TO BOLDLY GO WHERE NO ONE HAS GONE BEFORE... EEN NIEUWE KOERS IN HET WETENSCHAPPELIJK RUIMTEONDERZOEK
|
|
- Christian Christiaens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 TO BOLDLY GO WHERE NO ONE HAS GONE BEFORE... EEN NIEUWE KOERS IN HET WETENSCHAPPELIJK RUIMTEONDERZOEK
2 De nieuwe strategie van SRON... De ruimte: de laatste grens. Dit is de nieuwe langetermijnstrategie van ruimteonderzoeksinstituut SRON. Onze nieuwe missie: studie van de evolutie en geschiedenis van het heelal, onderzoek naar klimaat ontwikkeling en de luchtkwaliteit van de aarde en onderzoek aan de atmosfeer van planeten bij andere sterren dan onze zon. Beter reageren op veranderingen Ruimteonderzoeksinstituut SRON (onderdeel van NWO) heeft een nieuwe koers uitgezet. Met deze strategie voor de periode kan het instituut beter reageren op aardse veranderingen, zoals wijzigingen in de onderzoekfinanciering en besluiten van de internationale ruimteagentschappen (o.a. NASA, ESA, JAXA). Het doel: behoud van de leidende positie in internationale ruimtemissies en beant woording van de grote wetenschappelijke en existentiële vragen van onze tijd. SRON ontwikkelt en gebruikt innovatieve technologie voor grensverleggend onderzoek vanuit de ruimte. Het instituut legt zich daarbij toe op de geschiedenis en evolutie van het heelal; het klimaat en de luchtkwaliteit van de aarde en de atmosfeer van exoplaneten (foto s ESA).
3 Drie onderzoekslijnen Wetenschappelijke vraag bepaalt Het onderzoek van SRON moet antwoord geven op de grote wetenschappelijke en existentiële vragen van nu en de nabije toekomst. Om dat goed te kunnen doen, coördineert SRON haar onderzoek voortaan via twee thema s: astrofysica en atmosfeeronderzoek. Deze thema s worden verbonden door een nieuwe onderzoekslijn (exoplaneten). Zo ontstaan drie onderzoekslijnen: De geschiedenis van het universum: de evolutie van met name planeten, sterren en grootschalige structuren, en de evolutie en fysica van zwarte gaten (astrofysica); De atmosfeer van exoplaneten (astrofysica / atmosfeeronderzoek); Het klimaat en de luchtkwaliteit van de aarde: de impact van sporengassen en kleine deeltjes in de lucht (atmosfeeronderzoek). Boven: De evolutie en fysica van zwarte gaten is voor SRON een belangrijk onderzoeksterrein. Rechts: SRON zet in op het toekomstig onderzoek aan de atmosfeer van exoplaneten (planeten bij andere sterren dan onze zon), onder andere om te bepalen of er de juiste condities heersen voor het ontstaan van leven (foto s ESA). Niet alles verandert. Baanbrekende wetenschap, grensverleggende technologie en innovatieve instrumentbouw blijven de life lines van SRON. In de nieuwe strategie is echter niet langer de golflengte (dus de soort straling) bepalend voor deelname aan een ruimtemissie. Beslissend is voortaan de combinatie van wetenschappelijke vraag en grensverleggende technologiebijdrage. Daarom voegt SRON het onderzoek aan het hete heelal (hoge- energie astro fysica) en het koele heelal (lageenergie astrofysica) samen tot één onderzoekslijn. Het instituut heeft een voorkeur voor ruimtemissies waarbij wetenschap én technologie van het instituut goed aansluiten.
4 De Japans-Europese missie SPICA-SAFARI, waar SRON een belangrijke bijdrage aan levert, gaat hoogstwaarschijnlijk de geschiedenis van het heelal herschrijven (foto NASA). Van prototype tot vluchtinstrument Wat verandert er in het onderzoek? In de astrofysica komt meer nadruk op objecten in de ruimte die zich zowel via röntgenstraling als infrarood- en/of submillimeterstraling laten bestu - deren, en zo maximaal nieuw licht werpen op de geschiedenis en evolutie van het heelal. In het aardatmosfeeronderzoek komt meer aandacht voor maatschappelijke kwesties als klimaatverandering en luchtvervuiling, met name gericht op de rol van kleine deeltjes in de lucht (aerosol). SRON zet daar - naast in op het toekomstig onderzoek aan de atmosfeer van exoplaneten (planeten bij andere sterren dan onze zon), onder andere om te bepalen of er de juiste condities heersen voor het ontstaan van leven. Dit is een fascinerend nieuw onderzoeks - veld. SRON wil zijn bestaande activiteiten in samenwerking met andere onderzoeksgroepen uitbouwen tot een internationaal gezaghebbend onderzoekcluster. Daarbij kan het instituut de sensorontwikkeling en instrumentbouw uit het astrofysische onderzoek verbinden met de atmos - feer analyse uit het aardatmosfeeronderzoek. Een unieke combinatie. De engineeringdivisie van SRON blijft state of the art ruimte-instrumenten ontwikkelen en bouwen, van prototype tot vluchtinstrument. Daarnaast komen er twee technologie-ontwikkelingslijnen die het SRONonderzoek mogelijk moeten maken. De eerste lijn richt zich op de ontwikkeling van nieuwe ultra - gevoelige sensoren, sensor arrays en uitlees elektro ni - ca voor diepgekoelde stralingsdetectoren. Deze moeten breed inzetbaar zijn in de astrofysica en mogelijk ook in het atmosfeeronderzoek. Een tweede lijn is de ontwikkeling van technologie voor niet-gekoelde ruimte-instrumenten, op basis van bestaan de sensoren. Het gaat hier om geavan ceer de elektronica (ASICs), optica, innovatieve tralies en polarimeters, geschikt voor zowel het atmosfeer onderzoek als de astrofysica. SRON heeft een aparte onderzoekslijn voor de ontwikkeling van ultragevoelige sensoren voor zowel astrofysisch onderzoek als aard-atmosfeeronderzoek (foto s SRON/Ivar Pel).
