Onderwijsadvisering (K4275)

Transcriptie

1 Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen Onderwijsinstituut voor Pedagogische en Onderwijskundige Wetenschappen Opleiding Onderwijskunde Nieuwe Prinsengracht VZ Amsterdam Studiehandleiding Onderwijsadvisering (K4275) e sem. Docent: Drs. R. J.. Gorter ruud.gorter@inholland.nl Amsterdam, september 2006

2 1. Doel Het doel van deze module is de deelnemers te oriënteren op de onderwijsadviessituatie in Nederland en op de actuele ontwikkelingen daarin ( Van onderwijsbegeleiding naar educatieve dienstverlening ). Aan de orde komen: - een overzicht van de onderwijsadviesinstellingen: regelgeving, taak, doelgroepen, actuele ontwikkelingen in de regelgeving; - een beeld van het beroep van de onderwijsadviseur; - een overzicht van het Nederlandse en Amerikaanse onderzoek met betrekking tot de onderwijsverzorging: effecten van begeleidingswerkwijzen, waardering van de scholen; - de rol die de onderwijsadviesinstellingen, in het bijzonder de onderwijsbegeleidingsdiensten, spelen bij het oplossen van actuele onderwijsproblemen (met betrekking tot het onderwijsvoorrangsbeleid, Weer- Samen-Naar-School-beleid, schaal- en autonomievergroting enz.); - de bedrijfsvoering van onderwijsadviesinstellingen en die van zelfstandig gevestigde onderwijsadviseurs. Aan het einde van dit onderdeel moeten de studenten in staat zijn de kennis uit de diverse onderdelen te integreren en op een actueel onderwijsprobleem toe te passen. 2. Werkwijzen De studenten hebben op basis van eigen behoeften voor deze module gekozen. Verwacht wordt dat zij deze behoeften tijdens het eerste college verwoorden, zodat op basis daarvan nog aanpassingen kunnen plaatsvinden. De werkwijzen van dit onderdeel bestaan uit: een aantal hoor- en werkcolleges gevolgd door opdrachten, met daarnaast literatuurstudie. Dit onderdeel wordt afgesloten met een presentatie van de studenten (afhankelijk van het aantal studenten: individueel of in tweetallen). In deze presentaties wordt de behandelde leerstof geïntegreerd gepresenteerd aan de medestudenten. 3. Thema s 3.1. Overzicht van de onderwijsadviesinstellingen in Nederland Hoe zit de onderwijsadvieswereld in Nederland in elkaar? Welke instellingen zijn er? Welke educatieve diensten leveren zij? Hoe zijn zij wettelijk geregeld en hoe worden zij gefinancierd? Na beantwoording van deze vragen wordt de Nederlandse situatie vergeleken met de Amerikaanse situatie. Dat wordt gedaan omdat veel onderzoek met betrekking tot de educatieve dienstverlening uit Amerika afkomstig is. Om dit onderzoek juist te kunnen interpreteren is kennis van de Amerikaanse situatie met betrekking tot de onderwijsadvisering noodzakelijk. 2

