervoer een cruciale rol. Er is dus nood aan een goed georganiseerd netwerk van openbaar vervoer waarbinnen een zo perfect mogelijke onderlinge afstemming moet zijn tussen buso,trein- en tramvervoer. Extra inspanningen worden gevraagd voor de toegankelijkheid en bereikbaarheid van stations en treinverkeer. De Raad stelt verder dat er geen sprake kan zijn van gelijk welke discriminatie op basis van leeftijd in verband met de autoverzekeringen en het gebruik van een rijtuig. 4. Arbeidstijd is tijd uit de totale levensloop. Elkeen moet die levensloop zelf regelen en daarom moeten ook oudere werknemers kansen krijgen om aan het werk te blijven via eventuele aanpassing van de arbeidsomstandigheden. De Vlaamse Ouderenraad wil dat de ouderenorganisaties betrokken worden in het sociaal overleg omtrent loopbaanregeling voor oudere werknemers en dat bij een verdere uitwerking van een generatiepact alle generaties aan dit debat kunnen deelnemen. In verband met tijdskrediet voor mantelzorgers wordt voorgesteld geen beperkingen op te leggen qua tijd, maar te zoeker) naar tijdsduur in overeenstemming met de duur van de zorgopdracht. 5. Informatisering mag in geen geval leiden tot marginalisering. Informatie moet voor iedereen toegankelijk zijn. De leden van de Raad willen dat naast de digitale informatieweg er voldoende aandacht blijft voor klassieke communicatiemethoden en -technieken. Mensen die niet online zijn, moeten de mogelijkheid hebben tot autonome duidelijke informatie. Het stimuleren of uitbreiden van la dient vooreerst gekoppeld te worden aan betaalbare middelen maar ook over de hanteerbaarheid ervan en de gebruiksvriendelijkheid dient gewaakt te worden. Ouderenverenigingen kunnen hierbij worden ingeschakeld om nieuwe producten te toetsen en te evalueren. Men betreurt nog de vermindering van de sociale contacten in openbare en privé-diensten die leidt tot anonimiteit. 6. In toepassing van de wet dient elke discriminatie te worden aangepakt dus ook leeftijdsdiscriminatie. Op alle domeinen van het sociaal, maatschappelijk, politiek en cultureel leven moeten de zestig plussers erkend worden als volwaardige partners en actieve participanten. Om dit beginsel te waarborgen moet volgens de Raad de federale regering het niet-discriminatiebeginsel toepassen op alle levensdomeinen en actief participeren aan het Europees debat inzake leeftijdsdiscriminatie in de toegang tot goederen, voorzieningen en diensten. Aan de nieuwe regering wordt nog gevraagd er bij de Europese Unie op aan te dringen dat er in alle Europese lidstaten een Centrum voor Gelijke Kansen wordt opgericht. 7. De koopkracht van de ouderen wordt niet alleen bepaald door de inkomsten, maar ook door de levensduurte. Duidelijke, vergelijkbare en doorzichtige informatieverlening omtrent prijzen en voorwaarden is noodzakelijk omdat ouderen weloverwogen keuzes zouden kunnen maken. Via reglementering moet de overheid producenten verplichten tot duidelijkheid. Verder dient het prijzenbeleid aandacht te hebben voor alleenstaanden welke uiteraard met één inkomen alle uitgaven moeten dekken zoals vaste kosten, belastingen op woning, eenpersoonskamers tijdens vakantieverblijven e.a.. 8. De nieuwe federale regering moet de stevige link zijn tussen het Belgische, Europese, het internationale ouderenbeleid en AGE als vertegenwoordiger van het Europese middenveld van ouderen. De toenemende mondialisering en de groeiende invloed van de EU-reglementering heeft belangrijke implicaties voor de Belgische ouderen. Vandaar dat van de nieuwe regering velwacht wordt, dat ze zich actief zal inzetten voor de Europese en internationale belangenverdediging van de zestig plussers. Wegens de toename van het aantal ouderen dient prioritair aandacht besteed te worden aan de residentiële ouderenzorg. Guido Verbrugghe Hoofdredacteur

5 Links: de tnv-statmedewetker overhalldigt het eerste exemplaar van 'het handboekje' aan njei'rol/ivmarielte vandekerckhove. I courant 1. Ontstaan, doel en organisatie van de LBV 2. De afdelingswerking 3. Wat u moet weten als vrijwilliger 4. Financieel beheer van de afdeling 5. Leden werven en behouden 6. De afdeling als belangenbehartiger 7. Activiteiten organiseren. Het is er dan eindelijk: hét LBV-handboek voor bestuursvrijwilligers. We durven niet beweren dat het een moeilijke bevalling is geworden, maar wel eentje waar veel planning en overleg aan vooraf ging. We zijn dan ook niet een klein beetje fier om deze nieuwe boorling onder de LBV-publicaties aan u voor te stellen: 27 bij 15 centimeter, 215 gram, een glanzend en fris velletje en bij nadere kennismaking goed voorzien van de nodige knipoogjes. Als innerlijke trekken noteren we 'to the point', 'informatief' en 'praktisch gericht'. fen klein relaas van wat er aan vooraf ging... 'Wat is nu eigenlijk het verschil tussen LBVen LBG?' 'Wat is nu precies de taak van de secretaris in de afdeling?' 'Mag ik als bruggepensioneerde vrijwilligerswerk verrichten?' 'Ben ik als bestuursvrijwilliger verzekerd?' 'Is mijn lokale afdeling niet beter af met een vzw-statuut?'... ziehier een greep uit de vaak gestelde vragen die we de laatste jaren te horen kregen op kaderdagen en tijdens landelijke overlegmomenten voor bestuursvrijwilligers. Het wijst er op dat de vrijwilligers van de LBV een sterke betrokkenheid aan de dag leggen met het reilen en zeilen van de afdelingswerking, maar ook dat er behoefte bestaat aan praktische richtlijnen om het afdelingswerk in goede banen te leiden. Zoals het een goede huisvader betaamt, nam de LBV het besluit om op deze behoefte naar meer duiding in te spelen door een handboek sarnei te stellen waarin op een klare en overzichtelijke wijze de voornaamste aspecten van het afdelingswerk werden toegelicht. Dit 'eenvoudig' concept leek op het eerste gezicht praktisch haalbaar en op korte termijn te realiseren. Maar al gauw kwamen tal van vragen en praktische problemen de kop op steken. Een er van had betrekking op de diversiteit van onze afdelingswerking: hoe kunnen we de inhoud afstemmen zodat deze van toepassing is op zowel onze werking van jong-senioren (afdeling van 50 Actief, 55+ Actief), de gepensioneerdenwerking (LBG-afdeling) en onze werking van personen met een handicap? Om hierop een antwoord te kunnen bieden, diende de inhoud afgetoetst te worden aan de ervaring en de visie van de bestuursvrijwilligers zelf. Aan de hand va n 6 provi ncia Ie bijeen komsten werd de inhoud telkens voorgesteld aan het vrijwilligerskader. Opmerkingen, ideeën en suggesties werden ijverig genoteerd en voor verwerking meegenomen naar 'Brussel', zodat daar gedurende de hete zomermaanden, het eigenlijke schrijfwerk kon beginnen. Een leescomité en enkele deskundigen volgden nauwgezet de redactionele vorderingen op en waar het nodig bleek, werden teksten bijgeschaafd, toegevoegd en geschrapt. Het resultaat is een 60-pagina's tellend boekje vol praktische ti ps, suggesties en wetenswaa 1'- digheden. Aan de hand van 7 hoofdstukken wordt de (aspirant)vrijwilliger wegwijs gemaakt in de diverse aspecten van het afdelingsgebeuren: Om het geheel wat luchtiger te maken vonden we illustrator Rudy Blomme bereid om op maat enkele cartoons aa n te leveren en voor passende foto's konden we dankbaar gebruik maken van het fotoarchief van mevrouw Yvette Engels, voorzitter van LBG Galmaarden. In april dit jaar rolde dan uiteindelijk 3000 handboekjes van de drukpersen. Op de Oost-Vlaamse kaderdag van 18 april werd het eerste exemplaar van het handboek overhandigd aan een van onze meest geëngageerde en charismatische vrijwilligers binnen de LBV-familie, mevrouw Mariette Vandekerckhove. Het is uiteraard de bedoeling dat het handboek ook daadwerkelijk gebruikt wordt als werkinstrument bij het 'managen' van de afdeling. Bestuursvrijwilligers met een lange staat van dienst kunnen met het handboek inspiratie opdoen om als ervaren kapiteins het afdelingswerk doorheen de watertjes van 21ste eeuw te loodsen. Tevens kan het handboek dienen om nieuwe bestuursvrijwilligers wegwijs maken in de structuur en de werking van de LBV. De handboeken zijn gratis beschikbaai' voor alle bestuursleden van de lokale afdelingen. De verdeling ervan gebeurt via de provinciale structuren. Bestuursvrijwilligers worden hiervan dra op de hoogte gestel cl. Voor meer info, neem contact op met het landelijke secretariaat van de LBV of me de educatieve medewerker van uw provmcie.

