Handboek voor de lasser

Transcriptie

1 Handboek voor de lasser Gevulde lasdraden voor alle posities Voor on- en laaggelegeerd staal STRENGTH THROUGH COOPERATION

2 Inhoud Inleiding 3 Voordat u met lassen begint 4 Contacttip en gasmondstuk 8 Polariteit en inductantie 10 Instelling lasparameters 11 ASME en EN ISO posities 13 Keuze draaddiameter 14 Aanbevolen parameterinstellingen 16 Lasrichting 18 Lasposities 19 Lastechnieken voor verticaal opgaand 22 Split-pendelend en getrokken rupsen 23 Gemechaniseerd lassen 24 Slijpen 26 Foutanalyse 27 Product AWS A5.20 OK Tubrod E71T-1C H4 E71T-1M H8 OK Tubrod 15.13S E71T-9 H4 OK Tubrod E71T-1C E71T-1M FILARC PZ6113 E71T-1C H4 E71T-1M H8 FILARC PZ6114 E71T-1MJ H4 FILARC PZ6114S E71T-1CJ H4 AWS A5.29 OK Tubrod E81T1-Ni1M FILARC PZ6115 FILARC PZ6116S E81T1-K2 J H4 FILARC PZ6138 E81T1-Ni1M JH4 FILARC PZ6138 SR E81T1-Ni1M J FILARC PZ6138S SR E81T1-Ni1C J AWS A5.29 Dual Shield 55 E91T1-Ni1M Dual Shield 62 E101T1-G Dual Shield II 81-K2 E81T1-K2 OK Tubrod E111T1-K3MJ-H4 2

3 Inleiding Deze gids verschaft praktische informatie over de hieronder genoemde ESAB rutiel gevulde draden voor alle posities. Bij correct gebruik, geven deze draden: Uitstekende lasbaarheid met sproeiboogdruppelovergang in alle lasposities. EN ISO A Zeer mooi lasuiterlijk met goede bevochtiging en aanvloeiing aan het basismetaal. Hoge productiviteit, vooral in vertikaal opgaande positie. Foutvrije lassen met goede mechanische eigenschappen. Een laagwaterstof lasmetaal. Shielding Gas T 42 2 P C 1 H5 T 46 2 P M 1 H10 CO 2 Ar / CO 2 T 46 3 P C 2 H5 CO 2 T 46 2 P C 2 H5 T 46 2 P M 2 H5 CO 2 Ar / CO 2 T 42 2 P C 1 H5 T 46 2 P M 1 H10 CO 2 Ar / CO 2 T 46 4 P M 1 H5 Ar / CO 2 T 46 4 P C 1 H5 CO 2 EN ISO A T Ni P C 2 H5 T Ni P M 2 H5 CO 2 Ar / CO 2 T Ni P M 2 H5 Ar / 15-25% CO 2 T Ni P C 1 H5 CO 2 T Ni P M 1 H5 Ar / CO 2 T Ni P M 1 H5 Ar / CO 2 T Ni P C 1 H5 CO 2 EN ISO A T 55 4 Z P M 2 H5 Ar / CO 2 T 62 4 Mn1.5Ni P M 2 H5 Ar / CO 2 Ar / CO 2 T NiMo P M 2 H5 Ar / CO 2 3

4 Voordat u met lassen begint Om volledig van de goede lasbaarheid van de ESAB gevulde draden voor alle lasposities te kunnen profiteren, moet de lasapparatuur in goede conditie verkeren. De volgende checklist dient als leidraad. CHECKLIST Contacttips en gasmondstuk 3 Verwijder spatten en vervang uitgesleten of beschadigde contacttip Juist Fout 3 Slijp het einde van de liner konisch aan voor optimale passing van de contacttip (ESAB M8). Contacttipgrootte, linerafmeting en draaddiameter 3 Verzeker u ervan dat de contacttip de juiste grootte heeft en sluitend past. 3 Vezeker u ervan dat het gasmondstuk vrij van spatten is 4

