Preek over Jac. 1:19-27 ( )

Transcriptie

1 Preek over Jac. 1:19-27 ( ) Orde van dienst morgen Mededelingen Voorzang Ps. 65:1, 2 Votum en groet Zingen E.L. 344 (= Opw. 298) (alternatief: Ps. 92:1, 2, 3) Wetslezing Ex. 20:1-17 Zingen Ps. 119:40, 44 Gebed Kindermoment Zingen E.L. 422 Schriftlezing Jac. 1:19-27 Zingen Gz. 474:1, 2 Verkondiging Kort lontje of lange adem? Zingen Ps. 40:3, 7 Dankgebed Collecte Zingen Gz. 481 Zegen Amenlied Gz. 456:3 Orde van dienst middag Mededelingen Voorzang Ps. 65:1, 2 Votum en groet Zingen E.L. 344 (= Opw. 298) Geloofsbelijdenis Zingen Ps. 93 Gebed Schriftlezing Jac. 1:19-27 Zingen Gz. 474:1, 2 Verkondiging Kort lontje of lange adem? Zingen Ps. 40:3, 7 Dankgebed Collecte Zingen Gz. 481 Zegen Amenlied Gz. 456:3

2 Kindermoment Het gaat vandaag over w at de HERE God van ons w il. Wanneer ben je nou een echte christen? De Here Jezus zei: je bent een echte christen, als je een naaste bent; als je er bent voor mensen die in nood zijn. Jullie kennen vast w el de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Nou, zó, zoals die Samaritaan, zo moeten w ij ook doen. De Here Jezus heeft ook gezegd: jullie moeten elkaar liefhebben. Dat betekent niet dat je elkaar aardig vindt, maar elkaar helpt, ook als het geld gaat kosten, of energie. De ander helpen; vooral diegenen die het moeilijk hebben. Zingen als je geen liefde hebt voor elkaar.

3 Gemeente van Jezus Christus, Godsdienst is in. Misschien moet ik zeggen: godsdienst is w eer in. Bijna iedereen gelooft w el in iets - en noemt dat dan God. En daar ontleent hij of zij dan richtlijnen aan voor zijn of haar leven. Dat zijn dan w el richtlijnen die de mensen zelf hebben vastgesteld. Richtlijnen die passen bij hun manier van geloven. En die richtlijnen verschillen per persoon. Net zoals het geloof per persoon verschilt, en kan en mag verschillen. En dus: moet verschillen. Want je moet vooral een ander niet voorschrijven w at hij of zij moet doen. Iedereen bepaalt dat voor zichzelf, al naar gelang zijn godsdienst. Maar: w at w il de HERE zien in ons leven? Wat is voor een christen echte godsdienst? Waaraan kun je zien w at uw, w at jouw leven als christen w aard is? Jakobus is daar zeer uitgesproken over. Echte godsdienst draait om het Woord van God, de Bijbel. Een christ en is geboren - misschien moet je zeggen: w edergeboren - door, zoals Jakobus schreef, het w oord van de w aarheid (vs. 18). Het Woord van God heeft ons tot leven geroepen. Ons leven als christen is dus onlosmakelijk verbonden met het Woord van God, de Bijbel. Het rust erop, komt eruit voort, w ordt erdoor gedragen en gestuurd. Als je dus christen w ilt zijn, als je voor en met de HERE w ilt leven, dan kun je dus niet om dat w oord van de w aarheid heen! Daarmee hebben w e de voorw aarde voor echte godsdienst, voor christen-zijn, te pakken. En die voorw aarde is: HOREN. Weet dit w el, mijn geliefde broeders (en zusters): ieder mens moet snel zijn om te horen, langzaam om te spreken, langzaam tot toorn. Om te beginnen geldt dit natuurlijk in z n algemeenheid. Het spreekw oord zegt: Spreken is zilver, zw ijgen is goud. En je ziet het in onderlinge relaties: als iemand alleen maar aan het praten is, kun je je afvragen of hij/zij w el in de ander, in de gesprekspartner is geï nteresseerd. Wij praten zo graag, misschien horen w e onszelf graag praten. Luisteren zit ons niet in het bloed. We vallen een ander zo gauw in de rede, w e laten hem of haar niet uitpraten. En als w e de ander laten uitpraten, hoe vaak luisteren w e dan niet met een half oor, w achtend op een pauze bij de ander, zodat w ij dan meteen ons punt kunnen maken? Luisteren naar de ander is belangrijker dan zelf aan het w oord zijn. En niemand hoeft bang te zijn dat zijn/haar verhaal dan niet gehoord w ordt: als beide gesprekspartners principieel in de ander geï nteresseerd zijn, komen beiden aan bod. Ook langzaam tot toorn is in z n algemeenheid heel herkenbaar. Als iemand heel gauw boos w ordt, opvliegend is, dan kun je als reactie krijgen O, k w ist nie da-je kw oad w erd, of: die is gauw op z n teentjes getrapt. Maar deze dringende oproep van Jakobus in vs. 19 staat niet op zichzelf. Het luisteren w at Jakobus bij zijn lezers w il zien, heeft betrekking op dat w oord der w aarheid w aar hij het al over had. Dat w oord komen w e nl. een aantal keren tegen: in vs. 18 dus al, in vs. 21 het geplante w oord, in vs. 22 daders van het w oord, in vs. 23 w ie hoorder is van het w oord en niet dader, en in vs. 25 de volmaakte w et. Echte godsdienst draait om het Woord van God, de Bijbel.