6 courant sociaal : Europa viert de vijftigste verjaardag van de ondertekening van de Verdragen van Rome. Op 25 maart 1957 gaven zes landen (Frankrijk, Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg) het startschot voor de EuropeseUnie - toen nog de Gemeenschappen. Sindsdien breidde Europa steedsverder uit en vandaag telt het 27 lidstaten. Hoewel het erop lijkt dat er voorlopig een einde is gekomen aan de uitbreidingen, valt het te verwachten dat in een verdere toekomst nog landen zullen toetreden tot de Unie. Europa mag fier zijn op haar verwezenlijkingen, ondanks de crisissen in het verleden en de crisis waarin het zich vandaag bevindt. Het 'neen' van de Fransenen de Nederlanders liet immers diepe sporen na. In 1956 werden op Hertoginnedal de verdragen onderhandeld die aan de basis lagen van de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, kortweg Euratom. Dat waren de voorlopers van de huidige Europese Unie. De deelnemers aan de onderhandelingen waren zich ervan bewust geschiedenis te schrijven. En dat was nodig gezien de internationale context van die jaren: de Koreaanse oorlog, de Sovejetexpansie,de blokkade van Berlijn, de Hongaarse opstand, de dreiging van een derde wereldoorlog... De toespraak die de Belg Paul-Henri

7 sociaal courant Spaak in 1948 hield voor de Verenigde Naties over het thema van de 'angst' geeft een goed beeld van de tijdgeest. Het wonderlijke van het ontstaan van het Europese project is dat op hetzelfde moment een aantal politieke verantwoordelijken uit verschillende landen, eenzelfde gedachtegoed deelden. Allemaal wilden ze vrede en een duurzame verzoening van Frankrijk en Duitsland.,AI diegenen die aan het project meewerkten, hadden geleden onder de verschrikkingen van de oorlog. Allemaal waren het mensen zoals Robert Schuman, de Gasperi en Adenauer met grensverleggend ambities of zoals Jean Monnet, die ervan overtuigd waren door goede ideeën en gerichte acties de loop van de geschiedenis te kunnen veranderen. Allemaal hadden ze een gemeenschappelijke band: ze waren overtuigd van de kwaliteit van hun ideaal en duriden het te verwezenlijken. Hun idealisme ging hand in hand met een pragmatisme dat de verwezenlijking ervan mogelijk maakte. Ondanks hun verschillende overtuigingen wilden ze allemaal een politieke unie. De Europeese Gemeenschap voor Kolen en Staal was in hun ogen slechts een eerste stap. Schuman deed op 9 mei 1950 een oproep aan de andere landen om zich achter Frans-Duitse akkoord te scharen. Bedoeling was om langzaam vooruitgang te boeken en zorgvuldig een aantal economische domeinen uit te kiezen die zorgden voor een feitelijke solidariteit tussen de leden. Op een dag zou dit uitmonden in een Europese federatie. De economische integratie was slechts één stap in het proces. Na de succesvolle oproep van Schuman, stelde de Franse regering in oktober 1950 de Europese Defensiegemeenschap voor. Die moest een oplossing brengen voor de Duitse herbewapening en de Europese politieke banken aanhalen. In 1954 verwierp het Franse parlement het voorstel. van de defensiegemeenschap. Achttien Dat was het einde dagen later hield Spaak voor de Raad van Europa een toespraak over de strijd die verder ging. Het toont hoe dynamisch de idee van Europa toen 18 april 1951 De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) wordt opgericht te Parijs. 27 mei 1952 In Parijs wordt het verdrag voor de oprichting van een Europese Defensiegemeenschap ondertekend 31 augustus 1954 De Fransen verwerpen de Europese Defensiegemeenschap 25 maart 1957 In Rome worden de verdragen ondertekend die de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Europese Atoomgemeenschap (Euratom) oprichten 8 april 1965 De zes lidstaten beslissen om de uitvoerende macht van de EEG,de EGKSen Euratom te laten samenstellen tot één Europese Commissie 22 januari 1972 Denemarken, het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Noorwegen ondertekenen Brussel het toetred ingsverdrag 26 september 1972 De Noren laten in een referendum weten niet te willen toetreden tot Europa 7-10 juni 1979 Voor het eerst wordt het Europees Parlement bij algemeen stemrecht verkozen 1 januari 1981 Griekenland treedt toe 1 januari 1986 Spanjeen Portugal treden toe tot de Unie februari 1986 De Europese Akte die het Verdrag van in was. Nauwelijks een jaar later, na de conferentie in Messina, keurden de zes landen een voorzichtige en tegelijkertijd revolutionaire verklaring goed, die de nieuwe aanzet betekende, die velen na de mislukking van de defensiegemeenschap ondenkbaar achtten. Bron: Europabericht nr.314-april 2007 Rome herziet, wordt ondertekend. De stemming bij meerderheid wordt uitgebreid naar andere domeinen 9 november 1989 De muur van Berlijn valt 7 februari 1992 In Maastricht wordt het Verdrag betreffende de Europese Unie ondertekend 1 januari 1993 De interne markt zonder binnengrenzen is een feit 1 januari 1995 Oostenrijk, Finland en Zweden treden toe tot de Unie. Vanaf nu telt die vijftien leden 2 oktober 1997 Het Verdrag van Amsterdam wordt ondertekend 1 januari 1999 De euro wordt de rekenmunt van de Europeanen 26 februari 2001 Het verdrag van Nice wordt ondertekend 1 januari 2002 De euro wordt de officiële munt in twaalf lidstaten 1 mei 2004 De Unie krijgt er tien nieuwe lidstaten bij 29 oktober 2004 In Rome ondertekenen de regeringen van de lidstaten het nieuwe voorstel van grondwet voor Europa 29 mei 2005 De Fransen stemmen de Europese grondwet weg. Enkele dagen later doen de Nederlanders hetzelfde 1 januari 2007 Slovenië voert de euro in

