VOS-emissies naar de lucht bij de productie en het industrieel gebruik van coatings, inkt en lijm in Vlaanderen

Transcriptie

1 Beperkte verspreiding (Contract ) VOS-emissies naar de lucht bij de productie en het industrieel gebruik van coatings, inkt en lijm in Vlaanderen Evaluatie reductiepotentieel en implementatie van de Europese Solventrichtlijn 1999/13/EG P. Lodewijks, H. Van Rompaey, F. Sleeuwaert Studie uitgevoerd in opdracht van Aminal 2003/IMS/R/ Vito September 2003

2

3 VERSPREIDINGSLIJST Aminal 15 exemplaren P. Lodewijks 1 exemplaar H. Van Rompaey 1 exemplaar F. Sleeuwaert 1 exemplaar L. Schrooten 1 exemplaar R. De Fré 1 exemplaar SecEne 2 exemplaren

4

5 INHOUDSTABEL 1 INLEIDING PRODUCTIE VAN VERF, LAK, VERNIS EN LIJM BESTANDDELEN Basisbestanddelen Additieven Solventen INDELING VAN COATINGS, INKT EN LIJM Solventgebaseerde producten High-Solids Watergedragen producten Poedercoatings SOORTEN COATINGS EN LIJMEN Gebaseerd op rubber Thermoplasten Thermoset lijmen Natuurlijke coatings en lijmen PRODUCTIEPROCES SOLVENT- EN WATERGEDRAGEN VERVEN, LAKKEN EN VERNISSEN Voormengen Dispergeren Afwerken Afvullen van verfproducten Reinigen van tanks en molens Bindmiddelfabrikatie PRODUCTIEPROCES VOOR POEDERVERVEN Voormengen Smeltmengen of extrusie Malen Afvullen en reinigen van de tanks PRODUCTIEPROCES VAN DRUKINKTEN Aanmaak van vernissen Aanmaak van drukink-halffabrikaten Dispergeren (malen) Aanmaak van afgewerkte drukinkten Afvullen van drukinkten GEBRUIK VAN VERF, LAK, VERNIS, INKT EN LIJM APPLICATIEMETHODE Kwasten en rollers Spuiten Gieten Coilcoating Dompelen Poederspuiten OVERZICHT EIGENSCHAPPEN APPLICATIETECHNIEKEN DROGEN EN UITHARDEN Fysische droging Chemische droging VOORUITZICHTEN VERFGEBRUIK MILIEUASPECTEN: VOS-EMISSIES NAAR LUCHT PRIMAIRE MAATREGELEN Good housekeeping Brongerichte aanpak VOS-emissies... 49

6 4.2 SECUNDAIRE MAATREGELEN: NAGESCHAKELDE TECHNIEKEN Recuperatieve technieken Destructie van VOS OVERZICHT VOORDELEN NADELEN REDUCTIEMAATREGELEN WETGEVING I.V.M. VOS-EMISSIES DE CONVENTIE VAN GENEVE (1979) AANGAANDE LONG-RANGE TRANSBOUNDARY AIR POLLUTION (LRTAP) Controle van de emissies van VOS EUROPESE SOLVENTRICHTLIJN ALGEMENE BESCHRIJVING SOLVENTRICHTLIJN VOOR DE BESCHOUWDE ACTIVITEITEN Toepassingsgebied Keuze tussen emissiegrenswaarden en reductieprogramma Oplosmiddelenbalans R-stoffen Termijnen BESCHRIJVING VAN DE KNELPUNTEN EN MOGELIJKE OPLOSSINGEN Algemeen Activiteit 8: Andere coating-processen, waaronder metaal-, kunststof-, textiel-, film- en papiercoating Activiteit 10: Coating van hout Activiteit 15: Lamineren van hout en kunststof Activiteit 16: Het aanbrengen van een lijmlaag Activiteit 17: Vervaardiging van coating-preparaten, lak, inkt en kleefstoffen EUROPESE RICHTLIJN NATIONALE EMISSIEPLAFONDS RAINS-MODEL Algemeen VOS-emissies in 1990 en 2010 in Europa en België Reductiemaatregelen voor de subsectoren IMPLEMENTATIE IN VLAAMSE MILIEUWETGEVING MINA-plan Vlarem Evolutie NMVOS in Vlaanderen volgens VMM SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE PRODUCENTEN Verven, lakken, vernissen en inkten Lijmen GEBRUIKERS Kunststofsector Metaalsector Houtsector METHODIEK ENQUÊTE ADRESLIJSTEN OPSPLITSING IN SUBSECTOREN GEBRUIKERS INHOUD VAN DE ENQUÊTES Producenten verf, lak, vernis, inkt Producenten lijm Gebruikers coatings, inkt en lijm RESULTATEN RESPONS Producenten verf, lak, vernis, inkt Producenten lijm Gebruikers coatings en inkt Gebruikers lijm EXTRAPOLATIES

7 8.2.1 Verdeling a.h.v. grootte van bedrijf Indeling antwoorden naar solventgehalte Extrapolatie per grootteklasse ONZEKERHEIDSANALYSE: MONTE-CARLO RESULTATEN VOS-EMISSIES GEBRUIKERS COATINGS EN INKT Metaalsector Houtsector Kunststofsector Rubber Lakkerij Papier Totaal VOS-emissies door coating- en inktgebruik RESULTATEN VOS-EMISSIES GEBRUIKERS LIJMEN Metaalsector Houtsector Kunststofsector Rubber Lakkerij Papier Schoenen Totaal VOS-emissies door lijmgebruik RESULTATEN VOS-EMISSIES PRODUCENTEN COATINGS EN INKT Toetsing VOS-emissies met de studie van de Universiteit Gent Toetsing VOS-emissies met VMM: Lozingen in de lucht Toetsing VOS-emissies met RAINS-model RESULTATEN VOS-EMISSIES PRODUCENTEN LIJMEN Toetsing VOS-emissies met de studie van de Universiteit Gent Toetsing VOS-emissies met VMM: Lozingen in de lucht Toetsing VOS-emissies met RAINS-model TOTAAL VOS-EMISSIES RESULTATEN VOS-EMISSIES GEBRUIKERS COATINGS EN INKT Metaalsector Houtsector Kunststofsector Rubber Lakkerij Papier RESULTATEN VOS-EMISSIES GEBRUIKERS LIJMEN Kunststof Rubber Plaatmaterialen Houten meubel Metalen constructie Schoenen RESULTATEN VOS-EMISSIES PRODUCENTEN COATINGS EN INKT RESULTATEN VOS-EMISSIES PRODUCENTEN LIJMEN SCENARIO S ECONOMISCH GROEISCENARIO Metaalsector Houtsector Kunststofsector Rubbersector Lakkerijen Papier Schoenen Producenten coatings en inkt Producenten lijm