5 SRON wil zijn hoofdvestiging in Utrecht verhuizen naar het Science Park Amsterdam, waar een internationaal knooppunt van bètawetenschappen en technologie is ontstaan. (illustratie: Science Park Amsterdam/SRON). Meer samenwerken... SRON is nationaal het aanspreekpunt voor weten - schappelijk onderzoek vanuit de ruimte. Daarom wil het instituut de banden met de Nederlandse (tech nische) universiteiten verder versterken, onder andere via meer gedeelde aanstellingen bij de universiteiten. SRON wil ook meer samenwerken met de industrie en de kennisoverdracht naar het bedrijfsleven en de maatschappij stimuleren. De plannen om SRON Utrecht te verhuizen naar het Science Park Amster dam waar een internationaal knooppunt van bètawetenschappen en technologie is ontstaan passen in dit streven. Hetzelfde geldt voor de inten sievere samenwerking van SRON Groningen met kennispartners in het noorden. Voor de vestiging in Groningen zoekt SRON intensievere samenwerking met kennispartners en het bedrijfsleven in Noord-Nederland (foto: SRON).
6 Colofon SRON Netherlands Institute for Space Research is het Nederlands expertise-instituut voor ruimteonderzoek. Het instituut ontwikkelt en gebruikt innovatieve technologie voor grensverleggend onderzoek vanuit de ruimte en legt zich daarbij toe op astrofysisch onderzoek, aardgericht onderzoek en exoplaneetonderzoek. Daarnaast heef t SRON een onderzoekslijn naar nieuwe en gevoeligere sensoren voor röntgen- en infraroodstraling, die nu tot de gevoeligste ter wereld behoren. SRON maakt deel uit van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Tekst Communicatie & Mediarelaties SRON Vormgeving Studio WW15 Druk Drukkerij Badoux, Houten Uitgave SRON Netherlands Institute for Space Research Sorbonnelaan CA Utrecht T F Landleven 12 Postbus AV Groningen T F info@sron.nl
Fijnmechanisch ontwerper
Fijnmechanisch ontwerper t.b.v. de ontwikkeling van space-instrumentatie SRON Netherlands Institute for Space Research ontwikkelt innovatieve instrumenten voorgrensverleggend astrofysisch en aardgericht
Nadere informatieRuimteonderzoek in Nederland
Ruimteonderzoek in Nederland Of; de kruisbestuiving tussen wetenschap en technologie Gerard Cornet, stafmedewerker SRON 1 Wat is ruimteonderzoek? Wetenschappelijk onderzoek dat gebruik maakt van satellieten
Nadere informatieDelfstoffen uit de ruimte
Delfstoffen uit de ruimte Waar werk je? Je ben als deskundige op het gebied van sterrenkunde en ruimtevaart deel van een team bij het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen en SRON (Netherlands
Nadere informatieDit document is opgesteld in het kader van de portfolio-evaluatie van de KNAW- en NWO-instituten in SRON 1
SRON 1 Dit document is opgesteld in het kader van de portfolio-evaluatie van de KNAW- en NWO-instituten in 2018. SRON Netherlands Institute for Space Research Missie SRON maakt doorbraken mogelijk in het
Nadere informatieInstructie advertenties. NWO-instituten. Algemeen
Instructie advertenties 1 Instructie advertenties NWO-instituten Algemeen Voor de instituten Astron, ING, NSCR, SRON en STW is een basisontwerp voor advertenties ontwikkeld. In deze instructie wordt kort
Nadere informatieRadiotelescoop op de maan?
