CARRIÈRES DE LA PIERRE BLEUE BELGE NV SITE VAN NEUFVILLES (CLYPOT)

Transcriptie

1 WELKOM BIJ CARRIÈRES DE LA PIERRE BLEUE BELGE NV SITE VAN NEUFVILLES (CLYPOT) Dit document bevat zowel historische als technische informatie over het bedrijf. Het geeft u inzicht in de geschiedenis en de evolutie van Les Carrières de la Pierre Bleue Belge NV sinds haar oprichting in de 17de eeuw. U ontdekt ook het traject dat de steen heeft afgelegd vanaf zijn ontstaan 350 miljoen jaar geleden tot aan de ontginning en het afgewerkte product. Wij wensen u alvast een aangenaam bezoek! ALS U DE STEENGROEVE WENST TE BEZOEKEN, GELIEVE DE VOLGENDE INSTRUCTIES GOED OP TE VOLGEN: - Wij raden u ten stelligste aan om wandelschoenen of laarzen aan te trekken. - Het dragen van een veiligheidshelm tijdens het bezoek is verplicht. - Het is formeel verboden om zich af te scheiden van de groep. De groep dient de persoon te volgen die de leiding heeft over het bezoek. - Opgelet! De bestuurders van de werfvoertuigen zien niet wat er zich afspeelt in de directe nabijheid van het voertuig. Bewaar dus ten allen tijde ruime afstand. - Het is verboden om zonder toestemming te filmen of te fotograferen.

2 KERNCIJFERS JAAROMZET, ± 24 MILJOEN AANTAL WERKNEMERS, 250 PERSONNEN EXPORT, 25% VAN DE OMZET ONTGONNEN STEEN WORDT VERWERKT TOT AFGEWERKT PRODUCT, 40% VOLUME VAN ONTGONNEN BLOKKEN/JAAR, M3 OPPERVLAKTE VAN HET ONTGINNINGSGEBIED OP DE SITE CLYPOT, ±50 HA OPPERVLAKTE VAN HET ONTGINNINGSGEBIED OP DE SITE GAUTHIER & WINCQZ, ±20 HA OPPERVLAKTE VAN HET ONTGINNINGSGEBIED OP DE SITE TELLIER DES PRÉS, ±70 HA GERECHTSGEBOUW VAN ANTWERPEN (ARCH. RICHARD ROGERS PARTNERS). BELGISCHE BLAUWE HARDSTEEN OOGT SCHITTEREND IN DE MEEST INNOVATIEVE PROJECTEN.

3 VOORSTELLING VAN HET BEDRIJF De steengroeven Les Carrières de la Pierre Bleue Belge NV behoren tot de Europese top op het gebied van het ontginnen, zagen en bewerken van blauwe hardsteen. Het bedrijf telt 3 ontginningssites in het bekken van Soignies, met name l e Clypot (Neufvilles), Gauthier & Wincqz (Soignies) en Tellier des Prés (op de grens van de gemeenten Soignies, Braine-le-Comte en Ecaussinnes). De knowhow van Les Carrières de la Pierre Bleue Belge berust op een eeuwenoude ontginningstraditie van Belgische Blauwe Hardsteen. Al meer dan 300 jaar wordt Belgische Blauwe Hardsteen gebruikt als een bouwmateriaal van hoge kwaliteit en voegt het een esthetische toets toe aan talrijke projecten zowel in België als in het buitenland. GESCHIEDENIS VAN LES CARRIÈRES DE LA PIERRE BLEUE BELGE De geschiedenis van Les Carrières de la Pierre Bleue Belge brengt ons terug naar 1668, het jaar waarin een tak van de familie Wincqz zich in het zuiden van Soignies vestigde om er zijn groeven van blauwe hardsteen uit te bouwen. In 1875 neemt de familie Gauthier in de buurt van de steengroeve Wincqz een door Simon Bataard geopende steengroeve over. In 1935 fusioneren de twee steengroeven op initiatief van de familie Gauthier onder de naam CARRIÈRES GAUTHIER & WINCQZ NV. De driehonderdste verjaardag van de exploitatie werd in 1968 gevierd in het bijzijn van Koning Boudewijn. Op het einde van de 19de eeuw hadden er zich in het westen van Soignies nieuwe steengroeven gevestigd die beschikten over kennis van een nieuwe wetenschap: de geologie. Een voorbeeld is Hector Heremans, die in 1898 een nieuwe steengroeve opende in het gehucht Clypot te Neufvilles. De NV CARRIÈRES DU CLYPOT, die lange tijd gecontroleerd werd door de familie BOUZIN, werd in 1984 geïntegreerd in de Compagnie des Ciments Belges (CCB) alvorens in 1994 de NV Clypot te worden. Het volledige kapitaal werd op 8 november 2000 verworven door La Pierre Bleue Belge NV en de NV Carrières Gauthier & Wincqz werd een van haar filialen. In 2003 werd de naam NV Clypot gewijzigd in LES CARRIÈRES DE LA PIERRE BLEUE BELGE NV. Sindsdien verzekert dit bedrijf de productie en de verkoop van de sites Clypot in Neufvilles en Gauthier & Wincqz in Soignies, twee van de drie voornaamste steengroeven voor Petit Granit - Belgische Blauwe Hardsteen. Maar dat is nog niet het einde van het verhaal. Momenteel wordt immers gewerkt aan de opening van een derde ontginningsgebied de steengroeve van TELLIER DES PRÉS op de grens van de gemeenten Soignies, Braine-le-Comte en Ecaussinnes. VOORSTELLING GESCHIEDENIS