5 Liner 3 Stalen spiraalliners worden aanbevolen. 3 Verzeker u ervan dat de liner de correcte binnendiameter heeft voor de gebruikte draaddiameter. 3 Controleer liners geregeld op knikken en overdreven slijtage en vervang indien nodig. 3 Reinig liners regelmatig gebruikmakend van perslucht. Verwijder eerst de contacttip. Gas en water 3 Controleer gas- en wateraansluitingen op lekken. 3 Ga na of de waterkoeler gevuld is en de pomp naar behoren werkt. Draadunit 3 Positioneer de draadgeleidingsbuisjes zo dicht als mogelijk bij de rollen om draadknikken te vermijden. Een aanzienlijke hoeveelheid fijn metallisch schaafsel onder de draadrollen duidt op een foutieve uitlijning. Juist Fout 5

6 Voordat u met lassen begint 3 Gebruik aandrijfrollen met V-groef en platte drukrollen. 3 Gebruik gekartelde rollen alleen wanneer de wrijving in de liner slippen veroorzaakt bv. bij lange, bochtige kabelpakketten. Gekartelde rollen geven verhoogde liner- en contacttipslijtage 3 Controleer of de groefafmeting correct is voor de draaddiameter. 3 Zet de juiste druk op de aandrijfrollen. Te veel druk plet de draad, wat resulteert in draadaanvoerproblemen en verhoogde liner- en contacttipslijtage. Onvoldoende druk kan slippen in de aandrijfrollen veroorzaken, resulterend in onregelmatige draadaanvoer en mogelijke draadterugbrand. 3 Kijk na of de draad correct uit de contacttip komt. Glad Gekarteld 6

7 Beschermgas 3 Kijk na of het geschikte gas gebruikt wordt (pagina 3). Stel het gasdebiet in tussen 15 en 20 l/min. 3 Gebruik 20 l/min. bij lassen in open lucht. 3 Controleer het gasdebiet opnieuw bij verandering van gasmondstukdiameter. 3 Controleer het gasdebiet opnieuw bij verandering van gasmondstukdiameter. 7

8 Contacttip en gasmondstuk 2mm Correcte positie van de contacttip. Fout. Contacttip te ver teruggetrokken. Het is belangrijk dat de relatieve afstand tussen gasmondstuk en contacttip correct gekozen wordt. Ideaal is dat de contacttip 2mm is teruggetrokken in het gasmondstuk. Een langere afstand verplicht de lasser met een langere stick-out te lassen, mogelijk resulterend in een slechtere las. Dit kan aanleiding geven tot gebrek aan inbranding en slakinsluitsels, vooral in smalle voegen. Contacttips die uit het gasmondstuk steken kunnen aanleiding geven tot onvoldoende gasbescherming. Fout. Contacttip steekt uit gasmondstuk mm Ideale stick-out voor draaddiameters 1.2 en 1.4mm (20-25mm voor ø 1.6mm). Correcte stick-out lengte De stick-out is de afstand tussen de contacttip en het werkstuk. Hij moet tussen de 15 en 20mm gehouden worden (ø1.2 en 1.4 mm). Een te lange stick-out resulteert in een te korte booglengte, grotere druppels, een onstabiele boog en spatten, dus slecht lasgedrag. Bovendien, kan de gasbescherming erdoor verminderen wat aanleiding tot poreusheid kan geven. 8

9 Als de stick-out te klein is, wordt de booglengte te groot, het lasbad wordt er warmer door en is moeilijker te controleren. Diameter gasmondstuk Mondstukken met verschillende diameters moeten beschikbaar zijn om voldoende toegang tot de las te kunnen garanderen, om de aanbevolen stick-out te kunnen behouden en om de geschikte gasbescherming te kunnen bieden. Kleine diameters worden enkel gebruikt voor de eerste lasrupsen. Gebruik het standaard gasmondstuk wanneer de toegankelijkheid van de las goed is, zodat een voldoende gasbescherming geboden kan worden mm Juist. Gebruik een kleinere diameter of een konisch gasmondstuk voor de 1st lagen bij het doorlassen. 20 mm Fout. Gebruik van een standaard gasmondstuk beperkt de toegang in smalle voegen, waardoor een te lange stick-out Juist. Gebruik van een standaard gasmondstuk voor het vullen van de lasvoeg verzekert een correcte gasbescherming en stick-out. 9

