Bezoek Landbouwbedrijf Leerkrachtenbundel

Transcriptie

1 Bezoek Landbouwbedrijf Leerkrachtenbundel Joyce Bruninx & Sofie Wenmaekers Sint-Hubertushoeve Diepebeek

2 Inleiding Beste leerkracht, Via deze bundel krijgen de leerlingen een rondleiding op het landbouwbedrijf in Diepenbeek, de Sint-Hubertushoeve. Verschillende leerstofonderdelen komen aan bod zoals onder andere de factoren die de landbouw beïnvloeden, de maatregelen voor de bescherming van het milieu, het landbouwtype en nog veel meer. De bedoeling is dat de leerlingen de werkblaadjes volgen in de juiste volgorde. Zo komen ze zeker bij alle stopplaatsen. Aan sommige stopplaatsen is ook een informatiefiche gekoppeld. Deze zijn in deze bundel opgenomen (helemaal achteraan). In de bundel is er ook een deel voor na het bezoek voorzien. Hierbij is er de mogelijkheid de leerlingen achteraf een presentatie te laten geven voor de klas. De leerlingen worden best opgedeeld in groepjes van 3 om alles vlot te laten verlopen. De leerkracht deelt de groepjes in en geeft elk groepje een startplaats. Na het bezoek kunnen de leerlingen ook onderstaande website bezoeken voor extra informatie. Wanneer de leerlingen een woord niet begrijpen, kunnen ze terecht in de begrippenlijst. Veel plezier! 1

3 Opdracht TIJDENS het bezoek Stopplaats 1: De binnenplaats Jullie zijn allemaal binnengekomen via de toegangspoort. Voordat je binnenkwam, zag je verschillende landschapselementen die typisch zijn voor dit soort landschap. Ook op de binnenkoer zie je landschapselementen. Welke? o Woonhuis o Stallen, schuren, o Silo s, torens, kuilhopen o Weilanden waarop het vee graast o Akkers voor gewassen o Serres o Boomgaarden Van welksoort cultuurlandschap spreken we hier? o Landbouwlandschap o Industrielandschap o Toeristisch landschap o Stedelijk landschap In welk soort hoeve of boerderij staan we? o Traditionele hoeve o Moderne boerderij 2

4 Interview met de landbouwer: De boerderij ligt in Diepenbeek Eigenaar: Familie Bangels Personen die op de boerderij wonen: Meneer Bangels, Mevrouw Bangels en hun zoon. Aantal arbeidskrachten:, waarvan familieleden: Gebouwen die op het terrein staan: Woonhuis, Bed & Breakfast, Melkschuur, materiaalstal, koeienstal, stal voor kalfjes Landbouwoppervlakte in hectare: Eigen grond: ha Gepachte grond: ha Totaal akkerland: ha Totaal weiland: ha Als je klaar bent, ga je verder naar stopplaats 2. 3

5 Stopplaats 2: melkschuur Als jullie richting de stallen wandelen, zien jullie links de plaats waar de koeien gemolken worden. De landbouwer zal her aanwezig zijn om jullie de nodige uitleg te geven bij het productieproces van melk. Als jullie geluk hebben, is hij misschien zelfs bezig met het melken van de koeien! Geef hier de stappen weer in het productieproces van melk. Geef ook een woordje uitleg. Stap 1: Melken van de koe Bij de landbouwer worden de koeien met behulp van machines automatisch gemolken. Er worden 4 tepelhouders gebruikt die luchtledig de melk zuigen, waardoor de melk rechtstreeks van de uier naar een koeltank gaat zonder in aanraking te komen met de buitenlucht. Stap 2: Afroming Men gebruikt hiervoor een centrifuge. Dit is een machine waarin de melk snel wordt rondgedraaid. Doordat vet (de room) lichter is dan melk, wordt tijdens het ronddraaien de room in het midden verzameld en kan deze gemakkelijk worden verwijderd. Stap 3: Pasteurisatie Deze behandeling verwarmt de melk tot ongeveer 72 C, zodat de schadelijke bacteriën die de melk snel zuur maken, gedood worden. De melk wordt ongeveer 15 seconden op deze temperatuur gehouden en daarna snel afgekoeld. Hierbij wordt de melk nog eens gezuiverd om de laatste onzuiverheden te verwijderen. Stap 4: Gelijkmatig maken Vervolgens wordt de melk gehomogeniseerd(de melk gelijkmatig maken) om de vetbolletjes gelijkmatig over de melk te verdelen. De melk wordt hiervoor onder hoge druk door zeer kleine gaatjes gepompt Stap 5: Opslag De melk wordt nu in een gekoelde opslagtank bewaard en is klaar om verpakt te worden. 4

