Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie. Jan Mens. Bohn Stafleu van Loghum Houten 2007

Transcriptie

1 Bekkeninstabiliteit Diagnostiek en therapie Jan Mens Bohn Stafleu van Loghum Houten 2007 BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en behandeling1 Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 003

2 Ó 2007 Bohn Stafleu van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j o het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. Vrijwaring Beschermde merknamen in dit boek worden niet als zodanig nadrukkelijk aangeduid. Hieruit mag niet de gevolgtrekking worden gemaakt dat deze namen vrije handelsmerken betreffen. ISBN NUR 870, 894 Ontwerp omslag: Houdbaar, Deventer Tekeningen: Rogier Trompert Tekeningen: Nico de Wolf Ontwerp binnenwerk: TEFF Typography Automatische opmaak: Pre Press, Zeist Bohn Stafleu van Loghum Distributeur in België: Het Spoor 2 Standaard Uitgeverij Postbus 246 Mechelsesteenweg GA Houten 2018 Antwerpen BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en behandeling1 Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 004

3 Inhoud Voorwoord XIII Ten geleide XV 1 Anatomie Inleiding Bouw van het bekken Relatie tussen bekken en rug Beweeglijkheid van de bekkengewrichten Bekkenpijn of rugpijn? 5 Literatuur 6 2 Wat is instabiliteit? Inleiding Hypothese Stabiliteit van een gewricht Passieve stabiliteit Actieve stabiliteit Regelsysteem Niveaus van (in)stabiliteit Gevolgen van instabiliteit Pijn Zwakte 11 Literatuur 12 3 Wat is bekkeninstabiliteit? Inleiding Passieve stabiliteit van het SI-gewricht Actieve stabiliteit van het SI-gewricht Korte, diepe spieren Lange, oppervlakkig gelegen spieren Indeling 16 BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 005

4 VI Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Literatuur 22 4 Pathogenese Inleiding Verminderde passieve stabiliteit De bevalling Ongevallen Hormonen tijdens de zwangerschap Verminderde actieve stabiliteit Coördinatiestoornissen Onderzoek van O Sullivan Eigen onderzoek Eigen onderzoek Oorzaken van coördinatiestoornissen Verkeerde veronderstellingen over instabiliteit Hormonen buiten de zwangerschap Seksueel misbruik in het verleden Te diepe lordose Zwakte van de bilspieren en de schuine rug- en buikspieren 40 Literatuur 40 5 Epidemiologie Inleiding Geschiedenis Wetenschappelijk onderzoek Wie lopen vooral risico? Hoe lang blijft bekkeninstabiliteit na de bevalling? Het bijzondere van de Nederlandse situatie Is de Nederlandse situatie echt uitzonderlijk? Lijkt de Nederlandse situatie alleen maar uitzonderlijk? Samengevat 57 Literatuur 57 6 Symptomatologie Inleiding Pijn Gevoelens van onmacht Waggelen Tintelingen/doof gevoel Beperkingen Bijkomende klachten Incontinentie 63 BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 006

5 Inhoud VII Stuitpijn Menstruatiepijn Vermoeidheid/uitputting/depressie 65 Literatuur 65 7 Bekkeninstabiliteit vaststellen Inleiding Diagnostiek Lokalisatie van de pijn Wijze van ontstaan Volgorde duurbelasting Active Straight Leg Raise (ASLR-)test Verbetering met bekkenband Waggelen Pijnprovocatietesten Uitsluiten van andere aandoeningen Voor de praktijk (nog) niet bruikbare testen Manuele testen voor beweeglijkheid Röntgenonderzoek Botscan Echografie van de buikspieren Doppler Imaging of Vibrations (DIV) Advies voor de dagelijkse praktijk 79 Literatuur 79 8 De ernst van bekkeninstabiliteit bepalen Inleiding Pijnmeting Spontane pijn Pijn bij provocatie Krachtmeting Adductiekracht van de heupen ( squeezetest ) Abductiekracht van de heupen Kracht bij de ASLR-test Beperkingen in het dagelijkse leven De Quebec Back Pain Disability Scale Duurbelasting Vermoeidheid Röntgenonderzoek 86 Literatuur 87 9 Leefregels Inleiding Leefregels Omgaan met pijn 90 BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 007