10 Polariteit en inductantie Gebruik steeds de positieve polariteit voor alle ESAB rutiel gevulde draden voor alle posities. DC+ POSITIEVE POLARITEIT ESAB's rutiel gevulde draden voor alle posities werken bij elke stroomsterkte in het sproeibooggebied, waardoor er geen inductantie nodig is. Schakel de inductantie uit of kies de minimuminstelling indien uitschakelen niet kan. Juist. Minimum inductantie instelling. 10

11 Instelling lasparameters Bij een gegeven lasstroom hoort een specifieke boogspanning voor optimaal lasgedrag. De lasstroom wordt gekozen door instelling van de draadsnelheid. De lasspanning wordt bijgesteld door de open spanningsinstelling (OCV) van de stroombron. Pagina's geven gemiddelde parameters voor meerdere draaddiameters en lasposities. Hoe bereiken we de optimale instelling? Voor de volgende procedure, is het van het grootste belang om de stick-out constant te houden binnen de opgegeven range voor elke laspositie. Kies binnen de range in de tabellen op pagina's , de lasstroom (I) die het best past bij uw toepassing. Begin te lassen met de laagste spanning van de opgegeven range. Dit kan haperingen geven, maar draadterugbrand zal vermeden worden. Juist. Correcte booglengte. Stabiele en geconcentreerde lasboog met een zachte sproeiboog druppelovergang. Fout. Te korte booglengte. Draad dipt In het lasbad (stampen) veroorzaakt door een té lage boogspanning, te hoge draadsnelheid of te lange stickout. Fout. Booglengte te groot. Boog wordt te breed, waardoor onvoldoende penetratie en risico van slakinsluitsels. Eveneens risico van draadterugbrand in de contacttip. Reden kan zijn een te hoge boogspanning, te lage draadsnelheid of te korte stick-out. 11

12 Verhoog de boogspanning in stappen van 1 of 2 V, totdat de boog stabiel wordt, zacht en spatvrij, met een licht knisperend geluid. Let er op dat de juiste stickout lengte behouden blijft. Indien een andere stroomsterkte vereist is, bv. bij verandering van laspositie, moet de procedure beschreven op de vorige bladzijde herhaald worden. De tabellen op pagina's geven de instellingen voor Ar/20CO 2 menggas. De boogspanning moet met 1-2V verhoogd worden indien CO 2 gas gebruikt wordt. Merk op dat de CO 2 lasboog minder zacht is, met een meer globulaire druppelovergang en meer spatten. OPMERKING: Zoals gezegd, is stick-out controle zeer belangrijk. Als de aanbevolen stick-out lengte niet constant gehouden wordt, zal de lasbaarheid schommelen. Verkorten van de stick-out geeft een hogere stroom en een langere lasboog. Verlengen van de stick-out geeft een lagere lasstroom en een kortere boog. Boogspanning (V) z Boogspanning te laag. Kleine, smalle las. Goede lasdoorsnede 1.6mm s/o*= 20-25mm 1.4mm s/o = 15-20mm 1.2mm s/o = 15-20mm Las te smal Te veel lasmetaal; moeilijk te controleren Lasstroom (amps) * stick-out 12

13 ASME and EN ISO posities 1G/PA 2G/PC 3G/PF&PG 4G/PE 5G/PF&PG 6G/HL045 1F/PA 2F/PB 3F/PF&PG 4F/PD 13

14 Keuze draaddiameter De diameterrange voor de ESAB gevulde draden voor alle lasposities is mm, wat een optimale productiviteit toelaat voor meerdere combinaties van plaatdikte en lasposities. Diameter 1.4mm geeft een nuttig compromis tussen productiviteit en het gebruik van één enkele diameter voor alle lasposities. De tabel op pagina 15 toont bruikbare aanbevelingen voor elke diameter. Verticaal neergaand lassen wordt niet aanbevolen, vooral op dikker plaatmateriaal (>5mm), omwille van het risico op scheuren. Eénzijdig doorlassen Rutiel gevulde draden voor alle posities zijn niet geschikt voor het éénzijdig lassen van open voegen. In vele toepassingen echter, kunnen hoog kwalitatieve éénzijdig gelaste doorlassingen in V-voegen op een economische wijze worden verkregen door gebruik van keramische backingstrips. Gebruik steeds keramische backingstrips met een rechthoekige voeguitsparing. PF/3G stomplas in 18mm plaat. Grondlaag op keramische backing. 14