8 Totaal VOS-emissies 2010 economische groei SOLVENTRICHTLIJN Metaalsector Houtsector Kunststofsector Rubber Lakkerij Papier Schoenen Producenten coatings en inkt Producenten lijm Totaal VOS-emissies 2010 onder solventrichtlijn ALTERNATIEVE COATINGS EN LIJMEN SCENARIO Bepaling van implementatiegraad en emissiereductiepotentieel Stand van zaken per activiteit gebruikers coatings Stand van zaken per activiteit gebruikers lijmen Stand van zaken per activiteit producenten coatings en lijmen Totaal VOS-emissies 2010 onder alternatieve coatings en lijmen scenario KOSTENCURVEN ONTWIKKELING VAN EEN KOSTENCURVE: REDUCTIEMAATREGELEN PER SUBSECTOR EN PER GROOTTEKLASSE Weerhouden reductiemaatregelen voor VOS-emissies bij de productie van coatings, inkt en lijmen in het economische groeiscenario Weerhouden reductiemaatregelen voor VOS-emissies bij het gebruik van coatings, inkt en lijmen in de metaalsector in het economische groeiscenario Weerhouden reductiemaatregelen voor VOS-emissies bij het gebruik van coatings, inkt en lijmen in de houtsector in het economische groeiscenario Weerhouden reductiemaatregelen voor VOS-emissies bij het gebruik van coatings, inkt en lijmen in de kunststofsector in het economische groeiscenario Weerhouden reductiemaatregelen voor VOS-emissies bij het gebruik van coatings, inkt en lijmen in de rubbersector, papiersector en lakkerijen in het economische groeiscenario OPSTELLEN VAN KOSTENCURVEN: BIJKOMENDE REDUCTIE, MARGINALE KOSTEN Slechts één maatregel is mogelijk voor bepaalde subsector - grootteklasse Meerdere maatregelen zijn mogelijk voor bepaalde subsector - grootteklasse KOSTENCURVE ONDER MAATSCHAPPELIJKE DISCONTOVOET ECONOMISCHE GROEISCENARIO KOSTENCURVE ONDER PRIVATE DISCONTOVOET ECONOMISCHE GROEISCENARIO Vergelijking kostencurve solventrichtlijn - RAINS ECONOMISCHE IMPACT INDIEN MAATREGELEN MET EEN MARGINALE KOST MINDER DAN /TON GEÏMPLEMENTEERD WORDEN CONCLUSIE METAALSECTOR Automotive Constructie Machines Bouw Vaten Verwarming Coilcoat Meubel Fietsen Schepen Trein Andere metaal HOUTSECTOR Meubel Schrijnwerk

9 Plaatmaterialen Andere hout KUNSTSTOFSECTOR RUBBER LAKKERIJEN PAPIER SCHOENEN VERF- EN INKTPRODUCTIE LIJMPRODUCTIE LITERATUURLIJST BIJLAGE 1: ENQUETE BIJLAGE 2: ENQUETERESULTATEN ZONDER EXTRAPOLATIE LIJST VAN TABELLEN TABEL 1: OVERZICHT EIGENSCHAPPEN APPLICATIETECHNIEKEN TABEL 2: VOORSPELLING VAN DE HARSPRODUCTIE VOOR TOEPASSING IN COATINGS IN 2007 EN VERGELIJKING MET HUN TOEPASSING IN (BRON: PRA) TABEL 3: VOORSPELLING VAN HET VERFGEBRUIK IN DE VERSCHILLENDE SECTOREN IN 2007 IN PROCENT (TOTAAL = 100%). (BRON: PRA) TABEL 4 VOORSPELLING VAN HET COATINGGEBRUIK VOLGENS TYPE COATING IN 2007 EN VERGELIJKING MET HUN GEBRUIK IN (BRON: PRA) TABEL 5 RELATIEF BELANG VAN DE VERSCHILLENDE COATINGSSOORTEN IN TABEL 6 OVERZICHT VAN DE VERSCHILLENDE APPLICATIETECHNIEKEN EN DE REDUCTIEMAATREGELEN DIE KUNNEN WORDEN TOEGEPAST OP ELK VAN HEN TABEL 7 OVERZICHT PARAMETERS RAINS VOOR BELGIË M.B.T. DE SECTOR "ANDER INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN VERVEN"...55 TABEL 8 OVERZICHT PARAMETERS RAINS VOOR BELGIË M.B.T. DE SECTOR "AANBRENGING VAN LIJMEN EN KLEEFSTOFFEN BIJ INDUSTRIËLE ACTIVITEITEN" TABEL 9 OVERZICHT EN TOEPASBAARHEID VAN SECUNDAIRE REDUCTIEMAATREGELEN VOLGENS CONCENTRATIE, AFGASDEBIET, DRUK. DAARNAAST WORDT WEERGEGEVEN OF DE MAATREGEL AL DAN NIET GESCHIKT IS VOOR CONTINU/DISCONTINU PROCESSEN EN WORDT HET RENDEMENT VAN REINIGING VERMELD TABEL 10 INVESTERINGS- EN OPERATIONELE KOSTEN VAN CONDENSATIE TABEL 11 INVESTERINGS- EN OPERATIONELE KOSTEN VAN ADSORPTIE TABEL 12 INVESTERINGS- EN OPERATIONELE KOSTEN VAN ABSORPTIE TABEL 13 INVESTERINGS- EN OPERATIONELE KOSTEN VAN THERMISCHE EN KATALYTISCHE RECUPERATIEVE EN REGENERATIEVE NAVERBRANDERS TABEL 14 OVERZICHT MOGELIJK FILTERSUBSTRAAT MET BETREKKING TOT DE TE VERWIJDEREN SOLVENT IN DE PROCESLUCHT TABEL 15 INVESTERINGS- EN OPERATIONELE KOSTEN VAN BIOFILTERS, BIOSCRUBBERS EN BIOTRICKLING FILTERS TABEL 16 INVESTERINGS- EN OPERATIONELE KOSTEN VAN FOTO-OXIDATIE TABEL 17 OVERZICHT VAN DE VOOR- EN NADELEN VAN DE HIERBOVEN OPGESOMDE NAGESCHAKELDE REDUCTIEMAATREGELEN TABEL 18: DE DREMPELWAARDEN VOOR DE HIER BESTUDEERDE ACTIVITEITEN TABEL 19: OVERZICHT VAN DE EMISSIEGRENSWAARDEN EN DE BIJZONDERE BEPALINGEN VOOR DE BESCHOUWDE ACTIVITEITEN TABEL 20: TIJDSKADER SPECIFIEK REDUCTIEPROGRAMMA TABEL 21: OVERZICHT VAN A EN B TER BEPALING VAN DE BEOOGDE EMISSIE PER ACTIVITEIT TABEL 22: OMSCHRIJVING VAN DE VERSCHILLENDE OPLOSMIDDELHOUDENDE STROMEN VAN DE OPLOSMIDDELENBALANS TABEL 23: OVERZICHT R-STOFFEN SOLVENTRICHTLIJN TABEL 24: TERMIJNEN SOLVENTRICHTLIJN TABEL 25 VERDELING VAN NMVOS-EMISSIES IN 1990 OVER DE VERSCHILLENDE SECTOREN IN EUROPA VOLGENS HET RAINS-MODEL