8 leidt de dans Wil de EuropeseUnie echter haar plaats van wereldleider in dit domein behouden, dan zal het vooruitziender moeten zijn en beter inspelen op de veranderingen in de energiesector.uit de resultaten van de Eurobarometer blijkt dat 80% van de Europeanen vindt dat het milieu minstens even belangrijk is als de sociaal-economischesituatie. Europa beseft dit maar al te goed en sinds vele jaren is de bescherming van het milieu één van de belangrijke doelstellingen van Europa. Sinds de Eenheidsakte (1987) tracht men het milieu een wettelijke basis te geven en te integreren in het beleid van de Unie. Het is ook de eerste doelstelling van het vijfde Kaderprogramma voor het milieu. Daarnaast engageert de Unie zich in de strijd voor het milieu op mondiaal vlak. Het Protocol van Kyoto toont duidelijk de wil van de Unie om een leidersrol te spelen in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Als gevolg daarvan werd de zichtbaarheid en het gewicht van Europa inzake milieu veel groter. Ook op binnenlands vlak is Europa een pionier, aldus de groene Europeseafgevaardigde ClaudeTutmes. De Unie is de eerste groep van landen die een politiek beleid uitwerkte rond visquota, duurzame energie en een beter energiebeleid van gebouwen. Onlangs nog aanvaardde de Unie één van de strengste wetgevingen inzake de import en de productie van genetisch gemodificeerde organismen en in december jongstleden kwam er een nieuwe wetgeving met betrekking tot Reach. gevaarlijke chemische producten, Heel wat landen nemen Europa als voorbeeld. China en de Verenigde Staten kopiëren bijvoorbeeld de wetgeving over duurzame producten en het hergebruik van elektronisch afval. "Dat is allemaal des te belangnjker aangezien grote landen als China en India bezig zijn eenzelfde levensstandaard te bereiken als wij. Helaas is onze manier van leven ecologisch niet leefbaar voor onze planeet", aldus Turrnes. Enkele maanden geleden wees commissaris voor Energie,Adris Piebalgs,erop dat indien Europa haar leiderspositie inzake de bescherming van het milieu wil behouden, het moet investeren in de ecotechnologie. De energie-economie op wereldvlak staat op het punt volledig te veranderen. De olie-, kolen- en gasvoorraden kunnen niet worden aangesproken tot in de eeuwigheid. Op een dag - en volgens de Commissie liever vroeger dan laat - zullen we ons moeten wenden tot duurzamere energie die minder of niet vervuilt. Het is bovendien beter om niet langer afhankelijk te zijn van energiebronnen die in handen zijn van enkele landen. De 'boom' van duurzame energie nam overigens al een start, blokletterde de Britse krant The Economist in novemher van vorig jaar. Japan is leider in de productie van hybride wagens. Brazilië nam een serieuze biotechnologische voorsprong. Californië besliste om zes autoproducenten te vervolgen omwille van hun bijdrage aan de opwarming van het klimaat. De krant meent ook te weten dat investeerders uit Silicon Valley 100 miljoen dollor injecteerden in de sector van de ontwikkeling van zonne-energie. Dankzij de inspanningen van de Commissie en de lidstaten blijft Europa niet achter. Uit cijfers van de Commissie blijkt dat de Europese eco-industrie wereldwijd over een derde van het marktaandeel beschikt. Het is een sector die jaarlijks vijf procent groeit. In 2004 lanceerde de Commissie ETAP,een actieplan om de ontwikkeling van de ecotechnologie te versnellen. Het plan voorziet 25 actiepunten die tot doel hebben onderzoek te commercialiseren. Politieke initiatieven alleen zullen echter niet volstaan. Er is nog veel geld nodig om op kruissnelheid te komen... Bron: Europabericht nr.313-lllaart 2007

9 Persberichten persberichten courant een ziekenhuisbacterie? De dag van vandaag is er heel wat te doen rond de ziekenhuisbacterie. Dit is een verzamelnaam voor kiemen die meerdere antibiotica weerstaan en vaak ziekenhuisinfecties veroorzaken. i Binnenkort zal de "wet betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg", een nieuwe wetgeving voor medische fouten, in werking treden. Deze wet zou duidelijk moeten maken wanneer een patiënt recht heeft op een vergoeding, als hij schade oploopt door de zorgen tijdens zijn verblijf in het ziekenhuis. Voorlopig duidelijkheid. bestaat er echter nog geen voorziet dat patiënten immers, de nieuwe wet een schadevergoeding kunnen krijgen voor "een infectie opgelopen als gevolg van de verleen- de zorg", wat dus op redelijke wijze laat veronderstellen dat een patiënt met een ziekenhuisbacterie een schadevergoeding. de besmetting recht heeft op Nochtans kan met de ziekenhuisbacterie volgens dezelfde wet ook worden beschouwd als een "risico of normaal en voorzienbaar neveneffect dat verband houdt met de verleende zorg" en wordt de schade niet vergoed. Aan de ene kant kent de wet de patiënt een zekere vergoeding toe, maar anderzijds reikt ze de tegenpartij ook argumenten aan om geen vergoeding toe te kennen. Op basis van de huidige wettekst is het niet duidelijk wat de wetgever wil vergoeden en wat niet. PROJECT: ~O'SB: ~ Mnft mie ~I'e 1" : : in 2008 is het 50 jaar geleden dat in missen show: "Expo '58", muziek en ver- Brussel de wereldtentoonstelling werd halen van 50 jaar geleden waarin zan- georganiseerd. Een hele gebeurtenis die geres Arnaryll is Temrnerrna n en acteu r : we niet onopgemerkt voorbij mogen laten gaan. Het project heeft 2 luiken: enerzijds de Provincialedag op 25 oktober 2007 en : anderzijds de uitgave van een boekje met DVD. Dit jaar hebben we als uitvalsbasis voor onze Provinciale dag het cc Strembeek- Bever gek ozen. in de voormiddag. plan- nen we een rondrit op de site van de : expo, een bezoek aan het atorniurn en/of een bezoek aan het Amerikaans [ohnv Voners impressies brengen over de jaren Met liedjes en vertellingen blikken ze terug op deze bijzondere periode. We hebben jullie hulp nodig voor het tweede luik van ons project. We merkten dat vele bezoekers van toen veel te vertellen hebben over de expo, het was dan ook een tijd waarin alles evolueerde. Deze verhalen van toen mogen niet verloren gaan, vandaar ons idee om een boekje uit te brengen met jullie verhalen. We zijn op zoek naar mensen die een boeiend verhaal theater. : Het namiddagprogramma is een niet te te vertellen hebben over de expo '58. Daarom dringen de Liberale Mutualiteiten We zoeken de gewone ve~en van : alledag, de verhalen van gewone men- sen, de verhalen over hoe men toen keek naar al het geëxposeerde,welke : indruk dit maakte en wat de invloed hiervan is geweest op leven. erop aan dat er een duidelijke wetgeving komt. Tevens willen zij een lans breken voor de integrale vergoeding van patiënten met ziekenhuisbacterie, zonder dat er een betwisting voor de rechtbank aan te pas komt. Hoe dan ook zullen de Liberale Mutualiteiten het voortouw nemen om rond deze problematiek rechtspraak creëren. desnoods het verdere: Zonder jullie lukt ons dit niet; dus als jullie een verhaal te vertellen hebben : aarzel dan niet om ons te contacte- ren! te Geert Messiaen Secretaris-generaal Landsbond van Liberale Mutualiteiten Als u wil meewerken aan dit project kan u steedscontact opnemen met: LBGBrabant - An Vanderauwera Koninginneplein Brussel 02/ Ibgb@mut403 9

