DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE HILLEGOM IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE HILLEGOM IN 2012 Utrecht, maart Pagina 1 van 20

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Hillegom Overzicht van de voor en de vroegscholen in Hillegom Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 7 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Pagina 2 van 20

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 20

4 Pagina 4 van 20

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Hillegom. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen over de locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin de zelfbeoordelingen van de locaties en in hoeverre deze oordelen overeenkomen met de oordelen van de inspectie op de twee bezochte locaties. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 20

6 Pagina 6 van 20

7 1 VVE in de gemeente Hillegom De gemeente Hillegom heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Hillegom In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Hillegom. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn ook bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: basisschool Het Smurfenbos** Wonderland Stationsweg* basisschool De Leerwinkel* t Boefje** Bolleke basisschool Hilmare* Morgenland* 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Onderwijsachterstandenbeleid , Gemeente Hillegom - Overdrachtformulier basisschool SPH VVE - Verslag 15 feb. 2010, Bestuurlijk overleg Lokale Educatieve Agenda Hillegom - Aanvraagformulier subsidie 2011 voorschoolse educatie 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3* 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 Pagina 7 van 20

8 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 2 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 2* 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2* DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3* Toelichting: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd (zie ook bijlage 1). Met een * is aangegeven op welke indicatoren de inspectie positiever of negatiever oordeelde dan de gemeente. Dit levert het volgende beeld op: Voldoende ontwikkeld 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente heeft in verschillende documenten vastgelegd welke definitie zij hanteert. In Hillegom worden kinderen van ouders met een lage opleiding en kinderen met een (dreigende) ontwikkelingsachterstand als doelgroepkind voor VVE gezien. De term ontwikkelingsachterstand wordt echter niet gespecificeerd. Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en de peuterspeelzalen kunnen peuters aanmelden die volgens hen voldoen aan deze definitie. 1a6 Externe zorg Ook het beleid over de externe zorg voor peuters die aangewezen zijn op zorg en begeleiding buiten de voorschool, is voldoende ontwikkeld. Daarvoor zijn afspraken gemaakt met het Centrum voor Jeugd en Gezin en andere ketenpartners zoals jeugdzorg. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau krijgt onder meer vorm in LEA-verband en in de werkgroep voorschools-overleg. 2a GGD-rapport Met de GGD zijn afspraken gemaakt over het beoordelen van het zogenaamde 8 e domein. 2b Gemeentelijk subsidiekader In de Onderwijsachterstandenbeleid is het beleid van de gemeente beschreven. Er worden eisen gesteld aan de maximale groepsgrootte. Ook zijn de dubbele bezetting, het minimum aantal uren VVE en de vereiste kwalificaties opgenomen. Verbeterpunten 1a2 bereik De gemeente heeft niet door middel van prognoses in kaart gebracht voor hoeveel peuters er VVE-plaatsen beschikbaar moeten zijn. Daardoor kan zij niet nagaan of ze wel alle peuters bereikt die voor VVE in aanmerking komen. 1a3 Toeleiding Bij de toeleiding wordt gewaardeerd óf die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. De gemeente heeft met het CJG en de peuterspeelzalen de afspraak dat zij de peuters screenen en aangeven welke kinderen in aanmerking komen voor VVE. Uit de documenten van de gemeente is echter niet duidelijk of er met de betrokken partijen sluitende afspraken zijn gemaakt over toeleiding naar de voorschool. Hierdoor is het niet duidelijk of de gemeente voldoende zicht heeft op het aantal doelgroepkinderen. En of de goede kinderen toegeleid worden naar de voorschool. Pagina 8 van 20