Netherlands Institute for Radio Astronomy Radiotelescoop op de maan? - Dr. Raymond Oonk Astronoom in de Astronomy Group (ASTRON) ASTRON is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)
Nadere informatieRUIMTEVAART: QUO VADIS?
RUIMTEVAART: QUO VADIS? Symposium 50 jaar NVR 21 december 2001 Dr. A.G.M. Driedonks, Algemeen Directeur NIVR RUIMTEVAART: QUO VADIS? Onderwerpen Heroriëntatie Nederlands ruimtevaartbeleid 2001 ESA Ministers
Nadere informatieconvenant A bijdragen HighTIF
convenant A bijdragen HighTIF De ondergetekenden: de initiatiefnemers van de HighTech Instrumentatie Faciliteit (HighTIF) vastgoedpropositie: De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek,
Nadere informatieDe wetenschappelijk kant van "Advanced Instrumentation" Big Science in het SRON programma. en de kansen die hieruit volgen
De wetenschappelijk kant van "Advanced Instrumentation" Big Science in het SRON programma en de kansen die hieruit volgen Gerard Cornet Henk van der Linden Henk Hoevers SRON and BIG Science To conceive
Nadere informatieZoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:
Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 11-2014 1 Zoeken naar leven Wat
Nadere informatieGravitatiegolven & Technology Transfer
Gravitatiegolven & Technology Transfer Nikhef onderzoekers spelen een leidende rol in het onderzoek naar gravitatiegolven. Deze minuscule rimpelingen in ruimte-tijd vereisen naast complexe data analyse
Nadere informatiePandora's cluster, 2/12/2018. inhoud. Het vroege heelal. HOVO-Utrecht 9 februari HOVO-Utrecht 9 februari 2018
2/12/2018 Evolutie van het vroege heelal: proces van samenklonteringen vanaf de gelijkmatige verdeling tot de huidige structuur: de vorming van clusters en superclusters in het kosmische web vanaf 10 miljard
Nadere informatiePaardensport. Hoe kan de interactie tussen ruiter, paard en bodem verbeterd worden?
Paardensport Hoe kan de interactie tussen ruiter, paard en bodem verbeterd worden? Programma Paarden praktijkonderzoek bij Helicon Opleidingen NHB Deurne Willy Koppens (NHB Deurne) Onderzoek naar drukbelasting
Nadere informatieProgramma s BSc opleidingen Natuurkunde:
Programma s BSc opleidingen Natuurkunde: Onderstaande tabellen geven de programma s weer van de monodisciplinaire opleiding zowel als van de major-minor combinaties. Tevens is het mogelijk om gelijktijdig
Nadere informatieRUIMTEONDERZOEK IN SCIENCE PARK AMSTERDAM
RUIMTEONDERZOEK IN SCIENCE PARK AMSTERDAM Netherlands Institute for Space Research 1 Inhoudsopgave 3 Samenvatting en conclusies 5 Inleiding 6 De wetenschappelijke impuls 7 Feiten en cijfers 9 Het onderzoek
Nadere informatieZoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:
Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-09-2015 1 Zoeken naar leven
Nadere informatieNSO presentatie Big Science Industry Day 16 oktober 2013 Joost Carpay Netherlands Space
1 NSO presentatie Big Science Industry Day 16 oktober 2013 Joost Carpay (j.carpay@spaceoffice.nl; Netherlands Space www.spaceoffice.nl) Office Netherlands Space Office (NSO) Ruimtevaartorganisatie van
Nadere informatieSTERBEVINGEN & EXOPLANETEN IN ONZE MELKWEG
STERBEVINGEN & EXOPLANETEN IN ONZE MELKWEG Prof. Dr. Conny Aerts KU Leuven (B), Radboud Universiteit Nijmegen (NL) 14 november 2015 S TERREN : HETE GASBOLLEN DIE STRALEN PLANETEN STRALEN NIET ZELF MAAR
Nadere informatieOverzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 14-9-15
Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 14-9-15 Bedrijfskunde Radboud Universiteit Nijmegen Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen Bedrijfskunde Vrije Universiteit Amsterdam Biomedische wetenschappen
Nadere informatieNederlandse inzet bij de ESA-Ministersconferentie 2012 Advies Netherlands Space Office (NSO)
Nederlandse inzet bij de ESA-Ministersconferentie 2012 Advies Netherlands Space Office (NSO) Datum 28 september 2012 NSO advies MC 2012 1 1 Executive Summary... 5 2 Inleiding... 9 2.1 Adviesaanvraag aan
Nadere informatieArjan Koop, Watter. Uitnodiging
Arjan Koop, Watter Uitnodiging Arjan Koop, Watter De beschikbare kennis en ondersteuning in Noord-Nederland heeft er voor gezorgd dat ons duurzame desinfectie concept nu wereldwijd wordt ingezet. 28 november
Nadere informatieIntroductie Ruimtemissie Rosetta
Introductie Ruimtemissie Rosetta klas 1-2 Tien jaar kostte het ruimtesonde Rosetta om op de plaats van bestemming te komen: komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko: een reis van bijna 6,4 miljard kilometer. Rosetta
Nadere informatieCorrelatie: Kerndoelen W T - Curriculum Noord-Amerika - Mad Science Nederland. Amerikaans Curriculum. Wetenschappelijk onderzoek doen
GROEP 1 + 2 onderzoek is een set van samenhangende processen gebruikt om vragen te stellen over de natuurlijke wereld en het onderzoeken naar verschijnselen. alle lessen aan techniek werken Sommige zaken
