Magazine voor slimme oplossingen. Nr maart-april-mei Innoverende folie beschermt tegen aanslagen

Transcriptie

1 Magazine voor slimme oplossingen Nr maart-april-mei 2015 Innoverende folie beschermt tegen aanslagen

2 verenigingsnieuws niet alleen onze landsgrenzen, maar ook de grenzen van de technologie, van wat mogelijk geacht wordt en vooral van wat denkbaar is. Wij zijn een multispecialistische bouwgroep die prat gaat op kwaliteit en stiptheid. Met eerbied voor het milieu en met respect voor de veiligheid van alle werknemers en omwonenden. Vanuit Gent bouwt DENYS aan een betere levenskwaliteit in de wereld op het vlak van infrastructuren, waterwerken, pijpleidingen, restauratie en mobiliteit. Zijn dit onze grootste gemene delers? Solliciteer dan nu op Wordt 2-jarige master industrieel overschrijdt grenzen ingenieur uitgesteld? of mail uw cv door naar Heeft u een Vlaanderen kanopleiding zich datmaster induswetenschappen, master ingeniniet triële veroorloven. eurswetenschappen of een equivalente opleiding en/of ervaring genoten? Dan bieden wij u graag de juiste job! De Vlaamse ondernemingen waarderen de toepassingsgerichte industrieel ingenieur. De integratie in de universiteiten in 2013 mag geen afbreuk doen aan dit waardevol ingenieursprofiel. PROJECTLEIDERS U bent de drijvende kracht die in samenwerking met de andere collega s het project in goede banen leidt. U bent geheel e OESO rapporteert dat Vlaanderen verantwoordelijk voor de totale realisatie mee aan de top staat voor onderzoek. zowel qua uitvoering als budget. D Qua patenten 7 plaats in de wereldranking, 1 op Europees vlak, 15% daarvan is geïnitieerd door de universiteiten. Wij creërenwerfleiders goede kennis maar nog te veel in Je hebt demet operationele leiding over de samenwerking het buitenland. Met werf iets en hetdoen personeel en staat in voor een die kennis vraagt goeie recepuitvoering vante de werken toren inkwalitatieve de bedrijven om die valorisebinnenkmo s het vooropgestelde tijdsbestek. ren. In onze hebben we wel goede hebt oog voor planning, praktische ideeën Jemaar weinig onderzoekers. De problemen en de veiligheid op de werf. uitdaging ligt in het faciliteren van die Je bent Ingenieur Bouwkunde en bent kennisoverdracht. De industrieel ingenieen sterke communicator, zowel in het eur speelt daarin een cruciale rol.frans. Nederlands, het Engels als het De studieduurverlenging is een uitgelezen kans om het op valorisatie en kennistransfer gerichte industrieel ingenieursprofiel CALCULATOREN te versterken en zo te vrijwaren voor de U bent voor van het uitvoetoekomst. Metverantwoordelijk een curriculum 120 ren vankunnen studiedossiers t.b.v. een offertestudiepunten de opleidingen zich een aanbesteding, een prijsofeindelijkaanvraag, profileren als volwaardige acaferte of een onderhandelingsprocedure. demische ingenieursopleidingen in een Hebt u niet de juiste opleiding genoten of beschikt u over weinig ervaring als arbeider? Overtuig ons van uw werklust en inzet, dan bieden wij u graag een opleiding binnen het bedrijf aan! MECANICIENS U staat in voor het onderhoud van kranen, side booms, rupsdumpers, stroomgroepen en bemalingspompen,... HYDRAULICIENS U staat in voor het onderhoud van en zonnewagen Groep T herstelling aan hydraulisch materiaal (horizontale internationale context, de tunnelboormachines, standaard voor graafmachines en diversen). een ingenieursmaster. Internationale studenten- en docentenmobiliteit kan dan op gelijkwaardige basis MAGAZIJNIERS georganiseerd worden. Vooral voor inkomende studenten uit een 2-jarige master U bent medeverantwoordelijk voor de binnenof buitenopslag (opvolgen van is een 1-jarige master geen optie. leveringen, vanworden materiaal De masterproef kan klaarzetten dan begroot voor de werven,...). op 30 studiepunten wat overeenkomt met de reële studiebelasting. Ook de vakinhoudelijke verdieping in de opleiding kan beelektriciens ter uitgewerkt worden met domeinspecifieke vakken aangevuld CENTRALEmet keuzevakken. Tenslotte kan voldoende tijd uitgetrokken WERKPLAATS worden voor een professionaliserings- en U staat in voordehetstudenten onderhoud van innovatieproject om eenen herstellingen aan elektrisch bouwmateriaal (werfkasten, pompen, boormastappen in de studie omvang verlenging vastgesteld in het teriaal). QSHE INSPECTORS Onderwijsdecreet XXI: U staat in voor de administratieve en tech- ondersteuning van de project het nische gezamenlijk aanvraagdossier is en op tijd (vóór 30STUCWERKERS juni 2012) ingediend; werfleiding binnen de QSHE-domeinen de Erkenningscommissie buigt zich momenteel over het dossier; U staat in voor de vernieuwing of herstellingadvies van historisch stucwerk bij de vóór 1 december brengt de Erkenningscommissie haar uit; van dat kerkgebouwen, kaste de Vlaamse Regering neemt vóór 1 december 2012restauratie op basis van advies haar len, kloosters, monumentale stationsgetestingenieur besluit. bouwen,... U staat in voor het volledige beproefingsproces van hoge en lage druk gasleidinstructuurdecreet de laatste aanpassingen van het Onderwijsdecreet XXI gen conform demet Europese regelgeving. Nuttige link: asp?docid= Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015 ONDERHOUDS MECANICIENS U staat in voor het uitvoeren van diverse preventieve of dringende interventies op onze PPS (publiek - private samenwerking) projecten. MACHINISTEN uitgebreide U staat in voor hetbedrijfservaring uitvoeren van diver-mee te geven. Een win-win voor alle binpartijen. Actuse graaf- en hijswerkzaamheden ele kennis vanuit het onderzoek nen de afdeling kabels en leidingen vindt zijn naarinde concrete praktijk en weg dit zowel hetkmo s, binnen- en als buitenland. U beschikt over de nodige probleemstellingen kerenkwaterug naar de lificaties. docenten wat leidt tot nieuw onderzoek. Groep T experimenteert al enkele jaren met uitdagende projecten voor geïnteresploegen seerde studententeams zoals het Solar Race team en LEIDINGEN het CQS-team. Deze studenkabels EN ten kiezen vrijwillig om hun 60-studiepunU wordt samen met de hele ploeg ingeten master over twee jaar uit te spreiden. zet binnen onze afdeling kabels en leizo krijgen ze tijd voor een uitdagend prodingen voor het uitvoeren van diverse ject en een bijkomend pakket aan keuzegrondwerken en algemene werkzaamvakken uit het aanbod van de universiteiheden in de leidingaanleg en dit zowel ten, wat hun competenties bij de start van in het binnenals buitenland. hun carrière alleen maar ten goede komt. De noodzakelijke studieduuromvorming zal alle ingenieurs beter voorbereiden op het bedrijfsleven. Het dossier tweejarig curriculum mag niet meer uitgesteld worden, in het belang van het KMO-weefsel in Vlaanderen. De curriculum hervorming is nodig zowel voor de economische als de technologische bijdrage die de industrieel ingenieur als innovator in de maatschappij speelt. De VIK zal bij de overheid blijven aandringen voor haar steun in dit dossier. Ing. Paul Bertels MSc gedelegeerd bestuurder ie-net en VIK