10 Diepvriesgroenten even gezond als verse groenten Volgens het Nederlandse Voedingscentrum bevatten diepvriesgroenten vrijwel evenveel vitamines als verse groenten. Dat is te verklaren wegens het feit dat diepvriesgroenten bijna onmiddellijk na het oogsten snel worden verhit en dan worden diepgevroren. Veel vers aangekochte groenten blijven na de oogst vaak te lang liggen en verliezen daardoor vitaminen. hun Ook de mythe van groenten uit blikjes wordt afgebouwd, alhoewel er in ingeblikte groenten iets minder vitaminen zitten dan in diepvriesgroenten, is de kwaliteit ervan meestal prima. Bron: Nederlands voedingcentrum Opgelet met "zelf testen" In de handel worden meer en meer zelftesten verkocht die beweren vroegtijdig bepaalde biernarkers op te sporen. Dit is het geval voor cholesteroltests, markering van bloed in de stoelgang, PSA-waardenmeters en andere. Men verwacht trouwens voor de komende jaren een flinke toename van dergelijke tests. Er is daarom dringend noodzaak aan kwaliteitseisen van dergelijke producten omdat de wetenschappers willen dat het gebruik ervan aanvullend onderzoek niet zou uitschakelen. Als voorbeeld hiervan geven ze het gebruik van de PSA-test waarmee prostaatkanker kan worden opgespoord. Een verhoogde hoeveelheid PSA kan ook minder ernstige oorzaken hebben en anderzijds is een normale PSA-waardegeen garantie voor de afwezigheid van een tumor in de prostaat. Hypertensie blijft een onderbehandeld Bron: Gezondheid.be probleem Naar schatting lijden 2 miljoen Belgen aan hypertensieproblemen en 1 miljoen zou zich daarvan niet bewust zijn. Het zou dus goed zijn indien elk gezin over een bloeddrukmeter zou beschikken. Daardoor zou een meer systematische opsporing van hypertensieproblemen mogelijk worden. Tevens onderstreept de Belgische cardiologische liga de nadruk van het belang van opsporing in de bedrijven, het strikt naleven van het KB ten aanzien van het gebruik van zout in voedselbereidingen en het aanmoedigen van een gezonde levenswijze waarin plaats is voor beweging. Bron: Belgische Cardiologische De petitie voor een definitief Europees Parlement te Brussel heeft succes Bijna Belgen, Nederlanders en zelfs Fransen ondertekenden de petitie. Het verhuizen van het Europees Parlement Liga tussen Brussel en Straatsburg, kost jaarlijks 220 miljoen euro aan de belastingsbetalers. De parlementariërs klagen daarbij over bijzonder veel tijdsverlies en een administratieve rompslomp. De afschaffing van die hoge kosten en administratieve moet de vertrouwenskloof tussen burgers en Europese instellingen verminderen. druk De Commissie heeft beloofd om de petitie te bestuderen, maar kan zelf niet beslissen of Brussel definitief wordt. Het zijn de lidstaten die dit alles in verdragen hebben vastgelegd en die het laatste woord hierin hebben. Een behoorlijk Bron: Euronews percentage van mensen zou aan fibromyalgie lijden Fibromyalgie is een ziektetoestand die zich manifesteert in het bewegingsapparaat en werd door de Wereldgezond heidsorgan isatie gedefinieerd als niet gespecificeerde reuma. Typisch ervoor is een verhoogde drukpijngevoeligheid op een aantal specifieke punten of tenderpoints. Daarnaast zijn er en aantal nevenverschijnselen als algemene vermoeidheid, ochtendstijfheid, chronische stressen gevoeligheid voor temperatuursveranderingen. De oorzaken van het fibromyalgiesyndroom niet bekend. zijn tot op heden Volgens recente gegevenszou naar schatting 5%van de patiënten van de huisarts en 12%van de patiënten van de reumatologen aan de ziekte lijden. Bron: Pour la Science

11 courant In 2006 werden zowat 102 miljoen hectaren transgenetische culturen genoteerd Dit is zowat een verhoging van 13% in vergelijking met Met 54,6 miljoen hectaren zijn de Verenigde Staten nog steeds de koplopers van 22 landen. Daarna komen Argentinië (18 miljoen), Brazilië (11,5 miljoen), Canada (6,1 miljoen) en India (3,8 miljoen) die beiden voor de eerste maal China met 3,5 miljoen voorbij steken. Het gaat hem vooral over de cultuur van transgenetische maïs. Bron: Scientific American Opgelet voor beten van besmette teken Biologen hebben vastgesteld dat het aantal teken die besmet zijn met de Boneliabacterie sterk is toegenomen. Tijdens de zomerperiode is het dus aangeraden om goed op te letten in tuinen en bossen. Wandelaars, tuiniers en kinderen moeteil zichzelf dus goed controleren op de aanwezigheid van teken op de blote huid. Beten van besmette teken kunnen bij mensen de ziekte van Lyme veroorzaken en onvoldoende behandeling daarvan leidt tot neurologische klachten en artritis. Aangepast vervoer binnenkort ondergebracht bij De Lijn De Vlaamse Ouderenraad verzet zich tegen het initiatief van minister Van Bremt die 14 diensten Aangepast Vervoer die nu gesubsidieerd worden door Gelijke Kansen onder wil brengen bij De Lijn. De werkgroep "Mobiliteit" van de Vlaamse Ouderenraad heeft hieromtrent veel kritische bedenkingen en wil dat dit initiatief niet door gaat. De overschakeling naar De Lijn zou gepaard gaan met een forse verstrenging van de gebruikscriteria van de dienst en dit betekent dat voor heel wat gebruikers de "Dienst Aangepast Vervoer" niet meer zou in aanmerking komen. Dit is duidelijk in tegenspraak met het recht op gelijke kansen. Bron: Vlaamse Ouderenraad Bron: Gezondheid.be Sinaasappelgeur brengt ontspanning bij de tandarts Onderzoekers van de faculteit psychologie van de universiteit van Wenen, deden onderzoek naar de invloed van sinaasappelgeur op de angst van patiënten in de wachtzalen van tandartsen. Voor één groep werden de wachtzalen geparfumeerd met sinaasappelgeur. Ze stelden een duidelijk verschil vast in de intensiteit van de angst tussen mensen die wachtten in geparfumeerde en nietgeparfumeerde wachtzalen. In het eerste geval waren de patiënten rustiger en beweerden zelfs achteraf ook minder pijn te hebben ondervonden tijdens de behandeling. De psychologen schrijven het verschil in angst en pijn toe aan het feit dat sinaasappelgeur de typische eugenolgeur van de tandartsenkabinetten maskeert. Men weet allang dat geuren een bijzondere uitwerking hebben op het gemoed en vooral dat geuren die geassocieerdworden met aangename of onaangename ervaringen in ons geheugen gegrift blijven en sterk onze emoties beïnvloeden. Zo blijven ons ook bepaalde aangename geuren uit onze kinderjaren prettige souvenirs oproepen uit onze jeugd. Bron: Cerveau & Psycho

12 courant cultureel TENTOONSTELLI NG in het Jubelparkmuseum te Brussel van het afgebrande Hof van Brussel, het oude paleis van de hertogen van Bourgondië. Dit was in 1731 door brand verwoest. Karel Van Lotharingen, gouverneur van de Oostenrijkse Nederlanden ( ), liet zijn drie belangrijkste verblijfplaatsen, nl. het Paleisvan Brussel en de kastelen van Tervuren en Mariemont, heropbouwen en herinrichten. In startte de prins met een aantal projecten om het Paleis van Brussel de luister te geven die gepaard ging met zijn stand. Zoals de verlichte prinsen uit zijn tijd had Karel van Lotharingen een passie voor wetenschappen, vreemde objecten en uitvindingen en richtte hij rariteitenkabinetten in. Hij voerde graag en vaak natuurwetenschappelijke experimenten uit in zijn paleis in Brussel. De kunstenaars die voor de prins werkten, bewoonden de huizen op de terreinen De publicatie van de encyclopedie van Diderot en d'alernbert, de Diaionnaire des sciences, des arts et des métiers in Parijs, was een van de grootste verwezenlijkingen van de 18 de eeuw. Deze encyclopedie verschafte uitleg over fabricatietechnieken en hun toepassingen, aan de hand van afbeeldingen. Deze nieuwigheden hadden een aanzienlijke invloed op de smaak van de prinsen die hartstochtelijk de mode volgden en volledige ateliers installeerden op hun domeinen. Aan het einde van de jaren 1750 liet Karel van Lotharingen een groot gebouw optrekken aan het einde van het park van Tervuren om er ateliers in onder te brengen, die snel grote bedrijvigheid ontwikkelden. Na het overlijden van de prins in 1780 bleek het grote gebouw, aangetast door omgevingsvocht, erg gehavend. Het gebouw kwam tijdens de Franse bezetting leeg te staan, viel verder ten prooi aan verval en verdween uiteindelijk rond De activiteit van deze ateliers die raadselachtig bleef, kan worden benaderd in het licht van de archieven en de inventaris die werd opgemaakt na het overlijden van Karel van Lotharingen. Europa was gefascineerd door oosterse decoratietechnieken, bedrukt katoen en zijde, Chinees porselein en behangpapier. De 12