4 Ten opzicht e van dat Woord van God geldt: snel om te luisteren, langzaam om te spreken, langzaam tot toorn. Dat zal Jakobus niet uit de lucht gegrepen hebben. In de erediensten in de synagoge ging het w at anders toe dan in onze kerkdiensten. Soms klinkt de kritiek dat onze diensten zo steriel zijn. Iedereen zit stijf op z n stoel, en de liturgie w ordt strak afgew erkt; geen greintje spontaniteit zit erin. De dominee houdt een one man show met een toespraak w aar je een minuut of 20 naar moet luisteren. Nee, neem dan de synagoge-diensten! Die w aren - en zijn! - levendig, daar gebeurt tenminste w at! Daar is het nooit helemaal stil; als er even niet gezongen w ordt, dan lopen er w el mensen heen en w eer. Mensen komen tijdens de dienst binnen, gaan w eg voordat de dienst is afgelopen. Dat moesten ze bij ons eens doen! Aan de andere kant: ook in de synagoge liggen mensen met het hoofd op de armen te slapen t ijdens de dienst. En je kunt kritiek hebben op onze preken, die een monoloog zijn, maar een dialoog is ook niet alles. Als je keer op keer w ordt onderbroken, kun je je verhaal ook niet fatsoenlijk houden. En dat zal de Here Jezus w el eens overkomen zijn, en de apostelen ook. Dat hun boodschap reactie opriep. Denk aan die keer in Nazareth (Luc. 4). Daar zei de Here Jezus van de profetie uit Jes. 61: deze prof etie is NU vervuld. Een st orm van kritiek brak los! De mensen pikten deze boodschap van Jezus niet. De mensen w aren snel om te spreken, en snel tot toorn. En is het tegenw oordig zoveel anders? Als een preek ons zeer doet omdat w e op de vingers getikt w orden, is dan niet vaak een eerste reactie: steigeren? En dan moet de voorganger het ontgelden: Er deugde niks van, dominee! Of laat de preek buit en beschouw ing, en kijk naar onze reactie als w e Bijbellezen. Gebeurt het niet vaak, dat w e zeggen of denken: Nee, dat kan vandaag de dag ècht niet meer? Zijn ook w ij niet vaak snel om te spreken? En snel tot toorn? Boos op de ander, boos op God? Nee, zegt Jakobus, het moet juist andersom. Wees snel om te horen, en langzaam om te spreken en langzaam tot toorn! En nog een keer: het gaat om het w oord van de w aarheid, het Woord van God. Als God gaat spreken, dan moet en w ij eerst maar eens een poos onze mond houden en luisteren, en nog eens luisteren. In navolging van Samuël: Spreek, HERE, uw knecht hoort. Gooi al die smerigheid w eg, zegt Jakobus. Daar gebruikt hij een w oord dat in de medische w ereld gebruikt w ordt voor oorsmeer (ruparia, rupus). Dat spul dat een prop in je oor gaat vormen, w aardoor je steeds slechter kunt horen. Weg ermee, met alles w aardoor je niet goed kunt luisteren! En juist het Woord aannemen. Daar heb je het w eer: echte godsdienst draait om het Woord van God. Dat w oord is ingeplant, zegt Jakobus. Al vanaf het eerste begin, toen mamma uit de kinderbijbel voorlas, en vertelde van de HERE God. En later de meester of juf op school, de dominee op catechisatie. Dat w oord, w aar je al zo lang mee opgegroeid bent, dat moet je aannemen. En dat met zachtmoedigheid. Zachtmoedig is w at anders dan soft. Zachtmoedig w il zeggen: afzien van jezelf en je eigen belang, en opzien naar God, alles van Hem verw achten. Mozes w as bepaald geen