15 Positie Ø 1.2mm Ø 1.4mm Ø 1.6mm Geschikt voor een typische toepassing 1F/PA Ja 2 Ja Ja 2F/PB Ja 2 Ja Ja 3F /PF Ja Ja Ja 4F/PD Ja Ja Ja Grondlaag 1G/PA op backing 1 op backing 1 Niet aanbevolen Vullen 1G/PA Ja 2 Ja Ja Grondlaag 2G/PC op backing op backing Niet aanbevolen Vullen 2G/PC Ja Ja Ja Grondlaag 3G/PF op backing op backing 3 Niet aanbevolen Vullen 3G/PF Ja Ja possible 3 Grondlaag 4G/PE Nee Nee Nee Vullen 4G/PE Ja Ja 3 Niet aanbevolen Grondlaag 5G/PF Nee Nee Nee Vullen 5G/PF Ja Ja 3 Niet aanbevolen Grondlaag 6G/PF Nee Nee Nee Vullen 6G/PF Ja Ja Niet aanbevolen 1 Eénzijdig grondlaag op keramische backing, V-voeg. Warmscheuren middenlas kunnen voorkomen bij lasstromen boven 200A, zie pagina Dia. 1.4 en 1.6mm zullen productiviteit verhogen. 3 Dia. 1.2mm wordt verkozen. 15

16 Aanbevolen parameterinstellingen Positie 1.2mm (15-20mm stick-out) I (A) v draad (m/min) U (V)* 1F/2F F/4F G Grondlaag** Vullen G Grondlaag** Vullen G Grondlaag** Vullen G Grondlaag** Vullen nee G Grondlaag** Vullen nee G Grondlaag** Vullen nee * Boogspanning geldig voor Ar/20%CO 2 menggas. Verhoog boogspanning 1-2V voor CO ** Op keramische backing.

17 1.4mm (15-20mm stick-out) 1.6mm (20-25mm stick-out) I (A) v draad (m/min) U (V)* I (A) v draad (m/min) U (V)* F: F: niet aanbevolen niet aanbevolen niet aanbevolen niet aanbevolen niet aanbevolen niet aanbevolen niet aanbevolen niet aanbevolen niet aanbevolen 17

18 Lasrichting Om een goede Inbranding te verkrijgen en het voorlopen van de slak op het lasbad te vermijden: Lasrichting Las altijd trekkend. Stekend lassen geeft een aanvaardbaar lasuiterlijk, maar de inbranding is minder diep. Er bestaat ook het risico dat de slak voorloopt op het lasbad wat slakinsluitsels of inbrandingsfouten kan veroorzaken. Hetzelfde geldt voor trekkend lassen indien de toortshoek te klein is. Juist: trekkend met toorts Hoek op Lasrichting. Fout: Stekend. Lasrichting. Fout: trekkend met te kleine toortshoek. 18

19 Lasposities De volgende situaties zijn kenmerkend voor toepassingen waar de lastoortspositie een belangrijke rol speelt bij het vermijden van lasfouten. 2F/PB - horizontaal-verticale hoeklassen De foto toont de ideale toortspositie, gebruikmakend van de trekkende voortbeweging. Randinkarteling en uitzakken van de las kunnen toch nog voorkomen in deze positie; de mogelijke oorzaken van deze fouten zijn hier weergegeven Randinkarteling: Te hoge lasstroom. Te hoge boogspanning. Te hoge voortloopsnelheid. Boog te dicht op de verticale plaat. Toortshoek (a) te klein. Uitzakking: Te hoge lasstroom. Te hoge boogspanning. Toortshoek (a) te groot. Te dikke laslaag. Te lage voortloopsnelheid. 19

