Ledenwerving in zeven stappen: Groeien in betrokkenheid bij een vereniging

Transcriptie

1 Ledenwerving in zeven stappen: Groeien in betrokkenheid bij een vereniging Nieuwe leden zoeken en vinden is geen gemakkelijke opdracht voor een vereniging. Ze moet hiervoor actief communiceren over haar werking en activiteiten naar een divers publiek. Op zijn beurt moet het potentiële lid ook zelf een inspanning leveren, namelijk informatie over de vereniging vragen of zoeken. Soms vinden beide partijen elkaar blindelings en wordt men meteen lid. Maar in de meeste gevallen kijken de mensen eerst de kat uit de boom en informeren ze zich over de vereniging. Daarna nemen ze eventueel deel aan een activiteit of vergadering. Bij een positieve eerste ervaring zal men sneller nog eens deelnemen aan een activiteit of zich onmiddellijk bij de vereniging aansluiten. En nog veel later is men eventueel bereid om vrijwilligerswerk te verrichten of bestuursverantwoordelijkheid binnen de vereniging op te nemen. Mensen groeien dus in hun participatie en betrokkenheid bij een vereniging. Vaak maken verenigingen de fout nieuwe (potentiële) leden te overstelpen met vragen en verantwoordelijkheden. Een ledenwervingsactie is geen kwestie van alles of niets. De vereniging moet het potentieel geïnteresseerde lid de ruimte geven om te groeien in zijn betrokkenheid bij de vereniging. Daarnaast zijn er subtiele uitsluitingmechanismen en drempels in het lidwordingsproces. Met deze infofiche willen we deze in kaart brengen en tips geven om gerichter leden te werven en te laten doorstromen naar bestuursfuncties. Belangrijke inspiratiebron voor deze fiche was de publicatie Drempels naar participatie in lokale verenigingen van de Katholieke Hogeschool Kempen. Op het einde van de infofiche vind je een samenvatting van de zeven stappen in het lidwordingsproces, de drempels en de acties de je als vereniging kan ondernemen om deze obstakels weg te werken. 1. Uitsluitingmechanisme voor participatie Participatie in een vereniging is een dynamisch interactieproces van steeds meer betrokken worden, betrokken zijn en betrokken blijven van leden. Er treden echter allerlei subtiele uitsluitingmechanismen op die participatie in een vereniging belemmeren. We zetten ze hieronder eventjes op een rij. Psychologische drempels: Mensen willen zich thuis voelen in een groep. Ze hebben dan ook een zekere angst om niet te worden aanvaard of op te vallen in de vereniging. Culturele drempels: De verenigingscultuur sluit niet altijd aan bij de waarden, normen en overtuigingen van mensen. Niet iedereen is bijvoorbeeld vertrouwd met een vereniging- en vergadercultuur van op tijd komen, regelmatig deelnemen, enz Milieu- en natuurverenigingen kennen vaak een sterk inhoudelijke vergadercultuur. En dit schrikt heel wat mensen af. Financiële drempels: Onzekerheid of onwetendheid over de kostprijs van het lidgeld, van het nodige materiaal of de schadedekking bij ongevallen vormen ook vaak een hindernis. Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid 1

