Buitenlandse Zaken. Onderwijs en personeel in Zweden
|
|
- Michiel Willemsen
- 2 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Buitenlandse Zaken Onderwijs en personeel in Zweden
2 Inhoudsopgave Inleiding 5 1 Organisatie Financiering 1.2 Toezicht 2 Onderwijssysteem Voorschoolse kinderopvang 2.2 Primair onderwijs 2.3 Secundair onderwijs 2.4 Tertiair onderwijs 3 Onderwijspersoneel Functies 3.2 Arbeidsvoorwaarden 3.3 Training 3.4 Waardering beroep 3.5 Organisatiegraad 4 Onderwijsarbeidsmarkt Maatregelen en ideeën 5 Tot slot 12 Noten 13 Bronnen 13 Literatuur Websites Bijlage 15
3
4 Inleiding De afgelopen twintig jaar zijn er veel hervormingen doorgevoerd in het Zweedse onderwijs. Het gecentraliseerde systeem uit de jaren zestig is vervangen door een gedecentraliseerd en resultaatgericht systeem. In de jaren negentig kreeg het onderwijs in Zweden te maken met zware bezuinigingen: het aantal leraren moest afnemen, waardoor het aantal leerlingen per leraar steeg. De laatste jaren zijn er tekorten op de onderwijsarbeidsmarkt ontstaan. De verwachting is dat de komende jaren de vraag nog meer toeneemt. Redenen hiervoor zijn de vergrijzing en de dalende populariteit van het beroep. Zweden is ruim tien keer zo groot als Nederland, terwijl er ongeveer negen miljoen mensen wonen. Zweden kent, met een bevolkingsgroep van 17,3 procent die 65 jaar of ouder is, iets meer vergrijzing dan Nederland (13,9 procent). De bevolking groeit bijna niet (0,01 procent groei, in Nederland 0,5 procent). In het jaar 2002 was vier procent van de beroepsbevolking, die uit 4,4 miljoen personen bestaat, werkloos. 1 De bevolkingssamenstelling is zeer divers; van oudsher wonen er Sami en Finse minderheden. De afgelopen decennia zijn er immigranten uit Finland, Denemarken, voormalig Joegoslavië, Griekenland, Noorwegen en Turkije bijgekomen. Ongeveer 11,5 procent van de inwoners in Zweden is geboren in het buitenland. Wanneer de inwoners meegeteld worden van wie één ouder buiten Zweden is geboren, heeft één op de vijf Zweden een buitenlandse achtergrond. In stedelijke gebieden is de culturele diversiteit het grootst; op sommige scholen is zestig procent van de leerlingen van buitenlandse komaf. 2 Alle nieuwe immigranten van zestien jaar en ouder hebben recht op een Zweedse talencursus om de basis van de taal te leren. Leerlingen met een buitenlandse achtergrond hebben het recht om als schoolvak een aantal uren les te krijgen in hun moedertaal. Bovendien mogen ze werken met studiemateriaal dat in hun moedertaal is geschreven. 3 Onderwijs en personeel in Zweden 5
5 1 Organisatie Het ministerie van Onderwijs legt het onderwijsprogramma voor aan het parlement. De gemeenten zorgen ervoor dat er voldoende scholen voor het basis-, voorgezet en volwassenenonderwijs zijn. Daarnaast stellen zij een plan op waarin de organisatie, de financiën en het onderwijsprogramma van de scholen beschreven staan. Met dit plan geven de gemeenten weer hoe ze aan de eisen van het ministerie gaan voldoen. De scholen bepalen zelf hoe ze het onderwijsprogramma verder inrichten. Daarnaast kunnen de scholen een eigen identiteit ontwikkelen door bepaalde lessen of practica toe te voegen aan het onderwijsprogramma. Ook kunnen ze zich specialiseren in een bepaald onderwerp, zoals muziek, milieu of een internationaal thema. Alle leerlingen krijgen in dat geval een aantal uren les in dat speciale vak Financiering Zweden geeft 13,4 procent van de totale overheidsuitgaven uit aan onderwijs, wat neerkomt op 6,5 procent van het Bruto Binnenlands Product. Alle scholen zijn gratis en worden gefinancierd door de overheid. Onafhankelijke scholen ontvangen een bijdrage per leerling. De staat betaalt de universiteiten en hogescholen, de gemeenten financieren de basisscholen en het. Iedere gemeente bepaalt zelf hoe de financiën van de school worden beheerd. Doorgaans is er een bestuur dat de gelden verdeelt over de scholen in de gemeente. De scholen zijn verantwoordelijk voor hun eigen uitgaven, zoals de salarissen. Sommige gemeenten betalen een bedrag per leerling en een extra toelage voor leerlingen met leerproblemen of een buitenlandse achtergrond. Studenten betalen geen collegegeld en ontvangen een studiebeurs van 240 per maand van de overheid. Daarnaast kan een student nog een lening afsluiten bij de overheid van maximaal 480. Ook leerlingen in het hebben recht op deze ondersteuning. 1.2 Toezicht De National Agency for Education (Statens skolverk of Skolverket) is onder meer verantwoordelijk voor de evaluatie van en het toezicht op de scholen. De National Agency for Higher Education voert dit uit voor het tertiair onderwijs. 5 2 Onderwijssysteem Leerlingen zijn leerplichtig van hun zevende tot zestiende. Basisschoolleerlingen krijgen dagelijks een gratis maaltijd. Veel scholen in het voortgezet onderwijs hebben deze voorziening ook, hoewel zij er niet meer toe verplicht zijn. Onafhankelijke scholen Ongeveer elf procent van de scholen zijn privé-scholen of onafhankelijke scholen (bijvoorbeeld christelijke scholen). Bij deze scholen staat 3,5 procent van de leerlingen ingeschreven. Zij laten alle leerlingen toe en ontvangen een bijdrage van de gemeenten. 6 6 Onderwijs en personeel in Zweden