3 Inhoud Actua DOSSIER Batibouw DOSSIER Innoverende folie Verenigings - nieuws Socio-culturele activiteiten Wedstrijd Geotechniek! zie p Vrouw en ingenieur: Een succesvolle carrière CARRIERE Expat DOSSIER ReTiBo Opleidingen Fotoverslag Bedrijf zkt. Ingenieur uitbouwen Colofon Adres van de redactie Desguinlei Antwerpen T ilya@ie-net.be of ingenieurinbeweging@ie-net.be Verantwoordelijke uitgever Hans Van Heghe - Voorzitter ie-net vzw Coördinatie en contact Karolien Van Wiele, ie-net Karolien.van.wiele@ie-net.be T Redactieraad Jaak Blocken, Ivan Born, Alfons Calders, Bart Demol, Filip De Sutter, Niek Dobbels, Clement Noé, Frederik Ronsse, Guy Roymans, Luc Taerwe, Werner Vancayseele, Luc Vander Elst, Jos Vander Sloten, Hans Van Heghe, Johan Vyncke Vormgeving + Tablet Decom nv t Hofveld 6c Groot-Bijgaarden T info@decom.be Druk Drukkerij PrintPassie Astridlaan Overpelt T Reclameregie Trevi nv Meerlaan Zottegem T Willem.holemans@trevi-regie.be maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr. 17-3

4 VOORWOORD ie-net in actie Beste, In deze ILYA blikken we terug op een aantal activiteiten van de afgelopen weken. Zo organiseerde ie-net tijdens Batibouw - in aanwezigheid van meer dan 100 stakeholders - een nocturne met Prof. Johan Albrecht over de impact van de energiebesparende maatregelen op nieuwbouw en renovatie. Graag delen we met u zijn verhaal in deze ILYA-editie. Tijdens de expatdag op 31 maart getuigden enkele ingenieurs tijdens een panelgesprek over hun expatervaring. Een zeer geïnteresseerd publiek daagde op voor een boeiende avond over de voor-en nadelen van het expatleven. Onze redacteur bracht de belangrijkste aspecten van Expat Life in kaart. Op 26 maart organiseerde ie-net samen met de universiteit Antwerpen Bedrijf zkt. Ingenieur, een jobbeurs met speeddating voor de laatstejaarsstudenten van de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen. Met meer dan 30 bedrijven en 120 studenten vonden een 360 speeddates plaats. Een 60-tal studenten hebben zich eveneens geregistreerd als nieuw ie-net lid. De ie-net jongeren organiseerden van 10 tot en met 12 april het Young Potential Weekend in Corsendonk De Linde. Dit weekend stond synoniem voor een mix van interessante workshops, persoonlijke ontwikkeling, netwerking en socializing. Momenteel zijn we volop bezig met de voorbereiding van de ie-net prijzen voor de laatste jaar studenten en de salarisenquête. Hierover zullen wij u verder informeren tijdens de maand juni. Om u beter te informeren, vragen we u om uw gegevens opgenomen in onze databank te raadplegen en indien nodig te verbeteren. Daartoe volstaat het te surfen naar en uw lidnummer en bijhorend paswoord in te vullen. Deze gegevens vindt u terug op het voorblad bijgevoegd aan deze ILYA. Hans Van Heghe Voorzitter Laat ons eveneens weten voor welke domeinen u belangstelling hebt. Dit zal ons in staat stellen u beter te informeren over de organisatie van een seminar, opleiding of activiteit waarvoor u interesse zou kunnen hebben. Nancy Vercammen Algemeen directeur 4 - Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015

5 Artesis Plantijn University College, Antwerpen // architect POLO Architecten - Jaspers-Eyers // building services by VK This integrated concept will soon provide Wordt a healthy 2-jarige learning master environment industrieel for more than 3,500 students. ingenieur uitgesteld? Vlaanderen kan zich dat niet veroorloven. De Vlaamse ondernemingen waarderen de toepassingsgerichte industrieel ingenieur. De integratie in de universiteiten in 2013 mag geen afbreuk doen aan dit waardevol ingenieursprofiel. De OESO rapporteert dat Vlaanderen mee aan de top staat voor onderzoek. Qua patenten 7 plaats in de wereldranking, 1 op Europees vlak, 15% daarvan is geïnitieerd door de universiteiten. Wij creëren goede kennis maar nog te veel in samenwerking met het buitenland. Met die kennis iets doen vraagt goeie receptoren in de bedrijven om die te valoriseren. In onze KMO s hebben we wel goede ideeën maar weinig onderzoekers. De uitdaging ligt in het faciliteren van die kennisoverdracht. De industrieel ingenieur speelt daarin een cruciale rol. De studieduurverlenging is een uitgelezen kans om het op valorisatie en kennistransfer gerichte industrieel ingenieursprofiel te versterken en zo te vrijwaren voor de toekomst. Met een curriculum van 120 studiepunten kunnen de opleidingen zich eindelijk profileren als volwaardige academische ingenieursopleidingen in een Ready to use your skills? zonnewagen Groep T internationale context, de standaard voor een ingenieursmaster. Internationale studenten- en docentenmobiliteit kan dan op gelijkwaardige basis georganiseerd worden. Vooral voor inkomende studenten uit een 2-jarige master is een 1-jarige master geen optie. De masterproef kan dan begroot worden op 30 studiepunten wat overeenkomt met de reële studiebelasting. Ook de vakinhoudelijke verdieping in de opleiding kan beter uitgewerkt worden met domeinspecifieke vakken aangevuld met keuzevakken. Tenslotte kan voldoende tijd uitgetrokken worden voor een professionaliserings- en innovatieproject om de studenten een Stappen in de studie omvang verlenging vastgesteld in het Onderwijsdecreet XXI: het gezamenlijk aanvraagdossier is op tijd (vóór 30 juni 2012) ingediend; de Erkenningscommissie buigt zich momenteel over het dossier; vóór 1 december brengt de Erkenningscommissie haar advies uit; de Vlaamse Regering neemt vóór 1 december 2012 op basis van dat advies haar besluit. uitgebreide bedrijfservaring mee te geven. Een win-win voor alle partijen. Actuele kennis vanuit het onderzoek vindt zijn weg naar de KMO s, en concrete praktijk probleemstellingen keren terug naar de docenten wat leidt tot nieuw onderzoek. Groep T experimenteert al enkele jaren met uitdagende projecten voor geïnteresseerde studententeams zoals het Solar Race team en het CQS-team. Deze studenten kiezen vrijwillig om hun 60-studiepunten master over twee jaar uit te spreiden. Zo krijgen ze tijd voor een uitdagend project en een bijkomend pakket aan keuzevakken uit het aanbod van de universiteiten, wat hun competenties bij de start van hun carrière alleen maar ten goede komt. De noodzakelijke studieduuromvorming zal alle ingenieurs beter voorbereiden op het bedrijfsleven. Het dossier tweejarig curriculum mag niet meer uitgesteld worden, in het belang van het KMO-weefsel in Vlaanderen. De curriculum hervorming is nodig zowel voor de economische als de ARCHITECTS & ENGINEERS Do you see the intrinsic possibilities of future buildings and infrastructure? And do technologische you know that bijdrage die de industrieel you can turn these possibilities into realities? Well, that s exactly what we do at VK. ingenieur We deliver als innovator fully in de maatschappij Nuttige link: speelt. De VIK zal bij de overheid blijven integrated architecture and engineering services for demanding clients worldwide. People who want Structuurdecreet met de laatste aanpassingen van het Onderwijsdecreet XXI aandringen voor haar steun in dit dossier. to invest in great buildings and infrastructure in a constantly evolving society. Want to help build asp?docid=13425 tomorrow s world? Check out how you can realize your ambitions on Ing. Paul Bertels MSc and send your cv to Martine Decock on martine.d@vkgroup.be. gedelegeerd bestuurder ie-net en VIK

