Rapportage Carbon Footprint 2014

Transcriptie

1 Versie: 1.0 opgemaakt Proces BWise: Opstellen energiestromen en Carbon Footprint Locatie BWise: BWise Documenten Milieu- en Energiedocumenten 1. Inleiding Organisatie grenzen Operationele grenzen Inventarisatie methoden Directe emissie: Gasverbruik Directe emissie: Brandstof Energie Indirecte emissie: Elektriciteitsverbruik Energie Indirecte emissie: Stadswarmte Energie Indirecte emissie: Zakelijk personenvervoer en vliegverkeer Overige indirecte emissies Onzekerheidsbeschouwing Kwaliteitsbewaking en gegevensverzameling Samenvatting van de CO 2 emissies Acties voor vermindering van de CO 2 uitstoot Reductiedoelstelling Reductiemaatregelen Gasverbruik Brandstof Elektriciteitsverbruik Effect van Reductiemaatregelen Referenties

2 1. Inleiding Als leasemaatschappij ziet Alphabet Nederland B.V. het als haar taak om klanten te adviseren en te attenderen op de noodzaak van schoner rijden want een leaseautorijder die zuinig rijdt, belast het milieu minder. De kans op schade neemt ook af waardoor de kosten voor de werkgever dalen. Op grotere schaal kunnen bedrijven en organisaties hun wagenpark groener maken en op die manier bijdragen aan een schonere leefomgeving. Alphabet steunt van harte Het Nieuwe Rijden. Duurzaamheid betekent in onze visie dat wij klanten stimuleren hun wagenpark milieuvriendelijker te maken. In aansluiting hierop heeft Alphabet een breed palet aan groene producten ontwikkeld en beantwoordt zij aan de toenemende vraag van bedrijven om milieuvriendelijker, veiliger en kosten-bewuster te ondernemen. Alphabet heeft een milieuzorgsysteem volgens ISO en is hiervoor ook gecertificeerd. Het monitoren en beheersen van het energieverbruik is een van de kernpunten van het milieuzorgsysteem. De gegevens uit het energie monitoring systeem worden vervolgens gebruikt om twee maal per jaar de Carbon Footprint te berekenen. Alphabet wil ook de Carbon Footprint van de eigen interne organisatie beheersen en reduceren. Deze rapportage brengt de Carbon Footprint van 2013 nauwgezet in kaart afgezet tegen het referentiejaar 2009 en de daarop volgende jaren. Dit rapport is opgesteld volgens de Nederlandse Norm NEN-ISO Broeikasgassen - Deel 1: Specificatie, meting en rapportage van broeikasgassen en de CO2-PRESTATIELADDER; Samen zorgen voor minder CO 2 HANDBOEK 2.2; van Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen, 4 april Alphabet volgt voor het maken van de Carbon Footprint de interne procedure Werkinstructie opmaken en bewaken Carbon Footprint. Deze Carbon Footprint is opgesteld door mevrouw Jolanda Cretier; Quality Consultant en goedgekeurd door de heer Niek van Duuren, Teamleader. Alphabet Nederland B.V., is statutair gevestigd te Breda, Handelsregister nr Van dit rapport is een samenvatting gemaakt voor externe en interne communicatie over de Carbon Footprint van Alphabet. Door deze publicaties wordt inzicht verschaft over de grootte en reductie van de Carbon Footprint. 2. Organisatie grenzen ISO en de CO2-PRESTATIELADDER vereisen een duidelijke afbakening van de organisatie onderdelen waarvoor de Carbon Footprint is vastgesteld. Alphabet Nederland B.V. is een zelfstandige business unit onder de holding BMW Group. Alphabet opereert in Nederland en heeft het hoofdkantoor in Breda. De organisatie bestaat met ingang van 2014 uit 12 locaties in Nederland die volledig door Alphabet worden gebruikt. 2