4 ONTGINNINGSSITE VAN CLYPOT

5 GEOLOGIE Deze steen wordt ontgonnen in drie Waalse regio s: het Henegouws en Brabants plateau van Soignies, de Condroz en de centrale Ardennen. In Henegouwen bevinden zich de voornaamste lagen (van Ligny tot Maffle). Meer dan 80% van de nationale productie is afkomstig uit de ontginningszones van Soignies waar de steenlagen een dikte hebben van 30 meter. 350 miljoen jaar geleden was PETIT GRANIT BELGISCHE een groot gedeelte van het BLAUWE HARDSTEEN IS EEN zuiden van het land, dat toen CRINOÏDEKALKSTEEN UIT HET een subtropisch klimaat kende, BOVEN-TOURNAISIAAN (ONDER- bedekt door de zee. In Soignies was de zee relatief ondiep CARBOON, PRIMAIR). DE STEEN IS en was de bodem bedekt COMPACT EN MASSIEF EN HEEFT met kalkmodder die later zou EEN BLAUWGRIJZE KLEUR. evolueren tot blauwe hardsteen. In deze zee leefden er koloniën van levende organismen, de crinoïden, die in groten getale de zeebodem bedekte. Deze prairies boden een gunstige omgeving voor tal van organismen waaronder koralen, gasteropoden, brachiopoden, cefalopoden en vissen. Naarmate de tijd verstreek, stapelden de sedimenten zich op de zeebodem in horizontale lagen op en persten ze het kalkmodder samen. RACHES PETIT GRANIT Buffet du Bon septante Buffet de la Dure croûte Buffet du Pas de loup Buffet du Bon deux mètres Buffet du trois mètres dix DIKTE: METER 0,25 1,10 1,40 1,30 1,00 2,20 2,00 2,90 0,90 TEMME A LAVIER 0,50 0,80 0,70 0,50 0,80 0,90 0,45 0,50 MAUVAIS CINQUANTE BON QUATRE-VINGT MAUVAIS SEPTANTE DUR CINQUANTE BON SEPTANTE MAUVAIS QUARANTE-CINQ BANC DU DELIT A LA TERRE MAUVAIS QUARANTE BON BON CINQUANTE-CINQ NONANTE 1,50 MAUVAIS METRE DURE CROUTE MINCE DU METRE PAS DE LOUP NIVEAUX TERRIGÈNES (DÉLITS) LITEE A DALLES METRE QUARANTE BON TEMME DE LA LITEE A DALLES MINCE DE DEUX METRES BANC DU DEUX METRES TROIS METRES DIX METRE DIX (BON) DEUX METRES MAUVAIS DEUX METRES Men heeft vastgesteld dat de lagen een oost-westhelling vertonen van naar het zuiden. Dat is te wijten aan tektonische bewegingen uit het verleden. Deze bewegingen hebben eveneens geleid tot abrupte breuken tussen verschillende geologische formaties. De meest opmerkelijke getuigen hiervan zijn de breuken die de lagen onderverdelen in verschillende CRINOÏDE blokken (banken); andere, meer discrete getuigen zijn de calcietaders die soms zichtbaar zijn in blauwe hardsteen. De lagen Belgische Blauwe Hardsteen in Clypot bestaan uit banken die elk een specifieke naam hebben. CLIQUANTES Buffet des 1 ères Crasses Buffet des 2 èmes Crasses Buffet de la Grosse fine Buffet des Cliquantes à bordures 0,95 1,65 1,00 0,95 0,85 0,80 1,10 1,30 1,40 0,50 1,50 PREMIERE CRASSE DEUXIEME CRASSE BRAYE PREMIERE BELLE DEUXIEME BELLE GROSSE FINE BLANCHE TACHE CROYA CLIQUANTES A BORDURES CUL DE POUPLI MAUVAIS TEMME MAUVAIS TEMME GEOLOGIE