3 3.2. Beeld van het beroep van een onderwijsadviseur Een onderwijsadviseur doet zijn werk in een complexe arbeidssituatie. Hoe ziet het profiel van de onderwijsadviseur er uit? Welke rollen vervult hij? Welke competenties zijn voor deze beroepsuitoefening van belang? Aan de hand van het doen van een online zelfonderzoek wordt op deze vragen ingegaan Onderzoek onderwijsadvisering in Nederland en Amerika Het Nederlandse en Amerikaanse onderzoek met betrekking tot de onderwijsadvisering wordt besproken. Het te bespreken onderzoek betreft de begeleidingswerkwijzen en hun effecten voor de begeleiding bij de invoering van onderwijsvernieuwing, begeleiding bij schoolorganisatieontwikkeling, begeleiding ten behoeve van leerlingen met problemen, ontwikkeling van leermiddelen, advisering van lokale onderwijsorganisaties, voorlichting en nascholing. Tijdens de colleges zullen diverse illustratiematerialen worden uitgereikt Omgevings- en behoefteanalyse In de omgeving van de begeleidingsdiensten, in casu in de scholen en het onderwijsbeleid, speelt zich veel af dat van direct belang is voor de onderwijsbegeleiding. Dit vele zal door de studenten zelf, middels een uit te voeren opdracht, geïnventariseerd worden. Tevens moet een klein behoefteonderzoek bij enkele klanten gedaan worden waarin hun begeleidingsbehoeften gepeild worden Inhoud van de advisering Onderwijsadviseurs adviseren over de inhoud van allerlei onderwijs-innovaties en leerlingzaken: ICT, fusies, leerlingen met gedragsproblemen, onderwijsachterstandbeleid etc., etc. Welke actuele onderwerpen spelen op deze terreinen? Hoe verwerft een adviseur de voor zijn beroep benodigde kennis op deze terreinen? 3.6. Bedrijfsmatig werken In de onderwijsadvisering wordt niet alleen gewerkt op basis van inhoudelijke deskundigheid, maar moeten ook de bedrijfsmatige aspecten in de gaten gehouden worden: ondernemingsplanning, prijsbeleid, organisatievormen, werken als zelfstandig adviseur of bij een onderwijsadviesinstelling. Wie zijn de klanten/afnemers e.d. Welke kwaliteitsborging is aanwezig? 4. Literatuur Gewerkt wordt aan de hand van het volgende materiaal: Boek (of kopieën van hoofdstukken daaruit) Educatieve dienstverlening; werkwijzen, effecten en waardering van Slavenburg (3 e druk) Uitgeverij: Partners Training & Innovatie Rotterdam (uitverkocht) Werkmap of kopieën daaruit van de map Beroep onder de loep (2005) van Gorter, Mellema en Timmer (Uitgave EDventure en INHOLLAND) of een online versie daarvan. Dit pakket is de eerste bijeenkomst verkrijgbaar voor de prijs van 60 euro. Dit bedrag moet op de eerste bijeenkomst contant worden voldaan. Daarvoor ontvangt men ook een proefabonnement op het vaktijdschrift voor onderwijsadviseurs, School en Begeleiding dat een digitaal archief ontsluit van alle in dit tijdschrift tot nu toe verschenen artikelen. 3

4 5. Programmarooster Plaats: zie (onder roosters) Plaats: Gebouw G, Nieuwe Prinsengracht 130 Zaal GS 008 (o.v.) College 1 Tijd: (stipt) uur Onderwerpen: - wensen/behoeften studenten - overzicht onderwijsadvisering in Nederland en USA - actuele ontwikkelingen in/om het onderwijs - beroepsbeeld onderwijsadviseur Literatuur: - hoofdstuk 1 uit Slavenburg - hoofdstuk 1 uit Beroep onder de Loep Opdracht voor het volgende college: - bestudering besproken literatuur - maken opdracht: Omgevingsanalyse - maken online assessment voor onderwijsadviseurs. Dit doen voor..maandag 6 november 12:00..uur i.v.m. verwerking van gegevens...uitgeprint rapport inleveren bij..aanvang volgende college Plaats: Gebouw G, Nieuwe Prinsengracht 130 Zaal GS 008 College 2 Tijd: (stipt) uur Onderwerpen: - Bespreking resultaten opdracht Omgevingsanalyse en online....assessment - Overzicht onderzoek m.b.t. onderwijsvernieuwing en schoolorganisatieontwikkeling Literatuur: - Hoofdstuk 2 en 3 uit Slavenburg Opdrachten voor volgende college: - Bestudering besproken literatuur - Maken opdracht Wat Werkt? Plaats: Gebouw G, Nieuwe Prinsengracht 130 Zaal GS 008 College 3 Tijd: (stipt) uur Onderwerpen: - Bespreking resultaten opdracht Wat Werkt? - Onderzoek m.b.t. curriculumontwikkeling/leermiddelenontwikkeling. Literatuur: - Hoofdstuk 5 uit Slavenburg Opdrachten volgende college: - Bestudering besproken literatuur - Maken opdracht Leermiddelenontwikkeling 4