20 2G/PC - horizontaal-verticaal De juiste toortspositie hangt af van de plaatdikte en openingshoek. Indien de getoonde toortspositie niet gebruikt kan worden, wordt aanbevolen om de hoekvoorbereiding of vooropening te vergroten. Hanteer steeds een toortshoek van tegenover de lasrups en voortlooprichting zoals getoond op pagina 18. Houd een constante voortloopsnelheid aan om een gelijkmatige lasdikte te verkrijgen, zonder uitzakken A. Grondlaag gelast op ronde keramiek. Vermijd te dikke lasrupsen. B. 2de lasrups gericht op de horizontale plaat C. 3de lasrups maakt de 2e laag af. D. 4de lasrups creëert een ideale voorbereiding voor de volgende rupsen E. 5de rups. Merk op dat de lagen altijd opgebouwd worden vanuit de bodem bij verdere vulling. 20

21 Vermijd uitzakken Uitzakken (rollover) wordt typisch veroorzaakt door: Te lage voortloopsnelheid. Foute toortshoek. Te hoge lasstroom. Foute laagverdeling. Uitgezakte lassen vereisen naslijpen om lasfouten bij het lassen van de volgende lasrupsen te vermijden. Uitzakken kan vermeden worden door de lasrupsen zo vlak als mogelijk te houden. 3G /3F /PF - verticaal opgaand ESAB alle positie vuldraden kunnen een 4 mm keelhoogte lassen met een snelheid tot 18 cm/min. zonder pendelen. Voor verticaal opgaande stompe lasnaden, wordt de doorlassing op keramische backingstrip met rechthoekige uitsparing gemaakt. De openingshoek moet een goede toegang tot de grondlaag verzekeren. Gebruik bij beperkte toegankelijkheid een gasmondstuk met kleinere diameter. Vermijd uitzakken maar mocht het toch optreden, slijp dan terug tot aan de stippellijn zoals bovenaan getoond Grondlaag Vulling 21

22 4G/PE 4F/PD - Boven hoofd Gebruik een handlaselektrode voor de grondlaag en vul met ESAB alle positie rutiel vuldraad. De foto rechts geeft de ideale toortspositionering Lastechnieken voor verticaal opgaand Zwaaien over volle breedte Voortlooprichting Zwaaien over de volle breedte wordt vaak toegepast met ESAB rutiel gevulde draden voor alle posities. Er moet echter op gelet worden dat de heat input niet te hoog oploopt, indien men de gewenste kerfslagwaarden wil behouden. De pendeltechniek houdt In dat de lasnaad overbrugd wordt van flank naar flank, terwijl geleidelijk opwaarts bewogen wordt in de lasrichting. 22

23 Split-pendelend en getrokken rupsen. Split-pendelen en de techniek van rupsen trekken wordt gebruikt bij taaiheidseisen op lage temperatuur zoals in offshorefabricatie. Zwaaien over volle breedte Split-pendelen Getrokken rupsen Heat input Zwaaien over volle breedte: Split-pendelen: Getrokken rupsen: kj/mm kj/mm kj/mm 23

24 Gemechaniseerd lassen Gemechaniseerd lassen is een goeie manier om volledig te profiteren van de productiviteit van de ESAB alle positie vuldraden. Het laat hogere lasstromen en lassnelheden toe die bij handmatig lassen niet kunnen gehaald worden, terwijl monotoon werk vermeden wordt. De ESAB apparatuur voor lichte mechanisatie bij MIG/MAG en FCAW processen bestaat uit: ESAB Miggytrac voor horizontaal lassen. ESAB Railtrac voor horizontaal en horizontaal-verticale lassen. ESAB Railtrac orbitaal voor rondlassen ESAB Miggytrac. 24

25 ESAB Railtrac. ESAB Railtrac Orbital voor rondlassen. 25

26 Slijpen Slijpen kan nodig zijn indien lasrupsen uitgezakt zijn of te bol zijn. Verwijder enkel de meest opvallende overdiktes en vermijdt diepe groeven. Deze kunnen aanleiding geven tot slakinsluitsels en gebrek aan inbranding bij het lassen van volgende lasrupsen. Nabehandeling grondlaag Bij dubbelzijdig gelaste verbindingen, moet men voor de eerste rups aan de achterzijde te lassen, de grondlaag van de eerste zijde aan de achterzijde tegenslijpen tot men schoon lasmetaal heeft. Juist. Juist. Fout. Slijp stop-start zones. Fout. Wanneer men te diep inslijpt in de grondlaag bekomt men een smalle groef. De smalle voeg is nagenoeg onbereikbaar voor de lastoorts. 26