6 Wanneer kan een koe melk geven? Een koe kan pas melk geven, wanneer ze een kalfje heeft gehad. Een koe moet om het halfjaar een kalf ter wereld brengen om melk te blijven geven. De landbouwer laat jullie vervolgens 2 verschillende soorten melk proeven. (verse koemelk en melk uit de winkel) Welke vind je zelf het lekkerst? Eigen antwoord leerlingen Welk soort vee vind je hier terug in dit bedrijf? o Melkkoeien o Vleeskoeien Welke producten worden allemaal gemaakt in dit bedrijf? Melk, kaas, tarwe, grasklaver, wintertarwe Hoeveel melk kan een koe gemiddeld per dag geven? 20 liter Als je klaar bent, ga je verder naar stopplaats 3. 5

7 Stopplaats 3: koeienstal Als je terug naar buiten wandelt, kom je weer terecht op de binnenplaats. Je vindt een klein weggetje tussen de melkschuur en de andere schuur. Wandel hier tussendoor. Je komt aan aan de koeienstal. Hierbinnen hangt een informatiefiche. Gebruik deze fiche om onderstaande vragen op te lossen. Let op! Maak de koeien niet bang door de roepen of felle bewegingen te maken! Hoeveel koeien schat je dat er hier in deze stal staan? Eigen antwoord leerlingen (afhankelijk van het moment) Hoeveel weegt een volwassen koe ongeveer? kg Wat eten de koeien? Grasklaver, maïs Kijk goed naar de vloer waar de koeien opstaan. Hoe ziet deze eruit en waarom zou deze vloer zo geplaatst zijn? De vloer bestaat uit een rooster met eronder een opvangbak. Hierin worden de uitwerpselen opgevangen om ze daarna als mest te gebruiken. Als je klaar bent, ga je verder naar stopplaats 4. 6

8 Stopplaats 4: de kalfjes Wanneer je de koeienstal terug uitwandelt, kan je de kleine kalfjes al bijna zien staan! Wandel rond de koeienstal als je ze niet meteen ziet. Je ziet bij de kalfjes een 2 informatiefiches hangen. Lees deze door en gebruik ze bij het antwoorden van de onderstaande vragen. Met wat heeft de landbouwer de huisjes van de kalfjes gemaakt? Oude glascontainers Wat gebeurt er met een mannelijk kalfje? Wordt verkocht na een aantal weken (meestal na 8 weken) Wat gebeurt er met een vrouwelijk kalfje? Blijft meestal op de boerderij als melkkoe Vanaf welke leeftijd zullen deze kalfjes volwassen koeien worden? Pas na de geboorte van een 2 de kalfje, is een koe volwassen (ongeveer na 3 jaar) Als je klaar bent, ga je verder naar stopplaats 5. 7

9 Stopplaats 5: uitkijkpunt naast de kalfjes, achter de schuur Zoek de volgende informatiefiche factoren die de landbouw beïnvloeden een beetje verderop. Hierop vind je verdere informatie over deze stopplaats. Op deze plaats gaan we het eens hebben over de verschillende factoren die de landbouw beïnvloeden. Vul het kader verder aan. De kaarten en figuren vind je achteraan de bundel. Fysische omstandigheden KLIMAAT Hoeveel groeimaanden hebben we hier? 5 groeimaanden Kijk rond je. Welke landbouwtypes We nemen hier het klimatogram van Kleine Brogel, omdat dit ook in Limburg ligt! herken je? 1. Veeteelt 2. Akkerbouw Hoe noemen we het landbouwtype waarbij je verschillende landbouwtypes binnen 1 bedrijf hebt? Gemengde landbouw Topografische kaart RELIËF Hoogteverschil: o Laag o Matig o Hoog Horizonlijn: o Recht o Zacht golvend o Hoekig 8