5 Plaats: Gebouw G, Nieuwe Prinsengracht 130 Zaal GS 008 College 4 Tijd: (stipt) uur Onderwerpen: - Bespreking opdrachten Leermiddelenontwikkeling - Behoefteonderzoek m.b.t. leerlingbegeleiding, Voorlichting, Nascholing en Bestuurlijke Advisering Literatuur: - Hoofdstukken 4 en 6 uit Slavenburg Opdrachten volgende college: - Bestudering besproken literatuur - Maken opdrachten - Leerlingbegeleiding en - in tweetallen Behoefteanalyse (zie 30 november) Plaats: NVT Geen College Geen college. Mogelijkheid tot voorbereiding opdracht Behoefteanalyse Plaats: Gebouw G, Nieuwe Prinsengracht 130 Zaal GS 008 College 5 Tijd: (stipt) uur Onderwerpen: - Bespreking resultaten opdrachten Behoefteanalyse - Bedrijfsmatige aspecten van het onderwijsadviseurschap Literatuur: - Hoofdstuk 7 uit Slavenburg Opdrachten volgende college: - Voorbereiden presentaties van Plaats: Gebouw G, Nieuwe Prinsengracht 130 Zaal GS 008 Geen college Geen college i.v.m. voorbereiding presentaties Plaats: Tentamen/ Tijd: (stipt) uur (of zoveel langer als noodzakelijk is) Presentaties Onderwerpen: - Presentaties. De presentaties worden in tweetallen gedaan. In de presentaties wordt de in dit bijvak verworven kennis geïntegreerd toegepast op een actueel onderwijsprobleem. 5

6 6. Tentamen = presentatie Ter afsluiting van de module wordt de studenten gevraagd een presentatie te houden. Indien de groep studenten groot is, wordt die in tweetallen gehouden, anders individueel. Deze presentaties vormen tevens het tentamen. Om aan het tentamen deel te kunnen nemen moeten de vijf opdrachten gemaakt en ingeleverd zijn (zie het programmarooster) en moet de student zich formeel voor het tentamen hebben aangemeld. De presentaties dienen te handelen over een actueel onderwijsprobleem. De kennis die in deze module aan de orde is geweest dient er in geïntegreerd en toegepast te worden. Indien de presentatie als onvoldoende beoordeeld zou moeten worden, bestaat nog de mogelijkheid om een individueel mondeling tentamen te doen over de behandelde stof. Dat wordt met de desbetreffende student persoonlijk afgesproken. De beoordelingscriteria van de eindpresentaties zijn als volgt: 6.1. Gekozen onderwerp moet vallen onder één van de volgende begeleidingsproducten/educatieve diensten: a. begeleiding bij invoering onderwijsvernieuwing b. begeleiding bij schoolorganisatieontwikkeling c. begeleiding ten behoeve van leerlingen met problemen d. advisering regionale onderwijsorganisaties (= bestuurlijke advisering) e. ontwikkeling leermiddelen (met behulp van een curriculumontwikkelingsstrategie) f. voorlichting g. nascholing 6.2. Indien er met twee presentatoren wordt gewerkt moeten beide presentatoren een evenwichtig aandeel in de presentatie hebben: a. gelijke presentatietijd b. beiden spreken zowel over de inhoud van het te presenteren onderwerp als over de (begeleidings-)werkwijzen 6.3. Indien gekozen wordt voor een onderwerp in relatie tot de begeleidingsproducten (6) 1a, 1b, 1c, 1f of 1g moet gelet worden op: a. de meerwaarde ten opzichte van andere producten onder meer gezien het wetenschappelijk onderzoek ter zake b. het behoefteonderzoek over dit onderwerp verricht bij de scholen c. de inpassing in de onderwijsontwikkelingen uit de omgevingsanalyses d. de inpassing in het beleid van de begeleidingsdienst e. de te hanteren begeleidingswerkwijzen, gelet op het wetenschappelijk onderzoek ter zake f. de inhoud van de begeleiding g. de te hanteren acquisitietechnieken h. het opstellen van een schriftelijke offerte i. het onderdeel 3a mag ± 5 minuten beslaan; de onderdelen 3b t/m 3f zo n 15 minuten j. evaluatieopzet. 6

7 6.4. Indien gekozen wordt voor een onderwerp in relatie tot begeleidingsproduct (6) 1d wordt de opzet van een adviesnota verwacht: a. analyse van het beleidsprobleem b. overwegen van alternatieve oplossingen van het probleem (op basis van eigen kennis van de problematiek met betrekking tot voor deze alternatieven relevante wetenschappelijke en marktonderzoeken) c. voortel voor een keuze uit de alternatieven d. voorstel vooreen implementatieplanning voor deze keuze e. offerte f. de te hanteren acquisitietechnieken Indien gekozen wordt voor begeleidingsproduct (6) 1 e wordt een overzicht verwacht van de wijze waarop een curriculumontwikkelingsstrategie op die productontwikkeling wordt toegepast: a. welke stappen daaruit (globaal) b. welk wetenschappelijk onderzoek (uit eigen kennis van de student) gebruikt zal worden c. een op precedence-planning gebaseerde begroting Bedrijfsmatige aspecten dienen in de presentaties te zijn ingepast, zoals: a. prijsstelling (op basis van een gedifferentieerd tarief tussen 75 en 132 euro per uur) b. overheadkosten/managementkosten c. promotieactiviteiten d. prijs speciale materialen e. behoefteonderzoek f. aard van de onderneming (zelfstandig gevestigde adviseur, adviesorganisatie, e.d.) 7