9 1a4 Ouders De gemeente Hillegom heeft nog geen gericht gemeentelijk ouderbeleid. Dit betekent dat vanuit de gemeente nog geen antwoorden zijn gegeven op vragen zoals: - Welke ouders willen we bereiken? - Wat zijn hun wensen, mogelijkheden en omstandigheden? - Welke doelen willen we bereiken met ouderparticipatie in het kader van VVE? (Bijvoorbeeld ouders aansporen om ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten uit te voeren). - Hoe gaan we deze doelen bereiken? Welke afspraken maken we hierover met de instellingen voor voorschoolse opvang en scholen? - Hoe meten we of de doelen bereikt zijn? Wel krijgen scholen die projecten voor ouderbetrokkenheid opzetten, financiële ondersteuning van de gemeente. Voor het daadwerkelijk actief betrekken van ouders bij de VVE-activiteiten, zowel thuis als op de VVE-locatie is het van belang dat de gemeente haar doelen in gericht beleid formuleert. Op deze wijze wordt vanuit de gemeente ook actief aangemoedigd dat ouders, in het verlengde van wat er op de VVE-locaties gebeurt, ook thuis ontwikkelingsstimulerend gedrag gaan vertonen. En kan zij later nagaan of dit beleid het gewenste effect heeft gehad. 1a5 Integraal VVE-programma Met de VVE-locaties zijn geen afspraken gemaakt over het te gebruiken programma voor VVE. Uit de vragenlijsten en locatiebezoeken blijkt dat er verschillende programma s gebruikt worden. Sommige locatie gebruiken erkende VVE-programma zoals Puk en Ko. Niet alle gebruikte programma zijn erkend, waardoor het niet duidelijk is of er op een gestructureerde en samenhangende wijze aandacht besteed wordt aan alle ontwikkelingsgebieden (taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling). De gemeente kan in deze gevallen ook niet aantonen dat het gebruikte programma voldoet aan de in de wet gestelde eisen. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente gaat er vanuit dat de uitvoering van voorschoolse educatie door professionele instellingen wordt uitgevoerd. Met de instellingen is afgesproken dat zij zich aan de OKE-wet houden. De gemeente heeft echter niet vastgelegd hoe zij nagaat of deze professionaliteit ook in voldoende mate wordt geleverd. Over de interne kwaliteitszorg van voorscholen zijn geen afspraken gemaakt. Er zijn wel afspraken over het aanleveren van tussenrapportages op kindniveau door de peuterspeelzalen, maar deze informatie gaat niet in op de verantwoording over en bewaking van de inhoudelijke kwaliteit van VVE. 1a8 Doorgaande lijn Om de doorgaande lijn in VVE tussen voor- en vroegscholen te coördineren, wordt verwacht dat er op gemeentelijk niveau (proces)afspraken gemaakt zijn over tenminste onderstaande punten: - De VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool; - De doorstroom van kinderen van een voorschool naar een vroegschool en bijbehorende warme overdracht; - De doorgaande lijn of afstemming van het aanbod, het pedagogisch klimaat en het educatief handelen tussen voor- en vroegschool; - De manier waarop met ouders wordt omgegaan; - De zorg en interne begeleiding voor leerlingen. In het bestuurlijk overleg Lokale Educatieve Agenda (LEA) zijn enkele van deze punten ter sprake gekomen. Zo is overeengekomen dat de overdracht van leerlingen plaats vindt middels een overdrachtsformulier. Bij deze afspraken is echter niet opgenomen dat leidsters en leerkrachten de overdracht onderling ook bespreken wanneer het om een zorgkind gaat (warme overdracht). Over de andere onderdelen heeft de gemeente nog geen afspraken gemaakt. Wel blijkt uit een verslag van het LEA-overleg dat de gemeente de ambitie heeft de doorgaande lijnen te versterken. 1a9 Resultaten De gemeente heeft nog geen afspraken gemaakt met schoolbesturen en instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk over wat de resultaten van VVE moeten zijn. Dit is een Pagina 9 van 20

10 wettelijke verplichting, opgenomen in de OKE-wet en overgenomen in de Wet kinderdagopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Wet op het primair onderwijs. Wel ontvangt de gemeente twee maal per jaar de toetsresultaten van de individuele doelgroepkinderen die de voorscholen bezoeken. Er zijn echter vooraf geen inhoudelijke afspraken gemaakt over deze resultaten. Doordat dit ontbreekt kan de gemeente het effect van de voorschool niet meten. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau In maart 2010 is gestart met een voorschools overleg waar alle voorschoolse voorzieningen en het consultatiebureau aan deelnemen. De vroegscholen (basisonderwijs) zijn hier niet bij betrokken. Het overleg met de basisscholen vindt plaats in het OAB-overleg (Onderwijs Achterstanden Beleid). Verder ontvangt de gemeente twee keer per jaar van alle organisaties die VVE-subsidie ontvangen een geanonimiseerd verslag op kindniveau van de beginsituatie, de ingezette acties, de resultaten en de verwachtingen. Deze verslagen dienen volgens de gemeente als praatstuk. Uit de beschikbare documenten en gesprekken met betrokkenen blijkt echter niet dat er een systematische evaluatie is van alle onderdelen. Ook is hieruit niet te herleiden op welke wijze benoemde punten leiden tot structurele aanpassing en verbeteractiviteiten. De inspectie verwacht tenminste een gestructureerde evaluatie ten opzichte van vooraf gestelde doelen op het gebied van: - doelgroepbepaling, - bereik en toeleiding, - doorgaande lijn, - de warme overdracht, - opbrengsten. Pagina 10 van 20