6 ACTUA Siemens ontwikkelt vijf maal zo sterke elektromotor voor vliegtuigen Siemens-onderzoekers hebben een nieuw type elektromotor ontwikkeld die met een gewicht van 50 kg een continuvermogen van circa 260 kilowatt levert. Dat is vijf keer zoveel als vergelijkbare aandrijfsystemen. De motor is speciaal ontworpen voor vliegtuigen. Dankzij het ongekende specifieke vermogen kunnen nu ook grotere vliegtuigen met een startgewicht tot twee ton met elektrische aandrijving vliegen. Om de recordmotor te implementeren, onderzochten de Siemens-experts alle onderdelen van eerdere motoren en optimaliseerden deze tot hun technische limieten. Dankzij nieuwe simulatietechnieken en een geavanceerde lichtgewichtconstructie werd een uniek specifiek vermogen behaald van vijf kilowatt (kw) per kilogram (kg). De elektromotoren met een vergelijkbaar vermogen die in industriële toepassingen worden gebruikt, leveren minder dan één kw per kg. Aandrijfsystemen die worden gebruikt in elektrische voertuigen leveren ongeveer twee kw per kg. Aangezien de nieuwe motor zijn recordprestatie levert bij een rotatiesnelheid van slechts 2500 toeren per minuut, kan hij propellers direct aandrijven, zonder dat een transmissie nodig is. Deze innovatie maakt de weg vrij naar de serie-hybride elektrische vliegtuigen met vier of meer zitplaatsen, aldus Frank Anton, hoofd eaircraft bij Siemens Corporate Technology, de centrale onderzoeksafdeling van de onderneming. Nog voor het einde van 2015 zijn testvluchten met de motor gepland. In een volgende fase gaan de Siemens-onderzoekers het vermogen verder opschroeven. We zijn ervan overtuigd dat het gebruik van hybride elektrische aandrijvingen voor regionale lijnvliegtuigen met 50 tot 100 passagiers een reële mogelijkheid is voor de middellange termijn, aldus Anton. Al in 2013 voerden Siemens, Airbus en Diamond Aircraft voor het eerst een geslaagde testvlucht uit met een serie-hybride elektrische aandrijving in een motorzweefvliegtuig type DA36 E-Star 2. Het testvliegtuig had toen een motorvermogen van 60 kw. Vlaamse topondernemers werken samen aan wearable voor senioren Een gezamenlijke zakenreis naar San Fransisco in september 2013 inspireerde twintig Vlaamse ondernemers om samen iets te doen in de geest van Silicon Valley. Anderhalf jaar lang werkten ze in de coulissen aan hun eigen start up. Met Embracelet kondigt Uest, de NV die door de ondernemers werd opgericht, zijn eerste realisatie aan: een slim horloge voor senioren, dat eigenlijk een discrete alarmknop is. De wearable, die vanaf deze zomer in de winkelrekken ligt, wordt momenteel getest in samenwerking met Zorgbedrijf Antwerpen. Op die manier willen de ondernemers aan senioren en hun familie gemoedsrust geven, en zo hun steentje bijdragen aan de maatschappij. 6 - Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015 Gezond uit eigen grond Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege lanceerde op 26 maart de campagne Gezond uit eigen Grond. De website zet de belangrijkste vuistregels voor gezonde groenten en eieren uit de eigen tuin op een rijtje. Met een online vragenlijst kan je ook advies krijgen over jouw tuingrond. Een vruchtbare bodem zonder vervuiling is essentieel voor een gezonde moestuin. Zo weet ook VITO, die de nodige berekeningen aanleverde voor deze campagne van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Een gezonde tuin begint bij een gezonde grond: een vruchtbare bodem zonder vervuiling. Als je twijfelt of jouw tuingrond wel gezond is, doe je de test op Met enkele eenvoudige vragen controleer je de bodemvruchtbaarheid, de voorgeschiedenis en de omgeving van je perceel. Als alles in orde is, kun je aan de slag. Als je het advies krijgt om je grond in een labo te laten onderzoeken, legt de website stap voor stap DEPARTEMENT LEEFMILIEU NATUUR & ENERGIE Gezond tuinieren? Zo doe je het! uit hoe dat moet. Wil je geen labotest, dan kun je veilig tuinieren in teeltbakken of verhoogde teeltbedden. Gebruik daarbij geen treinbilzen, geverfd of chemisch behandeld hout want die vervuilen de grond.

7 Nieuwe master Bio-informatica Volgend academiejaar start de nieuwe interfacultaire masteropleiding Bio-informatica aan de UGent. Die brengt biologen, genetici, ingenieurs en wiskundigen samen. Het Engelstalig masterprogramma mikt op binnen- en buitenlandse studenten met een vooropleiding als bioingenieur, biochemicus, biotechnoloog, ingenieur of informaticus. Aangepaste programma s zijn er voor biologen, biomedische wetenschappers en studenten met een vooropleiding in een ander domein dan dat van de gekozen afstudeerrichting. Even snel je smartphone opladen? Met de nieuwe aluminiumbatterij kan het in minder dan 1 minuut. Onderzoekers van Stanford University California (VS) hebben een flexibele, duurzame batterij uit aluminium ontwikkeld. Het zou een veilig alternatief bieden voor de bestaande lithium- en alkalinebatterijen, die nefast zijn voor het milieu en bovendien in brand kunnen schieten. Het prototype laadt bovendien supersnel op. VAN MODEL Hoe maakt u het beste ontwerp en deelt u uw simulatie expertise met anderen? NAAR APP met krachtige berekeningssoftware. met simulatie apps die eenvoudig kunnen worden verspreid. comsol.nl/release/5.1 Copyright 2015 COMSOL. COMSOL, COMSOL Multiphysics, Capture the Concept, COMSOL Desktop, COMSOL Server, and LiveLink are either registered trademarks or trademarks of COMSOL AB. All other trademarks are the property of their respective owners, and COMSOL AB and its subsidiaries and products are not affiliated with, endorsed by, sponsored by, or supported by those trademark owners. For a list of such trademark owners, see maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr. 17-7

8 DOSSIER Batibouw 2015 in het teken van renovatie Een energie-econoom maakt de balans op 8 - Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015

9 Ie-net organiseerde op Batibouw een nocturne waarop de energieeconoom Johan Albrecht voor meer dan 70 aanwezigen zijn presentatie gaf rond Kosten-efficiënt streven naar energiezuinigheid bij nieuwbouw en renovatie. Naast auteur van een gelijknamig rapport, is hij samen met de in 2014 overleden KVIV - algemeen ondervoorzitter Rob Van Hoofstat auteur van het boek Huisvesting in tijden van schaarste, Naar een renovatie van het woonbeleid (Roularta Books, 01/07/2011). Auteur: Alfons Calders, op basis van presentatie van prof. Johan Albrecht Renovatie voor energiezuinigheid wordt booming business? De vraag naar woningen stijgt jaarlijks. Meer dan 80% van de 5 miljoen woningen in België zijn ouder dan 34 jaar en hebben bij hun constructie zo goed als geen isolatie meegekregen. Aan de andere kant heeft Europa de ambitie om op middellange termijn we spreken over de roadmap 2050 de broeikasgasemissie van gebouwen te reduceren met 88 tot 91%. Zeer ambitieus, want het energieverbruik in gebouwen stijgt sinds 1990 nog jaarlijks met 1%. België is in Europa koploper in energieverbruik in woningen: gemiddeld gelijk aan Finland en 40% hoger dan Nederland. Het besparingspotentieel ligt in de renovatie van bestaande woningen, omdat onder druk van de wetgeving de nieuwbouw al gericht is op energieefficiëntie. Maar het renovatiepotentieel is dus nog zeer groot. In theorie althans, want de economische drivers vertonen een trendbreuk: tot twee jaar terug nam iedereen aan dat de energieprijzen permanent zouden stijgen. De gasprijs is in realiteit al tien jaar vlak en de olieprijs daalde recent drastisch. En er lijkt zich o.a. door lager industriële verbruik op de korte termijn een overaanbod aan te kondigen. Het terugverdieneffect -model staat onder druk. Er moet dus een (Europese) visie ontwikkeld worden om huiseigenaars bewust te maken de Prof Johan Albrecht is hoofddocent aan de Faculteit Economie & Bedrijfskunde van de Gentse universiteit. Hij bekijkt niet - zoals de ingenieur - de technische aspecten van energie-efficiëntie, maar het economisch luik. Zoals in dit geval - hoe het streven naar energiezuinigheid vanuit de overheid op efficiënte wijze vertalen naar acties van de eigenaars. energie-efficiëntie van hun woningen te verbeteren, zodat deze ook na 2050 hun marktwaarde behouden. Dynamiek tot energiezuinigheid vanuit nieuwbouw? Nieuwbouw is het beste middel om het woningpatrimonium systematisch te upgraden. We spreken dan over vergunningen per maand (periode ) plus à renovatie- maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr. 17-9

