Het medisch jaar

Transcriptie

1 Het medisch jaar

2 Het medisch jaar onder redactie van dr. J.N. Keeman dr. J.A. Mazel prof. dr. F.G. Zitman Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009

3 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 870 Ontwerp omslag en lay-out: Bottenheft Automatische opmaak: Van de Garde Jémé Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

4 Auteurs en redactie Drs. L.J. Boomsma, Huisarts, sectie Preventie, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht Dr. Th.A.A. van den Broek, Chirurg, Waterland ziekenhuis, Purmerend Mw. dr. A.M.W. Bulk-Bunschoten, Arts maatschappij en gezondheid, VU medisch centrum, Amsterdam Drs. J.A.H.R. Claassen, Klinisch geriater, Kenniscentrum Geriatrie, UMC St Radboud, Nijmegen Mw. drs. E.W.C.C. Derckx, Directeur en Projectleider Taakherschikking in de Huisartsenpraktijk, Stichting Kwaliteit en Ontwikkeling Huisartsenzorg (Stichting KOH), Eindhoven Prof. dr. C.N. van Dijk, Orthopedisch chirurg, Hoofd afdeling Orthopedische chirurgie, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Drs. J. van Dijke, Student geneeskunde, VU medisch centrum, Amsterdam Mw. drs. B.C. Drijber, Forensisch arts en huisarts, Gemeentelijke Gezondheidsdienst, Amsterdam auteurs en redactie 5

5 Prof. dr. W.A. van Gool, Hoogleraar neurologie in het bijzonder de dementieën, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Drs. P.L.M.L. Gruijters, Huisarts, vice-voorzitter Verenigingsraad Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht Drs. R.S.M. Helsloot, Senior-beleidsmedewerker, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht Prof. dr. R.A. HiraSing, Hoogleraar Jeugdgezondheidszorg, afdeling Sociale Geneeskunde, VU medisch centrum, Amsterdam Mw. ir. G.H. Hofsteenge, Diëtist-onderzoeker, VU medisch centrum, Amsterdam Dr. G.M.M.J. Kerkhoffs, Orthopedisch chirurg, Afdeling Orthopedische chirurgie, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Mw. dr. R.M.A. Krijnen, Dermatoloog/fleboloog, Sint Lucas Andreas ziekenhuis, Amsterdam Prof. dr. M.G.M. Olde Rikkert, Klinisch geriater, Kenniscentrum Geriatrie, UMC St Radboud, Nijmegen Mw. drs. T. Poolman-Mazel, Kinder- en jeugdpsycholoog/gz-psycholoog, Haarlem Mw. dr. C.M. Renders, Epidemioloog, coördinator Kennis Centrum Overgewicht, EMGO-instituut, VU medisch centrum, Amsterdam 6 auteurs en redactie

6 Prof. dr. F.R.J. Verhey, Hoogleraar Neuropsychiatrie en Ouderenpsychiatrie, afdeling Psychiatrie en Neuropsychologie, academisch ziekenhuis Maastricht Mw. drs. K. Wagenaar, Kinder- en jeugdpsycholoog/gz-psycholoog, Groene Hart Ziekenhuis, Gouda Dr. H.C.P.M. van Weert, Huisarts, afdeling Huisartsgeneeskunde, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Drs. Ph.J. van der Wees Fysiotherapeut/bewegingswetenschapper, manager Beleid & Ontwikkeling, Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, Amersfoort Dr. Tj. Wiersma, Huisarts-filosoof, afdeling Richtlijnontwikkeling en Wetenschap, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht Mw. C.L. van der Wijden MPH, Gynaecoloog, Medisch Centrum Jan van Goyen, Amsterdam; Onderzoeker EMGO-instituut, VU medisch centrum, Amsterdam Dr. C.H.A. Wittens, Vaatchirurg, afdeling Heelkunde, Sint Franciscus Gasthuis, Rotterdam auteurs en redactie 7