10 Helling: o Zacht o Matig o Steil Hoogte: m BODEM Welke bodemsoort vinden we terug bij dit landbouwbedrijf? Matig natte tot natte zandleembodem Bodemkaart Diepenbeek Culturele omstandigheden BEVOLKINGSDICHTHEID Hoeveel inwoners zijn er in Diepenbeek per km²? inw/km² Kaart bevolkingsdichtheid België Dit is: o Laag o Matig o Hoog MILIEUBESCHERMING Ga naar de landbouwer. (Hij bevindt zich normaal in de melkschuur) Vraag hem welke beperkingen hij opgelegd krijgt om het milieu te beschermen. Noteer er Melkquota 2. Maximum aantal koeien 3. Maximale hoeveelheid mest Als je klaar bent, ga je verder naar stopplaats 6. 9

11 Stopplaats 6: veeteeltbedrijf verder in de straat Ga terug naar de ingang van het bedrijf. Wacht aan de poort op één van je leerkrachten. Ga zeker niet zelf op de straat wandelen! Je leerkracht neemt je dan mee naar een ander veebedrijf. Het kan zijn dat je even moet wachten, omdat je leerkracht nog onderweg is met een andere groep. Eenmaal aangekomen in het andere bedrijf, beantwoord je volgende vragen. De leerkracht geeft je hierbij een korte uitleg. Welk soort vee vind je terug in dit bedrijf? o Melkkoeien o Vleeskoeien Wat is het grote verschil in uitzicht tussen deze koeien en de koeien uit de Sint- Hubertushoeve? Melkkoeien (Sint-Hubertushoeve) zijn niet zo dik en struis gebouwd als vleeskoeien. Hebben deze koeien een wei om buiten in te grazen? o Ja o Nee Wordt er op deze plaats gekweekt met deze koeien? (zie je kalfjes in dit bedrijf?) o Ja o Nee Kunnen melkkoeien ook vleeskoeien worden? Waarom wel/niet? Nee, het vlees van melkkoeien is van slechte kwaliteit. Als je klaar bent, ga je verder naar stopplaats 1. 10

12 Besluit Wat heb je allemaal kunnen onthouden tijdens het bezoek aan het bedrijf? Welk landschap vinden we terug rond de Sint-Hubertushoeve? Landbouwlandschap Het landbouwtype van dit bedrijf is gemengde landbouw Dit bedrijf heeft enkel: o Melkkoeien o Vleeskoeien Waarom teelt de boer ook maïs en grasklaver? Om te gebruiken als voedergewas voor de koeien. Maak een schets van het bedrijf (teken het grondplan). Wat vond je zelf van het bedrijf? Had je het groter ingeschat (of juist kleiner)? Zou je zelf ooit landbouwer willen worden? Eigen mening leerlingen 11