6 VIII Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie 9.4 Omgaan met vermoeidheid Begrip en hulp vragen 91 Literatuur Oefentherapie 1: abnormaal persen afleren Inleiding Persen Abnormaal persen vaststellen Abnormaal persen afleren Inleiding Instructies voor de therapeut 98 Literatuur 98 Bijlage 10.1 Oefeninstructies ter bevordering van het doorademen tijdens (geringe) inspanning 100 Doel 100 Aanleren van buikademhaling zonder persen 100 Doorademen tijdens inspanning met de handen 101 Buikademhaling in stand 102 Doorademen tijdens tillen 102 Bijlage 10.2 Persen Oefentherapie 2: stabiliseren Inleiding Oefeninstructies om het bekken te stabiliseren Tips voor therapeuten Stabiliseren tijdens zware krachtsinspanning Tips voor therapeuten 109 Literatuur 110 Bijlage 11.1 Oefeninstructies om het bekken te stabiliseren 111 Doel 111 De dwarse buikspieren langzaam aanspannen 111 De dwarse buikspieren snel aanspannen 113 Bijlage 11.2 Stabiliseren tijdens zware krachtsinspanning 114 Oefenen in rugligging 114 Oefenen in zijligging 115 Oefenen in stand 115 Oefenfrequentie 115 Stabiliseren tijdens dagelijkse activiteiten Oefentherapie 3: conditietraining Inleiding Conditietraining Conditietraining Conditietraining BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 008

7 Inhoud IX 13 Bekkenbanden Inleiding Soorten bekkenbanden Eenvoudige bekkenband Bekkenband Erasmus Bekkenband van Dirk van der Meulen Steunbroekjes Sluitlaken Gebruik van een bekkenband Onderzoek 127 Literatuur Medicatie Inleiding Soorten pijnstillers Indicatie voor pijnstillers Problemen bij het gebruik van pijnstillers Te hoge verwachtingen Angst voor schade Onvoldoende rekening houden met de werkingsduur Proefperiode Op geleide van de klok of zo nodig? Conclusie 132 Literatuur Handigheidjes en hulpmiddelen Inleiding Lijst van adviezen Operatie Inleiding De gewrichten in de bekkenring vastzetten Overige operaties 143 Literatuur Alternatieve geneeswijzen Inleiding Lichaamsgerichte psychotherapie Toegepaste kinesiologie Overige alternatieve therapieën Complicaties en bijkomende problemen Inleiding Oververmoeidheid 149 BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 009

8 X Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie 18.3 Slaapstoornissen Depressie Blokkering Therapie bij blokkering Hypertonie Incontinentie Stuitpijn Toename van pijn tijdens de menstruatie Bursitis trochanterica Capsulitis van de heup 160 Literatuur Zwangerschap na bekkeninstabiliteit Inleiding Adviezen aan de zwangere vrouw De conditie bevorderen/oververmoeidheid vermijden Met de spieren het bekken stabiliseren Verloskundige zorg bij bekkenklachten Na de bevalling 166 Literatuur Arbeidsongeschiktheid en de wet Inleiding Zwangerschapsverlof De Ziektewet De Ziektewet en de diagnose bekkeninstabiliteit De Ziektewet en de hoogte van de uitkering De Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) De WIA en de diagnose bekkeninstabiliteit De WIA en het percentage arbeidsongeschiktheid Ontslag Speciaal verlof Belangrijkste boodschappen 173 Literatuur Veel gestelde vragen Inleiding Vragen Formulieren en tests Formulier voor het scoren van de ASLR-test Formulier voor het meten van duurbelasting 186 BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 010

9 Inhoud XI 22.3 Instructie voor het gebruik van amitriptyline bij pijn met oververmoeidheid en slaapstoornissen Gemodificeerde Quebec Back Pain Disability Scale (QBPDS) Abductie- en adductiekracht van de heup voor verschillende groepen Beck Depression Inventory (BDI) Numerieke schaal (Numeric Rating Scale) voor het vaststellen van de ernst van pijn en vermoeidheid Prafab-score ( PRotection, Amount, Frequency, Adjustment and Body image score ) Tampa-schaal voor bewegingsangst Toelichting scores Websites 199 Register 201 BSL ID 0000 ACA_BK_1KZM Bekkeninstabiliteit. Diagnostiek en therapie Pre Press Zeist 02/05/2007 Pg. 011