#16. Hanzespoorlijn nadert voltooiing. Meervoudige oplossingen dankzij innovatief fietscaisson. Terrazzobeton eyecatcher op Nieuw Vlaardings Tapijt

Transcriptie

1 Platform voor ontwerp, fabricage, bouw en gebruik van Prefab betonproducten Hanzespoorlijn nadert voltooiing Meervoudige oplossingen dankzij innovatief fietscaisson Terrazzobeton eyecatcher op Nieuw Vlaardings Tapijt #16 november 2010

2 voorwoord: mensen we hebben het vanzelfsprekend vaak over producten en elementen in prefab beton. dat is nu eenmaal de rode draad in datgene wat wij de markt bieden. we zijn enthousiast bij elke succesvolle oplossing in prefab beton. we zijn ook reuze trots als er wederom een zeer vooruitstrevende innovatie in onze sector in de praktijk wordt toegepast. laat ik er eentje specifiek noemen die in deze uitgave wordt beschreven: sluisdeuren in zeer hoge sterkte beton, een unicum in de wereld. Intelligente oplossingen voor kostenbesparend produceren Uw productieafdeling vormt het kloppend hart van uw onderneming. Het spreekt dan ook voor zich dat u veel tijd, geld en energie steekt in het stroomlijnen en optimaliseren van processen. U wilt uw voorsprong in de bouwwereld immers behouden? Tillman Chemische Bouwstoffen denkt daar precies zo over. Als dé wereldwijde specialist op het gebied van hulpstoffen voor beton en mortel, ontwikkelt Tillman steeds opnieuw innovatieve oplossingen die u in staat stellen nog efficiënter te produceren. Kloppende oplossingen, die tot stand komen in nauw overleg met u en een scherp oog voor ontwikkelingen in de markt. Uiteindelijk is ons doel even simpel als uitdagend: u ondersteunen bij het produceren van topkwaliteit producten tegen zo laag mogelijke kosten. Daar ligt ons hart en daar maken we ons graag hard voor. Zo kan ik vele innovatieve producten en toepassingen aankaarten. u vindt een groot aantal voorbeelden in deze uitgave. ik wil juist bij dit soort ontwikkelingen nog eens benadrukken dat het om prefab beton gaat, maar dat daar altijd mensen achter zitten, die dit materiaal verder brengen. mensen die zich verdiepen in het verleggen van grenzen van het materiaal beton, mensen die een idee hebben voor een nieuw product als bijdrage in een (latente) marktvraag en mensen die allemaal rekenen en tekenen aan dat nieuwe idee of die nieuwe toepassing om die ook verantwoord en succesvol te maken. Het barst van de willie wortels in onze prefab betonsector. Het mooie is dat er ook buiten onze kring veel, heel veel mensen zijn met ideeën, met visie, met durf. opdrachtgevers, architecten, constructeurs, aannemers, adviseurs, in feite iedereen die voor een vraagstuk waarvoor hij of zij zich geplaatst ziet, de blik wil verruimen om voor dit vraagstuk tot een vernieuwende oplossing te komen. dan komen twee werelden samen en krijgen ideeën als een fietscaisson, vernieuwende brugliggers, secundaire grondstoffen in duurzaam beton en slimme verbindingstechnieken voor prefab beton opeens een gezonde voedingsbodem. natuurlijk zijn er nog vele obstakels te overwinnen zoals angst voor risico s, duidelijkheid over afspraken en verantwoordelijkheden en soms een hogere investering waarbij de lange termijn geld oplevert. allemaal obstakels voor innovaties. daarbij komt het aan op doorzettingsvermogen en overtuigingskracht. en dat zijn nu juist de sterke eigenschappen van diezelfde innovatiemensen bart van melick veel leesplezier. voorzitter bfbn TM Adv TI A4 nieuw.indd :43:51

3 inhoud: 03: voorwoord 06: techniek: Het gedrag van Prefab gevelelementen 11: c olumn 12: westrandweg krijgt langste landviaduct van nederland 14: actualiteiten b:ton november : mag het een onsje meer zijn? 22: Prefab beton voldoet aan stringente duurzaamheideisen 25: Stadskantoor leyweg: Prefab sandwichelementen verkorten bouwtijd 30: meervoudige oplossingen dankzij innovatief fietscaisson 36: terrazzobeton eyecatcher op nieuw vlaardings tapijt 46: Zacht waar het kan, hard waar het moet 50: co 2 footprint woningbouw: 54: colofon balkon van Helmond minder klachten en aandoeningen vooruitgang in geluidsreductie heien de traversebrug over de Zuid-willemsvaart verbindt oost en west Helmond. Jarenlang als een storende luchtbrug, die het noorden en het zuiden van het Helmondse centrum doormidden snijdt en ook het kasteel met de bijbehorende kasteeltuin scheidde van de rest van het centrum. de gemeente Helmond heeft met europese steun het lelijke eendje omgetoverd in een mooie zwaan. Volgens de Arbeidsinspectie hebben zo veel heiers last van lawaai, dat de funderingsbranche de geluidsoverlast snel moet terugdringen. Maar de werkelijke overlast valt volgens Arbouw mee, want relatief weinig heiers hebben gezondheidsklachten of aandoeningen. 26 eerste betonnen sluisdeuren ter wereld gemonteerd 40 water op straat: wen er maar aan,z tenzij... de twee sluisdeuren van Sluis 124 in het amsterdamse oost ijburg zijn een wereldprimeur. de constructie bestaat uit twee staalvezelversterkte schuifdeuren van Hoge Sterkte beton die over een waterfilm (hydrovoet) glijden. Haitsma beton heeft de unieke deuren geproduceerd en getransporteerd in opdracht van Schuurmans betonbouw, dat de montage verzorgde. Water op straat: wen er maar aan! Hugo Gastkemper, directeur van Stichting Rioned, geeft aan dat deze voorspelling gebaseerd is op de klimaatvisie van Stichting Rioned. De hevigheid van regenbuien neemt toe en daarvoor kunnen een aantal maatregelen worden genomen. Zoals het gebruik van grote diameter rioleringsbuizen om meer water te kunnen bergen. 32 Snelle, eenvoudige en onzichtbare verbindingen Normaliter worden TSS-verbindingen van Hakron gebruikt bij trap/ bordesaansluitingen. Bij het Andreas Ensemble met hotel en appartementen in Amsterdam werd de verbindingtechniek met succes ingezet bij een wand/ bordesaansluiting in prefab beton. De thermisch verzinkte opleggingen werden via Hakron-Terwa aan prefab betonfabrikant HOCO geleverd, die de verbindingen in de prefab wandschijven voor het trappenhuis verwerkte. 44 Hanzespoorlijn nadert voltooiing Nog even en dan ligt het spoor van de nieuwe Hanzelijn er. Het HanzaRailTeam, een combinatie van VolkerRail, Strukton Rail, ARCADIS en Alstom nadert kilometerpunt 45, na bij punt 3,6 te zijn gestart. Voor dit deel van totaal 50 kilometer nieuwe spoorverbinding tussen Lelystad en Zwolle, levert De Meteoor een deel van de benodigde dwarsliggers. In krap 9 maanden is straks een knap staaltje spoorbouw en logistiek verricht. 4 5