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE-peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep Morgenland Het Smurfenbos 't Boefje VVE-kinderdagverblijf aantal waarvan peuters doelgroep Wonderland Stationsweg 91 9 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 49 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven die gesubsidieerde VVE-groepen hebben en basisscholen in de gemeente met 15 procent of meer doelgroepkinderen hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Het gaat hierbij om zeven locaties. De vragenlijst is opgestuurd en geretourneerd door zes locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties twee peuterspeelzalen met een hoog percentage doelgroepkinderen bezocht. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen gebaseerd op de zelfevaluaties van de VVE-locaties en voor de voorscholen geverifieerd op twee bezochte locaties. Bij basisscholen heeft dus geen verificatie plaatsgevonden. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen van de bezochte locaties overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Een aantal belangrijke kanttekeningen bij onderstaande tabellen: - Op gemeentelijk niveau moet goed bezien worden of de afwijkingen die de inspectie heeft aangetroffen bij de bezochte voorscholen ook van toepassing (kunnen) zijn bij de vroegscholen. - Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat sommige indicatoren niet in de vragenlijst zijn opgenomen en op sommige locaties geen oordeel is gegeven. - Tot slot heeft de inspectie ervoor gekozen om in deze rapportage geen oordeel uit te spreken over de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen. Daarvoor is te weinig onderzoeksmateriaal aanwezig, mede doordat dit onderdeel niet is opgenomen in de zelfevaluatie. Pagina 11 van 20

12 Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de zelfevaluaties. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel naar aanleiding van de bezoeken positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voorzover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 4 = A0.2 VVE-basisvoorwaarden 4 = A2 Groepsgrootte 4 = A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week A5.2 Opgeleide leidsters A5.3 Nederlands spreken 4 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 4 - Toelichting: De voorscholen beschikken allen over een recent GGD-rapport waarbij het 8 e domein (voorschoolse educatie) ook is beoordeeld. Aangezien de GGD de voorscholen heeft getoetst vormt de inspectie zich op de onderdelen A2 tot en met A5 geen nieuw oordeel. Echter, bij de bezochte peuterspeelzalen bleek dat slechts voor 2 dagdelen twee opgeleide leidsters aanwezig zijn, de ander twee dagdelen is slechts één opgeleide leidster aanwezig die geassisteerd wordt door een vrijwilliger. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid B2 Vooraf info aan ouders 1 5 = B3 Intake 6 = B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op 5 1 = school B6 Info ouders over ontwikkeling kind Toelichting: Op de meeste locaties is nog geen sprake van gericht ouderbeleid, waarbij is aangegeven welke doelen gesteld zijn, wat de wensen en mogelijkheden van ouders zijn, welke acties worden ondernomen en hoe en wanneer gemeten wordt of de doelen bereikt zijn. Hoewel ouders over het algemeen wel goed geïnformeerd worden over VVE is er nog te weinig sprake van gerichte acties om de betrokkenheid van de ouders bij de ontwikkeling van hun kind te vergroten. Voor succesvol VVE is het van belang dat ouders thuis en/of op de voor- en vroegschool ook actief de ontwikkeling van hun kind stimuleren. Voor VVE-locaties is het een belangrijke taak om ouders gericht hiertoe aan te moedigen. Het gaat hierbij vooral om die ouders die nog onvoldoende ondersteunend gedrag laten zien. Dit betekent voor de meeste locaties vaak dat de aandacht verschoven dient te worden van aanbod gerichte activiteiten, naar meer maatwerk activiteiten om ouders gericht te helpen in hoe ze hun kind kunnen ondersteunen. Pagina 12 van 20