7 ONTGINNING Alvorens kan worden gestart met het ontginnen van blauwe hardsteen, dient deze eerst te worden blootgelegd. Daartoe dient een laag losse grond (tot 25 meter) te worden verwijderd die daarna voor verschillende doeleinden kan worden hergebruikt (steenbakkerij, cementindustrie, ). Een deel van deze grond wordt opgestapeld op heuvels die karakteristiek zijn voor een steengroevelandschap. Voor de ontginning van blokken blauwe hardsteen wordt de structuur van de steenlaag gevolgd: de breuken die in de loop van zijn geologische geschiedenis zijn ontstaan, maken het makkelijker om de blokken te ontginnen en dankzij de helling is het mogelijk om van beneden naar boven te werken en gebruik te maken van de zwaartekracht om de blokken te kantelen. De lagen bestaan uit banken die zijn gegroepeerd in ontginningszones. De ontginningsactiviteiten creëren een immense trap in de rots. De blokken wordt verticaal gezaagd met een sleufzaagmachine, een machine die veel weg heeft van een grote afkortzaagmachine, of met een diamantkabelzaagmachines. Het kantelen van de blokken gebeurt met behulp van luchtkussens. De geselecteerde blokken worden op de werf gehesen met laadkranen die tot 45 ton steen kunnen vervoeren. Ze worden geïnventariseerd en opgeslagen alvorens ze worden verzaagd. LES CARRIÈRES DE LA PIERRE BLEUE BELGE NV HECHT VEEL BELANG AAN HET MILIEU EN DOET ER ALLES AAN OM HET ZOVEEL MOGELIJK TE BESCHERMEN, VANAF DE ONTGINNING TOT AAN HET AFGEWERKTE PRODUCT. HET ONTGINNEN VAN STEEN IS GEEN VERVUILENDE ACTIVITEIT OP ZICH EN WE STELLEN ALLES IN HET WERK OM DE MILIEU-IMPACT TIJDENS ELKE FASE TE BEPERKEN (BEHANDELING VAN HET WATER EN AFVAL, VISUELE VERVUILING ) ONTGINNING

9 KANTRECHTEN & ZAGEN Na het zagen worden de blokken gekantrecht. Het KANTRECHTEN gebeurt met behulp van een RAAMZAAG MET ÉÉN ZAAGBLAD die bestaat uit een diamantzaagblad gemonteerd op een raam. Met dit blad kan ongeveer 70 cm per BIJ ELKE ZAAGBEWERKING IS DE COMBINATIE uur worden gezaagd. Onregelmatige blokken worden gekantrecht VAN WATER EN DIAMANT CRUCIAAL. met een grote diamantschijf. DE HARDHEID VAN DE DIAMANT ZORGT ERVOOR DAT DE STEEN KAN WORDEN Met behulp van rolbruggen worden de GEZAAGD TERWIJL HET WATER DE ZAAGBLADEN gekantrechte blokken vervoerd naar platte wagons op rails die ze naar de zagerij AFKOELT EN HET STEENSTOF AFVOERT. brengen. HET WATER WORDT OPGEVANGEN EN NAAR EEN BEZINKBEKKEN GELEID. RAAMZAGEN zagen de blokken in platen. Deze machines zagen ongeveer 30 cm per uur en zijn uitgerust met 20 à 100 diamantbladen die platen zagen van 2 tot 10 cm dik. DE GROTE DIAMANTSCHIJF, een cirkelzaag met een diameter van meer dan 3 meter, wordt gebruikt om platen met een dikte van meer dan 10 cm te zagen. Platen zijn halfafgewerkte producten. Zodra ze zijn gezaagd, worden ze gemeten en in verschillende categorieën ondergebracht in de opslagruimte. In dit stadium kunnen de platen worden verkocht of verder worden afgewerkt. KANTRECHTEN & ZAGEN

10 ABBAYE AGRIPA BLAUW GEZOET CLIVODÉCOR CONCEPTION DONKER GEZOET GEBIKT GEBOUCHARDEERD GEGRADINEERD GEFRIJND GEPOLIJST GESCLYPEERD GESLEPEN GEVLAMD GEZAAGD IJSBLOEMEN KORSTPLAAT NATURA BLAUW NATURA LICHT OUDE FRIJNSLAG PATIO PATRIMONIUM PRIVÉWONING. RENOVATIE. GENVAL. BELGIË. DONKER GEZOET WERKVLAK. VIEUX SOIGNIES