27 Foutanalyse Procesfouten Ook al helpen een goed onderhoud en een goede lasserstraining om fouten te voorkomen, ze helemaal uitsluiten lukt nooit. In zulke gevallen, kan de lasser het probleem meestal snel verhelpen indien hij de oorzaak er van kent. Hieronder sommen we de meest voorkomende procesfouten op samen met hun meest waarschijnlijke oorzaken. Procesfout Mogelijke oorzaak 1. stampen van de draad - foute parameters 2. draadterugbrand - rem op de spoel te strak - incorrecte parameterinstellingen - beschadigde/uitgesleten contacttip - foute terugbrandinstelling op machine 3. overdreven spatten - incorrecte parameterinstellingen - fout beschermgas - foutief gasdebiet - foute draadsnelheid - beschadigde of uitgesleten contacttip 4. onregelmatige draadvoeding - druk op rollen te laag, waardoor slippen - druk op rollen te hoog, draadvervorming - uitgesleten draadrollen - foute uitlijning van de rollen of inloopstukken - beschadigde of uitgesleten liner - fout liner type/diameter - foute afmeting contacttip - uitgesleten of beschadigde contacttip - rem op de spoel te strak - rem op de spoel te los (vastgetrokken draad 5. onstabiele lasboog - foute parameters - onregelmatige draadvoeding - fout gasdebiet - magnetische blaaswerking, vanwege slechte aarding 27

28 Foutanalyse Lasfouten Inbrandfouten. Er zijn meerdere types inbrandfouten, maar ze hebben allemaal als gemeenschappelijk kenmerk dat het neergesmolten materiaal niet ingebrand is in het basismetaal of het eerder neergesmolten lasmetaal. Typische vormen van inbrandfouten worden getoond in een V-stompverbinding. Ze kunnen ook in andere types stompverbinding voorkomen. Er wordt ook een typische plakfout in een hoeknaadverbinding getoond. Inbrandfouten Mogelijke oorzaak Algemeen te hoge voortloopsnelheid foute parameterinstelling stekende techniek Overlopen lasbad inbrandfout op de flanken Remedies plakfout tussen de lasrupsen inbrandfout aan de wortel - verminder voortloopsnelheid/verhoog de stoptijd op de flanken - verbeter de parameters - trektechniek, toortshoek. Gebrek aan inbranding van wortel* - vergroot de vooropening Hoeklas: Inbrandfout aan het opstaand been Toorts te veel op het horizontale been - heroriënteer de toorts gericht *gebruik van keramische smeltbadondersteuning wordt aanbevolen, zie pagina

29 Onvoldoende inbranding Treedt op wanneer het lasmetaal niet volledig inbrand in de wortel van een verbinding. Hieronder twee typische voorbeelden. lack of root penetration Penetratiegebrek Mogelijke oorzaak Algemeen te lage lasstroom te hoge boogspanning te hoge voortloopsnelheid te lage voortloopsnelheid stekende techniek té kleine toortshoek Remedies - verhoog de draadsnelheid en boogspanning - verlaag boogspanning - verlaag voortloopsnelheid - verhoog voortloopsnelheid; vermijd dat de slak voorloopt op het smeltbad - gebruik trekkend lassen - gebruik correcte hoek in verhouding met de verbinding, zie pag. 21; Houdt de boog aan de voorzijde van het lasbad Stomplassen - foute lasnaadvoorbereiding vooropening te klein openingshoek te klein - vergroot vooropening - verklein staande kant - vergroot openingshoek 29