5 softie, maar hij w erd w èl zachtmoedig genoemd: toen zijn positie ter discussie gesteld w erd, kw am hij niet voor zichzelf op. Zachtmoedigheid, daar zit in: dat je jezelf overgeeft aan God. Nou, zó moeten w ij Gods Woord aannemen. Aannemen, niet bekritiseren. De voorw aarde voor echte godsdienst is dus: horen. Gods Woord horen, en aannemen. Maar daar moet het niet bij blijven. We moeten Gods Woord niet alleen horen, maar ook omzetten in daden. Maar vergis u niet! Jakobus zegt hier niet: geen w oorden maar daden. Dat verw ijt klinkt nogal eens ten opzichte van onze gereformeerde kerken: daar praten ze w el veel, maar doen... ho maar. Nee, dan liever iemand die de handen uit de mouw en steekt. Dat hij niet zo theologisch onderlegd is, is niet zo belangrijk. Het gaat er niet om, of je w el de juiste theologie hebt, maar of je praktisch bezig bent. Laten w e niet over dat w oordje alleen heen lezen. Jakobus schrijft: Wees daders van het w oord, en niet alleen hoorders. Het is èn-èn, niet of-of. Horen èn doen. Doen nadat je gehoord hebt. En dat is toch ook logisch? Je kunt toch pas goed w at doen als je w eet - gehoord hebt - w at je moet doen? Doen zonder eerst gehoord te hebben - dat klinkt w el aardig, maar dat gaat niet. Maar horen zonder doen stelt óók niets voor! Dat maakt Jakobus duidelijk met dat voorbeeld van die spiegel. Als je w egloopt, ben je al vergeten w at je gezien had. Horen èn doen. En w eer: het gaat om dat w oord van de w aarheid, het Woord van God. Dat w oord moeten w e horen - dat w il ook zeggen: aannemen, kritiekloos, w ant het is Gods Woord! - en doen. Leggen w e onszelf dus maar w eer langs die lat. Hoe zitten w ij s zondags in de kerk? En hoe komen w e er w eer uit? Goeie preek, dominee! - en dat w as het? Of zijn w e aan het w erk met w at w e gehoord hebben? Begrijp me goed: ik vind het best prettig, als u blij bent met de preek, en dat u me dat vertelt. Maar zou u er dan alstublieft óók bij w illen zeggen w aarom u er zo blij mee bent, w at u ermee kunt, of w at u ermee gaat doen? Want daar zal het om gaan! Het gaat er niet om dat u een f ijn halfuurtje hebt gehad, maar dat u in praktijk brengt w at u hebt gehoord. Verdiep je in de volmaakte w et - dat is een ander w oord voor Gods Woord. Verdiep je erin, en blijf erbij - door je ook te houden aan die w et, nadat je gelezen/gehoord hebt. Echte godsdienst - daar zit dus een voorw aarde aan: dat je hoort - en niet zo snel spreekt: tegensputtert of zelfs boos w ordt. God w il dat w e hoorders van zijn Woord zijn. Maar echte godsdienst is inhoudelijk: dat je dat w at je gehoord hebt, omzet in daden. God w il dat w e daders van zijn Woord zijn - nadat w e gehoord hebben. Doen zonder horen gaat niet: dat levert een doe-het-zelf-christendom op. En als u w ilt w eten w at dat w aard is, dan kunt u bij Paulus terecht, in zijn brief aan de Galaten. Doen nadat w e gehoord hebben. Dus geen zondagschristendom: vroom op zondag maar doordew eeks is er w einig van te merken. Dat is niet de bedoeling - maar dat w isten w e eigenlijk al w el. Maar de andere kant is óók niet de bedoeling: op zondag naar de kerk gaan is niet nodig, het komt aan op praktisch christendom. En w at zijn dan die daden? Wat w il God dan bij ons zien? Waaraan kun je zien w at je christen-zijn w aard is?