13 Begrippenlijst Bodemgebruik: Onder bodemgebruik verstaan we gewassen, weiden, serres, stallen Traditionele hoeve: de traditionele hoeve heeft in elk Europees land een eigen uitzicht. Een hoeve kan een gesloten vorm hebben; de gebouwen zijn dan met elkaar verbonden en liggen meestal rond een binnenkoer. Een open hoeve bestaat uit meerdere losse gebouwen. Moderne boerderij: moderne boerderijen hebben vaak hetzelfde uitzicht; grote loodsen uit staal en beton, opgeslagen veevoeder in silo s, in kuilhopen of in opgestapelde balen. Silo: Cilindervormige opslagplaats voor onder andere veevoeder. Teeltdiagram: een vierkantdiagram met de landbouwoppervlakte en de soorten teelten van een landbouwbedrijf (of streek) Rendement: opbrengst per hectare Akkerbouw: landbouwvorm waarbij men op akkers gewassen teelt. Veeteelt: landbouwvorm waarbij men dieren kweekt of houdt. Tuinbouw: landbouwvorm die gespecialiseerd is in het telen van groenten, fruit, bloemen, sierstruiken en bomen. Gemengde landbouw: landbouwvorm waarbij meer dan één soort bedrijvigheid voorkomt. Groeimaand: een maand waarin klimatologische omstandigheden geschikt zijn om planten te laten groeien. (dubbel zoveel neerslag in vergelijking met de temperatuur en Tm groter of gelijk aan 10 C) Landschapselement: een onderdeel van het landschap. Melkkoe: koe die wordt gehouden om te melken. Melkkoeien lopen ook vaak in een wei en zijn doorgaans een beetje ingezakt. Vleeskoe: koe die vooral gehouden wordt voor de vleesproductie. Deze koe zit meestal binnen en is veel dikker en gespierder dan een melkkoe. 12

14 Opdracht NA het bezoek Na het bezoek is het tijd om je klas te informeren! Dit doe je door middel van een presentatie. Jullie worden opgedeeld in groepjes van 3. Om jullie presentatie tot een goed einde te brengen, volgen jullie best het onderstaande stappenplan: 1. Oriënteren: Wat moet ik doen? Voor je een presentatie maakt, denk je eerst na over hoe je de opdracht het best aanpakt. De volgende vragen kunnen je daarbij helpen: Waarover zal het gaan? Waarom wil ik dit schrijven/bespreken? Wat is mijn schrijfdoel? Welke informatie MOET ik geven? Welke informatie WIL ik geven? Waarop moet ik speciaal letten om tot een goed resultaat te komen? Het is duidelijk dat je je landbouw bedrijf gaat voorstellen. Op welke manier? Je maakt een PowerPoint of Prezi en probeert ze creatief mogelijk te zijn! Maak ook gebruik van multimedia (afbeeldingen, video, ). Volgende onderdelen MOETEN zeker aan bod komen: - Bodemgebruik - Landbouwtype (+ kenmerken) - Factoren die de landbouw beïnvloeden (klimaat, reliëf, bodem en bevolkingsdichtheid) - Effecten op omgeving en milieu - Productieproces omschrijven - Levensmiddelen die geproduceerd worden - Eigen ervaring en momenten die echt bijblijven - Besluit 13

15 2. Voorbereiden: Hoe ga ik het doen? Informatie opzoeken De voorbereiding van een presentatie is erg belangrijk. Je kunt niet op één avond even tussendoor' een presentatie maken. Je moet ruim van te voren informatie verzamelen. Veel van deze informatie kan je op het landbouwbedrijf zelf verzamelen. Voorbeeld: Een woordspin maken Meestal heb je veel te veel informatie. Voor jezelf moet je nu bepalen wat jij belangrijk vindt om te vertellen. Met die keuzes maak je een woordspin. Daarna maak je van de verschillende spinnenpoten hoofdstukjes (subhoofdstukjes). Die vormen de verschillende onderwerpen (onderdelen) van je presentatie. 3. Uitvoeren: Wat doe ik tijdens het maken van de presentatie? Je tekst (uit)schrijven Verzorg het schrijfproduct! Let in het bijzonder op: De gebruikte woordenschat Een logische opbouw van de tekst Een correcte spelling Je tekst in het PowerPoint-bestand plaatsen: Komt het gekozen doel uit de verf? Gebruik geen volzinnen, maar steekwoorden. Wees zo beknopt mogelijk Maak de presentatie aantrekkelijk (prenten, animaties) Aarzel zeker niet om hulp te vragen aan de leerkracht, als het gebruik van PowerPoint problemen oplevert. Je presentatie mag maximum 10 minuten duren en minimum 5 minuten. 14