3 De volgende opsomming geeft de naam en adres gegevens van alle vestigingen: Alphabet Nederland B.V. : Takkebijsters 59/75, 4817 BL Breda (Hoofdkantoor) AlphaRent : Goudenheuvel 13, 5234 GA 's-hertogenbosch AlphaRent :Celsiusbaan 4, 3439 NC Nieuwegein AlphaRent : Lisbaan 6, 2908 LN Capelle aan den IJssel AlphaRent : Tiber 66, 2491 DJ 's-gravenhage AlphaRent & Alphabet Occasions : Sierenborch 17, 1046 CJ Amsterdam AlphaRent : Lage Zijde 1, 5626 DL Eindhoven AlphaRent : Palmpolstraat 12, 1327 CG Almere AlphaRent & Alphabet Occasions : Molenland 2, 8024 AL Zwolle AlphaRent & Alphabet Occasions : Baarschot 46, 4817 ZZ Breda afdeling Remarketing : Baarschot 44, 4817 ZZ Breda Baarschot terrein : Oude Leijstraat 16, 4817 ZR Breda (terrein in de open lucht voor verkoop van gebruikte auto s en een inname- en wasstraat) Alphabet en al de vestigingen opereren onder één KvK nummer ( ). 3

4 3. Operationele grenzen De CO 2 emissies van Alphabet zijn grofweg afkomstig van drie activiteiten: verwarming, vervoer en elektriciteit. Volgens ISO en CO2-PRESTATIELADDER worden deze emissies verder gespecificeerd in herkomst en type (scope) emissies. Tabel 1 Classificatie van de CO 2 emissies volgens NEN-ISO Emissie Bron Gasverbruik Brandstof Elektriciteitsverbruik Stadswarmte Zakelijk personenvervoer en vliegverkeer Niet geïnventariseerd NEN-ISO classificatie Directe emissies Directe emissies Energie indirecte emissies Energie indirecte emissies Energie indirecte emissies Overige indirecte emissies Referentiejaar en wijzigingen daarin Het referentiejaar is met ingang van 2014 gewijzigd. Voorheen was dit het jaar 2009 maar door drie oorzaken heeft Alphabet ervoor gekozen om met ingang van het kalenderjaar 2014 een nieuw referentiejaar vast te stellen. De drie oorzaken zijn: 1. Het besluit om met ingang van 1 januari 2014 Garanties van Oorsprong aan te kopen voor elektriciteit. Nu mag er met een andere conversiefactor worden gerekend (15 i.p.v. 455) omdat Alphabet voldoet aan de gevraagde eisen. 2. Het uitbreiden van het eigen wagenpark. In het verleden was het zo dat alleen medewerkers door hun functie een leaseauto tot de beschikking kregen maar sinds eind 2013 mogen ook de overige medewerkers een leaseauto aanschaffen. Dit is een onderdeel geworden van de tertiaire arbeidsvoorwaarden. Voordeel voor Alphabet: medewerkers rijden in schonere auto s maar dit betekent wel dat het wagenpark groter is geworden en dus meer uitstoot. 3. De toename van het aantal vliegtuig kilometers in verband met de overname van Alphabet Nederland B.V. door BMW Group AG. Vanaf deze rapportage worden wijzigingen in de organisatie verdisconteerd. 4

5 4. Inventarisatie methoden 4.1 Directe emissie: Gasverbruik Op alle vestigingen van Alphabet is gasverbruik vastgesteld uit de gegevens op de factuur en de opgenomen meterstanden. Het totale gasverbruik wordt jaarlijks geaggregeerd door de Teamleader Facility Services op het hoofdkantoor. Deze volgt het gebruik per jaar. Tabel 2 geeft het gasverbruik en het elektriciteitsverbruik van alle vestigingen in het jaar De conversiefactor voor het berekenen van de CO 2 emissie uit aardgas is afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER (1.825 g CO 2 /m 3 ). 4.2 Directe emissie: Brandstof Alphabet gebruikt voor het zakelijk vervoer van haar eigen personeel lease auto s. Van deze lease auto s in eigen gebruik wordt het brandstofverbruik geregistreerd. Uit deze registratie wordt het jaarverbruik per brandstofsoort berekend. De conversiefactor voor het berekenen van de CO 2 emissie is afkomstig uit de CO2- PRESTATIELADDER. Onderstaand wordt het jaarverbruik weergegeven: Overzicht aantal auto s en CO2 emissie lease auto s Aantal kentekens: 172. CO2 uitstoot in 2014: 489,70 CO2 uitstoot (ton). Deze informatie is gebaseerd op het overzicht zaakwagens Voor zakelijk personenvervoer wordt ook gebruik gemaakt van auto s die tijdelijk ter beschikking staan voor Alphabet zoals Demo auto s en huur auto s. In 2014 is voor bij de demo auto s liter brandstof getankt. De soort brandstof is niet vastgelegd. Daarom is voor deze relatief kleine bron een emissiefactor berekend die representatief is voor het wagenpark van Alphabet (2/3 diesel en 1/3 benzine) = 3,02 kg CO 2 /liter. Dit geeft een CO 2 emissie van 2,988 x 3,02 / 1000 = 9,0 ton CO 2. Huurauto s worden ingehuurd bij het eigen verhuur bedrijf van Alphabet (AlphaRent) en niet bij externe verhuur bedrijven. In 2014 is er totaal km met huurauto s gereden. Voor de berekening wordt een gemiddelde conversiefactor van 210 g CO 2 /km gehanteerd, afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER. De CO 2 emissie hiervan was dan: km x 210 g CO 2 /km / = 15,9 ton CO2. Daarnaast worden er ook zakelijk gereden in eigen auto s. In 2014 is er totaal km met eigen auto s gereden. Voor de berekening wordt ook een gemiddelde conversiefactor van 210 g CO2/km gehanteerd. Deze is, net als bij de huurauto s, afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER. De CO 2 emissie hiervan was dan: km x 210 g CO 2 /km / = 21,6 ton CO2. Deze worden ook nog genoemd in het overzicht onder zakelijk personenvervoer (4.5 Energie Indirecte emissie: Zakelijk personenvervoer). 5