4 techniek: In het kader van het afstuderen aan de TU/e, faculteit bouwkunde, mastertrack Structural Design, is een onderzoek uitgevoerd onder leiding van prof. dr. ir. D.A. Hordijk, ing. S.J. de Boer en ir. M.M. Stokla naar prefab gevelelementen, opgebouwd uit baksteen metselwerk en beton. Het onderzoek heeft plaatsgevonden bij Bestcon B.V. te Best, leverancier van prefab bouwdelen. door ir. robbert riep afb. 1 Het gedrag van prefab gevelelementen opgebouwd uit metselwerk en beton door de alsmaar afnemende hoeveelheid vakmensen in de bouwwereld en de groter wordende drang om het gehele bouwproces te beheersen, neemt de prefab industrie een steeds belangrijkere positie op de markt in. in navolging van beton zijn andere bouwmaterialen klaargestoomd voor de prefab industrie, zo ook baksteen metselwerk. de constructieve samenwerking tussen metselwerk en beton in prefab toepassingen is een relatief nieuw fenomeen dat steeds vaker wordt ingezet in de woning- en utiliteitsbouw. in de meeste gevallen betreft het gevelelementen die een gebouw vormgeven. ogenschijnlijk is er weinig afwijking tussen het traditionele uiterlijk van metselwerk en dat in de variant met prefab betonnen gevelelementen. een constructieve beschouwing van de elementen leert echter dat deze aanname niet geheel juist is. de literatuur wijst uit dat opgelegde vervorming een belangrijk belastinggeval is voor een prefab gevelelement, opgebouwd uit metselwerk en beton. Het prefab gevelelement reageert op opgelegde vervormingen door temperatuurverschillen en krimpbelasting die beide afhankelijk zijn van de heersende klimatologische omstandigheden. dat de doorsnede van de beoogde prefab gevelelementen uit meerdere materialen bestaat en de gevelelementen belast worden door opgelegde vervormingen heeft constructieve, uitvoeringstechnische en esthetische consequenties. doel van het onderzoek uit ervaring en op basis van theorie en projectbezoeken blijkt dat dit type prefab gevelelementen bij bepaalde randvoorwaarden en omstandigheden krommen. doel van het onderzoek is het vergroten van het inzicht in het vervormingsgedrag van het element. voor bestcon b.v. betekent deze kennis een vergroting van het inzicht in haar eigen producten. in de praktijk komen de prefab gevelelementen in drie verschijningsvormen voor (afb. 1). Het enkelschalige gevelelement, bestaande uit een betonrug van 120 mm dik met daarop een laag metselwerk van baksteenstrips met een dikte van 30 mm, heeft centraal gestaan in het onderzoek. in het productieproces worden baksteenstrips aangestort met beton. opgelegde vervorming thermische belasting en krimpverkorting vormen de relevante opgelegde vervormingen voor dit type prefab gevelelementen. Hygroscopische krimpverkorting van cementgebonden materialen treedt op bij vochtuittreding. de krimp van metselwerk is kleiner dan de krimp van beton omdat alleen de cementgebonden voegen tussen de bakstenen krimpen. door het verschil in krimpverkorting tussen de twee materialen ontstaat een doorsnede waarin non-uniforme krimpverkorting optreedt. de grootte van de krimpverkorting is, volgens nen 6720 van vele factoren afhankelijk (afb. 2). een afb. 2 afb. 3 7

5 b:ton november 2010 afb. 7 afb. 8 optredend temperatuurverschil veroorzaakt vanwege de verschillende line- richting circa 25% van de voegbreedte van 16 mm, in hoogterichting geldt een aire uitzettingscoëfficiënten van metselwerk en beton, die respectievelijk percentage van bijna 10%. 6,0 en 10, mm/mm k bedragen, ongelijke thermische vervorming van de twee lagen. Hierbij komt dat de temperatuur over de doorsnede van geconcludeerd kan worden dat belasting van een enkelschalig gevelelement, het gevelelement varieert: het metselwerk wordt rechtstreeks blootgesteld opgebouwd uit metselwerk en beton, door opgelegde vervormingen het ele- aan de wisselende condities van het buitenklimaat terwijl de betonnen zijde ment doet vervormen. naast de optredende vervorming in en uit het vlak van zich in meer constante omstandigheden bevindt (afb.3). het element, ontstaan spanningen in de doorsnede van het element omdat de lagen in de doorsnede een vrije vervorming van de aangrenzende laag verhinde- numeriek onderzoek ren. de vervormingen van de prefab gevelelementen vormen geen problemen in Scia engineer 2008 en ansys 11 is het gedrag van een dergelijk enkelschalig met betrekking tot de toepassing van de gevelelementen. Het krommen van gevelelement bij belasting door opgelegde vervormingen gesimuleerd. met de gevelelementen is reeds in het productieproces te ondervangen door de mal behulp van Scia engineer is de vervorming van een gevelelement globaal in in tegengestelde richting te togen. op deze manier blijft de esthetica van een kaart gebracht. om het enkelschalige gevelelement in meer detail te benade- gevel, opgebouwd uit dergelijke gevelelementen, op het gewenste niveau. ren is een tweedimensionale doorsnede in ansys 11 gemodelleerd. met behulp van ansys 11 kan inzicht worden verkregen in het spanningsbeeld in de door- aanbevelingen snede van het gemodelleerde gevelelement. dit onderzoek heeft aangetoond dat opgelegde vervormingen op enkelscha- vervorming van het proefelement varieert per dag, door temperatuureffecten. velelement leidt, door de verschillende lineaire uitzettingscoëfficiënten die de lige, prefab gevelelementen, opgebouwd uit baksteen metselwerk en beton, de krimpbelasting is gesimuleerd door een verkorting aan de betonnen bin- naast deze dagcycli is een langdurige trend te ontdekken in de middenuitbui- lagen beton en baksteen metselwerk bezitten, tot een afwijkende vervorming spanningen in de doorsnede van de gevelelementen en vervormingen van de nenzijde van het gevelelement aan te brengen die lineair afneemt tot nul aan ging die wordt veroorzaakt door de krimp die niet constant is over de door- per laag bij een heersende temperatuur. omdat de lagen met elkaar verbonden gevelelementen veroorzaken. deze constatering heeft interesse gewekt bij de metselwerk buitenzijde van het element. de optredende kromming van snede van het proefelement. in de periode van vijftig meetdagen blijft namelijk zijn, kan het verschil in vervorming niet vrij optreden, hetgeen spanningen in velen, hetgeen logischerwijs nieuwe vragen en inzichten heeft doen ontstaan. het element is naar de buitenzijde van het element. de thermische belasting een groeiende hoeveelheid van de middenuitbuiging aanwezig, onafhankelijk de doorsnede veroorzaakt (afb. 12). meer informatie over het onderzoek is terug te vinden in de rapportage [1]. op het gevelelement is onderverdeeld in een zomer- en een wintersituatie. in van de heersende temperatuur op dat moment. uit de vervormingen van het de zomersituatie is aangenomen dat de binnenzijde van het element een tem- proefelement blijkt dat vervorming in en uit het vlak van het element, veroor- de vervormingen uit het vlak van het gemodelleerde, enkelschalige gevelele- op dit moment wordt het proefelement nog steeds geobserveerd. met de peratuur van 17 c heeft en dat aan de buitenzijde een temperatuur van 75 c zaakt door krimpbelasting, groter is dan de vervorming in en uit het vlak, ver- ment komen qua richting en orde van grootte overeen met de vervormingen meetresultaten wordt getracht meer inzicht te verkrijgen in het vervormings- heerst. dit temperatuurverschil doet het element naar de buitenzijde krom- oorzaakt door temperatuurverschillen die in de doorsnede van het proefele- van het proefelement. de optredende kromming van het proefelement is met gedrag van het proefelement over een langere periode. in de toekomst is wel- men. in de wintersituatie heerst een tegengesteld temperatuurverschil dat het ment aanwezig zijn (afb. 11). het blote oog waar te nemen. wanneer een volledige gevel van een gebouw is licht een beschouwing van dubbelschalige gevelelementen gewenst. uit erva- element naar de binnenzijde doet krommen (afb. 5 en 6). vormgegeven met dergelijke gevelelementen, dan zou dit afbreuk doen aan de ring en op basis van projectbezoeken blijkt dat de sterkte van een verbinding conclusies esthetica van de gevel. de ervaringsmaatregel om enkelschalige proefelemen- tussen baksteen metselwerk en beton toereikend is. door middel van aanvul- experimenteel onderzoek de resultaten van het numerieke onderzoek wijzen uit dat de gemodelleerde ten te produceren in mallen waarvan de malbodem tegen de uitbuigingsrich- lend onderzoek kan de capaciteit van de verbinding worden gekwantificeerd. gedurende 50 meetdagen in de zomer van 2009 (afb. 7 en 8) is de vervorming gevelelementen, bij belasting door non-uniforme krimpverkorting en thermi- ting in is getoogd, blijkt op basis van het experimenteel onderzoek gegrond. daaraan gerelateerd is het onderzoeken van de optredende spanningen met van het proefelement, in en uit het vlak, en de temperatuur en relatieve lucht- sche belasting, vervormen zoals op basis van ervaring, literatuur en projectbe- behulp van een driedimensionaal model in ansys 11 mogelijk erg belangrijk. vochtigheid vastgelegd. door de vervormingen van het proefelement uit te zoeken te verwachten is. op basis van de gemodelleerde doorsnede van een experimenteel onderzoek wijst eveneens uit dat de aanwezigheid van het met- zetten tegen de temperatuur en relatieve luchtvochtigheid kan inzicht worden enkelschalig gevelelement in ansys 11 kan worden gesteld dat het aanbrengen selwerk van baksteenstrips geen waarneembare invloed heeft op de optreden- [1} riep, r.a.c. (2009) rapportage afstudeeronderzoek. Het constructieve gedrag van verkregen in de relatie tussen vervormingsgedrag van het proefelement en van opgelegde vervormingen op een doorsnede, die is opgebouwd uit verschil- de vervorming in het vlak van het proefelement. een gangbare voegbreedte prefab gevelelementen, opgebouwd uit baksteen metselwerk en beton. technische uni- belasting door opgelegde vervormingen. de donkerblauwe lijn, die de totale lende materialen, tot spanningen leidt indien de vrije vervorming van een laag tussen twee gevelelementen is 16 mm. de vervorming in het vlak van een versiteit eindhoven. middenuitbuiging weergeeft (afb. 9), laat een terugkerend patroon zien. de wordt verhinderd door de aangrenzende laag. thermische belasting van het ge- gevelelement door thermische belasting en krimpverkorting omvat in lengte- afb. 5 afb. 8 afb. 11 afb. 12 afb