10 DOSSIER vergunningen. Dat zijn alle types, ook de niet-energie gebonden (veranda, zwembad...). M.a.w. de vernieuwingsratio is geen 1%/jaar. Tegen het huidig ritme zullen in 2050 nog steeds meer dan 50% van de oude huizen niet gerenoveerd zijn. Zeker geen getallen die zorgen voor die 90% energievermindering die de EG roadmap 2050 wil. En het schaarser aantal gronden, de extra afbraakkosten en de E-reglementering, de wetgeving met zijn hogere energienormen, maken nieuwbouw steeds duurder. Dus onbereikbaar voor een steeds grotere groep potentiële eigenaars. De nieuwbouwmarkt krimpt en de koper oriënteert zich naar de markt van bestaande woningen. Het ontbreken van enig budget voor renovatie speelt weinig in de aankoopbeslissing. Laat staan dat ze impact heeft op de aankoopprijs. De koper heeft trouwens geen idee wat hem dergelijke renovatie zou kunnen kosten. Politieke oplossing nodig? Hoe moet dan de ombouw van de woningmarkt naar hogere energie-efficiëntie georganiseerd worden? Bekijken we de invalshoek van de woningverkoop. We spreken over tot transacties per jaar. Ondanks dat een kleine minderheid van de koopwoningen op vlak van efficiënt energiegebruik gerenoveerd zijn, stegen de woningprijzen sinds 2005 gemiddeld met 48%. De kleine, niet-goede woningen zelfs met 90%. En de vraagprijzen stijgen nog. Dus voor budgetmarge richting ecologie is de situatie niet optimaal. Trouwens, de eerste ingrepen van een koper zijn eerder gericht op direct comfort zoals de in/ombouw van keuken en badkamer. Het is echter wél een feit dat tegen 2050 er 3,5 miljoen transacties gaan plaats gehad hebben. Hier kan men dus vanuit de overheid op werken. En die overheidsacties moeten volgens prof Albrecht gericht zijn op informatieverstrekking: de kopers informeren over de renovatiekost die nodig is om de woning tot een aanvaardbare energienorm te brengen. Want de vraag is of de energienorm voor bestaande woningen door de overheid afdwingbaar is? Er is de vrijheid van de eigenaar wat betreft de woning die hij zelf bewoont: vindt hij deze renovatie nodig (lees economisch haalbaar)? Misschien vindt hij het opportuner om met minder comfort en met duurdere stookkosten te leven dan om het bedrag van een degelijke ombouw op te hoesten. Voor de huurmarkt zou men kunnen afwegen om energienormen verplicht te maken, maar dan crasht waarschijnlijk de woonmarkt (minder investeerders voor huurhuizen en huurprijzen die de pan uitrijzen). Alhoewel, die hoge renovatieprijs kan een overgangsverschijnsel zijn. Er is de Porter-hypothese (1995) die zegt dat als strenge milieureglementering verplicht wordt, op vrij korte termijn door het ontstaan van een massamarkt en een innovatiegolf - de hiervoor nodige technieken in prijs dalen. Het gevolg is dat de ze dan geen noemenswaardige meerprijs in de nieuwbouw meer zouden genereren. Het gevolg is ook dat de renovatiekost gezien de technieken goedkoop worden - ook schappelijker wordt. Voorbeeld van die prijserosie: wie zou vijf jaar geleden voorspeld hebben dat men een energie-neutrale woning zou bouwen voor euro (+ BTW en grond niet inbegrepen). Stelt zich ook de vraag of met energiebesparende bouwtechnieken alleen de ambitieuze energie-efficiëntie te halen is. De dominantste factor is het menselijk gedrag: men verbruikt i.f.v. de kostprijs/ inkomen-ratio, niet i.f.v. energienormen. Een typisch voorbeeld buiten de bouwsector - is de auto: wie haalt het opgegeven normverbruik van zijn wagen? Sportief rijden met een energiezuinige motor is dodelijk voor zijn (meer)verbruik, niet voor zijn portemonnee. Blijkt ook dat mensen in energie-onvriendelijke woningen minder verbruiken dan men steeds vooropstelt. Want... een dikke trui levert directe besparing op. Als men weinig verbruikt, is een beetje meer een hoge comfortverhoging zonder veel kostprijseffect. Illustratief in dit verband is een studie in Freiburg: het energieverbruik in passiefwoningen blijkt niet gunstiger te zijn dan in degelijk geïsoleerde lageenergiewoningen. Rationeel investeren in energiebesparing, wat is dat? Dikwijls hoort men de kreet dat het toch niet rationeel is van mensen dat ze zo weinig investeren in dakisolatie, dubbele beglazing..., dingen die het energieverbruik met tientallen % doen dalen. Niet renoveren kan even rationeel zijn. Neem dat je jaarlijks euro aan energiegebruik kunt besparen. Maar hoeveel moet en kan je daarvoor investeren? Er van uitgaande dat je 20 jaar in die woning blijft en zonder de verdiscontering van de besparing over de jaren, is dat rationeel euro. Mooi, maar 0% discontovoet is onrealistisch. Het geld moet er vandaag liggen en de inkomsten lopen over jaren. Men moet dus de toekomstige baten terugrekenen naar het heden. Dat gebeurt door een vast percentage per jaar de discontovoet - van het bedrag af te trekken. De discontovoet is functie van de inflatie, de risico s (gaat de technologie goed werken), de onderhoudskosten, de evolutie van de energieprijs over de jaren... De EG neemt voor gebouwen een discontovoet van 17,5%. Maar... dan kunt u slechts euro uitgeven en daarmee is nooit die geviseerde energiebesparing van euro te halen. Als discontovoet voor energiebesparing bij een wagen wordt zelfs 35% geteld. In dezelfde context moet je goed nakijken tot welk niveau je gaat renoveren: E50, E100-peil. Energiebesparende oplossingen volgen de wet van de afnemende meeropbrengst. Eenvoudig voorbeeld: met de eerste cm isolatie zal je veel meer besparen dan met de vijfde en boven de 10 cm is de energiebesparing (quasi) niet meetbaar. Investeren betekent ook vandaag geld uitgeven. En als je vandaag op geen enkel manier over dat geld kunt beschikken, is het enige rationele: niets doen. En financiële barrières trachten te verschuiven via subsidies maakt politiekers populair, maar is economisch gesproken weinig helpend. Meten is weten en dat kan impact creëren Wat volgens prof. Johan Albrecht wel zou helpen is de informatieplicht uitbreiden waardoor de woningkoper rationeler naar zijn aankoop zal kijken. Sinds 2008 zijn twee attesten verplicht: het EPC (Energieprestatiecertificaat) en 10 - Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015