6 compulsory education adult education university diploma 2-5,5 years proffessional degrees higher education universities & university colleges masters degree 4 years bachelors degree 3 years upper secondary school compulsory school (grundskola) pre-primary class (förskola) pre-primary diploma 2 years single courses Figuur 1: Het onderwijssysteem in Zweden Bron: Eurydice, database on Education, Sweden 2.1 Voorschoolse kinderopvang De gemeenten zijn verplicht om kinderopvang te verzorgen voor de kinderen (van een tot vijf jaar) van werkende ouders. De ouders betalen hier vaak een inkomensafhankelijke bijdrage voor. Vanaf de herfst dat een kind vier jaar oud is, mag het naar de kleuterschool. Scholen zijn verplicht om de kinderen minimaal drie uur per dag op te vangen. Kinderen van zes jaar oud kunnen naar een klas die voorbereidt op het basisonderwijs; in sommige gevallen mogen ze al naar de basisschool. 2.2 Primair onderwijs Het (Grundskola (7 15/16 jaar)) is verplicht en duurt negen jaar. Scholen mogen zelf bepalen hoeveel uren ze les geven, maar in totaal moeten leerlingen in die negen jaar minimaal 6665 uren les krijgen (740 uur per jaar). De leerlingen hebben tot en met de zesde klas één klassenleraar die de meeste vakken geeft. Daarna krijgen ze meerdere leraren, die vaak in teams samenwerken. Pas vanaf de achtste klas krijgen leerlingen cijfers voor hun toetsen. Om het diploma van de Grundskola te halen moeten de leerlingen een voldoende halen voor alle vakken. Als er een onvoldoende tussen zit, kan de leerling na het verlaten van de Grundskola alsnog een examen doen op de vervolgopleiding. Sami-scholen De Sami-school is opgericht voor de nationale minderheid Sami uit het noorden van Zweden. De school duurt zes jaar; daarna volgen de leerlingen drie jaar les op een gewone Grundskola. Speciaal onderwijs Leerlingen met leermoeilijkheden kunnen naar een speciale school (särskoloan). Daarnaast kunnen deze leerlingen ook op de Grundskola extra begeleiding te krijgen. Onderwijs en personeel in Zweden 7
7 2.3 Secundair onderwijs Het wordt gevormd door de Gymnasieskola (vanaf jaar). Zij bieden zeventien verschillende driejarige programma s, waarvan er veertien beroepsgericht zijn. Alle programma s hebben dezelfde acht basisvakken: Zweeds, Engels, wiskunde, godsdienst, natuurkunde, sociale wetenschappen, kunst en gezondheidswetenschappen (inclusief gym). Daarnaast volgen de leerlingen een aantal vakken die binnen hun programma vallen en werken ze aan een project. In totaal moet de leerling 2500 studiepunten halen, waarvan 300 punten vrij te besteden zijn buiten het eigen programma. Wanneer leerlingen een speciaal samengesteld programma willen volgen kan dat ook. Leerlingen met een leerprobleem of leerachterstand (bijvoorbeeld immigranten die nog maar kort in Zweden wonen) kunnen een individueel programma volgen. Ook krijgen ze extra begeleiding. Na het afronden van een cursus worden de leerlingen beoordeeld met een onvoldoende, voldoende, goed of zeer goed. Daarnaast zijn er voor bepaalde vakken nationale examens. Een leerling kan de vakken overdoen die onvoldoende beoordeeld zijn. Het is ook mogelijk om een heel jaar over te doen. De leerling heeft de Grundskola afgerond zodra hij alle cursussen heeft gehaald. Hierna kan hij de beoordeling van bepaalde vakken met herexamens verbeteren. Speciaal onderwijs Scholen voor speciaal onderwijs bieden een vierjarig programma aan voor leerlingen met leerproblemen. Daarnaast kunnen leerlingen op de Gymnasieskola een individueel lesprogramma samenstellen. 2.4 Tertiair onderwijs Tertiair onderwijs wordt gegeven op universiteiten en universitaire colleges. Om toegelaten te worden moeten leerlingen een diploma van het hebben (90 procent van de cursussen gehaald), of vier jaar werkervaring en kennis van het Zweeds en Engels op het niveau van het. De overheid bepaalt hoeveel inschrijvingen per opleiding zijn toegestaan; zijn er meer aanmeldingen, dan worden de studenten geselecteerd op basis van cijferlijst, werkervaring en toelatingsexamen. Lerarenopleiding Op 24 van de meer dan veertig Zweedse universiteiten en universitaire colleges wordt de lerarenopleiding aangeboden. Sinds 1 juli 2001 krijgen alle leraren dezelfde basisopleiding. Daarnaast kunnen leraren zich specialiseren in bepaalde vakken en leeftijdsgroepen. De opleiding varieert van drieëneenhalf jaar (140 studiepunten) voor kleuterleraren en leraren onderbouw van het basisonderwijs, tot vijfeneenhalf jaar (220 studiepunten) voor de overige leraren. De opleiding bestaat uit een basisgedeelte, een studie in bepaalde onderwerpen en een specialisatie. Tijdens de studie loopt de student twintig tot dertig weken stage. 8 De overheid heeft daarnaast aangepaste verkorte opleidingen opgezet, met als doel het lerarentekort aan te pakken. Zie hoofdstuk 4. 8 Onderwijs en personeel in Zweden
8 3 Onderwijspersoneel Functie Aantal Leraar speciaal onderwijs Basisschoolleraar Leraar algemeen Leraar (beroepsvakken) Leraar kunst, muziek of gymnastiek Leraar handenarbeid, huishoudkunde Overige leraren Tabel 1: Functies in aantallen Bron: Swedisch Association of Local Authorities. Cijfers zijn uit Functies De Zweedse scholen kennen de volgende functies: kleuterleraren; leraren onderbouw basisonderwijs; leraren bovenbouw basisonderwijs en ; leraren in een moedertaal, anders dan Zweeds; leraren voor kinderen met leerproblemen; welzijnswerkers; schoolartsen; psychologen. 3.2 Arbeidsvoorwaarden Alle scholen verzorgen de sollicitatieprocedure zelf. Een sollicitant die de lerarenopleiding niet heeft afgerond, kan een aanstelling krijgen voor maximaal twaalf maanden. Ook leraren die wel over de juiste kwalificaties beschikken, krijgen eerst een jaarcontract dat - conform de cao voor leraren - na één jaar omgezet kan worden in een vast contract. De salarisonderhandelingen worden gevoerd op schoolniveau. Leraren van openbare scholen zijn in dienst van de gemeenten; leraren van onafhankelijke scholen zijn in dienst van de school. 3.3 Training Leraren mogen volgens de onderwijswet 104 uur per jaar besteden aan training. De invulling van deze uren is afhankelijk van de wensen van de individuele leraar en de school. De National Agency for Education stelt een bedrag beschikbaar aan gemeenten en scholen voor de training van leraren. In opdracht van het ministerie van Onderwijs heeft de National Agency for Education een training voor schooldirecteuren opgezet. Onderwijs en personeel in Zweden 9