10 TABEL 26 VERDELING VAN NMVOS-EMISSIES OVER DE VERSCHILLENDE SECTOREN IN BELGIË VOLGENS HET RAINS-MODEL IN 1990 EN IN TABEL 27 KENMERKEN VAN DE REDUCTIEMAATREGELEN DIE WORDEN AANGEHAALD IN HET RAINS-MODEL VOOR DE SECTOR ANDER INDUSTRIEEL VERFGEBRUIK TABEL 28 KENMERKEN VAN DE REDUCTIEMAATREGELEN DIE WORDEN AANGEHAALD IN HET RAINS-MODEL VOOR DE SECTOR SOLVENT BEVATTENDE PRODUCTEN TABEL 29 KENMERKEN VAN DE REDUCTIEMAATREGELEN DIE WORDEN AANGEHAALD IN HET RAINS-MODEL VOOR DE SECTOR INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN LIJMEN TABEL 30 VOS-EMISSIES NAAR VMM JAARVERSLAG , LOZINGEN IN DE LUCHT TABEL 31 OMZET (IN 1000 ) EN PRODUCTIE (IN TON) VAN DE COATING- EN INKTPRODUCTIE IN BELGIË EN VLAANDEREN VOOR 1997 T.E.M DE WEERGEGEVEN OMZET EN PRODUCTIE IS ENKEL DEZE VAN DE IVP-LEDEN (BRON IVP EN NIS) TABEL 32 TEWERKSTELLING BIJ DE PRODUCTIE VAN COATINGS EN INKT IN VLAANDEREN VOOR (BRON RSZ) TABEL 33 INVESTERINGEN IN DE COATING- EN INKTPRODUCTIESECTOR. (BRON NIS) TABEL 34 OMZETCIJFERS (IN 1000 ) VOOR DE LIJMPRODUCTIESECTOR IN BELGIË EN VLAANDEREN. (BRON NIS) TABEL 35 TEWERKSTELLING IN DE LIJMPRODUCTIESECTOR IN VLAANDEREN VOOR (BRON RSZ) TABEL 36 INVESTERINGEN (IN 1000 ) IN DE LIJMPRODUCTIESECTOR. (BRON NIS) TABEL 37 UITVOER EN INVOER VAN DE KUNSTSTOFVERWERKENDE INDUSTRIE IN BELGIË VOOR (BRON FECHIPLAST) TABEL 38 AANTAL WERKGEVERS PER NACE-BEL CODE IN VLAANDEREN. (BRON RSZ) ( / = NIET BESCHIKBAAR) TABEL 39 AANTAL AANGEVERS, TOTALE OMZET (IN K ) EN GEMIDDELDE OMZET PER BEDRIJF (IN K ) VOOR DE METAALVERWERKENDE SECTOR IN ( / = NIET BESCHIKBAAR) (BRON NIS) TABEL 40 UITVOER (IN K ) EN PERCENTAGE VAN DE UITVOER T.O.V. DE TOTALE OMZET VOOR DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN VAN DE METAALVERWERKENDE NIJVERHEID. ( / = NIET BESCHIKBAAR) (BRON NIS) TABEL 41 TEWERKSTELLING IN DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN VAN DE METAALVERWERKENDE NIJVERHEID VOOR BELGIË EN VLAANDEREN. ( / = NIET BESCHIKBAAR)(BRON RSZ) TABEL 42 INVESTERINGEN VAN DE LEDEN VAN AGORIA VOOR 1999 EN (BRON AGORIA) TABEL 43 INVESTERINGEN VAN DE METAALVERWERKENDE SECTOR IN VLAANDEREN VOOR 2001 EN HET PERCENTAGE VAN DE INVESTERINGEN T.O.V. DE TOTALE OMZET BINNEN ELKE SUBSECTOR. ( / = NIET BESCHIKBAAR)(BRON BTW-AANGIFTEN NIS) TABEL 44 OMZET VOOR DE VERSCHILLENDE SUBSECTOR IN DE HOUTVERWERKENDE NIJVERHEID VOOR 2000 EN 2001 EN DE PROCENTUELE TOENAME IN 2001 T.O.V (BRON FEBELHOUT, CONJUNCTUURNOTA 4 DE KWARTAAL 2001) TABEL 45 INVESTERINGEN VAN DE SUBSECTOREN VAN DE HOUTVERWERKENDE NIJVERHEID IN BELGIË. (BRON FEBELHOUT) TABEL 46 INVESTERINGEN VAN DE SUBSECTOREN VAN DE HOUTVERWERKENDE NIJVERHEID IN VLAANDEREN. (BRON FEBELHOUT) TABEL 47 OVERZICHT VAN DE BESTUDEERDE SECTOREN EN SUBSECTOREN VOLGENS NACE-CODE TABEL 48 RESPONS OP ENQUÊTE NAAR PRODUCENTEN VERF, LAK, VERNIS, INKT TABEL 49 RESPONS OP ENQUÊTE NAAR PRODUCENTEN LIJM TABEL 50 OVERZICHT VAN DE RESPONS OP DE ENQUÊTE OMTRENT DE INDUSTRIËLE GEBRUIKERS VAN COATINGS EN INKT TABEL 51 OVERZICHT VAN DE RESPONS OP DE ENQUÊTE OMTRENT DE INDUSTRIËLE GEBRUIKERS VAN LIJMEN TABEL 52 INDELING VAN DE PRODUCTEN VOLGENS SOLVENTGEHALTE MET VERMELDING VAN HET SOLVENTGEHALTE DAT GEBRUIKT WERD VOOR DE EXTRAPOLATIE TABEL 53 OVERZICHT VOS-EMISSIES GEBRUIK COATINGS, INKT 2001, ENERZIJDS NA EXTRAPOLATIE EN ONZEKERHEIDSANALYSE, ANDERZIJDS UITGAANDE VAN DE ENQUÊTERESULTATEN ZONDER EXTRAPOLATIE TABEL 54 VOS-EMISSIES VOOR DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN ZOALS WEERGEGEVEN IN DE DOOR VMM UITGEGEVEN PUBLICATIE LOZINGEN IN DE LUCHT TABEL 55 OVERZICHT VOS-EMISSIES GEBRUIK LIJMEN 2001, ENERZIJDS NA EXTRAPOLATIE EN ONZEKERHEIDSANALYSE, ANDERZIJDS UITGAANDE VAN DE ENQUÊTERESULTATEN ZONDER EXTRAPOLATIE