2 Inhoudelijke drempels: Het inhoudelijke aanbod of activiteiten van de vereniging voldoet niet aan de interesse van de mensen. Zo organiseren veel milieuverenigingen klassieke natuureducatieve activiteiten. Maar niet iedereen wil op een inhoudelijke manier met natuur bezig zijn. Een grotere groep van mensen is wel geïnteresseerd in natuurbelevingactiviteiten. Sociale drempels: Soms is het moeilijk om als nieuweling binnen te dringen in een gevestigde groep. Bij milieu- en natuurverenigingen waar bestuursleden al jaren actief zijn en elkaar heel goed kennen stelt zich soms dit probleem. Praktische en toevallige drempels: De bereikbaarheid van de activiteiten of het tijdstip waarop ze doorgaan kunnen ook een drempel vormen. Met een ochtendwandeling op zaterdag sluit je op voorhand al gezinnen met jonge kinderen uit omwille van hun drukke gezinsagenda op dat moment. Deze drempels staan los van de verschillende stappen in het lidwordingsproces (zie hieronder) en kunnen op elk moment opduiken. Het zijn subtiele uitsluitingmechanismen die maken dat iemand de vereniging niet vindt en dat deze op haar beurt ook geen nieuwe leden kan aantrekken. 2. Zeven stappen in een lidwordingsproces Ook in het lidwordingsproces zelf manifesteren zich drempels, zowel voor de vereniging als voor potentiële leden. Tussen interesse tonen voor de vereniging en bestuurstaken opnemen in een vereniging ligt een lange weg. Lang niet iedereen zal zich even hard willen inzetten voor de vereniging. We bekijken de verschillende stappen in het lidwordingsproces en de drempels die zich hierbij voordoen bij het (potentieel) lid en de vereniging. We koppelen hier aanbevelingen aan voor de verenigingen om deze drempels weg te werken Informatieverspreiding over een vereniging Potentiële leden moeten interesse tonen in de informatie die de vereniging verspreid en ernaar vragen of op zoek gaan. De vereniging moet uiteraard zelf informatie verspreiden over haar werking en activiteiten. Omwille van verschillende factoren kan deze communicatie mislukken. Doorgaans communiceren milieu- en natuurverenigingen enkel naar eigen leden. Persoonsdrempels - Men zoekt geen informatie omdat men geen vereniging kent die aansluit bij zijn interesses. - Men is niet geïnteresseerd in een lidmaatschap of een engagement bij een vereniging. - Men beschikt niet over de media of komt niet op plaatsen waar informatie over verenigingen wordt verspreidt. Verenigingsdrempel - De communicatie over de werking of activiteit is te intellectualistisch. - Het communicatiekanaal is niet afgestemd op de doelgroep die men wil bereiken. - Bepaalde doelgroepen zijn niet opgenomen bij de communicatie. 2 Ledenwerving in zeven stappen

3 Aanbeveling voor de vereniging Je vereniging bestaat al een tijdje, je organiseert tal van activiteiten, maar weinig mensen kennen je vereniging of je komt geen nieuwe mensen tegen bij deze activiteiten. Er loopt dus wat mank in de informatieverspreiding over je vereniging? Dan moet je in de reguliere werking meer aandacht besteden aan de communicatie. De volgende vragen moet je stellen: Naar welke doelgroep communiceer je over de werking en activiteiten en via welke kanalen? Welke doelgroep zou je graag willen bereiken en met welke communicatiemiddelen? Daarnaast kan je de informatieverspreiding naar potentiële leden ook beter organiseren via een ledenwervingplan. Dezelfde principes en stappen van het wervingsplan voor vrijwilligers zijn hier van toepassing. Zo ga je na welke doelgroepen je wil bereiken met je ledenwervingsacties, met welke boodschap en via welke communicatiekanalen. Mond-aan-mond-reclame is altijd het best, of mensen persoonlijk aanspreken op een activiteit, of een voorstellingsfolder verspreiden, enz Zorg dat op elke communicatie contactgegevens van de vereniging staan. Of dat mensen via een terugstuurstrook kunnen reageren. Meer info over terugstuurstroken lees je op Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid: De gouden gids: een goed adressenbestand is geld waar 2.2. Informatieverwerking, kennis over en imago van de vereniging Wanneer de communicatie tussen vereniging en potentieel lid lukt en beide partijen op de hoogte zijn van elkaars bestaan, kan de inhoud van de informatie een tweede drempel zijn in het lidwordingsproces. Op basis van de inhoud van de informatie over de vereniging, haar werking en activiteiten kan het potentiële lid zich een beeld vormen. Persoonsdrempels - Men haakt af door negatieve vooroordelen over de vereniging en haar werking. - De inhoud van de informatie over de vereniging, haar werking, enz... stoot mensen af - Men verliest interesse door onvolledige informatie (geen info over kostprijs en voordelen lidmaatschap, ) Verenigingsdrempels - De doelstellingen en missie van de organisatie spreekt maar een beperkte groep mensen aan. - Het aanbod van de vereniging spreekt maar een beperkte groep mensen aan. - De verenigingcultuur is gesloten en stoot potentiële leden af. Aanbevelingen voor de vereniging De bestaansrede van elke vereniging is het realiseren van zijn missie en doelstellingen. Het primaire doel van de vereniging is wat ze wil realiseren. Bij milieu- en natuurverenigingen is dat Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid 3