8 OPDRACHT 1: OMGEVINGSANALYSE Ga na welke ontwikkelingen zich voordoen op één van de volgende terreinen en vat deze in één A4-tje samen (voorafgaande aan het eerstvolgende college inleveren bij de docent; uw naam vermelden s.v.p.): 1. Expertisecentra (SO) 2. Nascholing / Pabo s 3. Voorschoolse en vroegschoolse programma s 4. Lokaal onderwijsbeleid 5. Achterstandenbeleid 6. Weer Samen Naar School / Adaptief onderwijs 7. Onderwijsinformatietechnologie 8. (Integraal) Jeugdbeleid / Jeugdmonitors 9. Standaarden Inspectie van het Onderwijs / Schoolorganisatieanalyses 10. Kwaliteitsbeleid 11. Eerste fase Voortgezet Onderwijs 12. Een andere ontwikkeling, naar eigen keuze 8

9 OPDRACHT 2: WAT WERKT? Ga na welk wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is over één van onderstaande onderwerpen en vat de voornaamste conclusies daaruit samen op één A4-tje (voorafgaande aan het eerstvolgende college indienen bij docent, naam niet vergeten s.v.p.): 1. Onderwijsachterstandsbeleid 2. Adaptief onderwijs 3. Voor- en vroegschoolse programma s 4. Reken- en wiskunde programma s 5. Nederlandse taal 6. Nederlands als tweede taal 7. Eigen-taalonderwijs voor allochtone leerlingen 8. Klassengrootte 9. Remediërende programma s 10. Sociaal-emotionele ontwikkelingsprogramma s 11. Ouderparticipatie 12. Speciaal onderwijs 13. Gedragsproblemen 14. Leerlingvolg-/leerlingzorgsysteem 15. Kwaliteitsbeleid 16. Managementtrainingen 17. Teamvorming 18. Lerende organisatie 9

10 OPDRACHT 3: LEERMIDDELENONTWIKKELING Maak een ontwerp, aan de hand van een curriculumontwikkelingsstrategie naar keuze van een nieuw te ontwikkelen leermiddel. (houd het eenvoudig : geen meerjarige onderwijsprogramma s of iets dergelijks). Bijvoorbeeld een leermiddel voor: - een peuterspeelzaal - om eenvoudige computerprogramma s te kunnen toepassen - om een bepaald leerprobleem op te lossen - om de sociale ontwikkeling van SO-leerlingen te stimuleren (op de speelplaats van de school) - etc. (voorafgaande aan het eerstvolgende college indienen bij docent, naam niet vergeten s.v.p.): 10

11 OPDRACHT 4: LEERLINGBEGELEIDING Beschrijf een leerling met een leer- of gedragsprobleem. - stel daarvoor een handelingsplan op - beschrijf de begeleiding van de leerkracht bij de invoering van dit plan - beschrijf de evaluatie van dit plan - hoe past dit plan bij het schoolplan voor leerlingadvisering en hoe bij het WSNS-plan van het WSNS-verband waaraan de school deelneemt. (voorafgaande aan het eerstvolgende college indienen bij docent, naam niet vergeten s.v.p.): 11

12 OPDRACHT 5: BEHOEFTENONDERZOEK NAAR SCHOOLBEGELEIDING Voer als tweetal bij één à twee leerkrachten uit basisonderwijs of speciaal onderwijs een behoefteonderzoek met betrekking tot begeleiding en nascholing uit: Tevreden over uitvoering begeleiding? Gepercipieerde effecten? Welke behoeften aan begeleiding bestaan er? Hoe passen deze behoeften in schoolbeleid (in casu in schoolbeleidsplan)? Zijn er schoolanalyses en leerprestatieoverzichten beschikbaar? Hoe passen begeleidingsbehoeften daarin? Hoe passen begeleidingsbehoeften bij resultaten van de omgevingsanalyse? Hoe passen begeleidingsbehoeften bij resultaten van de omgevingsanalyses? Maak een verslag van een en ander. (voorafgaande aan het eerstvolgende college indienen bij docent, naam niet vergeten s.v.p.). Het verslag moet een geheel zijn van twee persoonlijk gemaakte afzonderlijke verslagen. 12