16 4. Reflecteren: Wat doe ik na het maken van de presentatie? Je leest je presentatie na en beantwoordt voor jezelf een aantal vragen: Heb ik rekening gehouden met mijn schrijfdoel? Is mijn presentatie overtuigend/aantrekkelijk genoeg? Heb ik rekening gehouden met mijn publiek? Heb ik mijn dia's niet overladen met tekst? Heb ik mijn taal aangepast aan mijn publiek? Heb ik de informatie overzichtelijk geordend en de gekozen lay-out overal toegepast? Heb ik alles juist geschreven? Waar en wanneer heb ik problemen ondervonden? Heb ik de juiste werkwijze gevolgd? Wat deed ik goed? wat had ik beter kunnen doen? De medeleerlingen en leerkracht beoordelen jullie presentatie aan de hand van een beoordelingsformulier. Nadien beoordelen jullie elkaar door middel van een peer-evaluatie (binnen je eigen groep beoordelen jullie elkaar). In bijlage kan je de criteria terugvinden waarop je tijdens de presentatie beoordeeld zal worden. 15

17 Schema OVUR-methode 16

18 Klimatogram Kleine Brogel 17

19 Topografische kaart Diepenbeek 18

20 Bodemkaart Diepebeek Lca: Matig droge zandleembodem Lic: Zeer natte zandleembodem Ldc: Matig natte zandleembodem Ldcz: Matig natte zandleembodem Lhcz: Natte zandleembodem Lhp: natte zandleembodem Lhc: Natte zandleembodem 19

21 Kaart bevolkingsdichtheid 20

22 EINDTERMEN 1 e graad A-stroom: 4. De mens en het landschap 4.1 Het landelijk landschap 21 een landelijk landschap herkennen, beschrijven naar uitzicht en functies en eenvoudige observeerbare kenmerken ervan vergelijken met een landelijk landschap elders. 22 milieueffecten opnoemen die in verband kunnen gebracht worden met landbouwactiviteiten. 23* leren open ruimten als waardevol, duurzaam, maatschappelijk bezit waarderen. 37 de eigen leefruimte herkennen als een gedifferentieerd geheel van landschappen. LEERPLAN VVKSO (2008/038) Eerste graad, 2 e leerjaar A-stroom Terreinwerk: 2. Bewondering en verwondering voor de schoonheid van een landschap opbrengen en leren om open ruimten als waardevol, duurzaam, maatschappelijk bezit te waarderen. 3. In een regio verschillende landschappen afbakenen op basis van landschappelijke hoofdkenmerken en enkele relaties ertussen onderzoeken. 4. Vanuit landschapsbeelden, kaarten, tekstbronnen en statistisch materiaal de milieueffecten vaststellen door een concentratie aan economische activiteiten Landbouwlandschappen 1. Vanuit satellietbeelden, landschapsfoto s en teeltdiagram de verscheidenheid in bodemgebruik en landbouwtypes in Europa afleiden (inclusief improductieve regio s). 2. In een gebied met weinig fysische beperkingen (in Europa of België of de eigen leefruimte) het verband zoeken tussen landbouwtype, bedrijfsoppervlakte en bevolkingsdichtheid. 21

23 LEERPLAN GO! (2010/008) Eerste graad, 2 e leerjaar A-stroom Landelijk landschap 59 interesse en appreciatie tonen voor het landschap, de open ruimte en het cultureel erfgoed 61 een landelijk landschap herkennen, beschrijven naar uitzicht en functies 62 uitzicht en functies van landbouwlandschappen herkennen en vergelijken 63 milieueffecten en invloeden op de landschappen opnoemen die samenhangen met landbouwactiviteiten. 22