11 AFWERKING De afwerkingsateliers zijn onderverdeeld in verschillende sectoren. In de MARMERAFDELING worden de platen bewerkt met behulp van een geautomatiseerde polijstlijn die het gehele proces in goede banen leidt, gaande van de invoer van het materiaal tot de uitvoer van de tegels. Het polijsten wordt uitgevoerd door middel via snelroterende slijpsegmenten. De slijpkorrel wordt gekozen in functie van de gewenste afwerking. Deze laatste varieert van grijs tot donkerzwart. Hoe fijner de slijpkorrel en hoe langer de bewerking duurt, hoe donkerder de steen wordt en dit tot blinkend gepolijst wordt verkregen. Het BEWERKEN OF BEHOUWEN van de steen bestaat in het machinaal reproduceren van traditionele behouwingen op de platen. Om de afwerkingen Gebouchardeerd, IJsbloemen en Gebikt te verkrijgen, dient op het oppervlak van de steen met hamer en/ of beitel te worden bewerkt. Voor de afwerkingen Gefrijnd, Gesclypeerd en Gegradineerd worden frezen gebruikt en voor de afwerking Gevlamd wordt de steen bewerkt met snijbranders. In deze ateliers worden ook stukken op maat vervaardigd, bv. kantstenen. STEENHOUWERS zijn noodzakelijk voor de handmatige bewerking van steen en de omvorming ervan tot afgewerkte producten. Alleen een mensenhand kan immers gebogen stukken en decoratieve elementen nauwkeurig genoeg kappen. GEDURENDE HET HELE PRODUCTIE- EN TRANSFORMATIEPROCES VAN DE STEEN DIENT DE MENS EROP TOE TE ZIEN DAT ALLE STUKKEN DIE NIET BEANTWOORDEN AAN DE KWALITEITSEISEN WORDEN VERWIJDERD. AFWERKING

12 TECHNISCHE BURELEN PLAN OF SITE VAN NEUFVILLES (CLYPOT) ZAGERIJEN LAADPLAATS GEZAAGDE PLATEN MARMERBEWERKING BEWERKEN MAGAZIJNEN BURELEN WERK- PLAATSEN MAGAZIJNEN ZAGERIJEN WEEGBRUG MONOLAMES GROTE DIAMANTSCHIJF ONTGINNING BREEKINSTALLATIE: ACTIVITEIT VAN C.C.B STEENGROEVE WOORDENLIJST BEWERKEN OF BEHOUWEN: Proces waarbij machines platen voorzien van traditionele behouwingen. BLOK : Onbewerkt parallellepipedumvormig product gedolven uit de steengroeve. BREEKINSTALLATIE: Verwerken van de steen tot granulaten. Op de site Neufvilles wordt dit uitgevoerd door de firma C.C.B.. BUFFET: Groepering van steenlagen in een stuk ontgonnen. DIAMANTDRAAD: Kabel bezet met diamanten waarmee onder toevoeging van water steen kan worden gezaagd. GROTE DIAMANTSCHIJF: Cirkelzaag gebruikt voor het kantrechten van onregelmatige blokken en het zagen van dikke platen. KANTRECHTEN: Handeling waarbij de zijden van een blok ongeveer rechthoekig worden gemaakt. KERFMACHINE: Een machine die dient om diepe inkepingen te maken evenwijdig met of loodrecht op de stratificatie van de gesteenten om het in stukken hakken gemakkelijker te maken. LIMÉ: Fijne ader, bestaat vaak uit wit calciet. MARMERBEWERKING: Vlakslijpen van platen en tegels (puimen, polijsten ). MONOLAME: Machine samengesteld uit een diamantblad gemonteerd op een raamzaag die toelaat de blokken te kantrechten. PLAAT: Halfafgewerkt product dat het resultaat is van het zagen van een blok in dunne lagen (van ongeveer een centimeter). Platen worden evenwijdig met de steenbank gezaagd. POLIJSTKETTINGLIJN : Machine die deel uitmaakt van de marmerafdeling en die toelaat de platen te polijsten door de draaiing en het opeenvolgend overgaan van schuursegmenten. STEENBANK : Steenachtige laag gescheiden van de andere onderlagen door een verbindingslaag die over het algemeen heel zacht of zelfs hol is. STRATIFICATIE: Lagen van een gesteente of van verschillende gesteenten liggen op elkaar gestapeld. STYLOLIET: Kleine onderbrekingen in de sedimentaire gesteenten, evenwijdig aan de laag en gekenmerkt door een bundeling van klei. ZAGEN: Handeling waarbij een blok in platen wordt gesneden. LES CARRIÈRES DE LA PIERRE BLEUE BELGE NV 1 CHEMIN DES CARRIÈRES - B 7063 NEUFVILLES T. : +32 (0) F. : +32 (0) INFO@PIERREBLEUEBELGE.BE