Nadere informatieSRON Spectrum. Themanummer SPICA/SAFARI. Nr. 15 mei 2011. SPICA/SAFARI: de gedroomde kosmologiemachine. Chemie tussen de sterren
SRON Spectrum Themanummer SPICA/SAFARI Nr. 15 mei 2011 SPICA/SAFARI: de gedroomde kosmologiemachine Chemie tussen de sterren Protoplanetaire schijven: kraamkamers van planetenstelsels Netherlands Institute
Nadere informatieZoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:
Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 10-2013 1 Zoeken naar leven Wat
Nadere informatieWelcome. the future. Future Center Wageningen
Welcome to the future Future Center Wageningen Welcome to the Future Op een historische plek in Nederland, het voormalig stadion De Wageningse Berg, wordt gewerkt aan een uniek concept. Een concept dat
Nadere informatieTransformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw
Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw de rol van onderzoek 19 oktober 2017, prof.dr.ir. Jack van der Vorst, lid concernraad Wageningen University & Research Wereldwijde uitdagingen land-
Nadere informatieN e d e r l a n d s c e n t r u m v o o r. Naturalis, Zoölogisch Museum Amsterdam en Nationaal Herbarium Nederland bundelen hun krachten
N e d e r l a n d s c e n t r u m v o o r biodiversiteitonderzoek NCB Naturalis, Zoölogisch Museum Amsterdam en Nationaal Herbarium Nederland bundelen hun krachten Nederlands Centrum voor Biodiversiteitonderzoek
Nadere informatieOP ZOEK NAAR AARDE 2.0 & BUITENAARDS LEVEN
OP ZOEK NAAR AARDE 2.0 & BUITENAARDS LEVEN Prof. Dr. Conny Aerts, KU Leuven (B) & Universiteit Nijmegen (NL) Kinderlezing @ Technopolis,11 januari 2015 S TERREN STRALEN PLANETEN STRALEN NIET ZELF MAAR
Nadere informatieJapans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl
Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Samenvatting Elf Japanse top-onderzoeksuniversiteiten spraken tijdens zijn bezoek aan
Nadere informatieFeest! Heel fijne Kinderboekenweek! Berthy van Renselaar Schoolleider Ludgerschool
28 september 2017 Jaargang 20 Ludgernieuws [Geef de titel van het document op] Nieuwsbrief van de Ludgerschool 1 Feest! Nog maar een paar nachten slapen en dan gaan we feest vieren, want het is dan KINDERBOEKENWEEK!
Nadere informatie2020 Strategisch Plan
2020 Strategisch Plan TU/e 2020. Strategisch Plan Het jaar 2020 lonkt Christel de Bakker, bachelor student Bouwkunde Loop in 2020 over het TU/e Science Park: maak een wandeling door deze groene stad die
Nadere informatieAstronomische Technieken Hovo Cursus Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU)
Astronomische Technieken Hovo Cursus 2010 Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU) Opbouw van de cursus 15/3: 22/3: 12/4: 19/4: 26/4: 3/5: - Berichten uit de ruimte - Ontvangers op Aarde Paul Groot
Nadere informatieWiskunde, NWO & de clusters
Wiskunde, NWO & de clusters Arjen Doelman, Leiden Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek NWO & NWO Exacte Wetenschappen -- EW beslaat de gebieden informatica, sterrenkunde, wiskunde. --
Nadere informatieBeroepen van de toekomst
Beroepen van de toekomst Ruud Smeulders, BrilliantBrains Renée Prins, HBO-i 3 oktober 2013 1 wat denk je dat een trendwatcher doet? 2 en wat doet een futurist? 3 trendwatcher? futurist? niet een waarzegger
Nadere informatieRuud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden
Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden 22 oktober 2010 STERREWACHT LEIDEN ASTROCHEMIEGROEP Prof. Ewine van Dishoeck Prof. Xander Tielens Prof. Harold Linnartz Dr. Michiel Hogerheijde 10 postdocs 12 promovendi
Nadere informatieHier komt alles samen
Hier komt alles samen Hogeschool Utrecht is een bijzondere plek waar bijzondere dingen gebeuren. Midden op het Utrecht Science Park, in het hart van Nederland, midden in de maatschappij. Hier komen onderwijs,
Nadere informatieWerkbladen in NEMO. Leven in het heelal. Naam. School. Onderbouw havo-vwo. Klas
Werkbladen in NEMO Leven in het heelal Naam Onderbouw havo-vwo School Klas Leven in het heelal Heb je weleens naar de hemel gekeken en je afgevraagd hoe groot het heelal is? Of er ergens anders ook leven
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in 2014. Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2014 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut UITNODIGING Bestuursleden, Ambassadeurs, Young Ambassadors, Vrienden en Donateurs: bedankt! 2 Het Hubrecht Instituut
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Chapter 1 Nederlandse samenvatting 1. Elementen van de sterrenkunde Het heelal is bezaaid met miljarden sterrenstelsels die als eilanden van vele soorten en maten in een donkere oceaan van onvoorstelbare
Nadere informatieOpening Academisch Jaar UvA Toespraak Paul Doop, waarnemend voorzitter College van Bestuur
Opening Academisch Jaar 2011-2012 UvA Toespraak Paul Doop, waarnemend voorzitter College van Bestuur Dames en heren, Aan mij de eer de middag af te sluiten en daarmee het academisch jaar 2011-2012 te openen.