6 column: Samen innovaties verder brengen Alles loopt op bolletjes Met vloeren van BubbleDeck loopt voor iedereen alles op bolletjes. Aannemers zijn gecharmeerd van de vlakke constructie, het 30% lagere gewicht, de korte bouwtijd en de enorme flexibiliteit. Architecten waarderen de enorme vorm- en ontwerpvrijheid, de duurzaamheid en de milieuvriendelijkheid. En voor constructeurs is het vooral prettig dat een BubbleDeck bollenplaatvloer eenmaal samengesteld geheel zelfdragend is. Balken zijn dus niet nodig. Daardoor is de constructiehoogte van de verdiepingsvloeren minimaal, kunnen de leidingen van de gebouwinstallaties vrij en in alle richtingen lopen en kan de bouwkundige detaillering eenvoudig blijven. Het pad van innovatieve ontwikkeling is als bewegen naar het licht, zonder precies te weten welk pad te volgen. van grof naar fijn, dat liefst wel. vanuit een gedrevenheid en/ of irritatie ideeën opdoen, de juiste partijen vinden, toegevoegde waarde herkennen, varianten opstellen etc. etc. laatst reed er mij een vrachtwagen van een bekend warenhuis voorbij, voorzien van een mooie opdruk en het onderschrift wij zijn lean en green. Prefab betonproducenten herkennen dat, denk ik. de innovatieve uitdagingen stapelen zich immers de laatste tijd alleen maar op, lijkt het wel. uitdagingen die vooral ook door anderen worden bedacht en die vervolgens vragen om verandering van gebruikelijke oplossingen. Zijn er ook resultaten om tegemoet te komen aan deze inmiddels opgebouwde spanningsboog? Jazeker, aan lean bouwen wordt invulling gegeven. Sterker nog door de prefabricagecultuur zit lean in de genen van de fabrikant. lean is je processen analyseren, verbeteren en je vooral verdiepen in het proces van de ander waarmee je moet samenwerken. Proberen daarop aan te sluiten, mee te denken. Het zich verplaatsen in een ander en samenwerken kan wellicht nog wat beter om zodoende met minder stress en zonder veel brokken te bouwen. Hoe is het voorts met green, zijnde energiebewust, co 2 - arm, cradle to cradle, duurzaam bouwen en dergelijke? duurzaam is prefab beton zondermeer, op voorwaarde dat je het zorgvuldig construeert en detailleert. nieuw is dat op het gebied van hogere sterkte beton resultaten worden geboekt. vergelijkenderwijs kan worden gesteld dat de versnellingsbak hiermee wordt uitgebreid en de prefab betonmotor daardoor groener wordt. groener doordat met minder energie en/of materiaal beter kan worden ingespeeld op diverse vraagstukken dan voorheen. Soms wordt dat beloond met het winnen van een professionele prijsvraag. bijvoorbeeld voor een dunne prefab ultra Hoge Sterkte beton overlaging voor te renoveren brugdekken. vervolgens blijkt het licht van de oplossing erg fel te zijn. Partijen blijken (hopelijk tijdelijk) verblind te zijn om samen een innovatie verder te brengen en toe te passen. wellicht kan er op dit gebied nog iets worden ondernomen, wat mij betreft op basis van enig lean denken. Rob Huijben, Constructief ontwerper en directeur Hurks delphi engineering Alles loopt op bolletjes 11

7 b:ton november 2010 westrandweg krijgt langste landviaduct van nederland Rijkswaterstaat legt de Westrandweg (A5) aan tussen knooppunt Raasdorp en de A10 met aansluiting op de Tweede Coentunnel. Het viaduct dat in de weg komt te liggen, heeft een lengte van 3,3 km en daarmee het langste landviaduct in Nederland. Het viaduct wordt deels boven de bestaande Basisweg in Amsterdam aangelegd. Vanaf september 2009 zijn de heiwerkzaamheden voor 85 steunpunten van het viaduct gestart. Tussen iedere twee horizontale pijlers worden tien betonliggers gelegd, variërend in lengte van 40 tot 45 meter. Met een speciale lanceerinrichting (Launcher Gantry) worden de liggers gemonteerd. Door deze werkmethode wordt het wegverkeer op de Basisweg in Amsterdam zo min mogelijk gehinderd tijdens de werkzaamheden. In 2012 moet de weg worden opengesteld voor het verkeer. De montage van de PIQ-liggers voor de Westrandweg vordert inmiddels gestaag. In totaal worden er 850 stuks gemonteerd. Spanbeton BV is partner van Van Hattum & Blankevoort BV voor het ontwerp en de realisatie van de kunstwerken in de Westrandweg