11 TABEL 56 VOS-EMISSIES VOOR DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN ZOALS WEERGEGEVEN IN DE DOOR VMM UITGEGEVEN PUBLICATIE LOZINGEN IN DE LUCHT TABEL 57 PROCENTUELE VERDELING VAN DE PRODUCTIE VAN COATINGS OVER DE VERSCHILLENDE VERFSOORTEN VOLGENS SOLVENTINHOUD TABEL 58 OVERZICHT VAN DE 20 MEEST GEBRUIKT ORGANISCHE SOLVENTEN BIJ DE PRODUCTIE VAN COATINGS EN INKT TABEL 59 VOS-EMISSIES VOOR DE COATING- EN INKTPRODUCTIE, ZOALS WEERGEGEVEN IN DE DOOR VMM UITGEGEVEN PUBLICATIE LOZINGEN IN DE LUCHT TABEL 60 VOS-EMISSIES VOOR DE LIJMPRODUCTIE, ZOALS WEERGEGEVEN IN DE DOOR VMM UITGEGEVEN PUBLICATIE LOZINGEN IN DE LUCHT TABEL 61 OVERZICHT VAN DE VOS-EMISSIES IN 2001 IN DE VERSCHILLENDE SECTOREN EN SUBSECTOREN BEHANDELD IN DEZE STUDIE TABEL 62 VERGELIJKING VAN DE PRODUCTIE VAN COATINGS EN INKT VOLGENS DE VERSCHILLENDE PRODUCTKLASSEN VAN SOLVENTGEHALTE IN 1990 EN TABEL 63 OVERZICHT VAN DE VOS-EMISSIES IN 2010 IN HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO TABEL 64 OVERZICHT VAN DE VOS-EMISSIES IN 2010 ONDER DE SOLVENTRICHTLIJN, ENERZIJDS ZONDER ECONOMISCHE GROEI, EN ANDERZIJDS MET EEN ECONOMISCHE GROEI. VERGELIJKING MET DE VOS- EMISSIES IN TABEL 65 OVERZICHT IMPLEMENTATIEGRAAD (2001) VOOR DE GEBRUIKERS VAN COATINGS BIJ DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN TABEL 66 OVERZICHT EMISSIEREDUCTIEPOTENTIËLEN VOOR DE GEBRUIKERS VAN COATINGS BIJ DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN TABEL 67 OVERZICHT IMPLEMENTATIEGRAAD (2001) VOOR DE GEBRUIKERS VAN LIJMEN BIJ DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN TABEL 68 OVERZICHT EMISSIEREDUCTIEPOTENTIËLEN VOOR DE GEBRUIKERS VAN LIJMEN BIJ DE VERSCHILLENDE SUBSECTOREN TABEL 69 OVERZICHT VAN DE VOS-EMISSIES IN 2010 IN HET ALTERNATIEVE COATINGSSCENARIO TABEL 70 REDUCTIE-EFFICIËNTIE EN KOSTPRIJZEN VAN NAGESCHAKELDE TECHNIEKEN, TOEPASBAAR IN DE PRODUCTIE VAN COATINGS, INKT EN LIJM TABEL 71 IMPLEMENTATIEGRAAD VAN REDUCTIEMAATREGELEN IN DE PRODUCTIE VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN. REDUCTIE EN KOSTPRIJZEN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE EN DE PRIVATE DISCONTOVOET TABEL 72 REDUCTIE-EFFICIËNTIE EN KOSTPRIJZEN VAN OMSCHAKELING NAAR MILIEUVRIENDELIJKE COATINGS, TOEPASBAAR IN METAALSECTOR TABEL 73 IMPLEMENTATIEGRAAD VAN REDUCTIEMAATREGELEN IN DE METAALSECTOR. REDUCTIE EN KOSTPRIJZEN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE EN DE PRIVATE DISCONTOVOET TABEL 74 REDUCTIE-EFFICIËNTIE EN KOSTPRIJZEN VAN OMSCHAKELING NAAR MILIEUVRIENDELIJKE COATINGS, TOEPASBAAR IN DE HOUTSECTOR TABEL 75 IMPLEMENTATIEGRAAD VAN REDUCTIEMAATREGELEN IN DE HOUTSECTOR. REDUCTIE EN KOSTPRIJZEN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE EN DE PRIVATE DISCONTOVOET TABEL 76 REDUCTIE-EFFICIËNTIE EN KOSTPRIJZEN VAN OMSCHAKELING NAAR MILIEUVRIENDELIJKE COATINGS EN LIJMEN, TOEPASBAAR IN DE KUNSTSTOFSECTOR TABEL 77 IMPLEMENTATIEGRAAD VAN REDUCTIEMAATREGELEN IN DE KUNSTSTOFSECTOR. REDUCTIE EN KOSTPRIJZEN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE EN DE PRIVATE DISCONTOVOET TABEL 78 REDUCTIE-EFFICIËNTIE EN KOSTPRIJZEN VAN OMSCHAKELING NAAR MILIEUVRIENDELIJKE COATINGS, TOEPASBAAR IN DE RUBBER-, PAPIERSECTOR EN IN LAKKERIJEN TABEL 79 IMPLEMENTATIEGRAAD VAN REDUCTIEMAATREGELEN IN DE VERSCHILLENDE SECTOREN. REDUCTIE EN KOSTPRIJZEN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE EN DE PRIVATE DISCONTOVOET TABEL 80 DATA VAN DE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO TABEL 81 DATA VAN DE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE PRIVATE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO TABEL 82 OVERZICHT VAN DE (SUB)SECTOREN DIE VOS-EMISSIES KUNNEN REDUCEREN AAN EEN MARGINALE KOST MINDER DAN /TON. TOTALE REDUCTIE EN TOTALE PRIVATE KOST TABEL 83 GEMIDDELDE OMZET VOOR EEN BEDRIJF UIT DE (SUB)SECTOREN DIE VOS-EMISSIES KUNNEN REDUCEREN AAN EEN MARGINALE KOST KLEINER DAN /TON. AANTAL BEDRIJVEN DIE

