Waar ga je zitten? 1.

Transcriptie

1

2 2

3 3 Gemeente van onze Heer Jezus Christus! Voor ons kerkblad Samenspel neem ik altijd zonder meer het thema van een zondag over uit het magazine met hulpmateriaal voor de kindernevendienst. Het is vooral de invalshoek die de leiding bij de kindernevendienst gebruikt in de verhalen en verwerkingen met de kinderen. In de preek komen er soms andere accenten. Voor vandaag is het thema: Waar ga je zitten? En dat motto roept uiteenlopende reacties op, zo merkte ik tijdens de voorbereiding van de week bij mezelf en bij anderen. Ik noem ze. En ik bespreek ze. Waar ga je zitten? 1. Toen we de inrichting van onze kerkzaal bedachten leerde ik een voor mij toen nieuw woord. Zeker in verband met de kerkzaal. Pim van Dijk, ontwerper van liturgische

4 4 ruimte en onze adviseur naast onze eigen Leontien Kurpershoek, gebruikte het woord treuzelplek. Het is de plek direct na de entree van de kerkzaal. Je gaat de grote deuren door. De drempel over. En dan sta je stil. Je kijkt rond. Je neemt de ruimte in je op. Je peinst een paar seconden: welke kant ga ik op? Waar ga ik zitten? Rechtsaf of links af? De meeste mensen kiezen dan de eerste twee blokken links en rechts. Dan het blok hier naast de oude orgelspeeltafel en dan pas hier links voor mij. En je zag al gauw dat mensen hun vaste plekken kregen. Ik denk dat sommigen hun plek opnieuw zullen overwegen als dadelijk het andere, zeg maar nieuwe, orgel er staat en heeft geklonken. Waar ga je zitten? 2. Ik zie mensen ook aarzelen bij de vieringen waar minder mensen te verwachten zijn. Biddag, dankdag, de vespers, en dat soort samenkomsten. Ga je op je plek zitten waar je s zondags als het drukker is ook gaat zitten? Je loopt dan wel het risico dat je ergens achteraan in je eentje komt te zitten. Of ga je alleen in de eerste twee blokken zitten waar mensen toch al het snelst gaan zitten? Of kies je juist voor één blok aan één kant? En dan zie je mensen ook nog eens aarzelen of ze wel vooraan op de eerste rij gaan zitten en dan zo naar achteren of juist de tweede of de derde rij pakken. Dat laatste gebeurt het meeste. Het is bijna niet te sturen. En ik heb het al meerdere keren toegelicht en zelfs uitgetekend. Ik heb mensen uitgenodigd om naar voren te komen en rond het plein te gaan zitten. Maar dat is vaak tegen dovemansoren gezegd. Tja Toch zit je hoe dan ook nog altijd het beste in deze ruimte als je rond het plein gaat zitten met elkaar. En dan vooraan begint en zo naar achteren werkt. Dan voel je het duidelijkste de verbondenheid met elkaar. Dan zing je het beste samen. Dan kun je ook het gemakkelijkste tafel en spreekstoel gebruiken. Dan is er ook het beste contact tussen voorganger en vierders. Waar ga je zitten? 3. Dan heb je ook nog de aarzeling van kerkgangers bij specifiek een Avondmaalsdienst. Langzaam maar zeker is er een vast ritueel ontstaan dat eindelijk tamelijk vloeiend verloopt. Maar daar hoort bij dat we aan beide kanten van het plein brood delen. En dan is er maar aan één kant een predikant. Aan de andere kant staat een diaken brood te breken en te delen. En dat ook als er een andere predikant in de kerkzaal aanwezig is. En soms wel meer dan één in onze situatie. Maar die zijn dan niet dienstdoend. Ze hebben vrij en zijn gewoon kerkganger. En dat is goed. Maar ik weet van kerkgangers die het liefst van een predikant het brood ontvangen. Nu hebben wij afgesproken dat bij onze gang van zaken de diaken aan die kant staat (consistorie). En de predikant aan de tegenoverliggende kant. En dat we dat voor de duidelijkheid zo houden. Als je nu gewend bent aan de ene kant te zitten, dan kan het zijn dat je naar de andere kant moet switchen als je brood van de predikant wilt krijgen. En dan kan het vervelend zijn je gewoonte te doorbreken. Of het kan opvallen. Waarom zou je de kant van de voorganger willen kiezen? Misschien omdat je vanuit het pastoraat een bijzondere relatie hebt met die voorganger. En dat daarin de gemeenschap van het avondmaal bijzondere betekenis heeft gekregen. Of omdat je weet dat alleen predikanten bevoegd zijn avondmaal te vieren. En je dat zwaar laat wegen. Ik weet niet of ik alle gevoeligheden die spelen zo benoemd heb. Maar wat is wijsheid in deze dingen? Respect voor ambtsdragers is uitstekend. Heeft waarde. Maar laten we het ambt ook weer niet te hoog of te groot maken. Wat mij persoonlijk betreft zouden anderen gerust het Avondmaal mogen bedienen. De regels in onze kerk zijn anders: je moet bevoegd predikant zijn. Maar ik kan me voorstellen dat je strenger bent bij wie mag preken dan bij wie het avondaal bediend. Als ik het heel eenvoudig zeg: bij het avondmaal kun je niet zoveel fout doen; bij de Bijbel uitleggen misschien wel des te meer. Maar zeker zo van belang is dit: een predikant is bepaald niet méér dan een diaken of ouderling (Ouderling-kerkrentmeester incluis). Het is juist een groot goed van de protestante traditie dat de drie ambten gelijk zijn. En dat het ene niet over het andere regeert. Ik weet wel: de praktijk is soms anders. Dominees worden ten onrechte hoger ingeschaald dan diakenen en ouderlingen.