Nadere informatieKenmerkend voor ruimtevaart is de succesvolle samenwerking van bedrijfsleven, universiteiten & kennisinstituten en overheid: de gouden driehoek.
00 Ruimtevaart in Nederland en in Europa - Kort resume van de Nederlandse positie. Aandacht voor de komende Ministersconferentie van de European Space Agency (ESA) In december 2014 vindt de ESA Ministersconferentie
Nadere informatieHU GERICHT IN BEWEGING
HU GERICHT IN BEWEGING Organisatieontwikkeling HU het verhaal - versie maart 2016 - Agenda Waar komen we vandaan? Waarom gaan we veranderen? Wie willen we zijn? Hoe gaan we dit bereiken? Wat verandert
Nadere informatieWerkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. groep 7-8. Klas
Zoeken naar leven groep 7-8 Naam School Werkbladen In NEMO Klas Zoeken naar leven Wat is leven, wat is dood en wat is levenloos? Jij leeft, een plant leeft en een hond ook. Een steen leeft niet. Maar leeft
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een
Nadere informatieMaster in de sterrenkunde
LEUVEN t Master in de sterrenkunde Rubik s Cube used by permission of Seven Towns Ltd. www.rubiks.com Faculteit Wetenschappen Welkom aan de KU Leuven, een van de grootste en oudste universiteiten van Europa.
Nadere informatieMISSION X WELKOMSTINFORMATIE
MISSION X WELKOMSTINFORMATIE OVER MISSION X Mission X is een initiatief van NASA en de Europese ruimtevaartorganisatie ESA in samenwerking met verschillende ruimtevaartorganisaties in de hele wereld. Wereldwijd
Nadere informatieOverzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 30-aug-2016
Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 30-aug-2016 Bedrijfskunde Radboud Universiteit Nijmegen Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen Bedrijfskunde Vrije Universiteit Amsterdam Biomedische wetenschappen
Nadere informatieSRON Spectrum. Stand van zaken HIFI. Nr. 13 december 2009. SCIAMACHY: metingen waterisotopen goed voor klimaatmodellen
SRON Spectrum Nr. 13 december 2009 Stand van zaken HIFI SCIAMACHY: metingen waterisotopen goed voor klimaatmodellen Meting aan de grenzen van het heelal SRON Netherlands Institute for Space Research Controle
Nadere informatieLeraar in onderzoek. Exacte Wetenschappen. Onderzoeksprogramma voor wis- en natuurkundedocenten
Exacte Wetenschappen Leraar in onderzoek Onderzoeksprogramma voor wis- en natuurkundedocenten Den Haag, mei 2010 Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Inhoud 1 Inleiding 3 2 Doel 4 3
Nadere informatiestudenten die gekozen hebben voor een studie aan deze Universiteit.
Dames en heren, Graag heet ik u van harte welkom bij de opening van het Academisch Jaar 2013/2014. Met uw aanwezigheid vandaag geeft u nog eens blijk van uw bijzondere verbondenheid aan deze Universiteit,
Nadere informatieLeven in ons Zonnestelsel?