9 3.4 Waardering beroep De Zweedse bevolking heeft een negatief beeld van de scholen en het beroep van leraar, dat voornamelijk door de media gevoed wordt. Leraren zelf zijn het niet eens met de kritiek: zij waarderen hun beroep, hoewel ze wel last hebben van de werkdruk. Leraren geven regelmatig aan dat ze minder leerlingen per onderwijsmedewerker willen en juist meer ondersteuning wensen van breed inzetbaar personeel, zoals leraren voor moeilijk lerende kinderen, maatschappelijk werkers, schoolartsen en psychologen. De National Union of Teachers in Sweden heeft een aantal jaren afgestudeerde onderwijzers gevolgd. Uit dit onderzoek blijkt dat veel startende docenten de werkdruk te hoog vinden om langere tijd voor de klas te blijven. Bovendien biedt de leraarcarrière weinig perspectief op het gebied van professionele ontwikkeling en salaris Organisatiegraad In Zweden bestaan de volgende vakbonden: 1 Swedish Teachers Union ( leden); 2 National Union of Teachers in Sweden ( leden); 3 Swedish Association of School Headmasters and Directors of Education (7.000 leden). De drie vakbonden werken nauw samen; zo hebben de Swedish Teachers Union en de National Union of Teachers in Sweden een overkoepelende organisatie Teachers Liaison Council opgezet, die de belangen van de beide organisaties behartigt. 4 Onderwijsarbeidsmarkt Zweden kent momenteel een groot lerarentekort. Verschillende factoren bepalen de toekomstige lerarenbehoefte, zoals de verwachte afname van het aantal leerlingen, het aantal leerlingen per klas en de professionele ontwikkeling van de leraren. Al jaren is er een tekort aan leraren in exacte vakken, gekwalificeerde leraren tweede taal (anders dan Zweeds), leraren speciaal onderwijs en leraren beroepsonderwijs. De verwachting is dat er vacatures zijn in 2005, terwijl er maar leraren van de lerarenopleiding komen. Dit betekent een tekort aan gekwalificeerde leraren van ( in het basisonderwijs en in het ). Bovendien is de verwachting dat twintig procent van de leraren in 2005 onvoldoende gekwalificeerd is voor het werk Maatregelen en ideeën 11 De overheid heeft verschillende maatregelen genomen, die allemaal voortkomen uit het uitgangspunt dat scholen aantrekkelijke werkplaatsen moeten worden. Ook hebben de minister van Onderwijs en de onderwijsvakbonden in 1998 afgesproken het lerarenberoep te promoten. A better job Dit project van de Vereniging van Zweedse gemeenten (SALA) is erop gericht om gemeenten te ondersteunen in het werven, selecteren en behouden van onderwijspersoneel. 10 Onderwijs en personeel in Zweden
10 Fondsen In 1998 besloot de regering negen miljoen euro beschikbaar te stellen om 168 scholen te steunen in hun ontwikkelingsprojecten voor leraren. Het doel van deze projecten was het ontwikkelen van lesmethoden en het verbeteren van de samenwerking tussen leraren, regionale centra en de lerarenopleidingscentra. Dankzij deze projecten kwam het debat over de leraren meer in de aandacht. Begin jaren negentig verkeerde Zweden in een grote economische crisis. Wegens de bezuinigingen ontvingen ook de scholen geen extra geld meer om hun problemen aan te pakken. Om de achterstand op te lossen heeft de regering in december 2000 een bedrag vrijgemaakt om scholen de mogelijkheid te bieden extra personeel aan te stellen. Uiteindelijk moet deze actie extra werknemers opleveren. Deelnemende scholen ontvangen gedurende vijf jaar geld uit een fonds. Meer opleidingsplaatsen De overheid bepaalt hoeveel studenten worden toegelaten tot de lerarenopleiding. Gezien de grote problemen op de onderwijsarbeidsmarkt heeft de regering het aantal opleidingsplaatsen van 2001 tot 2004 uitgebreid. Ook voor de periode 2005 tot 2008 wordt een groter aantal opleidingsplaatsen gerealiseerd. Dit beleid heeft zeker effect: in 2002 waren er al twintig procent meer studenten dan in Special teacher Education programme Mensen met relevante studie- en werkervaring kunnen een verkorte lerarenopleiding (zestig punten, anderhalf jaar fulltime) volgen. Vanaf 2002 tot en met 2006 kunnen zo ongekwalificeerde leraren naast hun baan hun diploma behalen. In 2002 was het animo voor deze opleiding zeer groot: ruim 3700 aanmeldingen vanuit heel Zweden. Foundation year programme Om het lerarentekort in de exacte vakken en techniek aan te pakken, is er een eenjarige opleiding gestart voor mensen die studie- of werkervaring hebben in de exacte wetenschappen. Meer mannen aantrekken In Zweden zijn de meeste leraren vrouw. Om meer mannen te werven, wordt aan bijvoorbeeld jongerenwerkers en sportcoaches een verkorte opleiding aangeboden om de juiste kwalificaties te behalen. Daarnaast zijn mannen die begin 2000 hun banen verloren in de technische sectoren, benaderd om een verkorte lerarenopleiding te volgen. In 2003 hebben tien elektronici zo n opleiding afgerond en zijn 200 mensen met de opleiding gestart. Leraren met een buitenlandse lerarenopleiding De National Agency for Higher Education organiseert assessments voor leraren met een buitenlandse onderwijsbevoegdheid. Leraren die aan de gestelde eisen voldoen, krijgen toestemming om les te geven in Zweden. Central School Improvement Agreements De organisatie van Zweedse gemeenten heeft samen met de onderwijsbonden voor leraren een samenwerkingsovereenkomst getekend om belangrijke verbeteringen te bewerkstelligen voor het werven en behouden van leraren. De overeenkomst richt zich op de: werktijden; werkomgeving; organisatie van het werk; training van leraren; begeleiding van nieuwe leraren; verhouding tot leerlingen. Onderwijs en personeel in Zweden 11
