RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL EIGEN-WIJS BASISSCHOOL DE LEEMSTEE

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL EIGEN-WIJS BASISSCHOOL DE LEEMSTEE Locatie Brinnr. 10PS Plaats Oldenzaal Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 9

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Oldenzaal. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Oldenzaal. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: Werkwijze onderzoek Peuterspeelzaal en Basisschool zijn de voor- en vroegschool die bezocht zijn door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: de voorwaarden van VVE; de ouders; de kwaliteit van de educatie; het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden; het pedagogisch klimaat; het educatief handelen; de ontwikkeling, zorg en begeleiding; de kwaliteitszorg; de doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool; de resultaten van VVE. Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig ze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 9

3 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen ze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen Aantal peuters in groep a: 16, waarvan 5 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 16, waarvan 6 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep c: 16, waarvan 6 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen Aantal kleuters in groep a: 23, waarvan 6 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 23, waarvan 5 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep c: 9, waarvan 1 doelgroepkleuter Aantal kleuters in groep d: 24, waarvan 6 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep e: 24, waarvan 8 doelgroepkleuters Context Peuterspeelzaal en basisschool zijn gehuisvest in een modern functioneel gebouw, genaamd Breedwijs Zuid Berghuizen. Diverse activiteiten worden gezamenlijk gepland en er is een pedagogisch beleidsplan door en voor alle partners opgesteld. kernpartners van de Brede school zijn Welzijnsinstelling Impuls ( waaronder de Peuterspeelzaal ), Kindercentrum Columbus, voetbalvereniging FC Berghuizen en Scouting Peerke Donders. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 9

4 2. HET TOTAALBEELD Het aangetroffen beeld van de kwaliteit van VVE op peuterspeelzaal en basisschool is overwegend positief. inspectie heeft op de meeste indicatoren van de voorschoolse educatie voldoende kwaliteit aangetroffen. ze indicatoren liggen met name binnen de domeinen condities, pedagogisch klimaat, educatief handelen en zorg en begeleiding. ontwikkelpunten voor de voor- en vroegschool liggen met name binnen aspecten van de domeinen kwaliteitszorg, ouders en doorgaande lijn. condities waaronder VVE wordt uitgevoerd zijn grotendeels op orde. doelgroeppeuters op peuterspeelzaal krijgen sinds kort een vierde dagdeel aangeboden waardoor de tijd voor het aanbod van VVE nu op orde is. Op basisschool werkt de leerkracht samen met de taalcoördinator aan de uitvoering van het VVE-programma. Er is jaarlijks aandacht voor een toereikende scholing voor het VVE-programma. ouders met wie de inspectie gesproken heeft, geven aan tevreden te zijn over het positieve klimaat in de peuterspeelzaal en de basisschool. ouders worden door de leidsters en de leerkrachten betrokken bij de ontwikkeling van hun kind en dit contact wordt geïntensiveerd als er specifieke zorg rondom een kind is. Binnen dit domein is een gericht ouderbeleid, waarbij de populatie helder omschreven is en waarbij de doelen van VVE beschreven worden, een ontwikkelpunt. Dit geldt ook voor de intake; relevante onderwerpen, zoals de ontwikkeling van de thuistaal en gedragskenmerken van het kind, ontbreken nog. Zowel de peuterspeelzaal als de basisschool werken met een integraal VVE-programma. Het pedagogisch klimaat in de groepen is tijdens het inspectiebezoek warm en respectvol, waarbij leidsters en leerkrachten investeren in het stimuleren van de zelfstandigheid van de kinderen. Ook het educatief handelen van de leidsters en leerkrachten is op bijna alle onderzochte indicatoren van voldoende kwaliteit. Een aandachtspunt op de peuterspeelzaal ligt nog binnen de uitdagende leeromgeving. Voor de basisschool zijn het aanleren van strategieën en differentiatie naar ontwikkelingsniveau verbeterpunten binnen het educatief handelen. Het volgen van de ontwikkeling en de begeleiding en zorg is op vrijwel alle aspecten van een voldoende niveau. Op de peuterspeelzaal is de evaluatie van de aangeboden zorg nog een ontwikkelpunt. ouders met wie de inspectie gesproken heeft zijn zeer tevreden over de hulp die ze krijgen bij een eventuele verwijzing naar externe zorg. kwaliteit van VVE wordt zowel op de peuterspeelzaal als op de basisschool geëvalueerd. coördinatie laat in de afgelopen jaren een wisselend beeld zien; momenteel is de coördinatie weer opgepakt en zijn er op gemeentelijk niveau diverse werkgroepen ingesteld om de kwaliteit te bewaken. Binnen Breedwijs is de samenwerking de afgelopen jaren gegroeid en worden verbeterplannen met elkaar besproken en opgepakt. Dit gebeurt in voldoende mate planmatig. Van borging is nog weinig sprake; dit is voor zowel de peuterspeelzaal als de school een verbeterpunt. coördinatie tussen de voor- en vroegschool wordt uitgevoerd door de Breedwijs-regisseur. Het beleid voor de doorstroming is vastgelegd en van een warme overdracht is al enige jaren sprake. leidsters en leerkrachten komen bij elkaar op bezoek om het aanbod, het pedagogisch handelen en het educatief handelen op elkaar af te stemmen. Dit is nog niet het geval voor het op een vergelijkbare manier omgaan met de ouders en ook de interne begeleiding is nog niet op elkaar afgestemd. Op het moment van het inspectiebezoek zijn er met de voor- en vroegschool geen afspraken over het meten van de resultaten voor VVE. Binnen de lokale educatieve agenda Oldenzaal komen kwaliteitseisen voor VVE de komende periode aan de orde. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 9