4 ijveren voor een beter milieu en natuur. Het secundaire doel is hoe je dit als organisatie wil realiseren, bijvoorbeeld met grootschalige publieksactiviteiten, milieueducatie of actie. Een grote groep van mensen is geïnteresseerd in natuurbeleving. Een klein aandeel hiervan is gepassioneerd door natuureducatie en vorming. En een nog kleinere minderheid durft zich wagen aan de harde milieuactie. De doelstellingen van de vereniging moet dus een ruim publiek aanspreken. Tegenwoordig worden milieu en milieuverenigingen vaak geassocieerd met betutteling en regelneverij. Dit heeft een negatieve invloed op het imago van de vereniging. Maar als de vereniging kiest voor een open werking, via een ledenwervingplan actief op zoekt gaat naar nieuwe leden en communiceert over haar werking en activiteiten kan ze zeker de kennis en het imago van haar vereniging oppoetsen. Je moet natuurlijk volledige informatie geven over je vereniging. En je moet de boodschap aanpassen naargelang de doelgroep en het communicatiekanaal die je inzet. Zo is volledige informatie over kosten verbonden aan een lidmaatschap belangrijk. Mensen willen weten wat het hen zal kosten om deel te nemen, zich verder te engageren. Mensen haken vlug af als ze hier zelf naar moeten informeren. Jongeren zijn bijvoorbeeld een aparte doelgroep die je best op een aparte manier benadert. Het is belangrijk om jongeren niet schools te benaderen. Ze moeten het gevoel hebben dat ze serieus genomen worden en dat ze verantwoordelijkheden krijgen. Jongeren bereik je best via communicatiemiddelen aangepast aan hun leefwereld. Internet en SMS zijn de meest gebruikte middelen onder jongeren. Jongeren willen zich ook niet binden aan één soort vrijetijdsbesteding of aan één organisatie. Zorg ervoor dat ze zich niet geviseerd voelen als ze eens niet deelnemen. Meer info over het werven van jongeren lees je op Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid: Tips voor het strikken van jonge vrijwilligers Lokale vereniging ZKT JNM-leden 2.3. Eerste kennismaking Belangrijk is dat verenigingen niet blijven steken bij het verspreiden van informatie over hun werking. Als ze mensen willen betrekken moeten er ook activiteiten en/of startmomenten georganiseerd worden. Zo kunnen potentiële leden kennismaken met de vereniging. Persoonsdrempels - De activiteit is te ver of moeilijk bereikbaar, of de uren zijn niet afgestemd op het openbaar vervoer. - Men heeft andere prioriteiten of er zijn onverwachts problemen waardoor men de activiteit vergeet. - Men voelt zich onzeker om te gaan, men kent er niemand of men vindt niemand om mee te gaan. 4 Ledenwerving in zeven stappen

5 Verenigingsdrempels - De vereniging organiseert geen echte kennismakingsactiviteit of doet dit wel maar dan veel te uitgebreid, waardoor het overaanbod van informatie afschrikt. - De vereniging besteedt geen aandacht aan het onthaal van nieuwe mensen op activiteiten. Aanbevelingen voor de vereniging Organiseer open en laagdrempelige activiteiten die een ruim publiek kunnen aanspreken. Laat een deelnemerslijst rondgaan die als basis kan dienen voor het updaten van je ledenlijst, maar ook voor het aanleggen van een sympathisantenlijst en ledenwervingsacties. En indien mogelijk is iemand verantwoordelijk voor het persoonlijk verwelkomen van nieuwe mensen. Meer info over hoe en wanneer je contactadressen verzamelt lees je op Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid: De gouden gids: een goed adressenbestand is geld waar Als nieuwe mensen zich aanbieden op een activiteit of contact opnemen met de vereniging, verwacht dan niet direct een beslissing over een lidmaatschap of engagement. Nodig hen een half uurtje voor de activiteit uit voor een verwelkoming of kennismakingsgesprek. Neem voldoende tijd om de werking uit te leggen en de verwachtingen te kaderen in de ruimere werking van de vereniging. Na een eerste positief contact en prettig onthaal zal men snel overwegen om lid te worden. Soms duurt het iets langer en proeft men eerst nog van andere activiteiten alvorens zich aan te sluiten Onregelmatig deelnemen Men kan lid worden omwille van duizend-en-één redenen. Maar vaak voelt een lid zich meer aangesproken door één soort activiteit of specifiek aanbod van de vereniging. Ze kan hier op inspelen door een gediversifieerd aanbod en laagdrempelige deelnamevoorwaarden aan activiteiten. Persoonsdrempels - Men kan niet aanwezig zijn door organisatorische/praktische problemen zoals geen vervoer of babysit, enz - De deelnameprijs, verplaatsingskost of extra materiaal is te duur. Verenigingsdrempels - De vereniging heeft geen gediversifieerd aanbod. Er is maar een beperkte groep van leden die het bestaande aanbod apprecieert. Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid 5