6 Van externe verhuurbedrijven worden geen auto s gehuurd. 4.3 Energie Indirecte emissie: Elektriciteitsverbruik Op alle vestigingen van Alphabet is het gemeten elektriciteitsverbruik van 2014 vermeld. Het totale verbruik wordt jaarlijks door de Teamleader Facility Services geaggregeerd tot het totaalverbruik elektriciteit. Deze volgt het gebruik per jaar. Tabel 2 geeft ook het elektriciteitsverbruik van alle vestigingen in het jaar De conversiefactor voor het berekenen van de CO 2 emissie is afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER. Met ingang van 1 januari zijn er voor elektra ( KWh) Garanties van Oorsprong (GvO s) aangekocht conform de richtlijnen van CertiQ. Dit betekent dat er met ingang van dit jaar aan de eisen die genoemd zijn in de CO2-PRESTATIELADDER wordt voldaan en de factor 15 g CO 2/ KWh mag worden gebruikt. Deze eisen zijn: 1. Voor de stroom kunnen garanties van oorsprong worden voorgelegd die door CertiQ worden uitgegeven (bij productie of import), geregistreerd en afgeboekt (bij levering aan een klant) in het kader van de Elektriciteitswet. 2. De specifieke bron(nen) van de verbruikte groene stroom (wind, water, zon of biomassa) kunnen aangetoond worden. 3. Wat betreft het land van herkomst kan worden aangetoond dat: 3.1 de stroom in Nederland is opgewekt, of dat 3.2 de stroom wordt geïmporteerd uit een lidstaat van de Europese Unie of een ander land dat met de Europese Commissie een EU duurzame energie doelstelling is overeengekomen. In alle gevallen ad 3.2 dient te worden aangetoond dat het exporterende land in het kader van de EU duurzame energierichtlijn de emissiereductie ten gevolge van de geëxporteerde elektriciteit aftrekt (niet meetelt) in de rapportages aan de Europese Commissie. Tabel 2 Gas- en elektriciteitsverbruik van alle vestigingen in het jaar 2014 Gasverbruik Electriciteitverbruik verbruik op basis verbruik op basis van factuur van factuur m3 g CO2/m3 ton CO2 KWh g CO2/KWh ton CO2 1 en 2 Takkebijsters 59 en 75 - Breda Baarschot 44 - Breda a Baarschot 46 - Breda b Terrein (Oude Leijstraat 16) - Breda Palmpolstraat 12 - Almere Sierenborch 17 - Amsterdam Lisbaan 6 - Capelle a/d IJssel Celciusbaan 4 - Nieuwegein Goudenheuvel 13 - Den Bosch Molenland 2 - Zwolle Tiber 66 - Den Haag Lage Zijde 1 - Eindhoven Totaal