11 De Council for the Attainment of Objectives and Future Development of School Education is aangesteld om de voortgang van deze overeenkomst te bewaken en te evalueren. Leadership development De regering is een aantal programma s gestart die het debat over de rol van het schoolhoofd of de directeur moeten stimuleren. Zo is er in 2001 een enquête gehouden over de behoefte aan het soort leiderschap op Zweedse scholen. Atraktiv Skola (Aantrekkelijke School) Aan het project Atraktiv Skola nemen zowel het ministerie van Onderwijs, de National Agency for Education als de verschillende vakbonden voor leraren deel. Er zijn 34 gemeenten geselecteerd die samen met leraren en schoolhoofden concrete plannen maken om de scholen aantrekkelijk te maken. Tot nu toe zijn er uiteenlopende initiatieven ontplooid, variërend van het plaatsen van aandachttrekkende advertenties tot samenwerking met het bedrijfsleven. 12 Het project loopt van 2002 tot en met Tot slot In Zweden wordt de oorzaak van het bestaande lerarentekort vooral gezocht in de werksituatie en het gebrek aan professionele ontwikkeling voor de leraar. De leraar moet aan steeds meer eisen voldoen en dat levert werkdruk op. Om het beroep leraar weer aantrekkelijk te maken moet volgens het ministerie van Onderwijs het volgende gebeuren: 13 nieuwe leraren moeten begeleiding krijgen van ervaren leraren op de school; moeten perspectief hebben op een hogere functie ; moeten meer samenwerken met sectoren als het bedrijfsleven en de gemeente; doorstroom naar andere beroepen moet worden aangemoedigd; er moet meer aandacht komen voor het werken in teams (leraren en ander onderwijspersoneel); er moet meer aandacht komen voor de rol van de schoolleider en voor de samenwerking met leraren. september Onderwijs en personeel in Zweden
12 Noten CIA World Factbook, Statistics Sweden. Attracting, developing and retaining effective teachers, OECD Study, Sweden, May Eurydice, database on Education, the Education system in Sweden, The Swedish National Agency for Educations Educational Inspectorate, Inspecting for Improvement. Eurydice, database on Education, the Education system in Sweden, Eurydice, database on Education, the Education system in Sweden, The meaning of a Teacher Education reform: national story telling and global trends in Sweden, European Journal of Teacher Education, Vol 26, no 1, Attracting, developing and retaining effective teachers, OECD Study, Sweden, May Swedish work with personnel prognoses for child care, schools, and adult education, November Attracting, developing and retaining effective teachers, OECD Study, Sweden, May Attraktiv Skola, Attracting, developing and retaining effective teachers, OECD Study, Sweden, May Bronnen Literatuur Eurydice (2002), database on Education, the Education system in Sweden, , Eurydice (2003), Key topics in education in Europe, Volume 3, The teaching profession in Europe: Profile, trends and concerns, report I, Initial training and transition to working life, Brussels: European Commission. Eurydice (2003), Key topics in education in Europe, Volume 3, The teaching profession in Europe: Profile, trends and concerns, report II, Supply and demand, Brussels: European Commission. Eurydice (2003), Key topics in education in Europe, Volume 3, The teaching profession in Europe: Profile, trends and concerns, report III, Working conditions and pay, Brussels: European Commission. Eurydice (2004), Key topics in education in Europe, Volume 3, The teaching profession in Europe: Profile, trends and concerns, report IV, Keeping teaching attractive for the 21 st century, Brussels Ministry of Education and Science (2003), Education and training in Europe: A report on education and training in Sweden and the shared European goals. Linde, G. (2003) The meaning of a Teacher Education reform: national story telling and global trends in Sweden, European Journal of Teacher Education, Vol 26, no 1. OECD (2003), Education at a Glance, OECD Indicators, Parijs OECD (2002), Education Policy Analysis, Parijs OECD (2003), Education Policy Analysis, Parijs Onderwijs en personeel in Zweden 13
13 Ministry of Education and Science (2002), Central education authorities, Ministry of Education and Science (2003) Attracting, developing and retaining effective teachers, OECD Study, background report Sweden, Inspectie van het onderwijs (2001) ICT portretten buitenland: Zweden, Den Haag, The Swedish National Agency for Education, Skolverket (2000) Education for all, the Swedish education system, Stockholm, The Swedish National Agency for Education, Skolverket (2001) Swedish work with personnel prognoses for child care, schools, and adult education, Stockholm, The Swedish National Agency for Education, Skolverket (2002) Statistics for Child care, Schools and Adult education 2002, Official statistics of Sweden - Children, staff, pupils and teachers. The Swedish National Agency for Education, Skolverket (2004) Descriptive data on childcare, schools and adult education in Sweden 2003, National agency for education report no. 236, Stockholm, The Swedish National Agency for Educations Educational Inspectorate,(2002) Inspecting for Improvement Waterreus, J.M. (2003), Incentives in secondary education, Max Goote Kenniscentrum voor Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie, Amsterdam. Websites Overheid Ministerie van Onderwijs The Swedish National Agency for Education Statistics Sweden, Statistiska centralbyrån asp The Swedish Association of Local Authorities/ Federation of County Councils The National Agency for Higher Education, Högskoleverket Onderwijs Eurydice, information database on education in Europe, The Education System in Sweden (2002/2003) Vakbonden Sveriges Skollarverbönd National Union of Teachers in Sweden, Lärarnas Riksförbund Onderwijsarbeidsmarkt Attractiv Skola 14 Onderwijs en personeel in Zweden
14 Bijlage: Het onderwijs en de leraar in Zweden vergeleken met Nederland Zweden Nederland Jaarsalaris: start na 15 jr eind, in US$, geïndexeerd volgens PPS (o) (b) (o) (b) Verhouding salaris na 15 jaar tot BBP per inwoner 1,01 1,01 (o), 1,08 (b) 1,14 1,22 (o), 1,70 (b) Opleidingseisen Lerarenopleiding: 3 1/2 jaar (inclusief stage) voor kleuterschool en onderbouw grundskola, 5 1/2 jaar voor voor bovenbouw grundskola en vo pabo (4 jaar) 2e graads: hbo lerarenopl. 1e graads hbo lerarenopl. wo: master (4jr) plus aanvullende lerarenopl (1jr) Leeftijdopbouw: percentage ouder dan 49 41,7 44,2 23,2 37,1 Percentage vrouwen in 2002 (b) 79,9 50,3 77,6 41,1 Percentage afgestudeerde leraren dat niet voor vak kiest 10 procent (pabo) 36 (nlo/ulo) (2000) Aantal lesuren Totaal aantal werkuren 1800 (1360 op school) 1800 (1360 op school) Aantal werkweken 40 Aantal leerlingen per klas 24 Aantal leerlingen per fulltime medewerker 12,4 14,6 17,2 17,1 Jaarlijkse uitgaven per leerling, US $, Bekostiging onderwijs, percentage BNP 6,5 4,7 Onderwijs als percentage van de totale uitgaven 13,4 10,7 Leerplicht Procent Fulltime leraren niet gekwalificeerd (b) 27,3 Onderwijsarbeidsmarkt vacatures 12,3 Bron: Education at a Glance, OECD Indicators (2001) Toelichting: o: onderbouw b: bovenbouw 1 PPP: Purchasing Power Parity, dit houdt in dat de lonen naar verhouding zijn omgerekend. Onderwijs en personeel in Zweden 15