6 - Er wordt te veel inspanning gevraagd van de deelnemers om deel te nemen aan een activiteit. Enkele slechte voorbeelden: zelf de verplaatsing moeten maken, info zoeken, materiaal kopen, verplicht op voorhand inschrijven, enz Aanbeveling voor de vereniging Mensen hebben een drukke agenda. In het weekend of s avonds hebben ze een brede waaier aan vrijetijdsactiviteiten. Het is dan ook normaal dat ze soms de activiteit van je vereniging vergeten. Herinner (potentiële) leden af en toe ook aan deze activiteiten. Dat doe je door bijvoorbeeld ook een mailinglijst op te stellen van sympathisanten (zie hierboven). Je kan ook een systeem van buurtverantwoordelijken organiseren die (potentiële) leden nog eens persoonlijk herinneren aan activiteiten. Of een activiteitenkalender of briefje met volgende activiteiten door deze persoon laten bussen. Hou ook de inspanning voor het deelnemen aan activiteiten zo laag mogelijk. Indien mogelijk regel je best zelf het vervoer, je kan kinderopvang voorzien, de vereniging kan het nodige materiaal aankopen, je voorziet oudervriendelijke vergaderdata of activiteiten. En zorg ook voor een gedifferentieerd aanbod in je werking. Niet iedereen is een vergadertijger of wil over alle thema s meepraten, actievoeren of activiteiten organiseren. Een veelbeproefde methode is in dit geval het werken met aparte werkgroepen. Je kan ook op gezette tijdstippen de leden bevragen over hun wensen en verzuchtingen qua activiteiten Volwaardig engagement Om leden regelmatiger bij de werking te betrekken is het belangrijk om hen verder te integreren binnen de vereniging. Naast een gediversifieerd inhoudelijk aanbod speelt hier vooral een goede sfeer en verstandhouding een belangrijke rol. Persoonsdrempels - De persoonlijke interesses, kennis en vaardigheden, gezinssituatie, kunnen wijzigen waardoor de band met de vereniging losser wordt. - er is geen democratische cultuur binnen de vereniging waardoor de persoon zich niet thuis of geapprecieerd voelt. Verenigingsdrempels - Inkomsten en uitgaven van de verenigingen bepalen de prijs die zij aanrekenen voor het lidgeld, verplaatsingen, drank, Voor sommige mensen kan dit een drempel zijn om lid te blijven. - De vereniging heeft geen oog voor diversiteit binnen zijn ledenbestand. Dit vergt openheid, vertrouwen en een democratische ingesteldheid. Iedereen telt mee, is evenwaardig en heeft recht op informatie over de verenigingswerking. 6 Ledenwerving in zeven stappen