8 actualiteiten: HiP-ligger maakt kunstwerken slanker Polymeerbeton boorbuis de nijmeegse betonindustrie de Hamer introduceert een nieuw type boorbuis, de metromax boorbuis. de diameters die voorheen alleen in staal en kunststof verkrijgbaar waren, kunnen nu ook in polymeerbeton worden geleverd. Polymeerbeton boorbuizen voegt de eigenschappen van deze materialen samen in één product. Superglad aan buiten- en binnenzijde, keihard, slijtvast, maatvast, lange levensduur en uit voorraad leverbaar. deze boorbuizen zijn te verkrijgen in de diameters: 150, 200, 250, 300, 400, 500 en 600 mm. in ontwikkeling zijn de diameters 800 en 1000 mm. voor Prorail zijn deze eigenschappen overtuigend genoeg om deze buizen per direct in te voeren als zijnde de voorkeur voor kruisingen onder het spoor. de metromax boorbuis is ook uitermate geschikt als faunatunnel. deze buizen kunnen worden geleverd worden met ruwe binnenzijde die gelijk is aan de ruwe betonstructuur. informatie: Speciaal ontwikkelde brugliggers Prefab betonnen bruggen en viaducten kunnen voortaan makkelijker, sneller en slanker worden gerealiseerd met de HiP-ligger van Haitsma beton. de i-profiel ligger maakt dwars naspannen overbodig en het storten van natte langsvoegen makkelijker. bij grote afmetingen zijn HiP-liggers lichter en lager dan kokerliggers en volstaat een lichtere, slankere onderbouw. bovendien is dit type ligger eenvoudiger te produceren en dus een goedkoper alternatief voor de kokerligger. de aannemer heeft geen uitgebreide spaninrichting meer nodig, een reling volstaat om de laatste werkzaamheden uit te voeren. dat werkt veiliger, goedkoper en sneller: het wegdek is eerder gereed voor gebruik, ook omdat er, net als overigens bij kokerliggers, geen betonnen druklaag aangebracht hoeft te worden. de liggers worden in zelfverdichtend beton geproduceerd. Ze zijn leverbaar in dezelfde afmetingen als de kokerliggers, variërend in lengte van circa 30 tot 65 meter en in hoogte van circa 1 tot 2,2 meter. informatie: Speels en strak beeld met de productserie Strackstone banda brengt morssinkhof beton een opvallende betonnen bestrating die enerzijds een strak en anderzijds een divers beeld geeft. daarvoor zorgen de drie stroken-breedtes 70, 105 en 140 mm. de betonstraatstenen zijn 8 cm dik, dus ook geschikt voor opritten. afhankelijk van de kleur is het product met of zonder deklaag uitgevoerd, in de kleuren antraciet, antraciet corona, madrid mano, marrone mano en Havanna. de stenen zijn voorzien van afstandhouders om afsplinteren te voorkomen en van een coating om kalkuitbloei tegen te gaan. informatie: Spanbeton ontwikkelde een speciale brugligger voor het langste te bouwen landviaduct (3,3 km) kw520 in de westrandweg, de zogenaamde PiQ-ligger. bijzonder aan dit type liggers is, dat ze onderling worden verbonden door een tussenstort van 900 mm met dwarsvoorspanning, dat de ligger ook in een horizontale boogstraal wordt uitgevoerd en dat speciale afgeschuinde randliggers voor een aangename esthetische uitstraling zorgen. kenmerken van deze ligger zijn: werkende breedte: mm, constructieve hoogte: mm, maximale lengte: 45 m en voegbreedte onderzijde maximaal 60 mm. informatie: kleurechte gevelsteen richtlijn meten en monitoren van bouwputten de aanleg van bouwputten in stedelijke gebieden is een complexe aangelegenheid. recente ervaringen leren dat een betere beheersing van de risico s naar doelgroepen; deel a is vooral bestemd voor het bouwmanagement en van een risicogestuurd monitoringplan. de publicatie kent een onderscheid nodig is. cur bouw & infra en delft cluster hebben hiervoor een richtlijn opgesteld, die als publicatie 223 is uitgebracht. deze kan worden gebruikt voor gaat op technische aspecten en daarmee voor constructeurs en adviseurs andere belanghebbenden zoals verzekeraars, terwijl deel b met name in- het maken van een risicoanalyse van een bouwput, waarbij monitoringtechnieken worden gekoppeld aan projectspecifieke risico s. de richtlijn bevat kwaliteits- en risicomanagement kost 70,- (incl. btw en verzendkosten). van belang is. Publicatie 223 meten en monitoren van bouwputten - voor daarnaast aanbevelingen voor de organisatorische en contractuele inbedding van monitoring in het bouwproces en een stappenplan voor het informatie (webwinkel). maken Speciaal voor het marktsegment van witte, zwarte en grijze metselstenen lanceert mbi een nieuwe ontwikkeling: de geotek. deze kleurechte gevelsteen heeft een ijzersterke minerale toplaag van gebroken natuursteen. de stenen worden voorzien van een duurzame toplaag waarin de kleur wordt bepaald door kleurechte mineralen in een fijne fractie van 0-2 mm. door deze fijne fractie heeft de steen een hoogwaardige uitstraling. de betonnen metselsteen is zeer maatvast, waardoor deze uitermate geschikt is voor dunne voegen. daarnaast is een grote varieteit in andere kleuren mogelijk en er is keuze uit een breed assortiment in maatvoering. geotek is daarom synoniem met zeer hoogwaardige kwaliteit voor een uiterst betaalbare prijs. informatie: Pure black Pure grey Pure white 14 15

9 bouwbinder.nl: marktplaats voor de bouw Adverteren in B:ton? Bel Volcano: Het moet dé marktplaats voor de complete bouw worden: bouwbinder.nl. bedenker wim arnoldus en bouwtotaal willen het concept breed in de markt zetten. de nieuwe online marktplaats mikt vooral op bedrijven die kampen met overtollige bouwmaterialen of bouwmaterieel. en zoeken naar bouwmateriaal en materieel kan natuurlijk ook. er is een omschakeling gaande van de levering van gestandaardiseerde bouwmaterialen naar pasklare bouwdelen. Het risico op afstemmingsfouten neemt hierdoor toe, omdat er nog onvoldoende integraal wordt gewerkt in de bouw. ook wordt er nog veel gewijzigd tijdens het uitvoeringsproces, waardoor bestelde materialen weer teruggestuurd worden. Hierdoor blijven er steeds meer goede bouwmaterialen liggen. die kan men in andere projecten vaak weer prima toepassen. met de lancering van moet er een eind komen aan alle overtollige voorraden. Attema voor de betonbouw compleet assortiment,... ZIGZAG-strip DST-duizendpoot... snel te verwerken... altijd op tijd! Meer over ons scherp geprijsd assortiment Neem contact op met onze afdeling verkoop De speci eke eisen van de betonwereld: innovatie, kwaliteit en vlekkeloze logistiek kent Attema als Nederlandse producent als geen ander. En vertaalt ze continu in een compleet assortiment slimme producten voor gewapende betonconstructies en afbouw. Maar ook voor maatwerkoplossingen, in bijvoorbeeld de kleur van zelfverdichtend beton is Attema partner voor de bouw. Schelluinsestraat 1, 4203 NJ Gorinchem Postbus 58, 4200 AB Gorinchem Telefoon : Telefax : Internet : info@attema.nl brug alphen aan den rijn van in situ naar prefab de brug in de Planetensingel in een woonwijk in alphen aan den rijn zou aanvankelijk als een in het werk gestorte betonbrug moeten worden gemaakt. bijzonder is de afwerking van het wegdek en het trottoir van de brug. van Speciale afwerking wegdek totdat van Hattum en blankevoort regio Zuid bij Spanbeton te rade gaat. Het Hattum en blankevoort heeft hier gebruik gemaakt van creteprint, een kon ook in prefab beton en dat pakte goedkoper uit. met een paar concessies in het uiterlijk, maar één uitgangspunt bleef onwrikbaar: de brug zou een vorm eerst een kleurslijtlaag wordt gestrooid en ingeschuurd, waarna met methode waarbij op het nog plastische beton van de druklaag in poeder- overspanning van 20 meter krijgen in een verticale boogvorm, zodat roeibootjes er onderdoor konden varen. dek en trottoirtegels is aangebracht. de bewerking wordt afgerond met een printtechniek met speciale mallen de structuur van een klinkerweg- het aanbrengen van een coating, die de kleurslijtlaag beschermt tegen de prefab oplossing voorzag in 9 getoogde r-balken, elk 990 mm breed en uitdrogen en een hoge slijtvastheid oplevert. 520 mm hoog, waarop nog in het werk een dek van gewapend beton, dik 180 mm moest worden aangebracht. de liggers zijn zo ontworpen dat ze in het midden van de overspanning een verticale boog hebben van 280 mm. in maart 2010 zijn de liggers gemonteerd. 17