Buitenlandse Zaken Onderwijs en personeel in Denemarken
Buitenlandse Zaken Onderwijs en personeel in Denemarken Inhoudsopgave Inleiding 5 1 Organisatie 6 1.1 Financiering van het onderwijs 1.2 Toezicht 2 Onderwijssysteem 7 2.1 Voorschoolse kinderopvang 2.2
Buitenlandse Zaken Onderwijs en personeel in Vlaanderen
Buitenlandse Zaken Onderwijs en personeel in Vlaanderen Inhoudsopgave Inleiding 5 1 Organisatie 6 1.1 Financiering 1.2 Toezicht 2 Onderwijssysteem 7 2.1 Voorschoolse kinderopvang 2.2 2.3 2.4 Tertiair
NEDERLAND. Pre-basis onderwijs
NEDERLAND Pre-basis onderwijs Leeftijd 2-4 Verschillend per kind, voor de leeftijd van 4 niet leerplichtig Omschrijving Peuterspeelzaal, dagopvang etc Tijd Dagelijks van 9:30 15:30 (verschilt pers school)
Onderwijs in Rusland. Jan Limbeek
Onderwijs in Rusland Een van de terreinen waar de Sovjet-Unie in uitblonk was onderwijs. Het onderwijs was toegankelijk, goed en gratis. Vergeleken met de Sovjet-Unie is de algemene indruk dat de situatie
Figuur 1: Aantal gediplomeerde studenten lerarenopleidingen studiejaar 2004-2008 (bronnen: hbo-raad en vsnu, bewerkt door sbo)
Aantal gediplomeerden aan de lerarenopleidingen in Nederland Ondanks huidige en verwachte lerarentekorten is er geen sprake van een substantiële groei van aantal gediplomeerden aan de verschillende lerarenopleidingen.
Waar is de leraar scheikunde? Ontwikkelingen in tekortvakken in het vo
Waar is de leraar scheikunde? Ontwikkelingen in tekortvakken in het vo 1. Inleiding In de afgelopen jaren is het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs (vo) gegroeid van 902.000 leerlingen in 2009
1. Welke routes tot leraar zijn er in het hoger onderwijs?
1 1. Welke routes tot leraar zijn er in het hoger onderwijs? Het hoger onderwijs kent routes tot leraar in het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs: HBO Het hoger beroepsonderwijs kent
Education at a Glance 2010: OECD Indicators. Education at a Glance 2010: OESO indicatoren. Summary in Dutch. Samenvatting in het Nederlands
Education at a Glance 2010: OECD Indicators Summary in Dutch Education at a Glance 2010: OESO indicatoren Samenvatting in het Nederlands Binnen de OESO landen zijn overheden op zoek naar beleid om onderwijs
UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION
UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION LERARENOPLEIDING NATUURKUNDE, WISKUNDE, SCHEIKUNDE, INFORMATICA EN ONTWERPEN Heb jij een technische bachelor gevolgd
Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks
ANNEX Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 21 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks 1. Deelname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) De Nederlandse waarde voor
Verslag studiereis Finland
Verslag studiereis Finland Hoe kan het dat Finland in alle internationale onderwijstesten zo hoog scoort? Waarom is het lerarenberoep zo hoog gewaardeerd in Finland, terwijl de salarissen middelmatig zijn?
Onderwijssysteem. Tanzania. Het Tanzaniaanse onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse
Onderwijssysteem Tanzania Het Tanzaniaanse onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse Dit document geeft informatie over het onderwijssysteem van Tanzania. Ook wordt uitgelegd wat het
Met een startkwalificatie betere kansen op de arbeidsmarkt
Met een startkwalificatie betere kansen op de arbeidsmarkt Ingrid Beckers en Tanja Traag Van alle jongeren die in 24 niet meer op school zaten, had 6 procent een startkwalificatie, wat inhoudt dat ze minimaal
Het akkoord per sector op hoofdlijnen
Het akkoord per sector op hoofdlijnen ALGEMEEN Al het onderwijspersoneel (onderwijzend en ondersteunend) krijgt op de dag van de leraar in 2008 een bedrag van 200 euro indien men fulltime werkt, deeltijders
Onderzoek naar onderwijsarbeidsmarkt
Contactpersoon: Diederik Brink, 030 751 1726, dbrink@cnvo.nl Datum: juni 2014 Onderzoek naar onderwijsarbeidsmarkt Het Centraal Plan Bureau (CPB) heeft een onderzoek uitgevoerd naar de ontwikkelingen op
INHOUDSOPGAVE 0 Algemeen 2 1 Basisonderwijs 2 2. Voortgezet Onderwijs: algemeen vormend Lager algemeen voortgezet onderwijs Hoger algemeen
produktiedatum: 22-04-1996 Cola. Zoetermeer Landeninformatie ETHIOPIE INHOUDSOPGAVE 0 Algemeen 2 1 Basisonderwijs 2 2. Voortgezet Onderwijs: algemeen vormend 2 2.1 Lager algemeen voortgezet onderwijs 2
Onderzoek naar onderwijsarbeidsmarkt
Contactpersoon: Malika Habouria, 030 751 1793, m.habouria@cnv.nl Datum: juli 2016 Onderzoek naar onderwijsarbeidsmarkt Het Centraal Plan Bureau (CPB) heeft een onderzoek uitgevoerd naar de ontwikkelingen
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2014 Nr. 120 BRIEF
Uw brief van Ons kenmerk Contactpersoon Zoetermeer. FEZ/IR/2001/24182 van Rijn 13 juni 2001
OC enw De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 AE 's-gravenhage Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen Europaweg 4 Postbus 25000 2700 LZ Zoetermeer Telefoon
Instroom en inschrijvingen
Instroom en inschrijvingen Minder studenten beginnen aan opleidingen in de sector Onderwijs... 2 Instroom pabo keldert in 2015 maar herstelt zich deels in 2016... 3 Minder mbo ers naar sector Onderwijs...
In de meeste gevallen moet uw kind een taaltest afleggen. Een vrijstelling hiervan is in sommige gevallen mogelijk, wanneer:
Diplomawaardering Met een diploma dat niet-nederlands is, krijgt uw kind soms moeilijk toegang tot het hoger onderwijs in Nederland. Daarvoor verschillen de onderwijssystemen van de diverse landen te veel.