7 Adviesraad Dr. J.V.Th.H. Hamerlynck Gynaecoloog, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Prof. dr. N.H. Leschot Klinisch geneticus, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Prof. dr. F.J. Meijman Huisarts en hoogleraar, Afdeling Metamedica, VU medisch centrum, Amsterdam Prof. dr. A.E. Meinders Internist, emeritus hoogleraar Inwendige Geneeskunde Prof. dr. L.B.A. van de Putte Internist, Afdeling Reumatologie, Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen Prof. dr. E. Schadé Huisarts, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Prof. dr. J.S. Stilma Oogarts, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht Prof. dr. P.A. Voûte Emeritus hoogleraar Kinderoncologie, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam auteurs en redactie 9

8 Woord vooraf Ook dit keer heeft de redactie de gevolgde procedure van de laatste jaren voortgezet. Na zorgvuldige selectie heeft zij gemeend voor deze jaargang van Het medisch jaar te kiezen voor een zevental onderwerpen die een bijzondere actualiteit hebben. Voorbeelden daarvan zijn anticonceptie, farmacotherapie bij dementie en kinderen met overgewicht. Met betrekking tot de anticonceptie is er de laatste jaren veel veranderd ten gevolge van ontwikkelingen op het gebied van kennis, middelen en methoden, adviezen over inname van de pil en verschuivingen in het gebruik van anticonceptiemiddelen. De farmacotherapie voor de symptomatische behandeling of de preventie van dementie is de laatste tijd steeds in medische publicaties in zicht. Dat geldt zeker ook voor de problematiek van het te goed gevoede kind, waarover het afgelopen jaar veel te doen is geweest. Het enkeltrauma heeft een lange geschiedenis, maar wordt nogal eens als niet zo ernstig afgedaan. Wat is de consequentie daarvan op de lange termijn? De redactie heeft gemeend hiervoor visies vanuit de huisartsgeneeskunde, de fysiotherapie en de orthopedie nog weer eens aan de orde te moeten stellen. De forensische geneeskunde speelt zich behalve misschien de Wet op de lijkbezorging voor veel medici af in een duister gebied. Wanneer waarschuwt men de officier van justitie, wanneer is dat niet nodig? Wanneer is een NODO-procedure noodzakelijk? Nog een wijzigend terrein van de huisartsenpraktijk betreft de praktijkondersteuning; daarin hebben zich de laatste jaren op het gebied van taakdifferentiatie en taakdelegatie veel veranderingen voorgedaan. Reden voor de redactie om er nog eens extra aandacht te besteden. woord vooraf 11

9 Ten slotte is ook bij de behandeling van varices door veranderde inzichten het nodige gewijzigd. Hierbij speelt de minimale toegangschirurgie een rol. In hoeverre daarmee sprake is van verbetering, wordt door een dermatoloog en een tweetal vaatchirurgen uiteengezet. De redactie hoopt met deze onderwerpen de aandacht van de lezer te verkrijgen en deze zo mogelijk te boeien. De redactie 12 woord vooraf

10 In memoriam Jan van Es Op 28 juni 2008 overleed Jan van Es, oprichter en medebedenker van Het Medisch Jaar. In het voorwoord van de eerste uitgave in 1974 zette hij het doel van deze toen nieuwe periodiek uiteen: de neiging tot inkapseling en autistisch-undiszipliniertes Denken te voorkomen. De arts diende te beschikken over de mogelijkheid om bij herhaling na te lezen wat hij mogelijk reeds meende te weten. Naar analogie van de Angelsaksische Year Books meende de toenmalige redactie onder leiding van Jan van Es, met een jaarlijks terugkerend goed geproportioneerd pakket informatie een methode te bieden waardoor hij bij machte is de vinger aan de pols te houden. Tot zijn tachtigste jaar heeft Van Es als hoofdredacteur daadwerkelijk mede vorm gegeven aan Het Medisch Jaar. Werken met hem was niet alleen door zijn grote kennis en netwerk, maar vooral ook door zijn uiterst aimabele manier van optreden voor elke redacteur steeds een genot. Daaraan zullen wij altijd met respect en genoegen terugdenken. De redactieraad in memoriam 13

11 Inhoud 1 Anticonceptie 17 2 Farmacotherapie bij dementie 33 3 Kinderen en overgewicht 52 4 Restklachten na enkelbandletsel 88 5 Forensische geneeskunde Ondersteuning in de huisartsenpraktijk Nieuwe behandelmethoden varices 195 Register 211 inhoud 15