30 Foutanalyse Porositeit Mogelijke oorzaak tocht/wind verf, vet of vuil gasmondstuk vervuild gasmondstuk verstopt gasmondstuk té klein te hoog gasdebiet gaslekken In het systeem waterlek in gekoelde toorts mondstuk tot werkstuk Remedies - sluit ramen en deuren. Gebruik afschermtenten bij buitenwerk - maak de laszone schoon en droog - zuiver / vervang - vervang - gebruik groter gasmondstuk - pas het debiet aan - controleer door gascup af te sluiten; zuig lucht aan aanhoudende gasstroom duidt lek aan - controleer de verbindingen - controleer positionering contacttip afstand t.o.v gasmondstuk; stel parameters opnieuw af Slakinsluitsels Slakinsluitsels ontstaan wanneer gesmolten slak voorloopt op het gesmolten lasbad en onder het stollend lasmetaal terecht komt. Alle positie rutiel vuldraden zijn hiervoor gevoelig, vanwege hun snelstollende slak en hun gemakkelijke lasbaarheid. De meest gevoelige lasposities voor het optreden van slakinsluitsels zijn 1G/PA en 2G/PC, vooral in lasnaadvoorbereidingen met een kleine openingshoek. Het belangrijkste is de penetratie te controleren. Om voldoende penetratie te verkrijgen, moet de lasser de juiste stick-out en booglengte gebruiken. Als de boogspanning té hoog is en/of de stick-out lengte te kort dan vermindert de penetratie. Ook de voortloopsnelheid heeft een grote invloed op de penetratie. Ze moet hoog genoeg zijn om een goede penetratie te garanderen en, het voorlopen van slak op lasbad (1G&2G) en inzakken van de lasrups (2G) te vermijden. 30

31 Slakinsluitsels Mogelijke oorzaak Remedies te lage lasstroom - verhoog de lasstroom te hoge boogspanning - verlaag de boogspanning te lage voortloop- - verhoog de lassnelheid; vermijd dat slak voorloopt op het snelheid lasbad stekende techniek - gebruik trekkend lassen te kleine toortshoek - gebruik toortshoek; hou de slak achter de boog convex uiterlijk - verhoog boogspanning of pendel lichtjes Scheuren midden las op keramische backing Bij het lassen van grondlagen op keramische backingstrips, kunnen middenlas scheuren (warmscheuren) optreden in 1G/PA positie. Als de stroom en de spanning te hoog zijn, kan een hol lasuiterlijk bekomen worden dat, gecombineerd met Middenlas scheur. Zie pag. 14 voor een correcte grondlaag gelast op keramische backing. krimpspanningen, aanleiding kan geven tot scheuren in het midden van de las. Om deze te voorkomen, kunnen de volgende richtlijnen nuttig zijn: Gebruik een vooropeningshoek en een voegopening van 4-5m. Gebruik een keramische backing met rechthoekige groef. De voegbreedte moet rond 15mm zijn. Gebruik lasstromen lager dan 200A (Ø1.2mm) en geen te hoge boogspanning om een licht bolvormig lasprofiel te bekomen. 31

32 Wereldleider in las- en snijtechnologie. 32 ESAB is een pionier en leider in de ontwikkeling van las-en snijtechnologie. Meer dan 100 jaar van continue verbeteringen in producten en processen laat ons toe om de uitdagingen in technologische voorsprong aan te gaan binnen elke sector waarin ESAB opereert. Kwaliteits- en milieu standards Kwaliteit, het milieu en veiligheid vormen drie focusgebieden. ESAB is één van de weinige internationale firma s die de ISO en OHSAS standards betreffende Milieu, Veiligheid & gezondheids Management Systemen doorheen al zijn wereldwijde productievestigingen ESAB Nederland B.V. Laan 1914 nr EX Amersfoort Postbus CE Amersfoort Tel. +31(0) info@esab.nl Bij ESAB, is kwaliteit een voortdurend proces dat nauw aan het hart ligt bij alle productie processen in de fabrieken wereldwijd. Multinationale productie, locale vertegenwoordiging en een internationaal netwerk van onafhankelijke distributeurs brengt de voordelen van ESAB s kwaliteit en ongeëvenaarde expertise in materialen en processen binnen het bereik van al onze klanten, waar ze ook mogen gevestigd zijn. ESAB België Metrologielaan 10 Parc Dobbelenberg Haren 1130 BRUSSEL België Tel. +32(0) info@esab.be Reg. No: XA Printed in the Netherlands.