Nature en Nurture. Gen-omgeving co-actie + Gen-omgevingsinteractie. Gen-omgevingscorrelatie. Darwin Evolutie. Genen Omgevingsinvloeden

Transcriptie

1 Is gedrag erfelijk?

2 Darwin volutie Nature en Nurture Genen Omgevingsinvloeden Gen-omgeving co-actie + Gen-omgevingsinteractie Gedragsdispositie (temperament, intellitie) Gen-omgevingscorrelatie Huidige Omgeving Gedrag

3 Lastig GNN De OMGVING beinvloedt het effect van GNN GNN selecteren de OMGVING OMGVINGSINVLODN Gedeelde Omgeving baarmoeder, gezin, buurt, school, sociaal-economische klasse (SS), religie, cultuur Unieke Omgeving vriend(inn)en, schoolklas, ziekte, werk, levenstijl (roken, drinken, sport, eetgewoonten)

4 en experiment van de natuur : 20 tweelin Alle tweelin tweelinggeboorten (per 1000 zwangerschappen) Twee-eiige tweelin eneiige tweelin Jaar Ongeveer 1 op de 40 personen is deel van een tweeling (± 400,000 nederlanders)

5 eneiige tweelin MZ tweelin zijn 100% etisch identiek.

6 Twee-eiige tweelin DZ tweelin (net als eenlingbroers of zussen) delen gemiddeld 50% van hun erfelijke aanleg.

7 Verschil in de overeenkomst binnen paren DZ paren stature twin Willekeurige gekozen paren stature twin 1 MZ paren stature stature twin stature stature twin 1

8 Nederlands Tweelin Register (NTR): jonge en volwassen tweelin en hun familieleden Jonge tweelin: werving bij de geboorte; beide ouders en de leerkracht rapporteren in 2-lijkse vralijstonderzoek over gedragsproblemen. Adolescente en volwassen tweelin met hun eenlingbroers of zussen, ouders en partners en ouders: werving via gemeenten,advertenties, etc Zelfbeoordeling via 2-lijkse vralijsten op het terrein van leefgewoonten en lichamelijke en geestelijke gezondheid.

9 Vra tav aandachtsproblemen uit de CBCL/4-18 voor 7-, 10-, and 12-jari Gedraagt zich te jong voor zijn/haar leeftijd Kan zich niet concentreren, kan niet lang de aandacht bij iets houden Kan niet stil zitten, onrustig, of overactief In de war of wazig denken Dagdromen of gaat op in zijn/haar gedachten Impulsief of handelt zonder na te denken Zenuwachtig of gespannen Zenuwachtige bewegin of trekkin Slechte schoolresultaten Onhandig of slechte coördinatie Kijkt met een lege of wezenloze blik

10 Tweelingcorrelaties voor aandachtsproblemen 0,8 0,6 0,4 0,2 MZ jons MZ meisjes DZ jons DZ meisjes DZ ongelijk geslacht

11 Relatieve bijdrage van etische (A), gedeelde (C) en ongedeelde omgevingsfactoren () aan gedragsproblemen 100% P R C N T A G 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% C A A 0% Internaliserende problemen Angstigheid xternaliserende problemen Aandachtsproblemen

12 GNN Informatieverwerkingssnelheid Werkgeheu Geconditioneerde emotionele responses Response interferentie Lange termijn geheuopslag Affectieve en Cognitieve eischappen Affectieve en Cognitieve dysfunctie (angst, depressie, dementie, dyslexie, schizofrenie, aandachtstoornissen) Bekrachtiging

13 ndofenotypen GNN Informatieverwerkingssnelheid Werkgeheu Geconditioneerde emotionele responses Response interferentie Lange termijn geheuopslag Affectieve en Cognitieve eischappen Affectieve and Cognitieve dysfunctie (angst, depressie, dementie, dyslexie, schizofrenie, aandachtstoornissen) Bekrachtiging NUROWTNSCHAPPN!

14 LT OP! KLURCONFLICT TAAK blauw rood rood geel groen blauw rood rood blauw groen geel groen rood geel ReactiTijd (ms) { Congruent Incongruent groen blauw geel blauw rfelijkheid 49%

15 Hersengebieden betrokken bij Kleurcionflict taak selectieve aandacht ROOD BLAUW GRON ROOD De hersengebieden die bij gezonde kinderen actief worden (cingulate hersenschors en de zijkant van de voorhoofdskwab) doen dat niet of in vermindere mate bij ADHD patiёntjes.

16 Cognitie/ Intellitie kinderen - leeftijd 5, 7, 10 en 12 - Intellitie test kinderen - leeftijd 12 - CITO eindtoets basisonderwijs ( )

17 Cognitieve verschillen zijn erfelijk P R C N T A G 100% 80% 60% 40% 20% 0% C A IQ 5 IQ 7 IQ 10 IQ 12 CITO

18 Cognitieve verschillen zijn erfelijk P R C N T A G 100% 100% 80% 80% 60% 60% 40% 40% 20% 20% 0% 0% C A IQ 5 5 7IQ 7 10 IQ IQ CITO 26 50

19 CITO De eindtoets basisonderwijs is een goede toets om het cognitief vermo van kinderen vast te stellen en kan gebruikt worden als indicatie bij de keuze van het voortgezet onderwijs, maar.. de eindtoets basisonderwijs is een minder goede toets om het onderwijsniveau van de school vast te stellen A C CITO TAAL RKNN jons RKNN meisjes INFORMATI WRLDORINTATI jons WRLDORINTATI meisjes

20 otype Hoge SS ouders ja nee Hoog IQ Laag IQ IQ 120 IQ 105 IQ 115 IQ 90 rfelijkheid Socioconomische Status

21 otype traumatische gebeurtenis ja nee gevoelig ongevoelig Ziek

22 De jacht op en erfelijkheid van gedrag koppelings- of associatie onderzoek met DNA markers localisatie en identificatie structuur en product