JAARGANG 8 / NUMMER 10 JUNI Mede mogelijk dankzij:

Transcriptie

1 JAARGANG 8 / NUMMER 10 JUNI 2014 Partners: Mede mogelijk dankzij:

2 VRAAG 1 Brasil Donderdag gaat het WK voetbal in Brazilië van start. Veel vrienden en collega s hebben onderling weddenschappen afgesloten over de uitslagen van de wedstrijden. Hoe heet zo n weddenschap over sportuitslagen? a. Een WK-poel. b. Een WK-pool. c. Een WK-poul. d. Een WK-poule.

3 ANTWOORD VRAAG 1 Brasil Hoe heet zo n weddenschap over sportuitslagen? b. Een WK-pool. Pool spreek je uit als poel. Dit woord is uit het Engels in het Nederlands overgenomen. Uit het Frans hebben we poule overgenomen. Hiermee wordt echter niet de weddenschap bedoeld, maar de indeling in groepen tijdens het toernooi. Nederland speelt in een poule met Spanje, Chili en Australië.

4 VRAAG 2 Gaap Vorige maand verbrak dj Giel Beelen het record radiomaken, dat tot dan toe op 190 uur stond. Hij presteerde het om pas te stoppen na 198 uur. Als je heel vermoeid bent, merk je dat ook aan je spraak. Wat is GEEN gevolg van vermoeidheid? a. Je spreekt met een gevarieerdere toonhoogte. b. Je spreekt met een lagere stem. c. Je spreekt trager. d. Je spreekt zachter.

5 ANTWOORD VRAAG 2 Gaap Wat is GEEN gevolg van vermoeidheid? b. Je spreekt met een lagere stem. Australische onderzoekers lieten studenten elke twee uur een stukje tekst inspreken. Zo konden ze vergelijken hoe de spraak veranderde naarmate de spreker vermoeider werd. De controle over de spraakspieren bleek af te nemen. Als gevolg daarvan werd de spraak trager, zachter en gevarieerder in toonhoogte.

6 VRAAG 3 Geldig gebaar Vorige maand kondigde de PvdA aan een initiatiefwet te gaan schrijven om de Nederlandse Gebarentaal (NGT) juridisch te erkennen. Tot nu toe staat er in de Nederlandse wet niks over NGT. Wat zou juridische erkenning van NGT betekenen? a. Het garandeert dat alle doven NGT leren. b. Het geeft de dovengemeenschap meer aanzien. c. Het voorkomt dat NGT uitsterft. d. Het zorgt ervoor dat NGT een eindexamenvak wordt.

7 ANTWOORD VRAAG 3 Geldig gebaar Wat zou juridische erkenning van NGT betekenen? b. Het geeft de dovengemeenschap meer aanzien. Officiële erkenning van NGT is erg belangrijk voor de dovengemeenschap. Daarmee geeft de overheid aan haar taal (en daarmee haar cultuur) voor vol aan te zien. Welke rechten de gebruikers van NGT in de initiatiefwet zullen krijgen, is nog onbekend. Voorkomen dat een taal uitsterft kan juridische erkenning in ieder geval niet. Steeds minder doven leren NGT, omdat sommigen dankzij een cochleair implantaat toch een beetje kunnen horen. Zij kiezen er vaak voor om Nederlands te gebruiken.

8 VRAAG 4 Hockey Deze maand vindt het WK hockey plaats in Den Haag. De laatste jaren stond Nederland hoog in de ranglijsten, maar in de jaren zeventig blonk vooral India uit in hockey. India is naast een sportief land ook in taalkundig opzicht een bijzonder land. Waarom is India taalkundig bijzonder? a. Bijna 80% van de bevolking is meertalig. b. De taal heeft de grootste woordenschat ter wereld. c. De taal kent geen figuurlijke betekenissen. d. Er zijn relatief veel dovengemeenschappen.

9 ANTWOORD VRAAG 4 Hockey Welke zin heeft nog meer een jambisch metrum? a. Bijna 80% van de bevolking is meertalig. In India worden maar liefst 415 verschillende talen gesproken. De meeste mensen spreken er daar meer dan één van. De grootste talen zijn het Hindi en het Engels, maar daarnaast heeft het land nog 21 talen officieel erkend. In Europa is België koploper op het gebied van meertaligheid, met zo n 30% van de bevolking. Dat is een stuk minder dan in India!