13 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma C1.2 Doelgerichte planning 6 - C1.4a Opklimmende 2 moeilijkheidsgraad C1.4b Brede ontwikkeling 2 4 C1.4c Leeftijddifferentiatie 2 4 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 2 4 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 5 Toelichting: Uit de digitale vragenlijsten en het onderzoek op de bezochte locatie blijken de meeste locaties geen gebruik te maken van een integraal VVE-programma, waarin de vier belangrijke ontwikkelingsdomeinen voldoende worden aangeboden (taal, rekenen, motoriek en sociaalemotioneel). Verder kan er nog winst geboekt worden door het aanbod beter vast te leggen in doelgerichte planningen en meer aan te sluiten bij de verschillen tussen de kinderen.. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 6 = D1.2a Planning hele groep 4 2 D1.2c Planning (zorg)leerlingen 5 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 3 3 = D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 2 4 D2.3 Volgen van de externe zorg 6 = Toelichting: Op alle locaties wordt gebruik gemaakt van een observatiesysteem om de brede ontwikkeling van de kinderen te volgen. Daardoor hebben leidsters en leerkrachten tijdig in beeld welke kinderen extra zorg nodig hebben. Uit de vragenlijsten en locatiebezoeken blijkt echter dat de gegevens uit de observatiesysteem niet worden gebruikt om kinderen planmatig extra zorg te bieden. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 6 = E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen E5 VVE borgen E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school Toelichting: Alle locaties geven aan dat de VVE-coördinatie intern geregeld is. Vanuit de gemeente zijn geen inhoudelijke criteria gesteld aan de kwaliteitszorg binnen de locaties. Ook de locaties hebben daarin zelf geen actie ondernomen. Het is daardoor niet duidelijk welke kwaliteitsnormen en richtlijnen specifiek voor VVE gehanteerd worden. Hierdoor ontbreekt het nog aan concreet doelgericht beleid waardoor er nog te weinig gestuurd kan worden op concrete resultaten van vooraf vastgestelde kwaliteitsstandaarden. Pagina 13 van 20

14 DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod F5 Afstemming ped/educ handelen F6 Afstemming over ouders F7 Afstemming begeleiding/zorg Toelichting: Op veel aspecten van de doorgaande lijn is nog winst te boeken. De meeste locaties geven aan dat er geen VVE-coördinatie tussen de voor-en vroegscholen is. Er is soms wel informeel contact tussen peuterspeelzalen en basisscholen, maar nauwelijks op inhoudelijk gebied. Zo worden er maar zelden afspraken gemaakt over het pedagogisch en educatief handelen en de zorg. Ook de ouderbetrokkenheid wordt niet vaak op elkaar afgestemd. Doordat alle VVE-locaties vrij zijn in hun keuze van een VVE-programma, is ook het aanbod niet op elkaar afgestemd. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten Toelichting: Omdat op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt zijn over de gewenste resultaten van VVE doet de inspectie nog geen uitspraak over de resultaten. Pagina 14 van 20

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. VVE op gemeenteniveau Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De gemeente Hillegom heeft de afgelopen jaren beleid gevoerd om VVE te implementeren in de gemeente. De definitie van doelgroeppeuter is uitgebreid, waardoor meer peuters in aanmerking komen voor VVE. Voor doelgroepkinderen stelt de gemeente twee extra dagdelen gratis beschikbaar, waardoor deze kinderen voldoende VVE-tijd krijgen. Wat op dit moment nog de aandacht verdient is een meer beleidsmatige aanpak, waarbij er vanuit de gemeente een stevige impuls uitgaat naar het tot stand brengen van een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor VVE van alle betrokken partners. Er is op dit moment nog te weinig aandacht voor een doorgaande lijn tussen de voorscholen en de basisscholen. Om op gemeentelijk niveau de kwaliteit van VVE te verbeteren is het van belang dat samen met de betrokken partners gewerkt wordt aan: - Het vaststellen van wat het concrete inhoudelijke resultaat van VVE moet zijn. Om na te kunnen gaan of de inspanningen van de voor-en vroegscholen het gewenste effect hebben, zal de gemeente met de betrokken partijen nadere afspraken moeten maken over de te behalen resultaten. - Het maken van afspraken over het toeleiden van doelgroep kinderen naar de voorschool (worden de juiste kinderen bereikt en wat doe je om de moeilijk bereikbare groep in de voorschool te krijgen?). Dit betekent niet alleen het opstellen van heldere procedures en protocollen voor het signaleren en registreren van doelgroepkinderen door de consultatiebureaus. Ook het stimuleren van ouders om hun kind te laten deelnemen aan een voorschool verdient nog aandacht. - Het formuleren van concreet ouderbeleid, waarbij het doel vooral gericht is op het vergroten van de betrokkenheid van ouders bij het stimuleren van de ontwikkeling van hun kinderen. - Het nagaan of de gebruikte VVE-programma s voldoen aan de wettelijke eisen. Met voor- en vroegscholen afspraken maken over het gebruik van integrale VVEprogramma s die de vier belangrijke ontwikkelingsdomeinen bevatten. - Het vaststellen van kwaliteitsstandaarden waar de VVE-locaties aan moeten voldoen. Dit betekent ook het maken van afspraken over de wijze waarop zij gaan verantwoorden dat ze aan deze kwaliteitsvoorwaarden voldoen. - Het stimuleren samenwerking tussen de vroeg- en voorscholen om de doorgaande lijn te verstevigen. VVE op locatieniveau De VVE-locaties in Hillegom kennen over het algemeen een goede basis voor peuters en kleuters om zich optimaal te ontwikkelen. Op de meeste locaties is een interne VVE-coördinator aanwezig. Op een aantal onderdelen kunnen de locaties zich verder ontwikkelen. Hierbij gaat het om de volgende onderdelen: - Bij de peuterspeelzalen is niet alle vier de dagdelen sprake van twee gekwalificeerde leidsters. Twee dagdelen wordt de groep geleid door een gekwalificeerde leidster en een vrijwilliger. - Het ontwikkelen van gericht ouderbeleid om ouders daadwerkelijk zo ver te krijgen dat zij, in het verlengde van de VVE-activiteiten, ook thuis hun kinderen actief stimuleren in hun ontwikkeling. Pagina 15 van 20