13 cultureel I courant Lindemann, afkomstig uit Meissen in PRAKTISCHE INLICHTINGEN Duitsland, op het 'afgebrande hof' voordat hij in Tervuren een atelier kreeg Adres om er porselein te beschilderen. De Jubelparkmuseum gouverneur richtte ook een werkplaats Jubelpark Brussel voor goud- en zilvergalons op. Hier was het atelier van de gouddraadtrekker en de galon- en passe- 28 maart - 2 september 2007 Data mentmaker in ondergebracht. Naast het gebouw met de ateliers Openingstijden bevond zich de metaalgieterij, waar Van dinsdag tot zondag van 10u tot 17u. men bronzen mallen voor I~mbriserin- Gesloten op maandag en 01/05.Europeanen richtten ateliers op in gen produceerde. Opgelet: de kassa'ssluiten om 16u00..Frankrijk, Engeland en Duitsland met voornamelijk textiel, papier, porselein en op het verzilveren van metalen stukken. Het was een hobby voor hem en men weet dat de prins zijn ateliers geregeld bezocht. Ze waren vergelijkbaar met de gobelins, een koninklijke meubelopslagplaats in Parijs. De grootste afdeling omvatte vier ateliers voor de fabricatie van meubelstoffen en kledingstoffen: de eerste produceerde bedrukte en Indische weefsels, de tweede maakte weefsels en stoffen van wol en zijde. Men installeerde eveneens een zijderupsenkwekerij. In het park van Tervuren plantte men witte moerbeibomen. De zijderupsenkwekerij beschikte over het nodige materiaal voor de zijdeproductie: een stoomketel, een oven, een spoel om de coconnen op af te winkkelen... Het product werd verwerkt in de fabriek voor zijden kousen, waar men de productie waarschijnlijk beperkte tot de noden van de prins. Voor de muurdecoratie van zijn residenties stichtte Karel van Lotharingen een manufactuur van behangpapier. Vanaf 1767 werkte een porseleinschilder, G.c. Deze unieke getuigen zullen worden belicht in een evolutie van deze industrie in de 18 de eeuw. Frieda Sorber, conservator van het Modemuseum Antwerpen, Geert Wisse, attaché in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, maken deel uit van het organiserende comité van de tentoonstelling. De afdeling keramiek is zeer nauw betrokken bij dit evenement. De kennis van deze specialisten liet toe om in deze expositie stukken te integreren uit het domein van de meubelkunst en het edelsmeedwerk, van de stoffen, het behangpapier en het porselein. De tentoonstelling kan uitpakken met bruiklenen van de grote federale wetenschappelijke instellingen, van Belgische en buitenlandse musea, alsook met bruiklenen van talrijke verzamelaars. Door de terbeschikkingstelling en de restauratie van stukken uit de verzamelingen van de KMKG leverden verschillende conservators van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis hun bijdrage aan de tentoonstelling. de bedoeling deze luxueuze materialen Met deze tentoonstelling willen de organisatoren de ateliers en de manufactu- na te bootsen. De economische politiek van Karel van Lotharingen en zijn ren die in Brussel en in Tervuren waren gevolmachtigde ministers bevorderde gevestigd, reconstrueren: hun geschiedenis, de organisatie van de kleine ambach- de oprichting van ateliers van kunstambachten in verschillende steden van ten, de omvang van de werkplaatsen, de Oostenrijkse Nederlanden, bijvoorbeeld in Antwerpen, Brussel en Doornik. processen. de fabricatietechnieken, de productie- Weinig stukken bleven bewaard, doordat Karel van Lotharingen stichtte in Tervuren ze voornamelijk uit zeer vergankelijk voor zijn persoonlijk gebruik ateliers die materiaal bestonden zoals bijvoorbeeld zich toespitsten op het decoreren van het behangpapier en de zijden stoffen. Toegangsprijs 6/ 4/ 2 Rondleidingen en educatieve activiteiten Info en reserveringen: ecd@kmkg.be Bereikbaarheid Ruime parkeergelegenheden voor auto's en autocars Trein: Centraal Station (+ metro), Merode of Schuman Metro: Merode of Schuman Tram-bus: 22, 27, 61,80,81 en 82 Inlichtingen info@kmkg.be - Samengesteld door Christine Moreau

14 courant I ultureel - Tentoonstellingen Van 31 maart tot 19 augustus 2007 Volkskundemuseum In 2007 viert het Antwerpse Volkskundemuseum zijn 100 ste verjaardag. Op 19 augustus sluit het museum in de Gildekamersstraat definitief zijn deuren, om de verhuis van de collectie'naar het MAS[Museum aan de Stroom] voor te bereiden. Naar aanleiding van de 100 ste verjaardag opende er in het MASI Volkskundemuseum op 31 maart twee tentoonstellingen en verschijnen er twee publicaties. HET INTERESSANTE VOLK '-? Van Max Elskamp tot Museum aan de Stroom: 100 jaar dagelijks leven verzameld Het Antwerpse Volkskundemuseum verzameling - hun lievelingsstuk geko- verborgen lag. Wat het dagelijks leven bestaat in 2007 honderd jaar. Over enige zen. Stefan Brijs, Geertrui Daem, Eric de voorstelt, als je het door 'specialisten' tijd zal de verzameling deel uitmaken Kuyper, jan De Smet, jo Govaerts, Koen laat verzamelen en bewaren. van het MAS. Een uitgelezen moment om een overzicht te geven van een eeuw volkskundig verzamelen vertrekkend bij de eerste schenker Max Elskamp. Het interessante volk knoopt opnieuw aan bij Elskamps passie, zijn drijfveren, zijn verwondering over nederige objecten en alledaagse gebruiken, zijn hang naar exotisme en esthetiek. Als een hommage aan Elskamp, hebben dertien schrijvers uit de collectie van het museum - of uit hun eigen volkskundige Peeters, Dree Peremans, Brigitte Raskin, johanna Spaey, Geert Van Istendael, David Van Reybrouck, Kamiel Vanhole en Erik Vlaminck lieten zich door deze voorwerpen inspireren tot evenveel literaire teksten. De tentoonstelling laat ook zien waartoe het verzamelen van het dagelijks leven aanleiding kan geven. Welke hoeveelheid en variëteit er in honderd jaar bij elkaar is gebracht. Wat er jarenlang in de omvangrijke reserves van het museum VERBEELD VERLEDEN ~ Foto's van Karin Borghouts Kunstenaar/fotografe Karin Borghouts werd uitgenod igd om een reeks foto's te maken. Zij koos ervoor om de manier waarop het verleden in musea wordt gepresenteerd, In beeld te brengen. De centrale vraag hierbij was: "Hoe laten musea de bezoekers het verleden beleven?" Karin Borghouts heeft de museale constructies met verwondering bekeken en met respect gefotografeerd. Zij gebruikte hiervoor een grootbeeld technische camera. De onderwerpen werden zo in beeld gebracht dat - door de atmosfeer, kleuren, lichtinval en compositie - deze foto's refereren naar schilderijen, oude prenten, foto's of filmdecors. 14

15 cultureel I courant PRAKTISCH MAS I Volkskundemuseum Gildekamersstraat 2-6 (achter het stadhuis) 2000 Antwerpen Tentoonstellingen 31 maart tot 19 augustus 2007 Di - zo: tot uur (tickets tot uur) Gesloten op maandag (behalve 2de. paasdag en pinkstermaandag), 1 mei en o.l.h. Hemelvaart Toegangsprijs 3 euro, 2 euro (-26 jaar, groep van min. 15 personen), gratis (ondermeer -19 jaar, + 65 jaar, personen met een handicap, werklozen) Rondleidingen Dienst voor toerisme/gidsenbeurs 03/ Bereikbaarheid Tram: 2,3, 15 (Groenplaats) 10,11 (Melkmarkt) Bus: 6, 34 (jordaenskaai) 25,26 (Groenplaats) Auto: parking 'Grote Markt' via E.Van Dijckkaai Info: 03/ of Samengesteld door Christine Moreau voor seniorenverenigingen! Bent u verantwoordelijk voor de daguitstappen van uw club of seniorenvereniging? Dan mag Brussel ontbreken! dit jaar zeker niet in uw planning Het Seniorencentrum zorgt voor een Nederlandstalig onthaal en werkt met u graag een programma uit op maat van uw vereniging. Met steun van de Vlaamse overheid [rn.)11 bbb, WPl»ll~ nloit-no..~ntrum,br\j~~il> \"' /\f'nl()f~rormllom-bru\~1 M