7 Aanbevelingen voor de vereniging Ieder lid is evenveel waard en iedereen kan meepraten en denken over de verenigingswerking. Hierdoor voelen de leden zich betrokken, identificeren zich met de vereniging en stemmen ze hun agenda hierop af. Verwen je leden. Zorg eens voor een picknick bij een dagactiviteit, biedt een drankje aan bij een bijeenkomst, Af en toe een gratis activiteit organiseren kan ook. Investeren in een goede sfeer is belangrijk. Zorg ervoor dat de vereniging democratisch en transparant werkt. De leiding moet aanspreekbaar zijn en de vergaderingen moeten toegankelijk zijn voor leden. Je maakt best een jaarverslag op, dat voorgesteld wordt op een jaarvergadering waarop iedereen is uitgenodigd. Voor vzw s is dit een wettelijke verplichting Geëngageerd lidmaatschap - vrijwilliger Wanneer de voorgaande drempels zijn weggewerkt dan heeft dit ook zijn invloed op de participatie en betrokkenheid van de leden. Zo zullen ze op een natuurlijke manier doorgroeien en een engagement als vrijwilliger binnen de vereniging opnemen. Later kan dit als laatste stap in het lidwordingsproces ook resulteren in het opnemen van een bestuursverantwoordelijkheid en een mandaat. Persoonsdrempel - De persoon beschikt niet over specifieke kennis of vaardigheden voor vrijwilligerstaken. - De persoon heeft geen materiële benodigdheden zoals een computer, gsm, voor vrijwilligerswerk. - De persoon heeft geen geëngageerde attitude voor vrijwilligerswerk. Verenigingsdrempel - De vereniging gaat niet na welke vrijwilligerstaken nodig zijn en gaat zonder plan op zoek naar vrijwilligers. - De vereniging trekt geen grenzen aan het engagement van vrijwilligers. - De vereniging heeft geen cultuur in het motiveren en begeleiden van vrijwilligers. Aanbevelingen voor de vereniging Vrijwillig engagement is niet vanzelfsprekend. Mensen moeten er voldoening uit halen. Dit wordt in grote mate bepaald door het overleg over de invulling van de taak en inspraak over de algemene organisatie van het engagement. Kortom een vrijwilligersbeleid. Meer info over het werken met vrijwilligers binnen de vereniging lees je op Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid: Vrijwilligersmap: stappenplan en goede praktijken vrijwilligersbeleid Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid 7

8 2.7. Bestuurslid zijn - volwaardig participeren In een democratische vereniging kan iedereen meepraten en nadenken over de werking. Maar binnen elke vereniging zijn er nu eenmaal mensen nodig die een coördinerende rol willen en kunnen opnemen voor het formuleren van doelen, missie, activiteiten en structuur van de vereniging. Ze vormen de kern van de vereniging en maken deel uit van het bestuur. Persoonsdrempel - De persoon twijfelt aan zijn/haar bestuurskwaliteiten en is niet vertrouwd met dergelijke zaken in privé- of beroepssfeer. - De persoon ziet vooral resultaten op korte termijn en neemt niet graag deel aan strategische en organisatorische besluitvorming op lange termijn. - Het zoeken van kinderopvang, verplaatsing regelen, enz blijven een praktische drempel voor het opnemen van een bestuursfunctie. Verenigingsdrempel - De vereniging legt te veel de nadruk op het product en minder op het proces. Mensen moeten groeien in bestuurstaken en daar moet ook aandacht voor zijn. - De besluitvorming is te onpersoonlijk om mensen aan te spreken en te motiveren, de interne informatieverstrekking over bestuurstaken is te moeilijk. Aanbevelingen voor de vereniging Sommige milieu- en natuurverenigingen lassen een proefperiode in voor nieuwe bestuursleden. Waardoor de nieuwelingen kunnen proeven van bestuurstaken en nagaan of ze hiervoor geschikt zijn. Zo kunnen ze ook wennen aan de bestuurstaken, en groeien en begeleid worden door andere bestuurders. Vaak zien we dat een soort van peter of meter het nieuwe bestuurslid begeleidt en inwijdt in de vereniging en bestuursfunctie. En voor je op zoek gaat naar nieuwe bestuursleden is het belangrijk dat je even stilstaat bij wat er reeds aanwezig is binnen de vereniging aan bestuursfuncties en taken? En in welke taken het bestuur extra wil investeren om de doelstellingen en activiteiten te realiseren? Of naar welke taken meer aandacht moet uitgaan omdat ze de basis vormen van een extern gerichte vereniging. Meer info over een goede bestuurswerking lees je op Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid: Bestuursfuncties in een extern gerichte vereniging: het gouden elftal 8 Ledenwerving in zeven stappen