16 - Een doelgerichte planning die voorziet in een gedifferentieerde aanpak en aanbod dat afgestemd is op de individuele behoeften van de kinderen. - Ook het bieden van planmatige extra zorg is op de meeste locaties nog een aandachtspunt. - Daarnaast kan de kwaliteit van VVE nog verder versterkt worden wanneer de locaties een kwaliteitszorgcyclus voor VVE hanteren dat uitgaat van regelmatig evalueren, planmatig werken aan verbeteractiviteiten en borgen van de kwaliteit. - Tenslotte kan de samenwerking tussen de voor- en vroegscholen nog versterkt worden door gezamenlijk op te trekken als het gaat om de inhoudelijke afstemming (aanbod, pedagogisch en didactisch handelen, ouderparticipatie en zorg en begeleiding). Pagina 16 van 20

17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Ja een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? Ja 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de 2 onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 45 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 45 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van 2 de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Alle kinderen die bij het consultatiebureau komen worden gescreend en doorverwezen naar een peuterspeelzaal Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen 2 worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, 2 d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, 2 waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat Ja 3 adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Pagina 17 van 20

18 Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Ouders worden geïnformeerd door de voorschoolse voorzieningen zelf bij inschrijving van hun kind Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Alle ouders tekeken bij inschrijving voor de mogelijkheid dat hun kind (waar nodig) VVE ontvangt Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Het Centrum voor Jeugd en Gezin is de eerstaangewezen plaats waar deze hulpvraag terecht komt (kernpartners GGD, Kwadraat en Bureau Jeugdzorg). Daarnaast hebben de voorschoolse voorzieningen contact met het LUMC, en de AED 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? - overdrachtformulier basisschoo~ve def.doc Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Ja Ja 3 2 Ja 3 Ja 2 2 Ja 3 Pagina 18 van 20

19 Voorschoolse voorzieningen en basisscholen spreken regelmatig met elkaar over de toepassing van methodes en volgen soortgelijke deskundigheidsbevorderingen gesubsidieerd door de gemeente Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? - Verslag 15 feb 2010 bestuurlij~llegom.doc Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? In de LEA zijn afspraken gemaakt met schoolbesturen en directies voorschoolse voorzieningen Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? In het overleg Onderwijsachterstanden en het voorschools overleg worden hier afspraken over gemaakt en best practices uitgewisseld 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Twee keer per jaar (juni en december) krijgen wij van alle organisaties die VVE subsidie ontvangen een verslag op kindniveau (geanonimiseerd) van de beginsituatie, de ingezette acties, de resultaten en de verwachtingen.deze verslagen dienen als praatstuk. Jaarlijks krijgen de organisaties subsidie om deskundigheidsbevordering VVE te bekostigen Ja 3 Ja Ja 3 Ja 3 Ja 3 Pagina 19 van 20

20 DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Ja 3 kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Ja 3 haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Ja 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Ja 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een Ja 3 verordening, een beschikking, e.d.) - voorschoolse educatie aanvraag~ 2011.docx Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wordt er een ander maximum gehanteerd? Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 2 bezetting? Wordt er een ander criterium voor de bezetting gehanteerd? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 2 Wordt er een ander criterium gehanteerd? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 2 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wordt er een ander criterium gehanteerd? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten Ja 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Volgens de Wet OKE Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Wij hebben afspraken met de organisaties dat zij moeten voldoen aan de Wet OkE en de Wet Kinderopvang. Dit wordt getoetst door de GGD. Reden waarom wij geen aparte documenten hebben voor alle criteria die hiervoor genoemd zijn. Pagina 20 van 20