12 VERONDERSTELD WORDEN EEN REDUCTIEMAATREGEL IN TE VOEREN EN DE TOTALE OMZET VAN DIT AANTAL BEDRIJVEN TABEL 84 VERHOUDING VAN DE TOTALE PRIVATE REDUCTIEKOST TOT DE TOTALE OMZET VAN DE BEDRIJVEN DIE WE VERONDERSTELLEN TE REDUCEREN TABEL 85: INDICATIEVE REFERENTIEWAARDEN VOOR DE UITVOERBAARHEID VAN EEN INVESTERING. (UIT BAT: WHEN DO BEST AVAILABLE TECHNIQUES BECOME BARELY AFFORDABLE TECHNOLOGY? VERCAEMST, P.; 2002) LIJST VAN FIGUREN FIGUUR 1: LAAGMOLECULAIRE DISPERGEER-ADDITIEVEN HECHTEN ZICH MET DE POLAIRE KOP VAST OP DE PIGMENTDEELTJES, TERWIJL DE APOLAIRE STAART IN HET OMRINGENDE SOLVENT BLIJFT FIGUUR 2: HOOGMOLECULAIRE DISPERGEER-ADDITIEVEN HECHTEN ZICH OP MEERDERE PLAATSEN VAST OP DE PIGMENTDEELTJES EN ZORGEN VOOR EEN STABILISEREND EFFECT FIGUUR 3: KOGELMOLEN FIGUUR 4: SANDMILL - PARELMOLEN FIGUUR 5: GRAFISCHE VOORSTELLING VAN HET PRODUCTIEPROCES VAN COATINGS, LAKKEN EN VERNISSEN FIGUUR 6: OVERZICHT VAN HET EXTRUSIEPROCES FIGUUR 7: PRODUCTIESCHEMA VAN DRUKINKT FIGUUR 8: PRINCIPE VAN COILCOATING FIGUUR 9: ELEKTROSTATISCH POEDERDOMPELEN FIGUUR 10: ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN FIGUUR 11: VERSCHIL TUSSEN CHEMISCHE UV-DROGING EN FYSISCHE DROGING FIGUUR 12: FLUÏSISED BED ACTIEF KOOLFILTER FIGUUR 13: ROTATION ADSORBER FIGUUR 14: PACKED BED SCRUBBER - IMPINGEMENT PLATE SCRUBBER FIGUUR 15: THERMISCHE RECUPERATIEVE NAVERBRANDER FIGUUR 16: TWEEBEDS THERMISCHE REGENERATIEVE NAVERBRANDER FIGUUR 17: KATALYTISCHE RECUPERATIEVE NAVERBRANDER FIGUUR 18: PRINCIPE VAN EEN BIOFILTER FIGUUR 19: EENVOUDIGE TRICKLING FILTER FIGUUR 20: WERKING VAN FOTO-OXIDATIE FIGUUR 21: ALGEMEEN SCHEMA OPLOSMIDDELENBALANS FIGUUR 22: KOSTENCURVE VAN HET RAINS-MODEL VOOR BELGIË FIGUUR 23: GROOTTEVERDELING VAN DE BEDRIJVEN IN VLAANDEREN ONDERGEBRACHT ONDER NACE-BEL 24.3 OP BASIS VAN HET AANTAL WERKNEMERS FIGUUR 24: GROOTTEVERDELING VAN DE BEDRIJVEN IN VLAANDEREN ONDERGEBRACHT ONDER NACE-BEL 25 OP BASIS VAN HET AANTAL WERKNEMERS. (BRON RSZ) FIGUUR 25: INDEX VAN DE PRODUCTIE VOOR DE KUNSTSTOFVERWERKENDE NIJVERHEID T.O.V (= 100) (BRON JAARVERSLAG 2001 FECHIPLAST) FIGUUR 26: TEWERKSTELLING IN DE KUNSTSTOFVERWERKENDE INDUSTRIE IN BELGIË. (BRON JAARVERSLAG 2001 FECHIPLAST) FIGUUR 27: INVESTERINGEN IN DE KUNSTSTOFVERWERKENDE NIJVERHEID T.O.V (=100). (BRON JAARVERSLAG 2001 FECHIPLAST) FIGUUR 28: GROOTTEVERDELING VAN DE BEDRIJVEN IN VLAANDEREN ONDERGEBRACHT ONDER NACE-BEL 28 OP BASIS VAN HET AANTAL WERKNEMERS. (BRON RSZ) FIGUUR 29: GROOTTEVERDELING VAN DE BEDRIJVEN IN VLAANDEREN ONDERGEBRACHT ONDER NACE-BEL 29 OP BASIS VAN HET AANTAL WERKNEMERS. (BRON RSZ) FIGUUR 30: GROOTTEVERDELING VAN DE BEDRIJVEN IN VLAANDEREN ONDERGEBRACHT ONDER NACE-BEL 34 OP BASIS VAN HET AANTAL WERKNEMERS. (BRON RSZ) FIGUUR 31: GROOTTEVERDELING VAN DE BEDRIJVEN IN VLAANDEREN ONDERGEBRACHT ONDER NACE-BEL 35.1 OP BASIS VAN HET AANTAL WERKNEMERS. (BRON RSZ) FIGUUR 32: TOEGEVOEGDE WAARDE IN % VAN DE BEDRIJFSOPBRENGSTEN (GEMIDDELDE). (BRON AGORIA) FIGUUR 33: GROEIVOETEN VAN DE OMZET IN DE HOUT- EN MEUBELINDUSTRIE OP JAARBASIS. (BRON FEBELHOUT PERSMEDEDELING 3 NOV. 2002) FIGUUR 34: VERDELING VAN DE EXPORT VAN HOUTPRODUCTEN EN MEUBELEN IN 2001 OVER DE BELANGRIJKSTE HANDELSPARTNERS. (BRON FEBELHOUT, CONJUNCTUURNOTA 4DE KWARTAAL 2001)