5 5 Een diaken kan dus voluit brood en wijn delen. Qua posities is daar niks mis mee. Ik zou het nog sterker willen zegen: als er één ambt is dat weet van dienen dan is het de diaken. Als er één ambt is waar de dienst van de tafel tot de kerntaak behoort, dan is het dat van de diaken. In de maaltijd van de Heer, die we ook straks weer gaan vieren, laat Jezus Christus op unieke manier zien wat dienen betekent. Dat het gaat om delen van zijn lichaam en bloed. Om delen van brood en beker. In zijn leven en sterven is het openbaar geworden. In de maaltijd van de Heer leren wij de dienst aan God en de naaste op en top. En de diakenen dienen van daaruit, van de tafel uit. Schroom niet om brood en beker ook van andere ambtsdragers dan de predikant aangereikt te krijgen. Zeker een diaken kan het beter dan een predikant. Waar ga je zitten? 4. Bij dit laatste antwoord wil ik nog concreter ingaan op de Bijbelstukken die we hebben gelezen. Zou het kunnen dat wij snappen, dat wij intussen goed weten hoe Jezus het bedoelt? En dat je expres een mindere plaats zoekt? En daarbij hoopt, dat je gezien wordt en naar voren gehaald? Sta je tóch stiekem weg in de belangstelling! Is dat wat Jezus wil? Spoort hij aan tot valse bescheidenheid? Want je weet hoe gevaarlijk het is om je eigen eer veilig te stellen. Er is altijd wel een ander die belangrijker is dan jij. En dan loop je dus de kans te schande gezet te worden. Dat is vernederend! Het is balen voor een mens met status Maar het gaat Jezus om een nog diepere kwestie. Jezus maakt in zijn voorbeeld de maaltijd tot een bruiloftsmaal. En dan komt er een dubbele bodem bij. Het gaat dan om de maaltijd die in de bijbel wordt beschreven als de maaltijd voor de messias. De maaltijd waarbij het volk van God welkom is en er eten en drinken in overvloed is. Dan gaat het om de maaltijd van het Koningschap van God. Het is aan gastheer God te bepalen waar je plek is! Ook al vind je jezelf nóg zo belangrijk! Het gaat niet om macht, kennis en bezit. Maar om liefde, trouw en rechtvaardigheid. God heeft oog voor kleine mensen! Kies de goede plaatsen uit oprechte bescheidenheid, in vertrouwen op God. Hij schat je op waarde. Hij kent je en heeft een plek voor je bereid. En Jezus voegt aan het tafelgesprek in dit verband nog een dimensie toe: hij gaat in op het beleid van uitnodigen. Maaltijden waren indertijd de barometer van de sociale relaties: Zeg me met wie je eet en ik zal zeggen wie je bent. Wederkerigheid is basis. Zoals zo vaak bij geschenken en giften: Ik geef, opdat je mij geeft. Do ut des. Ieder van hoog tot laag gevangen in verplichtingen over en weer. Jezus benadrukt dat je de mensen moet uitnodigen die je niet kunnen terugvragen. Degene die niets hebben om terug te doen. En dan weet hij wel voorbeelden: armen, kreupelen, verlamde, blinden. En vanouds kun je van nog meer weten: de vreemdelingen, weduwen en wezen. Dat zijn de mensen waarover wordt gesproken in bijv. Deuteronomium. Maar ook op andere plekken. Het zijn de mensen aan of over de rand van de samenleving. De mensen in de knel. Bijbels gezien staan ze voor degenen die het eerst geraakt worden door bezuinigen en ombuigingen. Die het eerst te lijden hebben van crises. En daarom spoort Jezus aan: Kijk eens buiten je kring. Verleg je horizon. Nodig degene uit die je gemakkelijk over het hoofd ziet. Ze kunnen je niet terug uitnodigen. Maar ze kunnen je wel geluk geven! En dat maakt je zelf gelukkig en tot een gezegend mens! En dan heeft die ene hoorder het goed begrepen: Gelukkig al wie zal deelnemen aan de maaltijd in het koninkrijk van God! Wat mij betreft: In elke maaltijd die we houden mogen we iets zien van de maaltijd van het koninkrijk. En al helemaal in de maaltijd die zo direct wordt opgediend. Brood en beker worden u aangereikt als teken van goede gemeenschap met God en mensen! Amen.

6 6

7 7