11 het keuringsverslag van de elektrische installatie. Het eerste is puur informatief. Het tweede is bindend: is dat negatief, moet de koper direct verbeteringswerken uitvoeren. Toch wordt de aankoop dikwijls beslist voor de verslagen worden voorgelegd. Impact op de prijs is m.a.w. nihil. Een reden is volgens prof. Albrecht het ontbreken van de meest relevante informatie: de kostprijs van de noodzakelijke aanpassingen (elektrische installatie) of nuttige renovatie (energiebesparende maatregelen). En bijkomend voor het EPC: er is geen informatie over wat op termijn de EG-doelstelling 2050 als impact zal hebben op de reglementeringen. Bijvoorbeeld: mag men nog verkopen als het huis niet aan een minimale zuinigheidnorm voldoet, komen er maatregelen zoals taxen op het pand bij te veel energieverbruik per m³. Gevolg is dat een eigenaar/koper geen enkel inzicht heeft in de reële (en toekomstige) marktwaarde van zijn vastgoed. Maar zelfs in de huidige omstandigheden zou het kennen van renovatie-investering de koper kritischer maken. De EPC geeft de koper het niveau van energiezuinigheid, zonder de indicatie wat zal het de eigenaar kosten om zijn energieverbruik te verbeteren? Dergelijke kostenaudit is geen nieuw gegeven: volgens artikel 11.3 van de 2010/31/EU-directieve zou het wenselijk zijn om info over kostenbaten van energiebesparende renovaties in de EPC in te schrijven. De audit zou er dus eigenlijk moeten komen. Natuurlijk moet voor het aanmaken van deze kostenaudit een transparante, eenduidige en betrouwbare methodologie worden opgesteld. Met naast de investering in functie van het te bereiken energieniveau ook de energiewinsten eenmaal de renovatie gebeurd is. Dat moet ook gecontroleerd worden, alleen reeds als verificatie van de audit en de methodiek. Prof. Johan Albrecht pleit dus voor een verplichte audit. Hij is er van overtuigd als de koper weet wat de renovatie voor zijn specifiek droomhuis gaat kosten, hij kritischer kijkt naar de verkoopprijs. Energieconsumerende huizen zullen dan in prijs dalen. En huiseigenaars gaan geneigd zijn te investeren in (regelmatige) energierenovaties om de verkoopwaarde van het huis te bewaren. Vandaag wordt in woningen die al 20 jaar in eigendom zijn nog weinig geïnvesteerd in energiezuinige technieken. Blijft natuurlijk de vraag of zonder dwingende wetgeving (genre: de veiligheid van elektrische installaties) de marktschaarste (ik wil een huis in de voor mij geschikte omgeving) en het beschikbaar budget (wat kan ik investeren) voor de koper niet de drivers zullen blijven, eerder dan energieprestaties (ik zal later wel kijken wat ik er later kan aan doen). Een dergelijke audit kan een (klein) drukkingsmiddel zijn om wat aan de prijs te doen, het kan echter ook een extra drempel zijn om niet te kopen, zeker voor investeerders in verhuurwoningen. Werken bij een top employer, dat inspireert. Vind je inspiratie op 5 maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr

12 PUBLIREPORTAGE Innovaties beginnen op Electronics and Automation Van 2 tot en met 4 juni tonen zo n 130 exposanten hun nieuwste ontwikkelingen, delen zij hun kennis en deskundigheid met de bezoekers en presenteren zij de mogelijkheden van elektronica. Electronics & Automation is de plek waar vraagstukken worden opgelost en waar nieuwe ideeën ontstaan. Innovaties starten dan ook op deze vakbeurs voor industriële elektronica. De beursvloer in hal 8 van de Jaarbeurs is verdeeld over vier clusters: Design & Engineering, Elektronicaproductie, Elektronica componenten en Testtechnologie. Vanuit elk cluster bundelen verschillende exposanten de krachten in een gezamenlijk project of paviljoen. Gadget en productielijn Een groep van zo n vijftig exposanten produceert de elektronicagadget van de beurs: de e-brace bezoekers kunnen deze slimme armband, die door Metatronics is ontwikkeld, op de beurs in zeven simpele stappen verzamelen. De e-brace houdt bij hoeveel keer de drager de hand schudt. Door het downloaden van de app weet de bezoeker wie hij de hand heeft geschud. De gadget wordt ook live op de beurs geproduceerd. Zo n zestien machines van verschillende exposanten staan in een lijn op de beursvloer, in het cluster Elektronicaproductie. In deze Live Productie Lijn zien bezoekers stap voor stap hoe de gadget tot stand komt. Themapaviljoens In het cluster Test & Measurement staat het PLOT Paviljoen. Op dit paviljoen staan apparaten om klimaat te simuleren, trillingen tijdens gebruik of vervoer te simuleren en apparatuur om zelfs fouten in componenten op te sporen. Centraal tussen de design- en engineeringbedrijven vinden bezoekers het Development Club Paviljoen. Dit paviljoen is de plek waar iedereen met een (ontwikkel) idee of vraagstuk naar toe kan komen. Seminars Met het conferentieprogramma, bestaande uit zeven seminartitels, wordt er ook inhoudelijk ingegaan op de ontwikkelingen en trends in de markt. Onderwerpen die o.a. aan bod komen zijn: Reliability van wearable Electronics, Electronics & Productontwikkeling, Internet of Things en Big Data. Vergaren en handling van big data Tijdens het seminar Vergaren en handling van Big Data wordt ingegaan op aspecten, zoals wat is nu Big Data, hoe maak je van Big Data relevante informatie en welke technologieën komen daarbij kijken? National Instruments trapt af met een lezing over de uitdagingen van almaar groter wordende datastromen uit test- en meetsystemen. Deze sessie verklaart waarom Big Analog Data een belangrijke zaak is en beschrijft hoe de bezoeker er slim gebruik van kan maken. Gijs Schoonderbeek van Astron licht, aan de hand van een astronomische applicatie, toe dat er binnen één instrument diverse platforms toegepast worden om data efficiënt te verwerken. Interactieve visualisatie maakt het mogelijk om inzicht te verkrijgen in grote hoeveelheden gegevens. In de presentatie van professor Jack van Wijk van TU Eindhoven wordt een overzicht gegeven van mogelijkheden en beperkingen van visualisatie, geïllustreerd met voorbeelden van onderzoek van de visualisatiegroep van de TU Eindhoven. Uitdagingen zijn het verkrijgen van inzicht in grote netwerken en tabellen, voor een scala van toepassingen, zoals telecommunicatie, softwareanalyse, transport en gezondheidszorg. Tijdens de e praktijkcase van Kec staan Big Data en windparkencentraal. Paul van Kempen gaat in op data driven optimalisatie van operatie & onderhoud van windparken. Sioux en Prime Data nemen de laatste lezing voor hun rekening. Zij presenteren hoe je spookfiles kan voorkomen met car as a sensor en real time predictive analytics Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015

13 DOSSIER Innoverende folie beschermt tegen zonnewarmte en aanslagen Bij moderne, nieuwe gebouwen bestaat de gevelmassa soms wel tot 90% uit beglazing. Dat oogt heel fraai en natuurlijke lichtinval is zoveel aangenamer dan kunstmatige, maar door het gebruik van zoveel glas warmt het gebouw ook heel erg op. De energiefactuur voor de airco stijgt dan evenredig met de warmte en een traditionele zonnewering zorgt voor een oncomfortabele ruimte. Een slimmere oplossing biedt de hoogtechnologische spectraal-selectieve IR-folie, een innovatieve productontwikkeling van Umisol Group nv in Sint-Niklaas. Tekst: Wouter Peeters Aan de ontwikkeling van de spectraalselectieve IR-folie door het Oost-Vlaams bedrijf gingen jaren onderzoek en ontwikkeling vooraf. De folie wordt nu in de VS geproduceerd als original design manufacturing. Luc Michiels, CEO van Umisol Group nv, verduidelijkt: Het zonnespectrum bestaat uit zichtbaar, uv- en infraroodlicht. Een spectraal-selectieve IR-folie IR staat voor infraroodblokker blokkeert het uv-licht, zorgt voor een maximale daglichtdoorlaatbaarheid (70 tot 75%) en reflecteert het infraroodlicht dat zo wordt tegengehouden. Spectraal slaat bijgevolg op het spectrum van het zonnelicht en selectief geeft aan dat enkel die lichtsoort doorgelaten wordt waar behoefte aan is. De infraroodwarmte van de zon hoort daar niet bij. Thermisch oncomfortabel Er worden heel wat inspanningen gedaan om de woningen en gebouwen zo goed mogelijk tegen de koude te isoleren, aldus Michiels. Al die isolatieproducten zijn dikke, absorberende materialen. Als er dan ook hoogrendementsglas in de raamkozijnen zit, dan is het grote minpunt de zonnewarmte. Die valt binnen, wordt door de dikke isolatiemateria- maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr

14 DOSSIER len volledig geabsorbeerd en vervolgens weer afgegeven als convectiewarmte. Zo warmt het gebouw almaar verder op en door de afdoende isolatie kan de warmte niet weg. De enige oplossing voor zo n thermisch weinig comfortabele toestand is de warmte-instraling verminderen en daar biedt onze raamfolie een oplossing. Zo voorkom je ook de installatie van een energievretende airco. Twee richtingen De raamfolie werkt in twee richtingen. Enerzijds houdt hij de zonnewarmte buiten. Anderzijds circuleert de warmte van de centrale verwarming door de afgesloten ruimte. De isolerende eigenschappen van de raamfolie verbeteren de kunstmatige spreiding van die warmte die met de ramen in contact komt. Bij enkele beglazing betekent dat 40% minder warmteverlies en 50% blokkering van de totale zonnewarmte. Traditionele, donkergekleurde raamfolie absorbeert warmte volledig, kan tot Celsius heet worden en transporteert convectiewarmte naar de binnenruimte. Bij de heldere IR-folie heb je vrijwel geen warmteabsorptie. Sputtering technology De raamfolies worden vervaardigd met sputtering technology. Met een magnetron worden edelmetaallegeringen op nanoschaal op een polyesterfolie gesputterd. Zo n edelmetaallegering kan zilver of platina zijn. Daaroverheen wordt een tweede laag polyesterfolie gelamineerd om de nodige duurzaamheid te verkrijgen. Dat geeft bijna dezelfde hardheid als glas. Het zijn de verschillende polyesterlagen en de samenstelling van de edelmetaallegering die bepalen of het al dan niet om een high-end-folie gaat. Umisol heeft altijd sterk geïnvesteerd in innoverende producten die tegemoetkomen aan de uitdagingen van deze tijd. Luc Michiels, CEO van Umisol Group nv Ruim toepassingsgebied IR-raamfolie kan niet alleen op alle glassoorten worden aangebracht, hij is ook toepasbaar op nieuwe en oude gebouwen. Ons bedrijf verdeelt onze folies met een levensduur van 25 jaar en 10 jaar garantie over heel Europa voor de verschillende marktsegmenten: business-to-business, inclusief het middensegment van de kmo s, en business-to-consumer. Precies de hoge transparantie van de IR-folie maakt hem toepasbaar voor beschermde gebouwen waarvan het uitzicht ongewijzigd moet blijven. Zo werd de beglazing van onder meer het Magritte-museum, het Rekenhof en de Nationale Bibliotheek in Brussel van ons product voorzien. Al die beschermde gebouwen zijn slecht geïsoleerd en hebben enkele beglazing, waardoor de zonnewarmte stevig binnen straalde. Andere referenties voor de IR-folie in Brussel zijn de gebouwen van de Europese Commissie, het World Trade Center, het Europees Parlement, Daarbij sleepte Umisol telkens de openbare aanbesteding in de wacht. Eén van de elementen die voor onze folie de doorslag gaf, was het feit dat de folie aan de binnenkant van de beglazing wordt aangebracht. Dat waarborgt een veel langere levensduur, want het materiaal is niet onderhevig aan luchtvervuiling of weersomstandigheden. Eigen ingenieursafdeling Voor grote gebouwen heeft Umisol een eigen monitoringunit die de return on investment en de energiebesparingen vaststelt. Daarnaast heeft Umisol ook een eigen ingenieursafdeling. De ingenieurs berekenen de energiebesparing aan de hand van verschillende parameters, zoals aantal ramen, oriëntatie naar de windrichting, enz. Luc Michiels: Via Meteonorm bekijken we ook de warmtestraling per m² in kwh. In België bedraagt die bijvoorbeeld 800 kwh, in Spanje mogelijk kwh. Dat hangt ook af van de seizoenen. Na de input van alle parameters in de computer kennen we de G- (zontoetredingsfactor) en de U-waarden (thermische isolatie). Die worden in een eigen computerprogramma ingevoerd, dat de rendementen berekent van wat er minder gekoeld zal worden en op basis daarvan ook de uiteindelijke besparing berekent. Idem dito voor de verwarming. Terugverdieneffect De raamfolie heeft warmtewerende en isolerende eigenschappen en verhindert de natuurlijke lichtinval niet. Daardoor stijgt de return on investment voor een gemiddeld gebouw niet boven de drie jaar uit. In het farmaceutische bedrijf GlaxoSmithKline in Versailles werd om en bij de m² raamfolie aangebracht. Een extern ingenieursbureau berekende een return on investment van slechts 1,3 jaar. Buitenlandse filialen Umisol heeft vestigingen in Rijsel (F) en Breda (NL). In Nederland is Umisol het enige ISO-gecertificeerde bedrijf in zijn soort. Dat wordt ook meegenomen in de EPB- en labelberekening. De beglazing van de in 1999 gebouwde hoofdzetel van ABN-AMRO in Amsterdam-Zuid werd door Umisol van IR-folie voorzien. Dat is een gigantisch groot gebouw met een geventileerde klimaatgevel. Die bestaat uit dubbele beglazing aan de buitenzijde, een spouw en vervolgens enkel glas. Boven- en onderaan is er ook een spouw. De gekoelde lucht in de binnenruimte wordt daar geventileerd. Maar de G-factor van het buitenblad bleek niet hoog genoeg, waardoor de spouwtemperatuur tot 60 C opliep. Wij hebben op de beglazing in het totaal m² IR-folie aangebracht, waardoor de temperatuur in die spouw enorm daalde. Daarmee behaalde het gebouw een return on investment van minder dan 3 jaar. Beveiligingsfolie Een andere innovatie van Umisol is dubbel gelamineerde beveiligingsfilm, 14 - Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015

15 gemaakt van rekbaar polyester. Aangebracht langs de binnenzijde van de beglazing, zorgt die ervoor dat, bij impact, de glasscherven aan de folie blijven kleven. Als inbrekers die folie toch nog proberen te verwijderen, zijn zij daar minstens een half uur mee zoet. Uit statistieken blijkt dat inbrekers zichzelf gemiddeld 10 minuten geven om binnen te geraken in een gebouw. Duurt het langer, dan houden zij het voor bekeken. Na de terroristische aanslagen van september 2001 mocht Umisol tientallen ambassades in Brussel van de beschermingsfolie voorzien, omdat die ook een zeer adequate werking heeft bij bomexplosies. Normaal vensterglas breekt bij een explosie in duizenden stukjes, die als evenveel kogels naar binnen worden gekatapulteerd. Een bijzonder dodelijk effect. De rekbaarheid van de beschermingsfolie vangt de glasscherven op. Door de terreurdreiging in heel Europa neemt de vraag naar dat soort producten alleen maar toe. Belang van engineers Umisol heeft altijd sterk geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling om innoverende high-end producten te ontwikkelen die tegemoetkomen aan de uitdagingen van deze tijd. Momenteel werken er vier ingenieurs in onze onderneming, terwijl we ook regelmatig een beroep doen op externe labo s in binnen- en buitenland. Het loont om te investeren in engineering. Engineering van highend producten is belangrijk voor een moderne onderneming en ik ben ervan overtuigd dat het belang daarvan in de toekomst enkel maar zal toenemen. Bijgevolg zal ook de nood aan goed opgeleide ingenieurs toenemen om in specifieke domeinen aan onderzoek en ontwikkeling te doen. Ambassade Quebec maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr

16 verenigingsnieuws Limburgse Ingenieurs jubileumeditie - 28 juni 2015 Reeds voor de 25 ste keer organiseren de Limburgse Ingenieurs een wandelen fietstocht tegen kanker. Ieder jaar verwelkomen wij zo n tweeduizend deelnemers die door hun inschrijving bijdragen tot het succes van dit initiatief. Ook dit jaar zoals de voorbije jaren ondersteunen we met onze fiets- en wandeldag op zondag 28 juni 2015 Kleine prins en Een hart voor Limburg. De vzw Kleine Prins zorgt voor morele en materiële steun voor gezinnen met een kind getroffen door kanker. Een hart voor Limburg ondersteunt jongeren met een beperking en jongeren in een zwakke maatschappelijke situatie. De voorbije 24 jaar mochten we euro schenken zowel aan hulpmiddelen voor kankerpatiënten als aan kinderen en hun gezinnen die de eindjes soms moeilijk aan elkaar kunnen knopen en daarom externe hulp nodig hebben. We rekenen ook ieder jaar op de steun van de Vlaamse Ingenieurs: Door deelname samen met familie en vrienden in Diepenbeek of Tongeren Door een bijdrage op rekening nr. BE (voor giften vanaf 40 euro ontvangt u een fiscaal attest). Limburgse kinderen zijn de toekomst. Dus elke extra kans op ontploong of genezing die wij hen geven, is een duurzame investering, dat komt ook u en uw kinderen ten goede! U komt toch ook! Ing. Raymond Froidmont Voorzitter Editie 2015 Ing. Alexander Daenen Voorzitter VIK-Limburg Praktische info Universitaire campus Diepenbeek Wandelen: 5-9 en 13 km Fietsen: en 100 km Brandweer Tongeren, St.Martinuswal 10 Wandelen: 8 km Fietsen: en 100 km Starten kan vanaf 7.30 uur ie-net.be/fietsenenwandelen 16 - Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015

17 Jong, Ingenieur & geëngageerd ie-net jongeren is er voor jonge ingenieurs met visie, enthousiasme en inzet. Of je nu reeds enkele jaren werkervaring hebt, of je zit nog even op de schoolbanken: ie-net jongeren verwelkomt je met open armen. Niet-alledaagse activiteiten, budgetvriendelijke cursussen en verrassende voordrachten worden georganiseerd voor en door jonge ingenieurs. Bij deze activiteiten streven de ie-net jongeren naar een evenwicht tussen netwerken, vorming, sociaal-culturele activiteiten en sport of avontuur. Complementariteit met de andere geledingen van ie-net is hierbij ons streefdoel. Zin om actief deel te nemen? Stuur een mailtje naar Voorbije Activiteiten Icekarting Karting on Ice Op zaterdag 14 maart 2015 waagden we ons op glad ijs. Ook hier startten we met een uitgebreide technische rondleiding. Waarna we vervolgens achter het stuur van onze elektrische karts op spijkerbanden een poging deden tot een nieuw ronderecord. Dit laatste is helaas niet gelukt, maar desalniettemin was er toch een verdiende winnaar en veel (bots)plezier. Het broodje kroket achteraf was een mooie afsluiter van een unieke activiteit. Enkele reacties achteraf: Het was wel vroeg opstaan, maar achteraf gezien was het dat meer dan waard! Indien de bestuursleden een polo met logo zouden dragen, kunnen deze gemakkelijker herkend worden. A Night at the Opera - Tamerlano Op vrijdag 6 februari brachten we een bezoek aan de De Munt in brussel. Speciaal voor ie-net jongeren werd vooraf een rondleiding in De Munt georganiseerd waarbij de focus zal liggen op de technische aspecten. Nadien woonden we de voorstelling Tamerlano, één van Händels belangrijkste composities, bij. Afsluiten deden we met een korte drink waarbij gezellig nog wat nagepraat kan worden. Enkele reacties achteraf: Tof dat de gids van haar normale traject afweek waardoor we ook alle ateliers konden bezoeken en zo een echte blik achter de schermen kregen! Durf gerust iets meer inschrijvingsgeld vragen als er dan betere plaatsen kunnen aangeboden worden. Komende activeiten Bezoek Cleanroom-werf van IMEC Het Leuvense nano-elektronica onderzoekscentrum Imec is in volle expansie. Om onderzoek te verrichten dat tot de wereldtop behoort, heeft Imec de meest geavanceerde infrastructuur nodig. Daarom is het in mei 2014 begonnen met de bouw van een nieuwe cleanroom waarmee onderzoek zal gevoerd worden naar 450mm siliciumschijven. ie-net jongeren nodigt u uit voor een exclusieve rondleiding op deze werf van Imec. Datum zal nog meegedeeld worden. Hou daarom zeker onze website in de gaten! Engineering a Start-Up, a careful start Donderdag 11 juni 2015, 18h30, Ingenieurshuis, Antwerpen (Desguinlei 214) Ondernemen lijkt aanlokkelijk: Je bent je eigen baas, bepaalt zelf werkuren, krijgt loon naar en werken Maar is het werkelijk wel zo ideaal? Op donderdagavond 11 juni brengen we als ie-net 4 ondernemers bij elkaar rond de opstart en beginfase van een onderneming. Waar moet je opletten? Wat zijn de valkuilen en te verwachten problemen? Hoe benut ik de opportuniteit(en)? Achteraf bepaal jij rond welk onderwerp we wat doorvragen in een panelgesprek. maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr

18 IN DE KIJKER Fabrieksbezoek Clock-O-Matic Clock-O-Matic is een fabrikant en installateur van apparatuur voor klokken, torenuurwerken en beiaardinstallaties. Dit materiaal vindt wereldwijd zijn afzet in kerken, gemeentehuizen, belforten, en scholen. Als fabrikant levert Clock-O-Matic installatiemateriaal aan een wereldwijd netwerk van buitenlandse installateurs. Voor Benelux installeert en onderhoudt de firma zelf deze installaties. Het materiaal omhelst pure mechanica over elektromechanica tot elektronische stuureenheden. Deze laten toe om de klokkeninstallaties op een geautomatiseerde manier te laten werken volgens de historische lokale gebruiken. Enkele referenties: Onze Lieve Vrouw Kathedraal te Antwerpen, Sint Michiel te Brussel, Kathedraal Sevilla, Astronomisch uurwerk Japan, Shopping Center Wijnegem, de kerk bij jou om de hoek, Praktisch Donderdag 18 juni 2015, uur. Clock-O-Matic, De Vunt 14, 3220 Holsbeek 5 EUR/persoon voor leden en hun gezinsleden; 25 EUR/niet-lid. i ie-net.be/clock-o-matic Brabant Vlaams-Brabant-Brussel navb-cnac Constructiv, het preventie-instituut van de bouw, zoekt (m/v) 2 adviseurs voor de afdeling Onderzoek en ontwikkeling Building on people Je functie: Als adviseur binnen de afdeling Onderzoek en ontwikkeling ontplooi je je tot specialist in een aantal disciplines van welzijn in de bouw (veiligheid, gezondheid, psychosociale belasting, ). Je bouwt netwerken uit voor kennisvergaring en beheerst de kunst om projectgroepen te coördineren. Je kan terugvallen op wetenschappelijke inzichten, die je steeds weet te vertalen naar de praktijk via de uitwerking van o.a. publicaties, opleidingen en voordrachten. Door je diplomatische aanpak en kennis ben je een gewaardeerd lid van verschillende overleggroepen. Je taken: Je volgt de welzijnsreglementering en -normering op en houdt de kennisdatabank up-to-date Je ontwikkelt producten, diensten en projecten i.v.m. welzijn in de bouw (publicaties, cd-roms, website, opleidingen, ) Je geeft nu en dan infosessies Je verleent advies i.v.m. welzijn in de bouw en begeeft je soms zelf op het terrein (bouwbedrijven, bouwwerven, ) Je profiel: Naast je diploma van master in een relevante discipline of gelijkwaardig door ervaring ben je houder van een attest van aanvullende vorming van niveau 1 voor preventieadviseurs of ben je bereid dit te behalen Je beschikt bij voorkeur over 5 jaar ervaring in de bouw en hebt ervaring met projectwerk Je bent een tweetalige (N/F) teamplayer, met een goede kennis van MS Office-toepassingen en goede pedagogische en redactionele vaardigheden Dynamisme, kwaliteit, creativiteit en resultaatgerichtheid staan bij jou hoog aangeschreven Wij bieden: Een job vol uitdagingen en ontploongskansen in een dynamische omgeving Een aantrekkelijk salaris, volgens je bekwaamheden en ervaring Extralegale voordelen (maaltijdcheques, hospitalisatie- en groepsverzekering, ) Unieke locatie in Brussel, op slechts 5 min. van het Centraal Station Interesse? Stuur vóór 30 april 2015 uw sollicitatiebrief en bijhorend cv naar jobs@constructiv.be t.a.v. Carl Heyrman, Directeur-generaal. Meer informatie vind je op navb.constructiv.be navb-cnac Constructiv is het preventie-instituut van de bouwnijverheid. Onze hoofdopdracht bestaat erin het welzijn in de bouw te bevorderen, met de nadruk op de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten. We zijn er voor alle bedrijven en werknemers in België die onder het Paritair Comité voor het Bouw bedrijf vallen en voor iedereen die kan bijdragen tot de voorkoming van arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw. navb-adviseuroeno_extern_ indd 1 25/03/15 11: Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015