10 VRAAG 5 De Zeeuwse kust Elk jaar stellen luisteraars en kijkers van Omroep Zeeland een Zeeuwse Top 40 samen. Dit jaar stonden er minder liedjes in het Zeeuws in dan ooit. In het Zeeuwse dialect wordt de h vaak niet uitgesproken: uus ( huis ) en emel ( hemel ). Toch hoor je in sommige woorden wél een h aan het begin: hooi en hemeen. Hoe is dit verschil te verklaren? a. Als het woord uit het Vlaams komt, klinkt de h wel. b. De g wordt als een h uitgesproken. c. Voor een korte klinker klinkt de h wel. d. Voor een lange klinker klinkt de h wel.

11 ANTWOORD VRAAG 5 De Zeeuwse kust Hoe denken de onderzoekers dat dit komt? b. De g wordt als een h uitgesproken. Het Zeeuwse dialect heeft geen zachte g, maar een zwakke g. De klank wordt namelijk op dezelfde plek in de mond gemaakt als de Hollandse harde g, maar dan met een minder vernauwde keel. Hierdoor ontstaat een klank die meer op een h lijkt dan op een g. Hooi betekent in het Zeeuwse dialect dus gooi en hemeen is gemeen.

12 VRAAG 6 Dictee Begin juni werd bekend dat de schrijver Bart Chabot dit jaar het Groot Dictee der Nederlandse Taal zal schrijven, dat vlak voor kerst zal worden afgenomen. Chabot kondigt aan dat hij het anders zal doen dan zijn voorgangers. Hoe zal hij het anders doen? a. Hij zal geen onbegrijpelijke taal gebruiken. b. Hij zal het Dictee in het Haags schrijven. c. Hij zal naast spelfouten ook naar taalfouten kijken. d. Hij zal ook straattaal gebruiken.

13 ANTWOORD VRAAG 6 Dictee Wat kan Watson NIET? a. Hij zal geen onbegrijpelijke taal gebruiken. Bart Chabot heeft zelf als bekende Nederlander aan alle edities van het Groot Dictee meegedaan. Daarbij hoorde hij regelmatig de klachten over de onbegrijpelijke woorden die werden gebruikt, zoals zeugmata en anakoloeten. Hij hoopt dat meer mensen weer thuis zullen meeschrijven als de tekst beter te volgen is. Net als vorig jaar zal het dictee zowel spel- als taalfouten bevatten.

14 VRAAG 7 Dodelijke meisjesnamen Orkanen krijgen altijd een naam: afwisselend een jongens- of een meisjesnaam. Elk jaar wordt hiervoor een nieuwe namenlijst samengesteld. Uit onderzoek blijkt dat orkanen met meisjesnamen gemiddeld meer dodelijke slachtoffers maken. Hoe verklaren de onderzoekers dit verschijnsel? a. Dat is puur toeval. b. De zwaarste orkanen krijgen een meisjesnaam. c. Orkanen met meisjesnamen worden eerder onderschat. d. Orkanen met meisjesnamen zijn minder voorspelbaar.

15 ANTWOORD VRAAG 7 Dodelijke meisjesnamen Hoe verklaren de onderzoekers dit verschijnsel? c. Orkanen met meisjesnamen worden eerder onderschat. De Amerikaanse onderzoekers die het effect vonden, zoeken de verklaring in onbewust seksisme. Mensen onderschatten het gevaar als de orkaan een meisjesnaam heeft en vluchten dan minder snel. Hoe vrouwelijker de naam, hoe groter het effect. Tussen 1950 en 2012 kostten mannelijke orkanen gemiddeld 15 mensenlevens; vrouwelijke orkanen kostten gemiddeld 42 mensen het leven.

16 VRAAG 8 Bedreigde taal De Mexicaanse taal Ayapaneco is bijna uitgestorven. Alleen twee oude mannen spreken de taal nog en zij hebben ruzie met elkaar. Een telecombedrijf doet nu een poging de taal te redden. Het heeft een website over de taal gebouwd en werkt aan een taalschool. Hoe blijft een bedreigde taal het best behouden? a. Als de overheid de taal laat onderwijzen. b. Als de taal is vastgelegd in een woordenboek. c. Als ouders de taal leren aan hun kinderen. d. Als volksliedjes in de taal gezongen worden.

17 ANTWOORD VRAAG 8 Bedreigde taal Hoe kan een strip helpen? c. Als ouders de taal leren aan hun kinderen. Zo nu en dan worden er grote reddingsoperaties op touw gezet voor een bijna uitgestorven taal. Er worden websites en apps ontwikkeld en er worden taalscholen opgericht waar de bedreigde taal wordt onderwezen. Het is echter de vraag of dat echt helpt. De beste manier om een taal te laten voortbestaan is die overdragen van ouder op kind. Veel ouders willen hun kind de taal leren waar ze het meest aan zullen hebben in hun leven. En dat is meestal niet de bedreigde taal.