10 Op vier defensieterreinen worden naar een ontwerp van Ingenieurs Diensten, Dienst Vastgoed Defensie, Directie Noord bijzondere overkappingen gerealiseerd voor geavanceerde wapensystemen als tanks, houwitsers en verkenningsvoertuigen, waarbij met behulp van droge warme lucht de voertuigen met hun apparatuur worden beschermd. Als terreinverharding is daarbij gekozen voor reguliere betonstraatstenen, die uitstekend bestand zijn tegen de zware tanks. Juist betonstraatstenen kunnen hoge punt- en torsiebelastingen aan. Overigens gelden vanuit het Ministerie van Defensie hoge milieuen duurzaamheideisen voor de toe te passen betonstraatstenen. Deze bezitten echter keurmerken als DuboKeur en Milieukeur. Een bewijs van duurzaamheid van betonnen bestratingsproducten. mag het een onsje meer zijn? 18 19

11 De Traversebrug over de Zuid-Willemsvaart verbindt oost en west Helmond. Jarenlang als een storende luchtbrug, die het noorden en het zuiden van het Helmondse centrum doormidden snijdt en ook het Kasteel met de bijbehorende kasteeltuin scheidde van de rest van het centrum. De gemeente Helmond heeft met Europese steun het lelijke eendje omgetoverd in een mooie zwaan. de catalaanse architect en stedenbouwkundige Joan busquets schreef een masterplan voor het centrum. busquets pleitte er voor de kasteel-traverse niet te slopen. in plaats hiervan kan deze als een soort Ponte vecchio worden ingericht, vertelde hij. om vanuit dit viaduct een uitzicht te bieden op het nieuwe centrum. als balkon van de stad. de onderkant van de brug is lichter, opener en transparanter geworden, waardoor een betere verbinding ontstaat tussen het kasteel en het centrum. er zijn twee paden aangelegd, die vanuit het centrum naar het kasteel leiden, waarvan het park is opgeknapt. Zodoende komt er niet alleen zichtbaar, maar ook praktisch een duidelijke verbinding tussen de kasteeltuin en het winkelgebied. balkon van Helmond ook de bovenkant is verbeterd met een duurzame, eigentijdse en tevens feestelijke uitstraling. grote verlichte entreebakens, twee opvallende aerodynamische windturbines, grote boombakken, lekkere zitbanken, strak gelegde fiets- en wandelpaden en een markant hekwerk zorgen voor die uitstraling. de gemeente wordt hierin bijgestaan door ontwerper Peter krouwel. als opvallend element op de brug zijn fraaie grote betonbanden met inscriptie aangebracht, vervaardigd door romein beton. Ze scheiden het weg- en fiets/wandelverkeer. bijzonder is ook het ontwerp van lichtkunstenaar Har Hollands, waarmee de brug wordt aangelicht. de ingrepen maken de traverse het visitekaartje van de stad. de oost-west verbinding is niet meer alleen functioneel, maar tevens een kunstwerk om als Helmonder trots op te zijn

12 b:ton november 2010 Prefab beton voldoet aan stringente duurzaamheideisen In opdracht van post- en expresbedrijf TNT wordt in Hoofddorp een kantoor gebouwd, dat emissievrij (geen CO 2 uitstoot) is. Voor de prefab onderdelen heeft dat gevolgen: zo moet gebruik worden gemaakt van een zo hoog mogelijk percentage puingranulaat in het beton. De gebruikte grondstoffen moeten binnen een straal van 600 km van de bouwplaats komen. Daarnaast moet er ook zo min mogelijk beton worden gebruikt. Het tnt green office bestaat uit een parkeerkelder van ruim 7000 m2 met daarop zes bouwlagen van à m2 vloeroppervlak. Het is het eerste in een reeks van zes gebouwen, die verspreid over het land verrijzen. Zo wil tnt het eerste post- en expresbedrijf worden, dat volledig emissievrij opereert. de milieubelasting van een gebouw kan worden gemeten met behulp van een rekenmodel: greencalc+. Het gebouw wordt hierbij beoordeeld op aspecten als energie-, water- en materiaalgebruik en mobiliteit. dit alles levert dan een milieu-index op, een getal tussen 100 en 2000, waarbij 100 staat voor de gemiddelde bouwkwaliteit in de beste scores liggen momenteel rond de tnt green office moet een score halen van meer dan 1000, een getal dat contractueel is vastgelegd. de duurzaamheideisen zijn ook gehonoreerd in het prefab betonnen casco. de levering van de prefab betonnen elementen was in handen van westo (kolommen, balken en kernwanden) en Hurks oosthoek kemper (pi-frames, kolommen met daarop een balkdeel als een geheel, met of zonder geïntegreerde borstweringen). de engineering was in handen van Hurks delphi engineering. behalve de vereiste toevoeging van secundaire grondstoffen in de betonelementen, is ook het casco zodanig uitgedokterd dat slim met het materiaal beton is omgegaan. niet automatisch een stapeling kolommen Ø500 over vijf verdiepingen, maar waar mogelijk terug naar Ø400 bijvoorbeeld. voor de pi-frames geldt hetzelfde: de kolomdelen zijn op niveau één en twee 350x400 mm, hogerop wordt dat slanker: 300x400 mm. op deze manier wordt slim en hoogwaardig prefab beton ook nog eens groen beton