5 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Oldenzaal A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 2 2 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan Het merendeel van de condities is op orde. doelgroeppeuters bezoeken de peuterspeelzaal sinds kort voor een extra vierde dagdeel, zodat voldaan wordt aan de wettelijke eis van vier dagdelen of 10 uren per week(a4.1). Enkele leidsters en leerkrachten worden momenteel nog opgeleid voor het VVE programma(a5.4). A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Piramide Piramide A2 groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor tweeënhalf jaar VVE? B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 2 B3 Intake 2 2 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Het ouderbeleid gericht op VVE is herkenbaar in de informatie die de peuterspeelzaal en de basisschool de ouders biedt over de ontwikkeling van hun kind(b6 en B7). ouders met wie de inspectie gesproken heeft, geven aan tevreden te zijn over deze informatie en over de betrokkenheid en de inzet van de leidsters en de leerkrachten. Ook zijn de ouders geïnformeerd over het dagritme en de organisatie op de peuterspeelzaal en de basisschool. Over de doelgerichtheid van het VVE programma zijn de ouders onvoldoende geïnformeerd(b2). Dit geldt ook voor de beschrijving van de ouderpopulatie(b1). Beide locaties gebruiken een standaard intakeformulier, de relevantie van de onderwerpen is hierbij een verbeterpunt(b3). ouders van de doelgroeppeuters worden uitgenodigd om tijdens het vierde aangeboden dagdeel gedeeltelijk aanwezig te zijn om zo te ervaren hoe er ingezet wordt op de ontwikkeling van met name de taal. ouders worden zo gestimuleerd om thuisactiviteiten te ondernemen en VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 9

6 krijgen hiervoor ook ideeën en materialen aangeboden. Ook de school geeft ouders van doelgroepkleuters ideeën en materialen om thuis stimulerende activiteiten te ondernemen. Hierop wordt ook teruggekomen met de ouders (B4 en B5). C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 3 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de 4 3 kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van 3 2 aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 3 2 kwaliteit van de uitvoering van VVE is op peuterspeelzaal voor de meeste onderdelen op orde. Eén indicator is nog een ontwikkelpunt twee indicatoren worden als voorbeeld voor anderen gewaardeerd. Ook op basisschool de is de uitvoering van VVE overwegend op orde. Voor drie indicatoren liggen hier nog ontwikkelpunten. Het aangeboden programma voor- en vroegschool werken met het VVE-programma Piramide. Er is een jaarrooster voor de thema s en er zijn week planningen zowel voor alle groepen als voor de tutoring. weekplanningen bevatten vooral op hoofdlijnen een planmatige uitwerking van de thema s en de activiteiten die plaats vinden. gebruikte methode voorziet in een aanbod gericht op de taalontwikkeling dat voldoende dekkend is (C1.3). Tijdens het inspectiebezoek op de peuterspeelzaal is gezien dat er wordt gedifferentieerd binnen het aanbod door veel te werken met subgroepen. leidsters stemmen hier het taalniveau af op verschillen tussen de peuters. Op de basisschool is gezien dat de kerninstructie ook in subgroepen plaats vindt. ze werkvorm heeft echter niet als doel om te differentiëren in het aanbod, maar hoofdzakelijk om de interactie te intensiveren. Indicator (C1.4) is daarom een ontwikkelpunt. Het pedagogisch klimaat Het pedagogisch klimaat op de voor- en vroegschool is positief. Er wordt in een plezierige sfeer respectvol met de kinderen omgegaan en de pedagogische gedragsgrenzen zijn duidelijk. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 9