13 FIGUUR 35: EVOLUTIE VAN DE TEWERKSTELLING IN DE HOUT- EN MEUBELINDUSTRIE. (BRON FEBELHOUT, CONJUNCTUURNOTA 4DE KWARTAAL 2001) FIGUUR 36: TEWERKSTELLING PER SUBSECTOR IN DE VLAAMSE HOUTVERWERKENDE NIJVERHEID VOOR (BRON BBT HOUTSECTOR) FIGUUR 37: WAARSCHIJNLIJKHEIDSDISTRIBUTIE VOOR EEN BEDRIJF WAARVAN DE EMISSIE WERD INGESCHAT OP 600 TON (1) EN OP 1500 TON (2) MET EEN MINIMUM OP 0 EN EEN MAXIMUM OP 1500 TON FIGUUR 38: GRAFISCHE VOORSTELLING VAN DE VOS-EMISSIES IN TON, VEROORZAAKT DOOR HET GEBRUIK VAN COATINGS EN INKT NA EXTRAPOLATIE EN ONZEKERHEIDSANALYSE FIGUUR 39: GRAFISCHE VOORSTELLING VAN DE VOS-EMISSIES IN TON, VEROORZAAKT DOOR HET GEBRUIK VAN LIJMEN NA EXTRAPOLATIE EN ONZEKERHEIDSANALYSE FIGUUR 40: GRAFISCHE VOORSTELLING VAN DE PRODUCTIE VAN COATINGS EN INKT VOLGENS PRODUCTKLASSE VAN SOLVENTGEHALTE IN 1990 EN FIGUUR 41: MARGINALE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO FIGUUR 42: DETAIL VAN DE MARGINALE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO FIGUUR 43: TOTALE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE MAATSCHAPPELIJKE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO FIGUUR 44: MARGINALE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE PRIVATE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO FIGUUR 45: DETAIL VAN DE MARGINALE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE PRIVATE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO FIGUUR 46: TOTALE KOSTENCURVE VOOR DE REDUCTIE VAN DE VOS-EMISSIES BIJ DE PRODUCTIE EN HET INDUSTRIEEL GEBRUIK VAN COATINGS, INKT EN LIJMEN IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE PRIVATE DISCONTOVOET, VOLGENS HET ECONOMISCHE GROEISCENARIO

14 MANAGEMENTSAMENVATTING De studie VOS-emissies naar de lucht bij de productie en het industrieel gebruik van coatings, inkt en lijm in Vlaanderen Evaluatie reductiepotentieel en implementatie van de Europese solventrichtlijn 1999/13/EG werd uitgevoerd door Vito. De term VOS, vluchtige organische stoffen, dekt een grote verscheidenheid aan organische stoffen die bij omgevingsdruk en temperatuur hoodzakelijk gasvormig zijn. Van belang voor deze studie zijn echter de NMVOS, of Niet-Methaan-VOS. Methaan, waarvan de concentratie in de lucht honderden keren groter is dan die van de andere VOS, vertoont een uiterst lage reactiviteit en wordt daarom meestal apart behandeld. Methaan-emissies komen daarenboven niet vrij bij de processen die behandeld worden in deze studie. De activiteiten die onderwerp uitmaken van de studie zijn: Productie van verf, lak, vernis, inkt en lijm Industrieel gebruik van organische bedekkingsmiddelen en lijmen: o Metaalsector o Houtsector o Kunststof- en rubbersector o Lakkerijen o Papiersector De volgende activiteiten komen niet aan bod in deze studie: Automobielassemblage Autoschadeherstelbedrijven Huishoudelijk gebruik van producten Niet-industrieel professioneel gebruik van producten Textielsector Metaalontvetting en reiniging Grafische sector De studie bestaat uit zeven te onderscheiden delen en in totaal uit tien hoofdstukken: Hfst 1: Inleiding Beschrijving van de productieprocessen en het gebruik van coatings, inkt en lijm o Hfst. 2: Productie van verf, lak, vernis, inkt en lijm o Hfst. 3: Gebruik van verf lak, vernis, inkt en lijm Beschrijving van de reductiemaatregelen o Hfst. 4: Milieuaspecten: VOS-emissies naar lucht Hfst. 5: Wetgeving i.v.m. VOS-emissies Hfst. 6: Socio-economische analyse Bepaling van de VOS-emissies in Vlaanderen o Hfst. 7: Methodiek enquête o Hfst. 8: Resultaten Enquête en extrapolaties Emissies 2001 Emissies 1990 Scenario s voor emissies in 2010 en kostencurven o Hfst. 9: Scenario s