9 3. Extern gerichte verenigingswerking De reguliere werking van je vereniging mag niet los staan van de ledenwervingsacties, maar moet deze versterken. Het is daarom belangrijk dat je vereniging een open en extern gerichte werking heeft met ruime publieksgerichte activiteiten en een doelgroepgerichte communicatie. En dat je promotie voert voor deze activiteiten en de vereniging. Als vereniging werk je ook niet in het luchtledige. Inbedding in de lokale gemeenschap en steun van de bevolking zijn essentieel. Probeer ook vertegenwoordigd te zijn in lokale adviesraden en inspraakorganen. Dit kan handig zijn om agenda s op elkaar af te stemmen, samen doelgroepgerichte communicatie op te zetten of om gemeenschappelijke belangen naar het beleid te formuleren (zie later bij 4.). Samenwerking met en bekendheid bij de lokale gemeenschap zorgt ook voor extra promotie voor je vereniging. Hoe meer extern gericht de vereniging werkt, hoe minder je moet zoeken naar nieuwe leden en hoe gemakkelijker zij de weg naar je vereniging zullen vinden. Je kan daarnaast ook stap voor stap concrete acties ondernemen om de drempels in het lidwordingsproces weg te werken. 4. Aanbevelingen voor het beleid Mensen ondervinden persoonlijke drempels eigen aan hun privé- of werksituatie. Ze hebben eigen behoeften, wensen voor hun vrijetijdsbesteding en een eigen participatiecultuur. Beleidsmaatregelen naar doelgroepen (bijv. cultuurcheques) kunnen soms stigmatiserend werken. Het beleid kan daarom beter ondersteunende maatregelen naar de verenigingen nemen. Als je met de vereniging in een gemeentelijke adviesraad zit, kan je gezamenlijk met andere verenigingen beleidsaanbevelingen voor het ondersteunen van verenigingen formuleren. We zetten enkele op een rij: Subsidies: verenigingen die bij activiteiten of projecten zich extra inspannen voor moeilijk bereikbare doelgroepen krijgen extra financiële steun (bijv. milieuverenigingen die natuurgebieden toegankelijk maken voor minder mobiele mensen. Communicatiebeleid van verenigingen ondersteunen: Om de zoektocht van mensen naar verenigingen te vergemakkelijken kan de gemeente verschillende stappen ondernemen, zoals: - op openbare plaatsen ruimtes (bijv. aanplakzuilen) voorzien voor informatie over de activiteiten van verenigingen; - ontmoetingsmomenten organiseren waarbij verenigingen zich aan elkaar en aan individuele geïnteresseerden voorstellen met workshops, infomarkten, enz ; - infoverstrekking over activiteiten en verenigingen via gemeentelijke website of infokrant, gemeentediensten (bibliotheek, cultureel centrum, ). Logistieke ondersteuning van de verenigingen: door uitleenmogelijkheden van materiaal, gebruikmaken van gemeentelijke infrastructuur (vergaderzalen, ). Bewegingswerk Infofiches Leden- en vrijwilligersbeleid 9

10 Samenvatting Doelgroep naar vereniging zeven stappen in het Vereniging naar doelgroep (persoonsdrempel) lidwordingsproces (verenigingsdrempel) 1) Ledenwervingplan met aandacht voor boodschap, doelgroep en Interesse tonen, informatie vragen/zoeken,... Een beeld vormen van de vereniging, vooroordelen laten vallen, enz... Deelnemen, de stap zetten om lid te worden Aangesproken worden door een bepaald aanbod zich betrokken en thuis voelen Zichzelf engageren, afspraken nakomen Zichzelf uiten, strategische keuzes maken 1. Informatieverspreiding over een communicatiekanaal vereniging 2) contactgegevens of terugstuurstroken op elke communicatie van de vereniging 3) doelstellingen missie voor een breed publiek 2. informatieverwerking, kennis over 4) volledige info over de vereniging en imago van de vereniging geven 5) boodschap aanpassen naargelang boodschap, doelgroep en kanaal. 6) organiseer open en laagdrempelige activiteiten en zorg 3. Eerste kennismaking met voor een onthaalcultuur vereniging of activiteit 7) verwelkoming of kennismakingsgesprekken organiseren 8) herinneren aan activiteiten (met systeem v buurtverantwoordelijken of mailings) 4. Onregelmatig deelnemen 9) laagdrempelige deelnamevoorwaarden 10) werkgroepen inrichten 11) verwen je leden met picknick, gratis drankje, Volwaardig engagement 12) ledenenquête over activiteiten en werking 6. geëngageerd lidmaatschap 13) vrijwilligersbeleid opstarten vrijwilliger 14) proefperiode voor nieuwe 7. Bestuurslid zijn volwaardige bestuurders (peter en metersysteem) participeren 15) planningsoefening bestuurstaken 10 Ledenwerving in zeven stappen