Leven in ons Zonnestelsel? GVWS, t Vinkhuys Vrijdag 20 oktober 2017 Jan de Boer Inhoud Iets over de chemische samenstelling van leven Intelligent buitenaards leven zoeken of het kleine? Bewoonbare zone
Nadere informatieSRON-spectrum nummer 1, november 2001. Nummer 1, november 2001. Geachte lezer, heeft geleverd, en wordt er hard gewerkt
spectrum Nummer 1, november 2001 Inhoud 40 jaar Nederlands Ruimteonderzoek 1 Nederlands-Italiaanse satelliet BeppoSAX ondergaat een kleine hersenoperatie 3 Project HIFI wordt tastbaar 4 Interview: 40 jaar
Nadere informatieP.iLS-proof. Zeelandtoren te Vlissingen. Betrokken partijen. Data. Omschrijving
Zeelandtoren te Vlissingen Schelde icoon BV WTS Architecten 17.000 m2 BVO Vlissingen DO(-) model voor communicatie met Architect Voor het Scheldeterrein te Vlissingen wordt een nieuwe appartemententoren
Nadere informatieMilieuwetenschappen in Leiden
Milieuwetenschappen in Leiden Combineer je opleiding met milieu en duurzaamheid leiden.edu.nl Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken. Waarom milieu en duurzaamheid? Thema s als gezondheid, armoedebeschrijving,
Nadere informatieDe Leidse Sterrewacht in de twintigste eeuw
De Leidse Sterrewacht in de twintigste eeuw David Baneke, 5 september 2011 Grondslag moderne Nederlandse sterrenkunde: J.C. Kapteyn Comet of 1882 How can an astronomer remain an astronomer without an observatory?
Nadere informatieWater in de ruimte Waar komt het water in onze oceanen vandaan? Ewine F. van Dishoeck Sterrewacht Leiden
Water in de ruimte Waar komt het water in onze oceanen vandaan? Ewine F. van Dishoeck Sterrewacht Leiden Zon= Ster Ons zonnestelsel Planeten Wikipedia.org Sinds 1995, >1000 exoplaneten ontdekt rond andere
Nadere informatie100 miljard sterrenstelsels... ons zonnestelsel Planeten bij andere sterren. In een spiraal-arm van de Melkweg. De zon is maar een gewone ster...
ons zonnestelsel Planeten bij andere sterren Binnenplaneten: relatief klein, rotsachtig hoge dichtheid (Mercurius, Venus, Aarde, Mars) Buitenplaneten: gasreuzen - lage dichtheid (Jupiter, Saturnus, Uranus,
Nadere informatiefom Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie jaarboek
2008 fom Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie jaarboek FOM-onderzoekers dr. Bram van den Broek en drs. Svenja-Marei Kalisch in de groep van dr.ir. Gijs Wuite hebben voor het eerst laten zien
Nadere informatieKOMETEN EN HET ONTSTAAN VAN LEVEN
KOMETEN EN HET ONTSTAAN VAN LEVEN Van het laboratorium tot Hawaii en Antarctica Vincent Kofman Hidde Jense, Inge Loes ten Kate en Harold Linnartz OVERZICHT Kometen Wat zijn kometen? Onderzoek naar kometen
Nadere informatieStar formation and the ISM Loenen, Aede Folkert
Star formation and the ISM Loenen, Aede Folkert IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieDe Pluraliteit der Werelden. Ons en andere planetenstelsels. Leuven,, 20 november 2006. Instituut voor Sterrenkunde
1 De Pluraliteit der Werelden Ons en andere planetenstelsels Lessen voor de 21ste Eeuw Leuven,, 20 november 2006 2 Overzicht Het heelal in een notedop De universaliteit van de natuurwetten De verkenning
Nadere informatieNetherlands Space Office Postbus 93144 2509 AC Den Haag t 070 373 4500. e info@spaceoffice.nl w www.spaceoffice.nl
Netherlands Space Office Postbus 93144 2509 AC Den Haag t 070 373 4500 e info@spaceoffice.nl w www.spaceoffice.nl Het Netherlands Space Office (NSO) is de Nederlandse ruimtevaartorganisatie. Het NSO is
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2015 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut UITNODIGING Bestuursleden, Ambassadeurs, Young Ambassadors, Vrienden en Donateurs: bedankt! 2 Het Hubrecht Instituut
Nadere informatieTopsector HTSM. Innovatie Contract LRN Subthema (Aero)space
Topsector HTSM Innovatie Contract LRN Subthema (Aero)space Netwerkmeeting NSO 28-10-2011 1 Inhoud HTSM en LRN Wat is een innovatiecontract? Hoe ziet de organisatie eruit? Hoe gaat de werking in de Gouden
Nadere informatieUMCG Researchcode. Waarborg voor onafhankelijk en zorgvuldig medisch-wetenschappelijk onderzoek
UMCG Researchcode Waarborg voor onafhankelijk en zorgvuldig medisch-wetenschappelijk onderzoek Onderzoek Het Universitair Medisch Centrum Groningen is behalve een zeer groot ziekenhuis, ook een vooraanstaand
Nadere informatieevaluatie wetenschappelijk ruimteonderzoek in nederland 2006-2011
evaluatie wetenschappelijk ruimteonderzoek in nederland 2006-2011 Amsterdam, 4 juli 2011 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 2 inhoudsopgave Samenvatting 5 1. Inleiding 7 2. Wetenschapsgebieden
Nadere informatieHet wat hoe en waarom van Fotonica
Het wat hoe en waarom van Fotonica Ron van der Kolk, Directeur PhotonicsNL Fotonica: Toekomst of een kans voor nu? Definitie van Fotonica Fotonica is de technologie die zich richt op het opwekken, transporteren