7 Op de peuterspeelzaal is gezien dat de leidsters de kinderen begeleiden in hun zelfstandigheid door goed naar elkaar te luisteren. Waar het maar enigszins kan wordt positief gedrag of een succesvolle ervaring benoemd en beloond. Dit laat tijdens het inspectiebezoek op vele momenten stralende gezichten zien. peuters zijn trots op hun prestaties. ouders met wie de inspectie gesproken heeft geven aan dat het zelfvertrouwen van de kinderen een heel positieve ontwikkeling doormaakt. indicatoren (C2.3 en C2.4) zijn daarom als voorbeeld voor anderen gewaardeerd. inrichting van de ruimte is overzichtelijk en aantrekkelijk. In diversiteit kan zowel binnen echte materialen als materialen waarmee je ontdekkingen kunt doen een verbeterslag gemaakt worden. Dit geldt ook voor de wisselende hoeken die passen bij het thema van de betreffende periode(c2.5). leerkrachten in de groepen 1 en 2 begeleiden de kinderen in hun zelfstandigheid, onder andere door middel van het gebruik van dagritmekaarten en het kiesbord. Alle ruimtes zijn in voldoende mate taaluitlokkend en zijn aangekleed met materialen die passen bij het thema. Het educatief handelen Binnen dit aspect zijn alle indicatoren van voldoende kwaliteit. Er vinden volop activiteiten voor taalontwikkeling plaats, waarbij de leidsters veel mogelijkheden aangrijpen om het spel te verrijken en te verdiepen. spelinterventies zijn goed afgestemd op de interesse en het ontwikkelingsniveau van de peuters en bevorderen op een natuurlijke manier de autonomie. Indicator (C3.4) wordt daarom als voorbeeld voor anderen gewaardeerd. Het educatief handelen van de leerkrachten in de groepen één en twee vraagt versterking waar het ontwikkeling van aanpakgedrag en differentiatie betreft. inspectie heeft tijdens de groepsbezoeken te weinig afstemming gezien in het aanbod van activiteiten. Hoewel er veel met subgroepen wordt gewerkt, is daar binnen weinig afstemming waargenomen op de verschillen in het ontwikkelingsniveau van de kleuters, dit vraagt versterking(c3.7). Tijdens de instructie en het zelfstandig werken is gezien dat zich veel momenten voordoen om het aanpakgedrag bij de kleuters te bevorderen. ze momenten worden door de leerkrachten onvoldoende benut. Indicator(C3.5) is daarom een ontwikkelpunt. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 4 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden voor- en de vroegschool volgen de brede ontwikkeling van alle kinderen met observatieinstrumenten. leerkrachten maken tevens gebruik van genormeerde toetsen om de ontwikkeling van de kleuters te volgen. Op de basisschool zorgt de taalcoördinator voor de evaluatie van de geboden zorg en begeleiding voor de taalontwikkeling. ouders worden hierin volop betrokken. school en de ouders werken samen aan de begeleiding van de taalontwikkeling voor de zorgleerlingen, de taalcoördinator speelt hierin een stimulerende rol. Indicator D1.4 is daarom als goed beoordeeld. leerkrachten en de interne begeleider evalueren de aangeboden zorg en begeleiding binnen alle ontwikkelingsgebieden. Op de peuterspeelzaal is een planmatige begeleiding binnen tutorgroepen en voor individuele peuters gezien, maar de evaluatie van deze aangeboden zorg is in onvoldoende mate leidend voor VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 9

8 het vervolg van de zorg. Dit geldt ook binnen het volgen van de taalontwikkeling. indicatoren (D1.3 en D1.4) zijn daarom verbeterpunten voor de voorschool. Als er peuters en kleuters zijn die zorg nodig hebben die de voor- en de vroegschool zelf niet kan bieden, schakelen de leidsters en de leerkrachten externe zorgdeskundigen in. leidsters en de leerkrachten zijn zorgvuldig in het bijhouden van de ontwikkelingen en houden regelmatig gesprekken met de ouders over de voortgang. VVE-coördinatie op de voor- en de vroegschool is formeel geregeld. basisschool evalueert de kwaliteit van VVE structureel waarbij ook de resultaten van alle kinderen in beeld zijn. Dit vormt het uitgangspunt voor het planmatig werken aan verbeteractiviteiten. school heeft ambitieuze doelen gesteld voor de opbrengsten van de methodeonafhankelijke toetsen voor de kleuters. In het afgelopen schooljaar zijn in dit streven succesvolle stappen gezet. Van borging is nog weinig sprake, de betreffende indicator (E5) is daarom een ontwikkelpunt. Ook op de voorschool wordt de kwaliteit van VVE geëvalueerd. Er worden verbeterpunten opgepakt en deze worden in voldoende mate planmatig uitgevoerd. Verbeterpunten liggen nog in het evalueren van de resultaten van alle peuters en de borging(e3 en E5). peuterspeelzaal en de basisschool hebben de contacten adequaat georganiseerd op het gebied van de doorstroming, de warme overdracht en een doorgaande lijn in aanbod, pedagogisch klimaat en educatief handelen. Al meerdere jaren komen de leidsters en de leerkrachten bij elkaar op de werkvloer om ervaringen uit te wisselen en deze doorgaande lijn te realiseren(f2, F3, F4 en F5). In de manier van het omgaan met ouders en de interne zorg en begeleiding is nog weinig sprake van afstemming(f6 en F7). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E3 voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen 2 3 E4 voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVE-verbetermaatregelen E5 voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie 2 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 3 F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen 3 naar een vroegschool F3 voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is 2 2 op elkaar afgestemd F7 interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken - G2 resultaten zijn van voldoende niveau - G3 Verlengde kleuterperiode 3 Er zijn op het moment van het schoolbezoek geen gemeentelijke afspraken over het meten van de resultaten. indicatoren G1 en G2 worden om die reden niet beoordeeld. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 9

9 afgelopen twee jaren ligt het aantal kinderen met een verlengde kleuterperiode onder de norm van 12% die de inspectie hiervoor hanteert. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 9 van 9