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2012 Nr. 229 BRIEF
Datum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Hbo tweedegraadslerarenopleiding
Hbo tweedegraadslerarenopleiding Verkort traject www.saxionnext.nl Inhoudsopgave Inleiding 3 Een bijzondere opleiding 4 Opbouw 5 Toelating en inschrijving 7 Beste student, Je hebt een afgeronde hbo- of
Buitenlandse Zaken Onderwijs en personeel in Nederland
Buitenlandse Zaken Onderwijs en personeel in Nederland Inhoudsopgave Inleiding 5 1 Organisatie 6 1.1 Financiering 1.2 Toezicht 2 Onderwijssysteem 7 2.1 Voorschoolse kinderopvang 2.2 Primair onderwijs en
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA.DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA.DEN HAAG Kennis Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Open avond woensdag 10 januari 2018
Open avond woensdag 10 januari 2018 Tijdens onze open avond helpen wij je graag om de voor jou juiste opleiding te vinden. Tussen 18.30 en 21.00 uur vind je alle informatie over onze deeltijdopleidingen,
Feiten en cijfers. HBO-Monitor 2011: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo. juli 2012
Feiten en cijfers HBO-Monitor 2011: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo juli 2012 Feiten en cijfers 2 HBO-Monitor 2011: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo Ondanks de
Een toelatingsproef voor de lerarenopleiding? Inspiratie uit Cambodja en een aantal andere landen
Een toelatingsproef voor de lerarenopleiding? Inspiratie uit Cambodja en een aantal andere landen Een toelatingsproef voor de lerarenopleiding: inspiratie uit Cambodja Enkele issues Andere manieren om
Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland
Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland 2e fase wetenschappelijk onderwijs post hoger beroepsonderwijs beroepsgerichte volwasseneneducatie OU wetenschappelijk onderwijs hoger
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA.DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA. HAAG Kennis Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Tevredenheid over start en ontwikkeling op de arbeidsmarkt
Tevredenheid over start en ontwikkeling op de arbeidsmarkt Hbo ers uit sector Onderwijs vaker tevreden... 2 Tweedegraads lerarenopleidingen hbo en lerarenopleidingen kunst/lo het vaakst tevreden... 4 Afgestudeerden
5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief
5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking
Studeren na het HBO. stand van zaken 2014-2015. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2014-2015 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Het belang van leren programmeren
Het belang van leren programmeren Han van der Maas HL Psychologie UvA CSO Oefenweb.nl opzet Pleidooi voor programmeeronderwijs Ontwikkelingspsychologisch perspectief Non-formeel leren (examen) Program
Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa
EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa Brussel, 16 november 2011 Beleidsmakers moeten scholen beter ondersteunen
Studeren na het HBO. stand van zaken 2013-2014. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2013-2014 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Nieuwsbrief VO nr. 5 11 februari 2008
Nieuwsbrief VO nr. 5 11 februari 2008 In dit nummer Onderzoek bestuurlijke verzelfstandiging /1 Conferentie verbindend leren in Eindhoven /1 Wegens succes: vierde leergang P&O /2 Bijna alle scholen zijn
Onderwijssysteem. Ethiopië. Het Ethiopische onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse
Onderwijssysteem Ethiopië Het Ethiopische onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse Dit document geeft informatie over het onderwijssysteem van Ethiopië. Ook wordt uitgelegd wat het
Vrijstellings- en assessmentregelingen m.b.t. elders. verworven competenties (EVC s) Lerarenopleiding Groningen
Vrijstellings- en assessmentregelingen m.b.t. elders verworven competenties (EVC s) Lerarenopleiding Groningen Studiejaar: 2015-2016 Voor studenten die Het tweede jaar van de Educatieve Master of de masteropleiding
Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010
Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009
Tevredenheid over docenten
Studenten in sector tevredener dan in totale hoger onderwijs... 2 Studenten tevreden over docenten bij niet-bekostigde tweedegraads lerarenopleidingen hbo... 3 Pabo-studenten minder tevreden over docenten
HET NIEUWS. 4 Klasse voor leraren
HET NIEUWS Vanaf 1 juli wordt België gedurende zes maanden voorzitter van de Europese Unie (EU) *** Door de invoering van de Eur 4 Klasse voor leraren BEELD VAN DE MAAND [LITOUWEN] Kotelet Kraziai, een
DOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2015-2016 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Uitgaven aan onderwijs 2015
Webartikel Uitgaven aan onderwijs 2015 Trends en ontwikkelingen Daniëlle Andarabi-van Klaveren December 2016 CBS Uitgaven aan onderwijs 2015, december 2016 1 Inhoud 1. Onderwijsuitgaven in Nederland 3
Secundair Onderwijs. Structuur van het rapport. De vraag naar leraren. Arbeidsmarktrapport Basisonderwijs Secundair onderwijs
VVKSO CODIS/DOC/11/09 2011-02-07 Arbeidsmarktrapport 2010 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Departement Onderwijs en Vorming Secundair Onderwijs Basisonderwijs Secundair onderwijs Structuur van
DOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2016-2017 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Aanbod van opleidingen
Onderwijs de grootste sector... 2 Minder tweedegraads- en universitaire lerarenopleidingen... 4 Ruim 900 opleidingsvarianten... 5 Nieuwe opleidingsvarianten in sector Onderwijs... 7 Ontwikkelingen in voltijd-
Leraar Basisonderwijs - flexibele deeltijd. Bachelor of Education in Primary Schools - Deeltijd
2018 2019 Leraar Basisonderwijs - flexibele deeltijd Bachelor of Education in Primary Schools - Deeltijd In het kort Leraar in het basisonderwijs: een mooi en gevarieerd beroep. Als leraar heb je een belangrijke
Leraar Basisonderwijs - flexibele deeltijd. Bachelor of Education in Primary Schools - Deeltijd
2018 2019 Leraar Basisonderwijs - flexibele deeltijd Bachelor of Education in Primary Schools - Deeltijd In het kort Leraar in het basisonderwijs: een mooi en gevarieerd beroep. Als leraar heb je een belangrijke
De lerarenopleiding en het lerarenberoep in het buitenland
De lerarenopleiding en het lerarenberoep in het buitenland Een inventarisatie van de stand van zaken in Engeland, Finland, Vlaanderen en Nieuw-Zeeland De lerarenopleiding en het lerarenberoep in het buitenland
UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS.
UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE LERARENOPLEIDING MAATSCHAPPIJLEER EN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN LERARENOPLEIDING MAATSCHAPPIJLEER EN MAATSCHAPPIJWETENSSCHAPPEN Na je master Sociologie,
Education at a Glance: OECD Indicators - 2005 Edition. Education at a Glance: OESO-indicatoren - Editie 2005
Education at a Glance: OECD Indicators - 2005 Edition Summary in Dutch Education at a Glance: OESO-indicatoren - Editie 2005 Samenvatting in het Nederlands (vertaling) Onderwijs en levenslang leren spelen
Kaderregeling Vierslagleren in het voortgezet onderwijs
Kaderregeling Vierslagleren in het voortgezet onderwijs... Inleiding Voor het voorgezet onderwijs (vo) is de verwachting dat het huidige lerarentekort, dat zich vooral voordoet in een aantal vakken, de
Welzijn Breed (Onderwijsassistent)
Crebo Duur Niveau Leerweg Start Locatie(s) 25485 3 jaar Niveau 4 BeroepsOpleidende Leerweg (BOL) Augustus Auditorium, Elst Onze opleidingen in Elst kenmerken zich door kleinschaligheid en persoonlijk contact.
Onderwijssysteem. Pakistan. Het Pakistaanse onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse
Onderwijssysteem Pakistan Het Pakistaanse onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse Dit document geeft informatie over het onderwijssysteem van Pakistan. Ook wordt uitgelegd wat het
Baan op niveau en in richting
Baan op niveau en in richting Studenten Onderwijs meer kans op baan gemiddeld... 2 Pabo had sterkste terugloop baankansen in 2012... 3 Hbo-studenten in sector vaker baan op niveau en in richting... 4 Voltijd
Wie werken er in het christelijk en reformatorisch onderwijs?
Artikel pag. 5-8 Wie werken er in het christelijk en reformatorisch onderwijs? Opzet en verantwoording van het onderzoek In de afgelopen maanden heeft een projectgroep vanuit de redactie van DRS Magazine
Kenmerken van de opleidingsvarianten in de OSR
Kenmerken van de opleidingsvarianten in de OSR Versie 3-12 september 2012 In onderstaande tabellen zijn de belangrijkste kenmerken weergegeven van de varianten van Opleiden in de school (OidS) waarop de
HET ONDERWIJS IN FINLAND Studiereis 13-20 maart 2016
HET ONDERWIJS IN FINLAND Studiereis 13-20 maart 2016 The Education System of Finland and Education in Rovaniemi The aim is a school that functions as a learning organisation that: l a s r e s: v s a ran
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA.DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA.DEN HAAG Kennis Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
De indeling van de sector Onderwijs
De indeling van de sector Onderwijs Elke sector is opgedeeld in vijf tot acht subsectoren. Deze sector is ingedeeld in acht subsectoren: 1 Lerarenopleiding basisonderwijs 2 Tweedegraads lerarenopleiding
Academische opleiding leraar basisonderwijs
2015 2016 Academische opleiding leraar basisonderwijs ACADEMISCHE OPLEIDING LERAAR BASISONDERWIJS Vind jij het inspirerend om aan kinderen les te geven? Ben je geïnteresseerd in onderzoek naar verschillen
Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November 2008-147-
Vlaams Parlement Vragen en Antwoorden Nr.2 November 2008 47 VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTERPRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS
Samenvatting (Dutch summary)
Samenvatting (Dutch summary) Inleiding Dit proefschrift gaat over de consequenties van gecentraliseerde werving en selectie van leerkrachten voor middelbare scholen in Tanzania. Deze gecentraliseerde werving
Education at a Glance: OECD Indicators - 2006 Edition. Education at a Glance: OESO-indicatoren - uitgave 2006
Education at a Glance: OECD Indicators - 2006 Edition Summary in Dutch Education at a Glance: OESO-indicatoren - uitgave 2006 Samenvatting in het Nederlands Education at a Glance biedt leerkrachten, beleidsmakers,
Veel gestelde vragen - Studenten
Tegemoetkoming Studiekosten Onderwijsmasters PO Veel gestelde vragen - Studenten Vraag Aanmelding en voorwaarden 1 Wanneer moet ik zijn afgestudeerd aan de pabo om in aanmerking te komen voor de regeling?
banenplan Kamerbrief plan van aanpak lerarentekort (24 februari 2017)
banenplan Het onderwijs stevent af op een enorm lerarentekort. Leraren verlaten het onderwijs en te weinig jongeren kiezen voor de lerarenopleiding. Dit geldt voor het basisonderwijs, voortgezet onderwijs
Premasterprogramma Psychologie 11 maart 2016. Jan van Rooij Serena Verdonk Margot Starkenburg
Premasterprogramma Psychologie 11 maart 2016 Jan van Rooij Serena Verdonk Margot Starkenburg huishoudelijke mededelingen - voorlichting duurt tot 12.00 uur - 12.15 13.00 in deze zaal: Plan your master
De Cambridge English presentatie voor de leerlingen. Jane West & Fokke de Jong (docenten Engels)
De Cambridge English presentatie voor de leerlingen Jane West & Fokke de Jong (docenten Engels) CAMBRIDGE CERTIFICATE Da Vinci 2015-2016 WHO IS IT FOR? -- IT IS FOR YOU! - Do this programme if you are
HET WERK EN DE LEERBEHOEFTEN VAN LERARENOPLEIDERS
HET WERK EN DE LEERBEHOEFTEN VAN LERARENOPLEIDERS VELONCONGRES 2017 J.J.DENGERINK@VU.NL 1 LERARENOPLEIDERS UIT Noorwegen NTNU Trondheim Engeland UEL London Schotland U Aberdeen Ierland U Limerick Vlaanderen
Regionale arbeidsmarktrapportages. primair onderwijs Amsterdam. December PO. Van en voor werkgevers en werknemers
ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers Regionale arbeidsmarktrapportages primair onderwijs 2012 Amsterdam December 2012 5 Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs Het CAOP is hét kennis-
Gemeente Den Haag. De voorzitter van de Commissie Samenleving BOW/2013.546 - RIS 265781 070-353 2307. 8 oktober 2013. studiereis Zweden en Finland
Wethouder van Onderwijs en Dienstverlening Ingrid van Engelshoven Gemeente Den Haag De voorzitter van de Commissie Samenleving BOW/2013.546 - RIS 265781 070-353 2307 8 oktober 2013 studiereis Zweden en
Hoe ziet het stelsel van de lerarenopleidingen eruit? Jelger Schaaf en Cor de Raadt
Hoe ziet het stelsel van de lerarenopleidingen eruit? Jelger Schaaf en Cor de Raadt De verschillende typen lerarenopleidingen die er in Nederland bestaan (het opleidingsstelsel) is in grote lijnen een
Stand van zaken leven lang leren in Nederland en afspraken over/ aanbevelingen aan O&O-fondsen
Stand van zaken leven lang leren in Nederland en afspraken over/ aanbevelingen aan O&O-fondsen Stand van zaken leven lang leren in Nederland Om goed mee te kunnen is scholing cruciaal. De snel veranderende
Vrijstellings- en assessmentregelingen. elders verworven competenties (EVC s)
Vrijstellings- en assessmentregelingen m.b.t. elders verworven competenties (EVC s) Studiejaar: 2017-2018 Voor studenten die: het tweede jaar van de Educatieve Master of de masteropleiding Educatie en
Coach voor leren en ontwikkeling
Specialisatie Coach voor leren en ontwikkeling MSc Education and Child Studies Faculteit der Sociale Wetenschappen Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken. Coach voor leren en ontwikkeling MSc
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Landenmodule. Ghana. Waardering van buitenlandse getuigschriften in Nederland
Landenmodule Ghana Waardering van buitenlandse getuigschriften in Nederland Informatie over de structuur van het onderwijsstelsel van Ghana en de waardering van getuigschriften uit Ghana met het oog op
Inpassing van het Nederlandse onderwijs in ISCED 2011
Inpassing van het Nederlandse onderwijs in ISCED 2011 Inleiding De International Standard Classification of Education 2011 (ISCED 2011) is de nieuwe internationale onderwijsclassificatie van de UNESCO.