Nadere informatie14 december 2011 Amandus Lundqvist voorzitter topteam HTSM
14 december 2011 Amandus Lundqvist voorzitter topteam HTSM Topteam HTSM: advies Toename private èn publieke R&D investeringen in HTSM Herkenbaar en attractief technisch vakonderwijs Overheid als innovatieve
Nadere informatieSymposium Groene chemie in de delta
DPI Value Centre als onderdeel van TKI SPM en het valorisatienetwerk 2.0 Symposium Groene chemie in de delta A. Brouwer, 12 November 2012 TKI Smart Polymeric Materials Topresearch in polymeren 5-10 jaar
Nadere informatieClusters van sterrenstelsels
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden radiowaarnemingen en computer simulaties van samensmeltende clusters van sterrenstelsels besproken. Om dit beter te begrijpen wordt eerst uitgelegd wat
Nadere informatieDe zeven uitdagingen van 2016
De zeven uitdagingen van Onderzoek! Ontdek! Onderneem! Wat? De Eureka!Cup is een landelijke ontwerpwedstrijd met technologische en (natuur-)wetenschappelijke vraagstukken voor jongeren uit leerjaar 1 t/m
Nadere informatieInstrumentatie & Adaptieve optiek
Instrumentatie & Adaptieve optiek Tim van Werkhoven Universiteit Utrecht JWG - Zaterdag 29 Maart Overzicht Sterren waarnemen Een stukje over telescopen Overzicht Sterren waarnemen Een stukje over telescopen
Nadere informatieAdvanced Instrumentation. Hans van Gageldonk, Henk Hoevers, Gerard Cornet. 10 Oktober 2012
Advanced Instrumentation Hans van Gageldonk, Henk Hoevers, Gerard Cornet 10 Oktober 2012 Agenda Wat is Advanced Instrumentation? Hoe past Advanced Instrumentation in de keten van fundamenteel onderzoek
Nadere informatieDIMAEN Brochure 2017 DIMAEN BV. 17 februari 2017 Rev.: 1.1. Page 1 of 5
DIMAEN Brochure 2017 DIMAEN BV Page 1 of 5 DIMAEN BV "Connected Engineering" is onze samenvatting van het verbinden van disciplines, kennis en ervaring. Onze missie is: uitdagingen efficiënt omzetten in
Nadere informatieDEELNEMEN AAN DE SAMENLEVING IETS BETEKENEN VOOR EEN ANDER
DEELNEMEN AAN DE SAMENLEVING IETS BETEKENEN VOOR EEN ANDER BETEKENIS BOVEN BEPERKING Ieder mens is uniek en doet mee. We betekenen allemaal iets in het leven van anderen en omgekeerd. We houden van elkaar,
Nadere informatieWelkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen?
Welkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen? Organisatie Wim Sonnemans (PvdA-Netwerk Ruimte) Ruud Steenbeek (Pyrus - Bodem, Water en Atmosfeer) Overige Wageningse studieverenigingen Environmental
Nadere informatieOverzicht Lotingstudies WO
Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: Bedrijfskunde Radboud Universiteit Nijmegen voltijd Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen voltijd Bedrijfskunde Vrije Universiteit Amsterdam voltijd Biomedische
Nadere informatieDE ZIJLEN MET ZORG IN DE SAMENLEVING
De Zijlen ondersteunt in de provincie DE ZIJLEN MET ZORG IN DE SAMENLEVING Groningen 1400 mensen bij wonen, werk en dagbesteding en vrijetijd. Het gaat om mensen met een verstandelijke beperking. Dat doen
Nadere informatieDe Fysica van Sterren. Instituut voor Sterrenkunde
De Fysica van Sterren Overzicht Sterrenkunde en de universaliteit van de natuurwetten Astro-fysica: wat is een ster? De kosmische cyclus van ontstaan en vergaan De vragen over het heelal zijn ook vragen
Nadere informatieBegripsvragen: Elektromagnetische straling
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.8 Astrofysica Begripsvragen: Elektromagnetische straling 1 Meerkeuzevragen Stralingskromme 1 [H/V] Het
Nadere informatieTE TAME I LEIDI G ASTROFYSICA WOE SDAG 6 FEBRUARI 2013,
TE TAME I LEIDI G ASTROFYSICA WOE SDAG 6 FEBRUARI 2013, 14.00-17.00 LEES O DERSTAA DE GOED DOOR: DIT TE TAME OMVAT VIER OPGAVES OPGAVE 1: 2.5 PU TE OPGAVE 2: 2.5 PU TE OPGAVE 3: 2.5 PU TE OPGAVE 4: 2.5
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33272 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Meshkat, Tiffany Title: Extrasolar planet detection through spatially resolved
Nadere informatieNMV Museumcongres 2011 Musea en onderzoek
NMV Museumcongres 2011 Musea en onderzoek 1. In welk museum werkt u? 61 2. Type museum? Kunst 36,1% 22 Cultuurhistorisch 47,5% 29 Natuurhistorisch 3,3% 2 Bedrijf en techniek 6,6% 4 Wetenschap 3,3% 2 Volkenkundig
Nadere informatieBegroting 2012 en 2013 Meta-data Monitor streefdoelen wetenschap
Begroting 2012 en 2013 Meta-data Monitor streefdoelen wetenschap Overzicht per indicator: 1. Mondiale top-5 positie op basis van citatiescores Het relatief aantal verkregen citaties, genormeerd op veldgemiddelde
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 4 17 oktober
Inleiding Astrofysica College 4 17 oktober 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen Ons Zonnestelsel Mercurius De rotsachtige planeten Iets groter dan onze Maan, hoge dichtheid! grote ijzerkern Elliptische baan!