13 Stadskantoor leyweg: Hulpstoffen & Mortels Vorst-dooizout bestand beton met Cugla Luchtbelvormer LBV 02 Door de strenge vorst afgelopen winter kregen we te maken met vorst-dooizout schade aan beton. In Nederland is het gebruikelijk om vorst-dooizout bestand beton te maken met een zeker cementgehalte en een wcf 0,45 (NEN 8005). Dit lijkt niet afdoende, gezien de vele schadegevallen. De betonsamenstelling kan aanzienlijk worden verbeterd door toepassing van Cugla luchtbelvormer LBV-02. Met de AVA, Air Void Analyzer, wordt aangetoond dat luchtbelvormer LBV-02 niet alleen de juiste hoeveelheid luchtbelletjes geeft, maar ook de juiste grootte en verdeling. Dit betekent een garantie voor een absolute verbetering van de vorst-dooizout bestandheid. Cuglacrete ontvangt CE-certificaat Cuglacrete, de productlijn voor betonreparaties wordt succesvol toegepast in de woning- en utiliteitsbouw en in de infrastructuur. Inmiddels zijn alle testen voor de certificering met succes doorlopen. Met trots kunnen we melden dat tijdens de Betondag op 18 november, Hans Cornelissen van BMC-certificatie het CE-certificaat aan Cugla uitreikt. WCF 0,45 WCF 0,45 + LBV-02 (076) CUGLA oplossingen die er toe doen Afgevroren materiaal (kg/m 2 ) 3,00 2,00 1,00 0, vorstdooi cycli Prefab sandwichelementen verkorten bouwtijd In de Haagse wijk Escamp verrijst het nieuwe Stadskantoor Leyweg. Het gebouw van 17 verdiepingen en 75 m hoogte is in snel tempo opgetrokken, mede dankzij de inzet van prefab sandwichelementen. Elke twee weken een verdieping! Het opvallende gebouw met driehoekige vorm is ontworpen door oorspronkelijk was het gebouw niet in sandwich ontworpen. de rudy uytenhaak architectenbureau uit amsterdam. de eerste constructeur van het werk had gekozen voor in het werk gestorte negen verdiepingen van het gebouw krijgen een kantoorfunctie. wanden met daarvoor losse voorhangplaten. om tot een acceptabele bouwtijd te komen, was er een sterke voorkeur voor prefab daarboven komen appartementen. bijzonder aan dit gebouw is dat een punt van de driehoek naar buiten wordt uitgebouwd. met wat sandwichelementen, zij het dat dit het nodige denk- en rekenwerk fantasie ontstaat er een soort boegbeeld van een schip. Het wordt vergde van Hurks delphi engineering. crux is dat de binnenwand een meer dan bijzonder gebouw van m² vloeroppervlak, met een soort zaagtand wordt uitgevoerd, die een belangrijk deel dat zeker als bijzonder herkennings- of oriëntatiepunt zal gaan fungeren. bouwer is bam utiliteitsbouw uit capelle a/d ijssel. Hurks alle vlakken rondom de ramen zijn ook weer verschillend, wat in de van de trekband op zich neemt. de ramen zijn iets terugliggend. oosthoek kemper heeft zorg gedragen voor het engineeren, produceren en monteren van de sandwich gevelelementen. deze komen totaal zijn inmiddels 280 stuks sandwichelementen verwerkt, die mal tot onverwachte problemen leidde. ook dit werd opgelost. in op een zware staalconstructie. zijn onderverdeeld in 249 stuks merken. 25

14 b:ton november 2010 eerste betonnen sluisdeuren ter wereld gemonteerd De twee sluisdeuren van Sluis 124 in het Amsterdamse Oost IJburg zijn een wereldprimeur. De constructie bestaat uit twee staalvezelversterkte schuifdeuren van Hoge Sterkte Beton die over een waterfilm (hydrovoet) glijden. Haitsma Beton heeft de unieke deuren geproduceerd en getransporteerd in opdracht van Schuurmans Betonbouw, dat de montage verzorgde. De betonnen waterkering heeft veel lagere bouwkosten en onderhoudskosten dan de stalen variant. met de realisatie van sluis 124 wordt Hoge Sterkte beton (HSb sterkteklasse c90/105) hét alternatieve materiaal voor staal in sluisdeuren. HSb heeft een hoge dichtheid zodat er geen water het beton kan binnendringen die de stalen wapening zou doen corroderen. ing. niek kaptijn van ingenieursbureau Hageman is specialist in HSb en namens de prefab betonfabrikant als adviseur bij het amsterdamse sluizenproject betrokken: op zich is de wapening in de betonnen deuren voldoende om de belastingen te kunnen opnemen; toch zijn er ook staalvezels toegevoegd. door toevoeging van 12 mm lange roestvrijstalen vezels blijft het beton na uitharding voldoende ductiel (taai) en voorkomt men het eventuele ontstaan van micro oppervlaktescheurtjes. Concurrerend alternatief HSb is zeer aantrekkelijk omdat de bouwkosten en de onderhoudskosten veel lager zijn dan van een stalen waterkering, zegt kaptijn. Staal is zeer onderhoudsgevoelig terwijl beton vrijwel onderhoudsvrij is. Zodoende ging de opdrachtgever akkoord met de betonnen variant die de prefab fabrikant voor Schuurmans betonbouw had uitgewerkt. ik ben wereldwijd nog geen enkele betonnen sluisdeur tegengekomen, dus is dit de eerste toepassing, zeker op hydrovoeten. Hiermee is gemeente amsterdam dus heel vooruitstrevend en ik verwacht dat zij de overige geplande sluizen in ijburg ook in HSb zal uitvoeren. Innovatieve betontechnologie voor de productie van de door ingenieursbureau amsterdam (iba) ontworpen prefab sluisdeuren is een speciaal betonmengsel ontwikkeld. accountmanager ing. karel bus van Haitsma beton: Het is voor ons de eerste keer dat wij dit bij- zondere mengsel van HSb en staalvezels toepassen. en omdat wij altijd zelfverdichtend beton verwerken, wordt er bij het storten geen verdichtingsmaterieel gebruikt. de 10 cm. dikke sluisdeuren van resp. 14,1 ton (4,75 x 6,55 meter) en 13,3 ton (4,43 x 6.55) hebben een circa 35 cm. brede afgeschuinde rand van ongeveer 40 cm. dik en zijn in één keer plat gestort. verder is het beton egaal glad afgewerkt (overeenkomstig cur-aanbeveling 100 b1 voor Schoonbeton), zodat algen zich moeilijk kunnen hechten. uit testen van de fabrikant blijkt dat de betonnen deuren goed functioneren en deze verwacht dan ook dat de innovatieve constructie vaker in waterwerken zal worden toegepast

15 SORRY......maar prefab is niet altijd beter De kwaliteit van prefab beton staat uiteraard niet ter discussie. Als het gaat om reclame, geloven we echter niet in prefab. Omdat ieder bedrijf nu eenmaal uniek is. Zeker in uw branche. Bekijk het werk op deze pagina's maar eens. En neem daarna vrijblijvend contact met ons op voor een uniek gesprek. Burgemeester Guljelaan CZ Breda