19 Lezing Uitdagingen voor C-Power, de Belgische pionier in offshore wind C- Power is een consortium van Belgische en internationale aandeelhouders, dat het eerste en grootste offshore windmolenpark gerealiseerd heeft op de Noordzee. Dit park met 54 Turbines en een capaciteit van 325 MW, bevindt zich op 30km voor de Belgische kust op de Thornton Bank en produceert elektriciteit voor meer dan gezinnen. Hiermee realiseert C-Power 7 % van de Europese 2020 doelstellingen voor België betreffende hernieuwbare energie en CO2 reductie. Het Thornton Bank windmolenpark is in 3 stappen gebouwd: 6 turbines van elk 5 MW en tweemaal 24 turbines van 6,15 MW. In juli 2013 was de bouw afgerond. Ondertussen is een aansluiting operationeel met het 150 kv netwerk van Elia. De milieu impact van deze energie plant is zeer positief. Er is geen brandstof nodig en er ontstaat geen luchtvervuiling. Sinds september 2014 is de plant operationeel en heeft reeds in december en januari 24 % meer geproduceerd dan de verwachting. Dit dankzij onder meer de wind condities en de betrouwbaarheid in dezelfde periode van de windturbines. Lezing door ir. Jaak Rutten CEO C- Power. Praktisch IN DE KIJKER Woensdag 6 mei 2015, ontvangst vanaf uur; lezing uur. Einde voorzien uur. Daarna volgt een receptie. UC Leuven Limburg (voorheen KHLim) Campus Diepenbeek, Agoralaan 3590 Diepenbeek. (de exacte aula zal aangegeven worden, een week vooraf, op basis van het aantal inschrijvingen). 5 EUR/persoon voor KVIV / VIK leden en partner; 8EUR/niet-lid. i ie-net.be/cpower Limburg PUB FHI innovaties beginnen op E&A Registreer nu voor een gratis beursbezoek deskundigheid om de hoek CompLEtE ELEktRoNiCAkEtEN verenigd maart-april-mei Ingenieur in beweging - nr

20 ACTIVITEITEN - Antwerpen - Brabant Bio-groencomposteringsinstallatie IVAREM De installatie van IVAREM verwerkt enkel groenafval. Het groenafval komt voornamelijk van de eigen containerparken. Daarnaast voeren ook de Ivarem-gemeente-vennoten en bedrijven (tuinaanleggers, ) groenafval aan. Vrijdag 24 april 2015, uur. IVAREM afvalverwerkingscentrum, Mechelsesteenweg 285, 2500 Lier 5 voor leden ie-net (VIK / KVIV) en partner, VAM- en KVIM leden, 10 voor niet-leden. ie-net.be/mln/ivarem Mechelen Clayton Bornem en kasteel Marnix van Sint-Aldegonde Bezoek aan de Europese productieplant van CLAYTON, wereldwijde ontwikkelaar van stoomgeneratoren en afvoergassenketels. Na de lunch geleid bezoek aan het historische kasteel van Marnix van Sint- Aldegonde daterend uit de middeleeuwen en nog steeds bewoond door graaf John II. Dinsdag 12 mei Antwerpen 8.00 uur Gent 9.00 uur. 60 EUR/persoon met bus, 55 EUR/persoon met eigen vervoer. ie-net.be/clayton Schaliegas en Steenkoolgas Techniek en haalbaarheid: Voordracht door Professor Rudy Swennen van de KU Leuven. Thema s die aan bod komen zijn: wat is het, ontginning, risico s en zijn er bij ons mogelijkheden? Professor Swennen is petroleum geoloog, heeft gewerkt voor Shell, Statoil en het Institut Français du Pétrole. Vrijdag 3 juli 2015, uur. Ingenieurshuis, Desguinlei 214, 2018 Antwerpen 10 voor leden ie-net (VIK / KVIV) en partner, 15 voor niet-leden. ie-net.be/gassen Senioren Lentewandeling: het Hallerbos Een fel paarsblauw tapijt van boshyacinten onder jonge lichtgroene beuken in een glooiend landschap, is een ongeloofwaardig natuurbeeld, dat je je niet kan voorstellen als je het nog niet zag, en als je het ooit reeds zag kan je een vage herinnering met nieuwe verwondering opfrissen.. Zondag 26 april 2015, 14.00uur. Bosmuseum Hallerbos, Vlasmarktdreef 4, 1500 Halle Gratis kinderen > 12 jaar, 5 pp voor ie-net leden (VIK/KVIV) en gezin, 25 pp niet-leden ie-net.be/hallerbos Senioren Brabant Belgoprocess NV Belgoprocess, dochterfirma van NIRAS, verzorgt de afval behandeling/-opslag voor nucleaire bedrijven in België. Zie en bezoeken het informatiecentrum ISOTOPOLIS over het beheer van het radioactief afval. Woensdag 29 april 2015, uur. Belgoprocess NV, Gravenstraat 73, 2480 Dessel 5 pp inschrijvingswaarborg voor leden ie-net (VIK / KVIV) en partner 5 voor niet-leden. ie-net.be/kpn/belgoprocess Kempen Engineering a Start- Up, a careful start Ondernemen lijkt aanlokkelijk: je bent je eigen baas, bepaalt zelf je werkuren, je krijgt loon naar werken, Maar is het werkelijk wel zo ideaal? Ie-net brengt enkele ondernemers bij elkaar rond de opstart en beginfase van een onderneming. Waar moet je op letten? Donderdag 11 juni, uur. Ingenieurshuis, Desguinlei 214, 2018 Antwerpen. 10 EUR/persoon jonge leden; 15 EUR/persoon leden, 30 EUR/ niet-lid. ie-net.be/start-up BP & stad Geel + Gasthuismuseum In de voormiddag brengen wij een bedrijfsbezoek aan BP Chemicals te Geel, het vroegere AMOCO, nu een belangrijk productiecentrum van BP en het grootste chemie complex van de regio. Na de lunch in het centrum van Geel doen wij een korte wandeling in het de stad, met als thema Geel vroeger en nu en sluiten af met een bezoek aan het Gasthuismuseum St Dimpna. Dinsdag 14 juli Gent 8.00 uur, Antwerpen 9.00 uur 60 EUR/persoon met bus, 55 EUR/persoon eigen vervoer. ie-net.be/geel Senioren Het omroepmuseum achter de schermen Het recent opgerichte Omroepmuseum besteedt vooral aandacht aan alle aspecten van voornamelijk radio. Collega Jan Cuypers zal ons rondleiden. Zaterdag 6 juni 2015, uur. Afspraak aan de ingang van het museum, Boekhandelsstraat 2, 3000 Leuven. Studenten gratis; 10 EUR/lid ienet/kviv/vik, 20 EUR/niet-lid. ie-net.be/omroepmuseum Jongeren Brabant 20 - Ingenieur in beweging - nr maart-april-mei 2015