Nadere informatieSucces factoren voor de implementatie van de Nul Ongevallen Visie
0 Succes factoren voor de implementatie van de Nul Ongevallen Visie Gerard Zwetsloot, Robert Bezemer 1 Europees onderzoeksproject (7 landen) Centrale vraag: Wat zijn de succes factoren (en goede praktijken)
Nadere informatieNationaal Programma Gebruikersondersteuning Ruimteonderzoek
Nationaal Programma Gebruikersondersteuning Ruimteonderzoek 2012-2016 1. Doelstelling Nederland participeert in verschillende wetenschappelijke programma s van het Europese ruimteagentschap ESA. Hierdoor
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 33, lid 1c, van de Wet op het voortgezet onderwijs;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 32957 30 september 2015 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 21 september 2015, nr. HO&S/805204,
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 32 637 Bedrijfslevenbeleid Nr. 204 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,
Nadere informatieCryogene microcalorimeters
Cryogene microcalorimeters Wouter Bergmann Tiest, Marcel Bruijn, Wim Mels, Piet de Korte en Henk Hoevers Stichting Ruimteonderzoek Nederland, Utrecht De afgelopen jaren is een nieuw type stralingsdetector
Nadere informatieTelescoop: optica die licht vergaart in een focus. Detector: registreert, meet de flux. Zeer verschillende technieken voor verschillende golflengtes
Telescopen en detectors Telescoop: optica die licht vergaart in een focus Hoe groter, hoe gevoeliger Detector: registreert, meet de flux Hoge efficientie, lage ruis belangrijk Zeer verschillende technieken
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 33, lid 1c, van de Wet op het voortgezet onderwijs;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 24411 1 mei 2017 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 11 april 2017, nr. HO&S/805204, houdende
Nadere informatieFILMPROGRAMMA HEELAL PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8
LESMATERIAAL P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL FILMPROGRAMMA HEELAL PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8 Deze lesbrief hoort bij het filmprogramma over het Heelal tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience
Nadere informatieAdvanced Instrumentation: boordevol kansen. Big Science Industriedag 7 oktober 2015 Hans Priem
Advanced Instrumentation: boordevol kansen Big Science Industriedag 7 oktober 2015 Hans Priem boordevol kansen Big Science Industriedag 7 oktober 2015 Hans Priem Introductie Roadmap Advanced Instrumentation
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Onderzoek en Wetenschapsbeleid Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375
Nadere informatieHet aanvraagformulier bevat kerngegevens van de aanvrager (hogeschool of onderzoeker aangesloten bij een universiteit).
1 INHOUD 1 Inhoud... 1 2 Toelichting... 1 3 Algemene gegevens... 2 4 Algemene gegevens aanvrager - hogeschool... 2 5 Algemene gegevens aanvrager - universitaire onderzoeker... 3 6 Betrokkenen extern...
Nadere informatieProfiel NWO. Voorzitter
Profiel NWO Voorzitter NWO Voorzitter Profiel voorzitter Algemeen De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) zet zich in voor een sterk wetenschapsstelsel in Nederland. Daartoe bevordert
Nadere informatieNoord NL 13. Periodiek magazine SNN mei 2011 jaargang 4
Noord NL 13 Periodiek magazine SNN mei 2011 jaargang 4 Grassa! en innovatieve grasverwerking Drenthe richt vizier op jonge gezinnen Noordelijk MKB met SAFARI de ruimte in Inner Circle Noord: uniek project
Nadere informatieGeachte collega's, beste studenten,
College van Bestuur Geachte collega's, beste studenten, Na de hectische weken met de bezetting van het Bungehuis en het Maagdenhuis, hebben we een moment van bezinning ingelast. Wij hebben tijd genomen
Nadere informatie