7 4.4 Energie Indirecte emissie: Stadswarmte De vestigingen in Almere, Amsterdam en Capelle aan den IJssel maken gebruik van stadswarmte. De CO2- PRESTATIELADDER factor voor stadswarmte is 20,0 kg CO 2 /GJ gebruikt. De afname van de vestiging Almere was 957 GJ, Amsterdam 201 GJ en Capelle aan den IJssel 962 GJ. Dit geeft een emissie van 2120 x 20,0 / 1000 = 42 ton CO Energie Indirecte emissie: Zakelijk personenvervoer en vliegverkeer Onder zakelijk personenverkeer wordt hier alleen verstaan de zakelijke kilometers die personeelsleden met hun privé auto s afleggen. Uit de reisdeclaraties van het personeel is het totaal aantal kilometers berekend. Voor de berekening wordt een gemiddelde conversiefactor van 210 g CO 2 /km gehanteerd, afkomstig uit de CO2- PRESTATIELADDER. In totaal is km gereden wat een berekende emissie geeft van: x 210 g CO 2 /km / = 21,6 ton CO 2. Het aantal vliegtuigkilometers is vanaf 1 januari 2012 toegenomen omdat Alphabet Nederland B.V. vanaf deze datum is overgenomen door BMW Group AG. Dit betekent dat medewerkers bij bijeenkomsten op het hoofdkantoor aanwezig moeten zijn. Het meest efficiënte vervoermiddel is dan het vliegtuig met als gevolg meer vliegtuigkilometers, Voor de berekening zijn de conversiefactoren gehanteerd, afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER: < 700 km : x 270 / = 2,7 ton per jaar km : x 200 / = 101,7 ton per jaar >2.500 km : x 135 / = 6,5 ton per jaar Totale uitstoot is 111 ton per jaar. 4.6 Overige indirecte emissies In dit stadium van het vaststellen van de Carbon Footprint worden deze nog niet vastgesteld. De CO2- PRESTATIELADDER vereist dit ook pas vanaf niveau Onzekerheidsbeschouwing De Carbon Footprint bestaat uit diverse bronnen van wisselende grootte. De onzekerheid in grote bronnen heeft een grotere invloed op het eindresultaat dan kleinere bronnen. In deze paragraaf wordt een schatting gegeven van de onzekerheid van de gehele Carbon Footprint. Van elke bron is een schatting gemaakt van de standaarddeviatie van het totaalresultaat. Het verbruik van gas, brandstof en elektriciteit wordt nauwkeurig gemeten omdat hier ook financiële transacties mee verbonden zijn. De standaarddeviatie van de totale hoeveelheid zal beter zijn dan 2%. Overig zakelijk personenvervoer is een kleine post in de Carbon Footprint. Voor het personenvervoer is een forfaitaire waarde van 210 g CO 2 /km aangehouden voor huurauto s, omdat het type auto niet bekend is. Voor de demo auto s is een gemiddelde emissiefactor voor diesel en benzine aangehouden omdat dit niet is geregistreerd. De standaarddeviatie van beiden samen wordt geschat als beter dan 20%. Dezelfde waardes worden ook gehanteerd voor zakelijk vervoer met privé auto s. 7