15 Economische groei Solventrichtlijn Alternatieve producten o Hfst. 10: Kostencurven en economische haalbaarheid van emissiereductie Beschrijving van de productieprocessen en het gebruik van coatings, inkt en lijm In dit eerste deel wordt beschreven wat de bestanddelen zijn waaruit de verschillende producten die behandeld worden in deze studie bestaan. Daarna geven we een een indeling weer van coatings, inkt en lijmen; enerzijds volgens productklasse (solventgebaseerd, highsolid, watergebaseerd en poeder) en anderzijds volgens het filmvormende bestanddeel (rubbers, thermoplasten, thermoset, natuurlijke coatings en lijmen). Vervolgens beschrijven we de productieprocessen van de verschillende productklassen en geven we aan waar VOSemissies kunnen vrijkomen. Hoofdstuk 2 start met een beschrijving van de applicatiemethoden voor het gebruik van coatings, inkt en lijm. Dit deel wordt gevolgd door een bespreking van de verschillende drogings- en uithardingsprincipes van de producten. Beschrijving van de reductiemaatregelen In hoofdstuk 3 behandelen we de mogelijke reductiemaatregelen om de emissies van VOS te beperken bij de productie en het gebruik. We starten met een beschrijving van enkele primaire maatregelen gevolgd door een beschrijving van secundaire maatregelen of nageschakelde technieken. Wetgeving i.v.m. VOS-emissies In hoofdstuk 4 bespreken we de internationale en de Vlaamse wetgeving rond VOSemissies. In 1979 was de Conventie van Genève de start om tot internationale overeenkomsten te komen om de atmosfeer te beschermen. Twee protocols die van kracht zijn na deze conventie zijn van toepassing voor deze studie. Hiervan is vooral het laatste Protocol van Göteborg van 1999 erg belangrijk. Het legt namelijk de emissieplafonds voor België vast op 144 kton VOS, of een reductie van de emissies met 59% in 2010 ten opzichte van Naast het Protocol van Göteborg werd eveneens in 1999 de Solventrichtlijn 1999/13/EG goedgekeurd door de Raad van de EG. Deze richtlijn handelt specifiek over de beperking van vluchtige organische stoffen ten gevolge van het gebruik van organische oplosmiddelen bij bepaalde werkzaamheden. In deze richtlijn worden de bedrijven via bindende voorschriften verplicht te voldoen aan bepaalde emissiegrenswaarden. Op 10 juli 2001 werd deze richtlijn omgezet naar Vlaamse wetgeving via een wijzigingsbesluit van titel I en II van het Vlarem. Bedrijven kunnen op twee verschillende manieren voldoen aan de richtlijn: enerzijds door het naleven van emissiegrenswaarden en anderzijds door het naleven van een reductieprogramma. Om te kunnen opvolgen of een bedrijf voldoet dient een oplosmiddelenbalans worden opgesteld. Vervolgens worden een aantal knelpunten aangehaald per activiteit die voorkomt in de solventrichtlijn. Deze knelpunten en mogelijke oplossingen werden besproken met verschillende federaties (Febelhout, IVP, Detic).

16 In juli 2001 werd door het Europees parlement de nieuwe Richtlijn Nationale Emissieplafonds (NEC) goedgekeurd. Deze richtlijn maakt deel uit van de Europese Strategie ter bestrijding van verzuring en troposferisch ozon. Voor België werd het emissieplafond van het Protocol van Göteborg na overleg herzien op 139 kton voor VOS. Voor de bepaling van de emissieplafonds werd in beide gevallen gebruik gemaakt van het RAINS-model opgesteld door het Oostenrijkse instituut IIASA. Het RAINS-model schat voor een aantal sectoren de VOS-emissies in voor het jaar 1990 en Van toepassing op deze studie zijn de sectoren: ander industrieel verfgebruik, solvent bevattende producten en industrieel gebruik van lijmen. Het RAINS-model haalt daarnaast ook reductiemaatregelen aan voor de sectoren. De studie kadert tevens binnen het MINA-plan 2, het Vlaamse Milieubeleidsplan , vastgesteld bij besluit van de Vlaamse regering van 8 juli Hierin wordt een continue verlaging van de emissies van de Vluchtige Organische Stoffen beoogd, met als doelstelling een totale VOS-reductie met 66% in 2010 t.o.v Socio-economische analyse In hoofstuk 6 geven we een socio-economische analyse weer van de verschillende sectoren en subsectoren die in deze studie behandeld worden. Dit zijn de coating- en inktproducenten, lijmproducenten en voor de industriële gebruikers van de metaalsector, houtsector, kunststof- en rubbersector, loonlakkerijen en de papiersector. De coating- en inktproductie is een typische KMO-sector, waarbij 80% van de bedrijven minder dan 50 werknemers in dienst heeft. Bij de lijmproducenten is dit niet zo uitgesproken. Bij de producenten van zowel coatings, inkt als lijmen werd in 2001 een daling in de productie waargenomen ten opzichte van de voorgaande jaren. Onder de industriële gebruikers van coatings en lijmen kende de kunststofsector kende in 2001 een terugval van haar omzet. De belangrijkste toepassingsdomeinen van kunststoffen zijn verpakkingen en bouwmaterialen, die samen 50% van de omzet vertegenwoordigen. Ook de tewerkstelling daalde in 2001 met zo n werknemers. De metaalsector kan worden opgesplitst in een groot aantal subsectoren, o.a. automotive (in deze studie excl. de assemblagebedrijven, constructie, machinebouw, bouw, vaten, verwarming, coilcoat, meubel, fietsen, schepen, treinen en andere. Vooral Nace-Bel 28: Vervaardiging van producten van metaal en subrubriek 35.1 Scheepsbouw en reparatie kunnen beschouwd worden als typische KMO-sector. Terwijl de omzet in 2001 nog lichtjes toenam voor de meeste subsectoren, ging deze voor allen achteruit in 2002 met gemiddeld 6%. Enkel de omzet van mechanica en mechatronica groeide licht met 1%. Belangrijk is ook dat de resultaten van de KMO s erop wijzen dat de technologische industrie in een bijzonder moeilijke periode zit. De houtsector, een typische KMO-sector, kan eveneens worden opgesplitst in een aantal subsectoren, o.a. meubels, schrijnwerkerijen, plaatmaterialen en andere. De houtsector in zijn geheel is een conjunctuurgevoelige sector. Vanaf 1997 kende de sector een periode van relatieve stabiliteit met sterke groeicijfers in 1998 en In 2001 trad er echter een groeivertraging op en in het laatste kwartaal werd de groei negatief. De tewerkstelling liep in 2000 reeds terug met 1,7% ten opzichte van Desondanks is de financiële structuur van het gemiddelde houtverwerkende bedrijf vrij gezond.