16 Geen ruimtegebrek, geen bomenkap in de berm, geen grondonteigeningen, geen tijdrovende procedures en geen verstoring van de waterhuishouding. Om op een simpele en doeltreffende wijze een vrijliggend fietspad aan te leggen, is er nu het fietscaisson: een systeem van prefab betonelementen die in de bestaande bermsloot worden gelegd. En de sloot blijft de sloot. meervoudige oplossingen dankzij innovatief fietscaisson Jean-Paul de garde, technisch-commercieel adviseur bij nijmeegse betonindustrie de Hamer heeft de oplossing bedacht. Het concept is doorontwikkeld en zover dat er daadwerkelijk zo`n fietspad kan worden aangelegd. Provincie gelderland, rws directie gelderland, wegbeheer vlaanderen te brussel, gemeente Hasselt en het ministerie van verkeer en waterstaat hebben interesse. overigens niet alleen de combinatie van fietspad met sloot, want deze techniek werpt een ander licht op de infrastructuur van fietspaden in toekomstige bouwplannen. te denken valt aan toepassingen als fietspad met bijvoorbeeld infiltratie veendijken, kabels en leidingen, infiltratie gereinigd rioolwater of waterberging ter plekke in stedelijk gebied (afkoppelen hemelwater in combinatie met waterpasserende bestrating). Snelfietspad en snelwegen verder denkend zouden nieuw aan te leggen snelfietspaden met fietscaissons 0.75 m onder maaiveld kunnen worden aangelegd. een conventioneel fietspad zou bij regen vol lopen, echter het fietscaisson zorgt met zijn binnenruimte voor afwatering (afgekoppeld) zonder straatkolken en rioolsysteem. op deze wijze rijdt de fietser gedeeltelijk uit de wind, met eventueel nog een klein heuveltje (0.75 meter boven maaiveld) links en rechts van het fietspad om zo de wind nog wat verder omhoog te spoileren. Zo fiets men 1.50 m uit de wind en kan men nog genieten van uitzicht en is er geen opgesloten/onveilig gevoel. deze ingreep ontziet het landschap met allerlei kunstwerken zoals windschermen. voor de toekomst zijn er zelfs mogelijkheden om met deze techniek snelwegen onder maaiveld te brengen om zo een oplossing voor geluidsoverlast te bieden zonder geluidsschermen. Het fietscaisson is in de basisversie eenvoudig aan te brengen, waarbij de infiltratiebedding (bestaande uit grind of ander steengranulaat) in de bermsloot zorgt voor een stabiele ondergrond en tevens als natuurlijk groffilter functioneert. door drainagegleuven in de zijkanten kan de grond ontwateren en andersom kan water uit het fietscaisson infiltreren. Zo ook het runoff water van de naast gelegen weg, dat alsnog afwatert in de infiltratiebedding die het gehele fietscaisson omgeeft. op de bovenzijde is een fietspad aangebracht. door een slanke/lichte constructie van het fietscaisson in combinatie met grondverbetering en zo nodig aan te brengen kraagpalen is het systeem zelfs toepasbaar in slecht dragende grondlagen. Het prototype geeft een goede indruk

17 b:ton november 2010 Snelle, eenvoudige en onzichtbare verbindingen in andreas ensemble Normaliter worden TSS-verbindingen van Hakron gebruikt bij trap/bordesaansluitingen. Bij het Andreas Ensemble met hotel en appartementen in Amsterdam werd de verbindingtechniek met succes ingezet bij een wand/bordesaansluiting in prefab beton. De thermisch verzinkte opleggingen werden via Hakron-Terwa aan prefab betonfabrikant HOCO geleverd, die de verbindingen in de prefab wandschijven voor het trappenhuis verwerkte. Zodoende kon het monteren van de prefab betonelementen - in een smalle ruimte - toch snel en eenvoudig plaatsvinden. aan de rand van amsterdam-zuid, vlak bij het vondelpark en het centrum, staat het andreas ensemble. op de voormalige locatie van het andreas Ziekenhuis is een complex met onder andere een hotel en vijfhonderd appartementen met drie parkeerkelders verrezen. in twee fasen zijn in totaal achttien blokken gerealiseerd door bouwcombinatie Smit s bouwbedrijf/ de nijs. Hoofduitvoerder eric de Haan werkt al meer dan twintig jaar bij Smit s bouwbedrijf. in die jaren heeft hij een bijdrage geleverd aan bijvoorbeeld floriander te Hoofddorp, broekpolder beverwijk en Ypenburg deelplan 10. een ervaren vakman. Hij is enthousiast over het andreas ensemble. de nieuwe gebouwen kenmerken zich door opvallende geveldetails en een prachtig uitzicht. de appartementen kijken soms uit over het water of zijn juist naar binnen gericht, op de schitterende daktuin. Zo hebben de bewoners een mooi, groen uitzicht midden in de stad. de gevels zijn voorzien van geprefabriceerd architectonisch beton dat voor de montage is nabehandeld. Hierdoor ontstaat een bijzondere, open structuur. Pasklare oplossing de bouwcombinatie gebruikt voor de bouw van het andreas ensemble veel producten van Hakron. over de samenwerking is eric de Haan uitermate tevreden. we hebben in het verleden al goede ervaringen opgedaan. en ook bij dit project kwamen ze met een goed advies en de nodige ondersteuning. bijvoorbeeld voor de wandschijven van prefab beton, die we in het trappenhuis moesten plaatsen. Hier was maar een smalle ruimte, dus het plaatsen moest eenvoudig gebeuren. in plaats van een methode waarbij de tussenwanden moesten worden gestabiliseerd alvorens de trappen e.d. in te hijsen, werd gekozen voor tss-verbindingen. deze hadden mijn collega s eerder gebruikt bij andere projecten bij trap/bordesaansluitingen. de afdeling techniek van de toeleverancier heeft dit direct opgepakt en met behulp van de tekeningen voor een pasklare oplossing gezorgd. Zo konden we de wanden op de bouwplaats snel plaatsen. de tss-verbindingen zorgden hier voor een onzichtbare verbinding aan de bordessen. alleen nog even aanstorten en het was gereed. een razendsnelle en mooie methode. en dankzij de goede begeleiding van de producent verliep de uitvoering vlekkeloos. naast de tss-verbindingen zijn voor het andreas ensemble vele andere producten van Hakron toegepast. bijvoorbeeld een paar duizend konnektieeinden in wand/vloer-aansluitingen en comax-stekkenbakken, zowel de standaard- als de speciale uitvoeringen, somt de hoofduitvoerder op. deze laatste zijn vooral toegepast voor een deel van de kelder waar metselwerk op komt. verder vinden we in het project onder meer duizendpoot-afstandhouders, kimblik easy, kraso-doorvoeren, Pkk-afdichtconussen, breekribben en Stremstaal-stortonderbrekingen. noemenswaardig is tenslotte ook het gebruik van t-slot-ankers en Sparingsbuizen. erik de Haan: we hebben deze producten zelf toegepast in onze prefab betonelementen voor het hotel. Prefab beton en slimme verbindingstechnieken, ze vormen een gouden combinatie. TSS-verbinding Het tss-systeem (terrazzo Stair Support) kent als standaard toepassing de onzichtbare bordesoplegging. Prefab betontrappen of -bordessen krijgen hun definitieve oppervlakteafwerking in de betonfabriek. dankzij de tss-verbinding wordt een onzichtbare verbinding mogelijk, zodat het betonoppervlak fraai blijft. de constructieve elementen van de verbinding zijn twee rechthoekige kokers die in elkaar passen. de binnenste koker wordt uit de buitenste koker geschoven tijdens de montage van de trap of het bordes. met behulp van een wit koord wordt de buitenste koker uitgeschoven naar de uiterste en correcte positie. indien nodig kan de binnenste koker worden teruggeschoven met behulp van een blauw koord. de maximale uitgeschoven lengte van de binnenste koker bedraagt 110 mm. een veiligheidspal aan het einde van de binnenste koker, een controlelijn en een gat voor een extra borgpen waarborgen de juiste montage. behalve bij trappen en bordessen wordt de verbindingstechniek ook toegepast in wanden. daartoe is aan elke smalle zijde van de wanden een tssunit (horizontaal) ingebouwd en een inkassing gemaakt in de bordessen op de passende plaats. na het inhijsen van een wand worden de binnenkokers van de twee tss-units uitgeschoven en de aansluiting aangegoten. op die manier staat de wand goed en stabiel. Projectgegevens Andreas Ensemble Amsterdam: opdrachtgever: Proper Stok, rotterdam, de alliantie ontwikkeling b.v., Huizen ontwerp: tony fretton architects ltd, londen, geurts & Schulze architecten b.v., den Haag constructie: grontmij nederland b.v., Houten uitvoering: bouwcombinatie Smit s bouwbedrijf/ de nijs v.o.f