16 courant ultureel Octave Landuyt Samen met de kunstenaar zelf organiseren de StadGent en de Provincie Oost- Vlaanderen een bijzondere hommage aan OctaveLanduytdie ditjaar85wordt. Het opzet is uitzonderlijk, omdat er drie musea aan meewerken. In Kunsthal Sint-Pietersabdij, Caermersklooster en Museum van Deinze en de Leiestreek zullen er in totaal meer dan duizend kunstwerken van Octave Landuyt worden tentoongesteld. Octave Landuyt presenteert een zeer persoonlijke kijk op zijn lange en veelzijdige loopbaan. Tegelijk verschijnt een prachtig boek, een waar naslagwerk over zijn veelzijdig en complex ceuvre. Als beeld van de tentoonstelling koosoctavelanduyt zijn allernieuwste werk en koos "RICORSO" als titel voor deze retrospectieve. RICORSO is opgébouwd over drie sites, drie musea. De tentoonstelling in het Provinciaal Centrum voor Kunst en Cultuur Caermersklooster: "Goetic" van 6 mei tot 24 juni is bij het verschijnen van deze Courant reeds verlopen en wordt hier niet meer besproken. MUSEUM VAN DEINZE EN DE LEIESTREEK: "OLDIES EN DESIGN" Vroeg en zeer vroeg nooit eerder tentoongesteld werk (vanaf 1934), de "gladde" en de organische periode en design voor metaalindustrie, textielindustrie, theater, affiches, de reclamewereld. Octave Landuyt werd in de sixties in de States geïntroduceerd door Harry Torczyner, nadat hij dit eerder ook had gedaan met René Magritte. Ooit werd dit werk er gepresenteerd als "essentialisrne" of als "possibilities" wat aangeeft dat de afgebeelde organische vormen in feite geen reële weergave zijn van de werkelijkheid, maar slechts "mogelijke" expressievormen ervan. Een deel van dit plastisch ceuvre zal nu hier voor het eerst in Vlaanderen worden tentoongesteld. Bovendien zullen de geëxposeerde werken worden toegelicht door geschriften, projecten en aantekeningen van de kunstenaar zelf. Aansluitend wordt er een selectie van werken uit de jaren 1950 tot 1970 geëxposeerd, gevolgd door vroeg en zeer vroeg nooit eerder getoond werk dat teruggaat tot kort voor de tweede wereldoorlog. De bovenverdieping van het museum is gewijd aan designvoor rnetaal-, meubelen textielindustrie, ontwerpen voor theaterdecors en -kostuums, publiciteit en affiches. Hier wordt meteen een ongezien en minder bekend aspect belicht van de kunstenaar als creatieve duizendpoot. Voor dit deel van de tentoonstelling kon een beroep worden gedaan op de steun en de medewerking van de groep Van Marcke - Mewaf, omdat Landuyt ook de ontwerper is van het logo met het zeepaardje en een aantal van hun eerste succesproducten. Museum van Deinze en de leiestreek L. Matthyslaan 3-5, 9800 Deinze tel Open dinsdag - vrijdag: u/ uur zaterdag - zondag: u/ uur KUNSTHAL "HIGHLIGHTS" SINT-PIETERSABDIJ: Een selectie van de hoogtepunten uit zijn later werk en ook uitzonderlijk zijn unieke sieraden en goudsculpturen.

17 cultureel courant Voor actave Landuyt moet ieder object, elk beeld of beeltenis "sterk" zijn en gerealiseerd worden in een doeltreffende beeldentaal. Deze beeldentaal beantwoordt dan weer aan wetmatigheden, zoals die ook in andere talen en uitdrukkingsmiddelen ontstaan en aanwezig zijn en de expressie zijn van de cultuur van een volk of gemeenschap. actave Landuyt wil ieder plastisch prob eem in essentie aanpakken. Dit leidde hem in de loop der jaren naar zeer verschillende disciplines: olieverf op doek of paneel, litho- en zeefdruk, keramiek, aluchromie, lichtexperimenten. krijt, tekeningen, mixed media, realisaties in brons, zilver en goud. De "Highlights" die in Kunsthal Sint- Pietersabd ij worden tentoongesteld zijn dan ook een representatieve keuze van hoogtepunten uit die enorme verscheidenheid. Goudobjecten en juwelen uit privébezit zijn hier uitzonderlijk te bewonderen. Voor actave Landuyt moet ieder object, elke realisatie, optimaal in de omgeving worden geïntegreerd, rekening houdende met de esthetische waarde en het functioneren ervan in de gegeven ruimte. De "mise en espace", de "mise en fonction" en de "mise en valeur" zijn dan ook medebepalend voor het realiseren van een tentoonstelling van zijn ceuvre. In 1973 werd door de Stad Gent en het toenmalige Ministerie van Nederlandse Cultuur, een grote tentoonstelling van zijn werk georganiseerd in de Sint- Pietersabdij. Het werd een buitengewoon en massaal succes. Nu in 2007 organiseer1 Kunsthal Sint- Pietersabdij, het tentoonstellingsgebouw van de Stad Gent, opnieuw een grote retrospectieve als hulde aan de Gentenaar actave Landuyt, die kan terugblikken op een lange en veelzijdige loopbaan. Zijn laatste imposantewerken worden dan ook speciaal voor Kunsthal Sint-Pietersabdij gerealiseerd en door de organisatoren in samenspraak met de kunstenaar met grote zorg gepresenteerd en geïntegreerd in wat in al die jaren tot een prachtige tentoonstellingssite werd uitgebouwd. Kunsthal Sint-Pietersabdij Sint-Pietersplein Gent tel Open dinsdag - zondag: tot uur RICORSO De naam RICORsa verwijst naar de Italiaanse filosofie en de leerstellingen van Vico, waarin na tijden van chaos en verwarring alles opnieuw begint, maar wel op een steeds andere manier, in een herbronning, in een vernieuwde originaliteit. Vanuit dit opnieuw ontspringen zal de stroom een nieuwe corso zoeken, misschien zelfs een andere bedding als een gevolg van de oorzakelijke machten uit de natuur en het leven zelf. Die stroom staat voor geen geschiedenis, geen evolutie, maar is een principe van het leven zelf. In een wereld van -ismen en mediahypes is dat precies de boodschap die de oude meester wil meegeven. Ricorso werd daarom de titel voor de grote retrospectieve van De diversiteit van Landuyt die dikwijls als uiterst barok wordt ervaren, vindt haar oorsprong in het feit dat hij plastische problemen ook stelt in andere vakgebieden en op die zoektocht oplossingen vindt die zich tot een vollediger inzicht laten verweven. Voor hem is dit inzicht trouwens belangrijker dan het gemaakte object. Bovendien is bij Landuyt esthetica gebaseerd op ethiek. Vakmanschap en inhoud heeft hij nooit verloochend, ze hebben hem gebracht tot een ongeëvenaard meesterschap! Een echte "Vlaamse reus". Toegangsprijs 5 euro voor 2 locaties na 24 juni 4 euro voor 1 locatie groepen vanaf 15 personen 4 euro voor 2 locaties 3 euro voor 1 locatie Arrangementen voor groepen Gent Watertoerist tel.: fax: info@gent-water10erist.be (jeleide bezoeken voor groepen Prijs: 75 euro per groep van max. 20 personen, toegangsticketten niet inbegrepen. Reservatie en info: tel.: fax: miet.demuynck@skynet.be Samengesteld door Christine Moreau