8 Vliegverkeer is dit jaar wederom gestegen. Een van de redenen hiervoor was het intensiveren van de samenwerking tussen de diverse afdelingen in Dit betekende dat er regelmatig workshops gehouden zijn waar collega s voor uitgenodigd werden die wel met elkaar samen (of gaan samenwerken) maar die nog niet met elkaar hadden kennis gemaakt. Na deze kennismakingen worden voor de vervolgbesprekingen wel de faciliteiten gebruikt die inmiddels zijn aangeschaft (video etc.) Tabel 3 geeft de schatting van de totale onzekerheid van de Carbon Footprint totaal Standaarddeviatie relatief absoluut Kwadraat Gasverbruik 2% 4,1 16,6 Lease auto's (eigen gebruik) 2% 9,8 96,0 Overig zakelijk personenvervoer 20% 5,0 24,8 Elektriciteitsverbruik 2% 1,3 1,7 Zakelijk personenvervoer 20% 4,3 18,6 Zakelijk vliegverkeer 50% 55,5 3077,1 Kwadratensom 3234,9 Totale standaarddeviatie 56,9 Totale relatieve standaarddeviatie 6,2% Totale onzekerheid (95% Betrouwbaarheidsinterval) 12,4% De totale onzekerheid wordt geschat op 12,4%. Dit is een relatief kleine onzekerheid omdat meer dan 85% van de CO 2 bronnen wordt gemeten door meters met een lage meetonzekerheid. 5. Kwaliteitsbewaking en gegevensverzameling Dit is het vijfde jaar dat Alphabet een Carbon Footprint opstelt. In 2010 zijn er twee opgesteld waarbij 2009 als referentiejaar is vastgesteld omdat de gegevens van 2010 nog niet volledig waren. Zoals eerder aangegeven in deze rapportage wordt 2014 vastgesteld als nieuw referentiejaar.: De benodigde gegevens komen uit twee belangrijke bronnen. Elektriciteit en gas zijn afkomstig van de afdeling Facility Services en het brandstofverbruik van de afdeling HR (wagenparkbeheer dienstauto s). Van meer dan 80% van de CO 2 emissies ligt dus het gegevensbeheer op deze twee plaatsen. De Teamleader Facility Services verzamelt van alle vestigingen het elektriciteit- en gasverbruik. Dit wordt gearchiveerd. Wagenparkbeheer inclusief alle brandstofverbruiken is een kerncompetentie van Alphabet Nederland B.V. De wagenparkbeheerder beheert het archief wat elektronisch is opgeslagen in Fleet Agent/TWS Top Workflow System. 8

9 6. Samenvatting van de CO 2 emissies Tabel 4 is het overzicht van de totale CO 2 uitstoot van Alphabet Nederland B.V. Bron / Soort CO2 uitstoot (ton) Subtotaal Totaal per Scope Totaal ton CO2 Gasverbruik Hoofdkantoor 70 Overige locaties (11) Brandstof Lease auto's (eigen gebruik) 490 Overig zakelijk personenvervoer Elektriciteitsverbruik Hoofdkantoor 20 Overige locaties (11) Stadswarmte CO2 prestatieladder specifiek Zakelijk personenvervoer 22 Zakelijk vliegverkeer De totale uitstoot is vastgesteld op 917 ton CO 2. 9

10 Figuur 1: de verdeling over de drie CO 2 bronnen die bij Alphabet zijn te onderscheiden Verwarming Vervoer Elektriciteit

11 7. Acties voor vermindering van de CO 2 uitstoot 7.1 Reductiedoelstelling Alphabet wil ten eerste de CO 2 emissie verminderen van grote bronnen waar het meeste invloed op is uit te oefenen. De reductie wordt daarom uitgevoerd bij het gas-, brandstof en elektriciteitsverbruik. Tabel 5 geeft de reductiedoelstelling in procent per jaar ten opzichte van Tabel 5 Reductiedoelstelling in procent per jaar ten opzichte van 2009 Bron / Soort CO2 reductie Subtotaal Totaal per Scope Totaal Gasverbruik Hoofdkantoor 2,5% Overige locaties (11) 0,0% 0,8% 2,5% Brandstof 22 ton CO2 Lease auto's (eigen gebruik) 4,0% Overig zakelijk personenvervoer 0,0% 3,7% 2,4% Elektriciteitsverbruik 38 ton CO2 Hoofdkantoor 4,0% Overige locaties (11) 0,0% 2,5% Stadswarmte 0,0% CO2 prestatieladder specifiek Zakelijk personenvervoer 0,0% Zakelijk vliegverkeer 0,0% 0,0% 2,4% 16 ton CO2 De totale reductiedoelstelling voor Alphabet is vastgesteld op 2,4% per jaar = 38 ton CO 2 per jaar. Deze reductiedoelstelling is een jaarlijkse reductiedoelstelling die is vastgesteld tot