24 Bronnen: mage001.jpg e9a49bba28f9ef0a0f3b2a4eca jpg es/default.aspx gif / leuke-cartoon-koe.jpg Klimaat+in+de+wereld.html r=id:clientlayertmsortho$gdicopyright$;t:wmsserv;pos:7;&layer=id:to:to_topnzw_2009_raster_10 k_tr;base:${merc};vis:no;pos:6;&layer=id:dov-pubbodem:bodemtypes;t:wfscl;s:bodemserie_label;pos:5;&layer=id:clie ntlayertmsgrbbsknb;t:wmsserv;pos:4;&layer=id:dov-pubbodem:substraten;t:wfscl;pos:3;&layer=id:dov-pubbodem:fasen;t:wfscl;pos:2;&layer=id:dov-pubbodem:varianten_moedermateriaal;t:wfscl;pos:1;&layer=id:dov-pubbodem:varianten_profielontwikkeling;t:wfscl;pos:0;#modulepage ingsdichtheid_gemeenten_2003.jpg Handleiding WDM 2 Martina Flath, Praxis Geographie februari 2007, p

25 Informatiefiche koeienstal Hallo! Ik ben Cindy. Ik ben de mama van Bruce en Sara. Ik ben een volwassen koe, want ik heb al 2 kalfjes ter wereld gebracht. Ik weeg nu ongeveer 450 kilogram. Ik eet heel graag de gewassen die mijn landbouwer op zijn akkers teelt, namelijk grasklaver en maïs. Onze boer houdt van recycleren. Wanneer hij zijn akkers moet bemesten, gaat hij niet naar de winkel om mest te kopen. Hij gebruikt onze uitwerpselen die terecht komen in de opvangbak in de koeienstal. 24

26 Informatiefiche mannelijk kalfje Hallo! Ik ben Bruce. Ik woonde op deze boerderij totdat ik 8 weken was. Ik had een huisje dat gemaakt was van een mooie groene glascontainer. Onze landbouwer recycleert graag materiaal, vandaar dat hij dit heeft gebruikt om een huisje voor mij te maken! Na 8 weken hebben ze me jammer genoeg verkocht. Ik ben een jongetje dus ik kan jammer genoeg geen melk produceren. 25

27 Informatiefiche vrouwelijk kalfje Hallo! Ik ben Sara. Ik woon op deze boerderij in een mooie witte glascontainer. Onze landbouwer recycleert graag materiaal, vandaar dat hij dit heeft gebruikt om een huisje voor mij te maken! Ik moet hier nog even blijven wonen, totdat ik groot genoeg ben om in de echte koeienstal te wonen. Wanneer ik dan weer groter wordt, mag ik bij alle volwassen koeien wonen. Lekker gezellig! Ik ben pas volwassen wanneer ik een tweede kalfje ter wereld breng, dus ik moet nog wel een tijdje wachten totdat ik echt bij de grote koeien hoor! Dan kan ik even lekkere koeienmelk maken net als mijn mama! 26

28 Informatiefiche factoren die de landbouw beïnvloeden Fysische omstandigheden KLIMAAT Klimatogram Kleine Brogel Voldoende neerslag en een gepaste temperatuur zijn nodig voor de gewassen op de akkers. Droogte en koude kunnen in een landbouwstreek een teelt onmogelijk maken. Er moeten voldoende groeimaanden zijn doorheen het jaar. Topografische kaart Bodemkaart RELIËF Een landbouwer zal de hoger gelegen droge percelen bewerken als akkers en de lager gelegen natte percelen gebruiken als weiland. Grote akkerbouwmachines kunnen enkel ingezet worden op vlakke of zacht hellende gronden. We bespreken het reliëf aan de hand van de 4 H s: helling, hoogteverschil, hoogte en horizonlijn. BODEM Een landbouwer zal op zijn bedrijf de gewassen telen die het best aangepast zijn aan de korrelgrootte en waterdoorlatendheid van de bodem. Culturele omstandigheden BEVOLKINGSDICHTHEID Kaart bevolkingsdichtheid In gebieden met hoge bevolkingsdichtheid is de vraag naar voedingsmiddelen groot. De landbouwer heeft ook veel ruimte nodig. In dichtbevolkte gebieden is de ruimte te beperkt. MILIEUBESCHERMING Om het milieu te beschermen moeten Europese boeren zich houden aan strikte regels. Bedrijfsgrootte, teeltkeuze worden beïnvloed door steeds strengere wetten over mestproductie, bemesting van akkers en het gebruik van middelen tegen onkruid en ongedierte. 27