18 courant gezondheid Medicatie wordt meestal bij de maaltijd bestanddelen tegenwerken. Door een genomen omdat het zo minder snel wordt vergeten. Voor de meeste geneesmiddelen vormt dit geen probleem gezien voedsel geen effect heeft op hun doeltreffendheid. Voor een aantal medicijnen kan het wel cruciaal zijn om ze al dan niet samen met voedsel of bepaalde dranken in te nemen. Voedsel in het algemeen of bepaalde voedingsstoffen in het bijzonder kunnen het effect van sommige geneesmiddelen versterken of minder doeltreffend maken. De werking van een geneesmiddel hangt af van de concentratie die uiteindelijk in het bloed aanwezig is.als deze concentratie te laag is, werkt het middel niet of nauwelijks. Is de concentratie in het bloed te hoog, dan kunnen vervelende tot ernstige bijwerkingen optreden. De marge tussen doeltreffende en toxische hoeveelheden (de therapeutische breedte) is bij de meeste medicijnen groot. Sommige middelen hebben echter een smalle therapeutische breedte. Vooral dan is het van belang dat de medicijnen op de juiste manier worden ingenomen. De voeding kan de werking van een geneesmiddel beïnvloeden, maar het geneesmiddelengebruik kan omgekeerd ook van invloed zijn op de voedingsstatus van een patiënt. Het kan de eetlust of de smaak aantasten en de opname en hoog medicijngebruik aan vitaminen kunnen tekorten en mineralen ontstaan. Vochtafdrijvers en laxeermiddelen de stofwisseling van bepaalde voedings- bijvoorbeeld verhogen de uitscheiding van onder meer kalium, calcium en vitamine B6. Bij een chronisch gebruik van dergelijke middelen nodig zijn. kan een suppletie Het is de bedoeling van dit artikel om een algemeen overzicht te bieden van de mogelijke interacties tussen voeding en geneesmiddelen. Voor meer specifieke informatie bijsluiter of het geneesmiddelenrepertori urn. per geneesmiddel is er de RISICOGROEPEN I De interactie tussen geneesmiddelen en de voeding moet vooral in het oog worden gehouden bij personen die veel en/of langdurig medicatie nemen, zoals sommige ouderen en patiënten met een chronische aandoening. Zij zijn doorgaans grote verbruikers van geneesmiddelen en zijn in het algemeen ook gevoeliger voor geneesmiddelen. Er is ook extra waakzaamheid geboden bij zwangere vrouwen, alcoholisten en diabeten. Bepaalde medicijnen kunnen het bloedglucosegehalte verhogen of verlagen. F DEWEGVAN HETGENEESMIDDELI De meeste medicijnen worden oraal ingenomen. Zij komen via de maag en de dunne darm in de bloedsomloop terecht (resorptie). Via het bloed worden ze vervolgens opgenomen in de lichaamsweefsels waar ze hun werking uitoefenen. Sommige geneesmiddelen moeten vooraleer ze werkzaam kunnen zijn eerst nog een biotransformatie ondergaan met behulp van vooral iso-enzymen van het cytochroom P450-enzymsysteem (CYP). Deze enzymen spelen een rol in de stofwisseling van diverse lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen, waaronder ook verschillende geneesmiddelen. Zij wijzigen de geneesmiddelen in actieve of nietactieve metabel ieten. Deze laatste kunnen dan uit het lichaam worden geëlimineerd. De hoogste concentratie aan iso-enzymen wordt gevonden in de lever. Verder komen ze ook voor in de darmwand. de hersenen, de longen en de nieren. De iso-enzymen CYP1A2,CYP2C9,CYP2C19, CYP2D6,CYP2E1en vooral CYP3A4zijn de belangrijkste enzymen in het metabolisme van geneesmiddelen. De activiteit van de cytochroom P450-enzymen neemt af naarmate men ouder wordt. Een polymorfisme van deze enzymen kan eveneens aanleiding geven tot grote verschillen in sensibiliteit bij patiënten. 181

19 gezondheid courant E INVLOEDOP DE RESORPTIESNELHElD I Sommige voedingsbestanddelen kun- geneesmiddel theofylline. Een juiste nen de werking van bepaalde genees- rooster- of barbecuetechniek kan de vor- De inname van voedsel vertraagt de middelen tegenwerken. Bij gebruik van ming van giftige PAK'stot een minimum maaglediging en kan de resorptie van bijvoorbeeld kaliumsparende diuretica beperken. geneesmiddelen vanuit hoofdzakelijk de of inhibitoren van het angiotensineconversie-enzym dunne darm vertragen. Ook de samenstelling tegen hoge bloeddruk Sommige stoffen kunnen omwille van van een maaltijd is van invloed: moeten kaliumrijke voedingsmiddelen een gelijkaardige structuur in competitie een vetrijke maaltijd zal de maaglediging worden beperkt en zoutvervangers op treden voor afbraak door bepaalde isoenzymen. nog meer vertragen. Voor de optimale basis van kalium worden vermeden. Dit is bijvoorbeeld het geval werking van bepaalde medicijnen, zoals Wanneer tegelijkertijd met het geneesmiddel voor cafeïne en het geneesmiddel theo- pijnstillers, slaapmiddelen en antibiotica, dat het kaliumgehalte in het fylline. Bij een hoge inname van cafeïne is snel een hoge concentratie in het bloed doet stijgen veel kalium via de wordt minder theofylline afgebroken.bloed nodig. Dergelijke middelen worden voeding wordt opgenomen, kan de kali- waardoor de concentratie ervan in het daarom bij voorkeur op de nuchtere umconcentratie in het bloed te hoog bloed stijgt en het risico op maag ingenomen. worden en kunnen hartritmestoornissen ontstaan. Kalium komt voor in bijna alle bijwerkingen groter wordt INVLOED voedingsmiddelen maar voornamelijk in Een eiwitrijke voeding verhoogt OP DE RESORPTIE-INTENSITEIT rauwe groenten, fruit (vooral in banaan, meestal de biotransfor- kiwi) en aardappelen. rnatie van geneesmiddelen, Verschillende voedingsfactoren kunnen terwijl een voeding met een de biologische beschikbaarheid van een INVLOED hoog koolhydraatgehalte of geneesmiddel beperken of bevorderen. Voedsel kan interfereren met de oplosbaarheid OP DE BIOTRANSFORMATIE een hoog vetgehalte geen effect heeft. Eiwitdeficiëntie leidt tot een van het geneesmiddel door Voedingsstoffen kunnen interfereren met belangrijke vermindering van het onder meer ph-veranderingen of door het metabolisme van geneesmiddelen geneesmiddelenmetabolisme. In complexvorming. Sommige antibiotica ter hoogte van de CYP-iso-enzymen die geval van een inadequate energievoorziening (tetracyclines) bijvoorbeeld vormen met belangrijk zijn bij de biotransformatie is een hogere calcium en magnesium onoplosbare verbindingen van veel gebruikte geneesmiddelen bij eiwiti nname vereist om de acti- die niet meer kunnen worden de mens. Vooral de iso-enzymen CYP3A4, viteit van de hepatische enzymen op opgenomen. Een verminderde opname CYP1A2en CYP2E1kunnen worden geïnduceerd een bepaald niveau te handhaven. Bij van een geneesmiddel resulteert in of geïnhibeerd door specifieke ernstige ondervoeding is de biotransfor- een zwakker therapeutisch effect. Het voedselcomponenten aanwezig in onder rnatie sterk verminderd. is aan te raden deze geneesmiddelen meer pornpelrnoessap, waterkers en cruciferen niet samen met voedingsmiddelen die of kruisbloemigen zoals spruitjes Interacties op het niveau van de bio- rijk zijn aan complexvormende mineralen, en kolen. Inductie van de enzymactiviteit transformatie zijn ook mogelijk met zoals melk en melkproducten, in te gaat gepaard met een hogere rnetaboli- bepaalde planten en plantenextracten. nemen. Ook vezels kunnen de resorptie satie van het geneesmiddel, een daling Een van de meest bestudeerde planten van bepaalde geneesmiddelen beperken van de concentratie ervan in het bloed is Sint-Janskruid dat vaak (bv. digoxine ter behandeling van een en een verminderd therapeutisch effect. wordt gebruikt bij lichte of matige hartinsufficiëntiel. De inname gebeurt Als de iso-enzymactiviteit daalt als gevolg depressies. Sint-Janskruid blijkt dan best gescheiden van een vezelrijke van een inhibitie, vermindert ook de een zeer sterke activator van het maaltijd (1 uur ervoor of 4 uren erna). afbraak van het geneesmiddel, neemt CYP3A4in de lever. Het kan op die In andere gevallen kan een maaltijd de concentratie ervan in het bloed toe manier verantwoordelijk zijn voor de biologische beschikbaarheid van een en stijgt de kans op bijwerkingen en een veel lager therapeutisch effect geneesmiddel verhogen. Het is dan interessant toxiciteit. van een bepaald geneesmiddel dan om het geneesmiddel tijdens, verwacht. Natuurlijk betekent dus op het einde of net na de maaltijd in PAK'sof polycyclische aromatische koolbeeld niet altijd ongevaarlijk. te nemen. Een vetrijke maaltijd bijvoor- waterstoffen die gevormd worden bij stimuleert de productie van gal- roosteren boven houtskool stimuleren POMPELMOESSAPI zuren die op hun beurt de absorptie van het enzym CYP1A2. Bij astmapatiënten het antischimmelmiddel griseofulvine bijvoorbeeld kan dit aanleiding geven Bepaalde bestanddelen in pompelmoestot bevorderen. een lagere doeltreffendheid van het sap waaronder waarschijnlijk naringine, 19