Veel gestelde vragen - Studenten
Versie 17-08-2016 Tegemoetkoming Studiekosten Onderwijsmasters PO Veel gestelde vragen - Studenten Vraag Aanvragen en voorwaarden 1 Wanneer moet ik zijn afgestudeerd aan de pabo om in aanmerking te komen
Uitgaven voor onderwijs 2013
Webartikel 2015 Uitgaven voor onderwijs 2013 Trends en ontwikkelingen Daniëlle Andarabi-van Klaveren 30-01-2015 gepubliceerd op cbs.nl CBS Uitgaven voor onderwijs 2013, Trends en ontwikkeling 3 Zowel in
Achtergrondinformatie
BIJLAGE 3 Achtergrondinformatie Diplomarendement Daling diplomarendement voltijd hbo-bacheloropleidingen De trend die de Inspectie van het Onderwijs de afgelopen jaren signaleerde in het hbo zet door:
Specifieke leraren - opleiding economie
COMBINEER MET BACHELOR / MASTER Specifieke leraren - opleiding economie Leuven Brussel Antwerpen Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 550 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2017 Nr. 148 BRIEF
Tekortvakken in het voortgezet onderwijs Deborah van den Berg januari 2012
Tekortvakken in het voortgezet onderwijs Deborah van den Berg januari 2012 1. Inleiding In het voortgezet onderwijs worden op de korte termijn tekorten aan leraren verwacht, oplopend tot een verwacht tekort
Inleiding 2. Het toelatingsexamen 3. NVO-examen 5. Het Pre-masterprogramma 6. Studeren in deeltijd 8
INHOUD Inleiding 2 Het toelatingsexamen 3 NVO-examen 5 Het Pre-masterprogramma 6 Studeren in deeltijd 8 1 INLEIDING Het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden biedt de eenjarige
Europees Baccalaureaat
Onderwijssysteem Europees Baccalaureaat Het onderwijssysteem van het Europees Baccalaureaat beschreven en vergeleken met het Nederlandse Dit document geeft informatie over het onderwijssysteem van Europees
Onderwijssysteem. Afghanistan. Het Afghaanse onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse
Onderwijssysteem Afghanistan Het Afghaanse onderwijssysteem beschreven en vergeleken met het Nederlandse Dit document geeft informatie over het onderwijssysteem van Afghanistan. Ook wordt uitgelegd wat
Contact. particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs. bezoekadres Handelskade 75. postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer
Contact bezoekadres Handelskade 75 postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer telefoon 0570-60 30 83 fax 0570-60 37 05 e-mail info.next@saxion.nl particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs Hbo Tweedegraadslerarenopleiding
Premasterprogramma Psychologie 4 november Jan van Rooij Serena Verdonk Evelien Nienhuis
Premasterprogramma Psychologie 4 november 2016 Jan van Rooij Serena Verdonk Evelien Nienhuis huishoudelijke mededelingen - voorlichting duurt tot 12.00 uur - 12.15 13.00 in deze zaal: Plan your master
Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut.
ONDERZOEKSRAPPORT Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut. Introductie In het Human Capital 2015 report dat het World
Pre-masterprogramma. Negen masterspecialisaties
Pre-masterprogramma Maakt u plannen voor een masteropleiding Psychologie? Heeft u een afgeronde vierjarige hbo-opleiding of een driejarige bachelor wo-opleiding? Dan kan, voor sommigen van u, het eenjarige
Onderwijs. Hoofdstuk 10. 10.1 Inleiding
Hoofdstuk 10 Onderwijs 10.1 Inleiding Leiden kennisstad heeft een hoog opgeleide bevolking en herbergt binnen haar grenzen veel onderwijsinstellingen. In dit hoofdstuk gaat het zowel om de opleiding die
Factsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden
HBO-Monitor 2016 De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden Managementsamenvatting In deze factsheet staat de arbeidsmarktpositie van de hbo-afgestudeerden uit studiejaar 2014/2015 centraal. Eind 2016,
TECHNIEKPACTMONITOR.NL HIGHLIGHTS 2017
TECHNIEKPACTMONITOR.NL HIGHLIGHTS 2017 AANDEEL LEERLINGEN VMBO 3E LEERJAAR 2006-2007 2013-2014 2016-2017 VMBO-BB 31% 24% 24% VMBO-KB 27% 22% 21% Het betreft hier het aandeel leerlingen binnen het totaal
Contextschets Techniek
Contextschets Techniek Nationaal Techniekpact 2020... 2 Welke activiteiten ondernemen de hbo-instellingen?... 2 Welke activiteiten ondernemen de universiteiten?... 3 Welke activiteiten onderneemt de 3TU?...
2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 De ILO leidt op voor eerstegraads leraar in 23 verschillende vakken. Je kunt voor de meeste opleidingen zowel in augustus als in februari beginnen. Voor Arabisch, Hebreeuws,
Navigatie techniekpact
Navigatie techniekpact Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium EZ 1 Versie oktober 2015 Beleidsthema s en doelen techniekpact Zorgen voor voldoende gekwalificeerde technici