17 Bepaling van de VOS-emissies in Vlaanderen Om een zo gedetailleerd mogelijke emissie-inventaris op te maken werd een uitgebreide enquête gehouden binnen de verschillende sectoren. Hoofdstuk 7 en 8 geven de methodiek en de resultaten weer. Deze enquête werd naar 1091 bedrijven gestuurd; de lijmproducenten werden telefonisch gecontacteerd. In totaal werden twee herinneringsbrieven verstuurd om de respons zo hoog mogelijk te krijgen. Van de 794 weerhouden bedrijven lag de respons gemiddeld op 40%. Aan de hand van de enquêteresultaten werden VOS-emissies geëxtrapoleerd voor de behandelde sectoren voor Dit gebeurde per subsector en per grootteklasse van bedrijven (op basis van het aantal werknemers). Het exacte verbruik van coatings en lijmen in 1990 is bij de meeste bedrijven niet gekend. Vandaar werd voor de inschatting gebruik gemaakt van verhoudingen in het gebruik per productklasse (solventgedragen, watergedragen, high-solid, poeder, smeltlijm, UV, ) ten opzichte van Een inschatting van de VOS-emissies in ton voor 1990 kan onmogelijk met voldoende zekerheid worden gemaakt. De resultaten van deze studie werden vergeleken met de resultaten van de studie van de Universiteit Gent (D Haene V. et al, 2002), de uitgave Lozingen in de lucht 2001 van de VMM en met het RAINS-model en getracht werd een verklaring te geven voor de aanzienlijke verschillen. Scenario s voor emissies in 2010 en kostencurven In hoofdstuk 9 worden drie verschillende scenario s besproken die elk de VOS-emissies voor 2010 voorspellen aan de hand van verschillende uitgangspunten. Het economische groeiscenario schat de VOS-emissies in bij een niet-naleven van de solventrichtlijn. Geen bijkomende reductiemaatregelen worden verondersteld geïmplementeerd te worden, maar er is wel een sectorafhankelijke economische groei. Het solventrichtlijn scenario schat de emissies in voor 2010 uitgaande dat de solventrichtlijn strikt wordt nageleefd. Dit scenario bestaat uit twee deelscenario s, enerzijds zonder economische groei (dus uitgaande van de emissies in 2001) en anderzijds met de sectorafhankelijke groei bepaald in het eerste scenario. Het derde scenario Maximale reductie door overschakeling op alternatieve coatings, inkten en lijmen bepaalt de overblijvende VOS-emissies in 2010 als overal waar mogelijk de solventhoudende producten worden vervangen door milieuvriendelijke alternatieven. Voor elk van de scenario s werd per subsector berekend wat de mogelijke VOS-emissies zijn in Sector Vosemissies verf, inkt en lijm 2001 (ton) Vos-emissies verf, inkt en lijm econom.groei scenario (ton) Vos-emissies verf, inkt en lijm solventrichtlijn nulgroei (ton) Vos-emissies verf, inkt en lijm solventrichtlijn econ. groei (ton) Vos-emissies verf, inkt en lijm alternatieve coatings (ton) Metaal: Automotive Constructie

18 Machines Bouw 4 4,7 4,4 5 3 Vaten Verwarming Coilcoat Meubel Fietsen Schepen Treinen Andere Subtotaal Hout: Meubel Schrijnwerk Plaatmaterialen Andere Subtotaal Kunststof Rubber Lakkerijen Papier 37 42, Schoenen Subtotaal gebruikers Productie coatings, inkt Productie lijmen EINDTOTAAL Uit deze tabel blijkt duidelijk dat om te voldoen aan de solventrichtlijn grote emissiereducties moeten gehaald worden. Door te voldoen aan de solventrichtlijn wordt een emissieniveau bereikt dat nog 50% bedraagt van dat in 2001 indien er geen economische groei wordt verondersteld en 57% indien wordt gerekend met een economische groei. Een enorme inspanning wordt dus gevraagd van de verschillende subsectoren. Kostencurven en economische haalbaarheid van emissiereductiemaatregelen In hoofdstuk 10 wordt tenslotte beschreven hoe de kostencurven werden ontwikkeld voor deze sectorstudie, uitgaande van de reductiemaatregelen die toegepast kunnen worden en de hiermee gepaard gaande kosten. Per subsector en per grootteklasse van bedrijven werd een inschatting gemaakt van de mogelijke reductiemaatregelen en de toepasbaarheid hiervan. Vervolgens werd berekend wat de emissiereductie is die kan gehaald worden door invoering van de maatregel. Afhankelijk van de sector komen de volgende reductiemaatregelen voor in de kostencurven: Overschakeling op high-solids Overschakeling op watergedragen coatings Overschakeling op poedercoatings Overschakeling op UV-coatings Overschakeling op watergedragen lijm Overschakeling op smeltlijm Plaatsing van actief koolfilter Plaatsing van naverbrander

19 De reductiepotentiëlen van de subsectoren werden in tabelvorm opgenomen in hoodstuk 10. Uit deze gegevens werden vervolgens de kostencurven opgesteld, enerzijds onder de maatschappelijke discontovoet van 5% en anderzijds onder de private discontovoet van 10%. Voor de kostencurven werd telkens uitgegaan van de VOS-emissies in 2010 onder het economische groeiscenario. Als referentiewaarde voor de economische haalbaarheid van een reductiemaatregel kan een marginale kost van /ton worden aangenomen. Maatregelen die minder kosten zijn echter niet zeker voor alle bedrijven haalbaar; dit is afhankelijk van hun individuele omzet en de draagkracht. Onderstaande marginale kostencurve onder de private discontovoet werd ingezoomd rond de referentiewaarde van /ton reductie. Private Marginale kostencurve ( /ton) Economische groeiscenario Marginale kost ( /ton VOS-reductie) Resterende VOS-emissies (ton) Uit deze marginale kostencurve kunnen we afleiden dat kan gereduceerd worden tot ton bij een marginale kost van /ton. Dit betekent dat het economisch haalbaar moet zijn te reduceren tot op een niveau van 49% de emissies van Deze emissiereductie volstaat ruimschoots om te voldoen aan de solventrichtlijn.

20