12 7.2 Reductiemaatregelen Gasverbruik De reductie op het gasverbruik wordt in eerste instantie bij de hoofdvestiging en de vestiging Baarschot gezocht. Er wordt in 2014 een onderzoek gestart naar het vervangen van de keukenapparatuur in het bedrijfsrestaurant (Takkebijsters). Hier gaan ook de kookplaten en ovens onder vallen. De verwachting is dat dit een vermindering van het verbruik op zal leveren. De besparing op het gasverbruik op de hoofdvestiging wordt ingeschat op 2% jaar. De vestigingen worden gehuurd. Dit maakt het moeilijk om daar energiebesparing maatregelen voor verwarming door te voeren. Analyse van de mogelijkheden heeft nog niet plaatsgevonden. De totale besparing op het gasverbruik is dan 0,8% per jaar Brandstof Voor wat betreft de CO2 uitstoot van de aangeschafte en aan te schaffen auto s heeft Alphabet zich ten doel gesteld om eind 2014 uit te komen op een gemiddelde CO2 uitstoot van 113 CO2/km. Daarnaast is het streven om op de lange termijn, in 2020, een uitstoot te realiseren van maximaal 95 gr/km. Hiervoor heeft Alphabet het Cleaner Car Contract, een initiatief van Stichting Natuur en Milieu, ondertekend. Tabel 6 Reductiedoelstelling in CO2/km per jaar ten opzichte van 2009 verbruik g CO2/km reductie per jaar gemiddeld per jaar totaal ,3% 3,3% ,3% 6,7% ,7% 13,3% ,1% 18,4% ,2% 24,7% gemiddelde van alle autos Voor overig zakelijk personenvervoer wordt geen reductiedoelstelling vastgesteld. De totale reductie voor brandstof is dan 3,7% per jaar. De totale reductiedoelstelling voor de directe emissies (scope 1) is dan 2,5% per jaar = 22 ton CO 2 per jaar. 12

13 7.2.3 Elektriciteitsverbruik Het Data Service Center (IT) is een grote verbruiker van elektriciteit op de hoofdvestiging. Dit gedeelte van de organisatie is nu van een aparte elektriciteitsmeter voorzien. Dit maakt het mogelijk om voor het Data Service Center de gemaakte energiekosten door te belasten aan het hoofdkantoor omdat IT sinds de overname geen onderdeel meer is van Alphabet Nederland B.V. Daarnaast is het mogelijk om gerichte maatregelen te nemen en deze te evalueren. Voor de kantooromgeving heeft er een onderzoek plaatsgevonden om te kijken wat vervanging van de verlichting door zuiniger verlichting zoals LED verlichting kan opleveren en wat bewegingsmelders op de verlichting opleveren. Door dit onderzoek is er besloten om deze te plaatsen als er aanpassingen op een werkplek en/of afdeling zijn. Op de hoofdvestiging wordt gestreefd naar een emissiereductie van 4% op het elektriciteitsverbruik per jaar. Voor de vestigingen wordt vooralsnog geen reductiedoelstelling vastgesteld. Door het grote aandeel van de hoofdvestiging in het elektriciteitsverbruik is de totale reductiedoelstelling voor elektriciteit 2,5% per jaar. Met ingang van 1 januari 2014 heeft Alphabet Garanties van Oorsprong (GvO s) Wind Nederland aangekocht conform de richtlijnen van CertiQ. Voor stadswarmte, zakelijk personenverkeer en zakelijk vliegverkeer wordt vooralsnog geen reductiedoelstelling vastgelegd. De totale reductiedoelstelling voor de energie indirecte emissies (scope 2) is dan 2,4% per jaar = 16 ton CO 2 per jaar. 7.3 Effect van Reductiemaatregelen Alphabet heeft recent een aantal besparingsmaatregelen genomen die hier kort worden samengevat. Gasverbruik Hiervoor zijn geen doelstellingen vastgesteld voor Wel is het totale gasverbruik in 2014 verminderd t.o.v

14 Brandstof De gemiddelde CO 2 norm voor de eigen leasevloot (fabrieksopgave) is per jaar: De besparing in de afgelopen jaren komt voort uit het feit dat er door klanten auto s aangeschaft worden met een lagere CO2 uitstoot (het fiscale voordeel speelt voor de berijder speelt hierbij een grote rol) en dat de importeurs hier ook op inspelen en energie zuinige auto s ontwikkelen. Een goed voorbeeld hiervan zijn ook de elektrische en hybride auto s. Elektriciteitsverbruik Het elektriciteitsverbruik is gereduceerd door de diverse maatregelen die zijn doorgevoerd binnen de organisatie. 8. Referenties NEN-ISO Greenhouse gases - Part 1: Specification with guidance at the organization level for quantification and reporting of greenhouse gas emissions and removals CO2 prestatieladder van SKAO CO2-PRESTATIELADDER Samen zorgen voor minder CO 2 HANDBOEK 2.2; 4 april Einde rapport - 14