20 courant ol een flavonoïde dat bijdraagt tot de bittere smaak van pompelmoessap remmen de activiteit van het iso-enzvrne CYP3A4 in de darmwand. Dit leidt tot veranderingen in de biologische beschikbaarheid en de concentratie van een aantal geneesmiddelen die door dit algemeen als tijdens de duur van een behandeling alcoholhoudende dranken worden verbruikt. Alcohol kan de stofwisseling van een geneesmiddel in de lever verstoren. Bij alcoholisten kan zich als gevolg hiervan intestinaal enzym worden afgebroken. bijvoorbeeld een versnelde afbraak van Met dit effect moet onder meer rekening worden gehouden bij het voorschrijven van calciumantagonisten van de dihydropyridinegroep, medicatie die wordt genomen door patiënten met een hoge bloeddruk. Een hogere concentratie van het geneesmiddel in het lichaam geeft een sterkere bloeddrukverlaging dan verwacht. Idem dito voor het immunosuppressivum cyclosporine dat wordt gebruikt na een orgaantransplantatie. Kleine hoeveelheden pompelmoessap zullen niet snel tot problemen leiden. Met grotere hoeveelheden, bijvoorbeeld vanaf een groot glas (250 mi) pontpelmoessap. zijn wel belangrijke effecten de pijnstiller paracetamol voordoen en bijgevolg ook een verhoogde vorming van giftige bijproducten. Alcohol mag niet worden gecombineerd met slaapen kalmeermiddelen. Het kan het effect ervan versterken. Alcohol versterkt ook het suikerverlagend effect van insuline en kan de aantasting van het maagslijmvlies door acetylsalicylzuur verhogen. E GENEESMIDDELENIN DE PSYCHIATRIEI deren. Bovendien moet de voeding constante hoeveelheden natrium bevatten om te vermijden dat het lichaam te veel lithium vasthoudt met mogelijke intoxicatieverschijnselen patiënt die lithium natri uma rrn dieet volgen. tot gevolg. Een neemt, mag dus geen F WETENSCHAPPELIJ KE BEPERKINGEN I Studies die de interactie tussen voeding en geneesmiddelen hebben bestudeerd, vertonen belangrijke beperkingen wat de praktische besluitvorming bemoeilijkt. Enerzijds kunnen, ten gevolge van allerhande mechanismen, maaltijden een wisselende en vaak onvoorspelbare invloed hebben op de werkzaamheid van geneesmiddelen. Anderzijds zijn deze studies uitgevoerd met gezonde Bepaalde geneesmiddelen die in de vrijwilligers, wat niet noodzakelijk een psychiatrie worden gebruikt, vragen getrouwe afspiegeling is van de reële bijzondere aandacht voor de voeding. omstandigheden waarin geneesmidde- Monoamineoxidase (MAO)-remmers, die len worden ingenomen. mogelijk. De invloed kan echter ver- bij depressie worden toegepast, mogen schillend zijn van persoon tot persoon. Het effect is maximaal wanneer het sap tot vier uren voor de inname van het geneesmiddel wordt gedronken en kan 24 tot 48 uren na het drinken van het sap aanhouden. Omdat ook andere plantaardige voedingsmiddelen flavonoïden bevatten, is de identificatie van het actieve bestanddeel een belangrijke stap in de opheldering van het mechanisme van deze interactie. Vooral voor risicogroepen zoals ouderen, patiënten met leverproblemen en patiënten d ie ook andere remmers van CYP3A4 innemen, kan de interactie met pompelmoessap consequenties hebben. Sap van andere citrusvruchten, of van citroenen, problemen te geven. zoals van sinaasappelen lijkt vooralsnog geen niet worden ingenomen met voedingsmiddelen die veel tyramine bevatten. Tyramine is een eiwitachtige stof die eveneens in het lichaam voorkomt. Door het gebruik van een MAO-remmer wordt tyramine niet afgebroken en kan de hoeveelheid ervan in het bloed stijgen. Bij patiënten kan tyramine die MAO-remmers gebruiken in het voedsel de oorzaak zijn van een sterke stijging van de bloeddruk, hoofdpijn, hartkloppingen, misselijkheid en braken. Daarom dienen deze patiënten zich aan de voorschriften het tyraminebeperkte van dieet te houden. Tyramine komt van nature vooral voor in eiwitrijke producten die gemakkelijk kunnen bederven, zoals melkproducten, kaas, vlees (level"). vis (haring), eieren en in gistproducten ALCOHOLI ten bevatten weinig tyramine. Alcohol kan het effect van geneesmiddelen verstoren. Dit gebeurt niet alleen als beide tegelijkertijd worden ingenomen (bv. een geneesmiddel doorslikken met een glas bier). maar ook meer in het en gefermenteerde BESLUITI Het is belangrijk om de voorschriften van de arts, de apotheker en de bijsluiter nauwkeurig op te volgen. De voorschriften kunnen betrekking hebben op de gelijktijdige inname van andere geneesmiddelen maar ook van bepaalde voedingsmiddelen en allerhande voedingssupplementen en plantenextracten. Gezien de toenemende voedingssupplementen interesse voor en het gebruik van functionele voedingsmiddelen is dit geen onbelangrijk gegeven. De arts zelf moet ook alert blijven nadat hij bepaalde medicijnen heeft voorgeschreven. Bij vermoeden van een gevoelige interactie tussen de medicatie en de eet- en leefgewoonten van de patiënt sojaproducten. Verse eiwitrijke produc- moet hij eventueel de controle van Een ander voorbeeld is lithium. uit de psychiatrie Het wordt toegepast om het sociaal gedrag van manisch-depressieve patiënten bij te sturen. Het kan echter ook de eetlust en het dorstgevoel beverde bloedwaarden verscherpen. Artsen hebben er soms geen idee van welke medicijnen een patiënt allemaal tot zich neemt, zeker in het geval van veel zelfmedicatie met in de ogen van de patiënt onschuidige middeltjes. I. COENE- Bron: Nutrinews 1lr