6 Ook daar is Jakobus heel uitgesproken over. Maar dat bedenkt hij niet zelf! Hij doet als Paulus: doorgeven w at hij zelf ontvangen heeft. Eerst laat Jakobus zien w at echt e godsdienst niet is. Als je niet de baas bent over je tong, dan stelt heel je godsdienst en je godsdienstigheid niets voor. Dan houd je jezelf voor de gek. Op die tong komt Jakobus nog terug in zijn brief. Nu gaat het erom w at God in ons leven w il zien. En dat is w at Hijzelf als prioriteit nummer 1 heeft: recht doen aan de w ees en de verdrukte (Ps. 10:18). Dat w at zw ak en kansarm is in de samenleving - dáár richt de HERE zijn zorg op: de w ezen, de w eduw en. En zijn Zoon, de Here Jezus, heeft eigenlijk hetzelfde gezegd, met een gelijkenis die w ij kennen als de barmhartige Samaritaan (Luc. 10). Wat w il God van ons? Dat w e een naaste zijn - in plaats van dat w e ons afvragen w ie onze naaste is. Een naaste zijn - dat betekent: beschikbaar zijn voor een ander als die jou nodig heeft. Jakobus komt dus niet echt met iets nieuw s. Hij zegt het alleen w eer op een andere manier. Echte godsdienst, dat is: omzien en afzien. Omzien: naar w ezen en w eduw en - naar de kansarmen in de samenleving, naar mensen die hulp, jouw hulp nodig hebben. Omzien naar, in plaats van niet thuis geven. En afzien : afzien van. Afzien van de w ereld : de w ereld die niet rekent met God. Dat betekent niet: w ereldmijding, maar zorgen dat je niet door de w ereld besmet w ordt. Dat je je niet laat meeslepen door de mentaliteit van die w ereld. En hoe makkelijk w ord je meegesleept, w ant je maakt deel uit van die w ereld! En toch: niet met die w ereld buigen voor de afgoden: geld; seks; hebben is hebben en krijgen is de kunst; carrière-maken; mat erialisme; altijd meer, beter, sneller, mooier; geen genoegen nemen met minder dan w at de buurman heeft en kan en doet; doen w aar je zelf zin in hebt! Daar draait het allemaal om jezelf. Maar w at w il God bij ons zien? Dat het bij ons om de ander draait. Waaraan kun je zien w at je christen-zijn w aard is? Aan w at je doet voor de ander, met name de ander in nood, de ander die hulp nodig heeft. God zoekt mensen die w at ze gehoord hebben, omzetten in daden. Mensen die horen en ge-hoor-zamen. Amen.