18 Maatwerk is meerwaarde PiQ kokerliggers Carrouseltafels Mal voor prefab woningen Hakron-Terwa: totaaloplossing voor de prefab-betonindustrie De combinatie Hakron-Terwa staat voor een jarenlange ervaring in de productie, advisering en verkoop van instortvoorzieningen. De kwaliteit van onze producten wordt onder meer bewezen via diverse certificaten en beproevingsrapporten. Liggers Tribune-elementen Milieucontainers Postbus AB Veenendaal T Hendriks precon bv maakt deel uit van de Hendriks groep bv Compleet leveringsprogramma o.a. Koudebrugonderbreking Gevelplaatankers Hulpmaterialen en bevestigingsmiddelen Konnektieankers Sandwichplaatankers T-slotankers TSS bordesoplegging Meer weten? Voor een toelichting op ons programma of het aanvragen van documentatie belt u: verkoop@hakronterwa.nl Of kijk op internet: Hakron-Terwa Voltweg 10, 8071 CZ Nunspeet Postbus 46, 8070 AA Nunspeet Bezoek ons tijdens de Betondag standnummer 26 Met 61,75 m verbreekt Spanbeton het liggerlengterecord in Nederland. Voor de overbrugging van de Ringvaart in de Westrandweg (KW 511) zijn 25 stuks SKK 1850 kokerbalken van deze lengte benodigd. Postbus ZG KOUDEKERK AAN DEN RIJN T:

19 b:ton november 2010 terrazzobeton eyecatcher op nieuw vlaardings tapijt Het plein is ontworpen door geluktreurniet architecten, beeldend kunstenaar wilma kuil en terrazzo- en sierbeton bedrijf c.tomaello bv. Zij doken in de historie van het veerplein en stuitten op de trekschuit, voortgetrokken door het trekpaard. deze veerschuit zorgde voor contacten met steden in de omgeving van vlaardingen. deze stedennamen zijn met teksten zichtbaar gemaakt. in het middengedeelte van de ruit speelt water een belangrijke rol. grote waterlelies waar water uitspuit en vliegende eenden domineren het blauwe watervlak. op de terrazzoruit zijn vier bloemenkaarten verwerkt van venetiaans glasmozaïek, die de vier seizoenen vertegenwoordigen. op de hoeken van het plein staan vier prachtig hoge lichtmasten, die als rietstengels zijn vormgegeven. onder de rietbladen zijn strepen van ledverlichting aangebracht en op de top van de lichtmasten zijn spots gemonteerd die bij avond het hele plein verlichten. duurzaamheid bij de realisatie van het plein is gebruik gemaakt van moderne technieken en duurzame materialen. Het plein is bestraat met het aquaflow systeem. Het regenwater sijpelt door de bestrating en wordt in een reservoir onder het plein opgevangen. dit water wordt gebruikt om de fontein te laten spuiten en de bomen op het plein van water te voorzien. Zitten op het plein kan men op drie grote houten banken en zeven terrazzobloemen. uit het hart van deze bloemen schijnt s avonds licht. veel verlichting is in led s uitgevoerd, dus energiezuinig. Het plein wordt gebruikt voor evenementen en ook de markt vindt er plaats. de bevolking van de gemeente vlaardingen koos met grote overtuiging voor dit voorstel. Het uiteindelijke resultaat is een spraakmakend en kleurrijk plein met een bijzondere vormgeving en inhoud. Het stadscentrum van Vlaardingen heeft een nieuw Veerplein. Het plein is vormgegeven als een groot tapijt. Van plint tot plint is er een diagonaal geruit bestratingpatroon van diverse rode en gele klinkers gemaakt. In het centrum van dit patroon is een diagonale terrazzoruit van 18 x 18 meter opgenomen. Op de elementen van terrazzobeton wordt het verhaal van de oorsprong van de omgeving van dit plein verbeeld

20 b:ton november 2010 Volgens de Arbeidsinspectie hebben zo veel heiers last van lawaai, dat de funderingsbranche de geluidsoverlast snel moet terugdringen. Maar de werkelijke overlast valt volgens Arbouw mee, want relatief weinig heiers hebben gezondheidsklachten of aandoeningen. Dat maakt geluidsreducerende maatregelen misschien minder urgent. door rogér van domburg. minder klachten en aandoeningen vooruitgang in de stichting arbouw publiceert elk jaar cijfers over hoe werknemers in de bouwnijverheid hun werksituatie, arbeidsbelasting, gezondheid en welzijn ervaren. deze bedrijfstakatlas wordt ook door de arbeidsinspectie gebruikt, bijvoorbeeld om te staven dat veel heiers last van lawaai hebben. in haar publicatie arbeidsrisico s in de funderingsbranche (2008) is dat 85 procent en in Heimachine moet geluidsarmer (cobouw, 25 maart 2010) ruim 70 procent. inderdaad hebben veel heiers hinder van lawaai: in 2009 is dat 68,2 procent. maar volgens cor van duivenbooden, arts en hoofd onderzoek & ontwikkeling bij arbouw, zegt dit getal weinig. Het geeft alleen aan dat heiers in hun werk blootstaan aan lawaai. dat wil niet zeggen dat het ondervinden van veel hinder door lawaai in het werk ook leidt tot gezondheidsklachten. en evenmin vertalen gezondheidsklachten zich automatisch in aandoeningen. Het percentage heiers dat daadwerkelijk gezondheidsklachten heeft, ligt veel lager: 21,5 procent in dat is zelfs iets minder dan het totale bouwplaatspersoneel, dat 21,9 procent scoorde. en al jarenlang zijn er nauwelijks verschillen tussen heiers en andere bouwplaatsmedewerkers. van duivenbooden: Heiers wijken in gehoorklachten niet significant af van andere mensen die werkzaam zijn in de bouw. ook wat betreft aandoeningen scoren heiers niet significant anders dan de hele onderzoeksgroep. Het percentage heiers met zelfgerapporteerde lawaaislechthorendheid is in ,7 procent, tegen 17,5 procent van het totale bouwplaatspersoneel. geluidsarme funderingstechnieken, zoals de arbeidsinspectie wil, wellicht minder urgent. de kritiek van de arbeidsinspectie op de funderingsbranche doet ook geen recht aan de resultaten die de sector op het vlak van geluidsreductie al heeft bereikt. volgens het economisch instituut voor de bouwnijverheid is er veel vooruitgang geboekt. tweederde van de funderingsbedrijven heeft technische maatregelen getroffen, constateert eib al in daarvan heeft ongeveer 40 procent een geluidsarme funderingstechniek als boren, drukken of schroeven ingevoerd. en circa 60 procent heeft bestaande technieken aangepast met onder andere geluidsmantels, stillere heiblokken, geluiddempende heimutsen en kranen. de suggestie van de arbeidsinspectie, dat boren beter zou zijn dan heien, vinden ze bij arbouw voorbarig. van duivenbooden waarschuwt dat voor het eventueel laten prevaleren van een bepaalde funderingsmethode eerst de bijkomende arborisico s en financiële risico s goed in kaart moeten worden gebracht. Zo kan de fysieke belasting juist toenemen door het toepassen van andere technieken, waaronder fluïdatie of grondverwijderend boren, omdat de bouwput dan slechter begaanbaar wordt. daarnaast moeten de veranderingen de financiële draagkracht van een branche niet overstijgen. niet elke techniek kan meteen in ieder bedrijf worden toegepast, want funderingsmachines hebben een lange levensduur en afschrijfperiode. geluidsreductie heien Geen recht doen al deze cijfers tezamen geven een completer beeld van de werkelijke geluidsproblematiek onder heiers. er zijn minder problemen dan de cijfers over lawaaihinder kunnen aantonen. die constatering maakt het sneller doorvoeren van 38 39