Hanzehogeschool Groningen

Transcriptie

1 Hanzehogeschool Groningen HBO-Rechten Beperkte opleidingsbeoordeling Netherlands Quality Agency (NQA) November 2014

2 2/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

3 Inleiding Dit visitatierapport bevat de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding HBO- Rechten van Hanzehogeschool Groningen. De beoordeling is uitgevoerd door een visitatiepanel dat door NQA in opdracht van Hanzehogeschool Groningen en in overleg met de opleiding is samengesteld. Het panel is voorafgaand aan de visitatie goedgekeurd door de NVAO. Het rapport beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies van het panel. Het is opgesteld conform het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (22 november 2011) en het NQA Protocol 2014 voor de beperkte opleidingsbeoordeling. De visitatie heeft plaatsgevonden op 29 en 30 september Het visitatiepanel bestond uit: De heer mr. H.J.L.M. van de Luytgaarden (voorzitter, domeindeskundige) De heer mr. G.F.J. Hupperetz (domeindeskundige) Mevrouw mr. K.E. van Dam (domeindeskundige) De heer W. Brinkman (studentlid) Mevrouw M. Snel BHRM & BEd, auditor van NQA, trad op als secretaris van het panel. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen van het desbetreffende beoordelingskader van de NVAO en aan de eisen van het NQA Protocol Het panel heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het visitatiepanel in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Het visitatiepanel verklaart dat de beoordeling van de opleiding in onafhankelijkheid heeft plaatsgevonden. Utrecht, 17 november 2014 Panelvoorzitter Panelsecretaris De heer mr. H.J.L.M. van de Luytgaarden Mevrouw M. Snel BHRM & BEd NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 3/63

4 4/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

5 Samenvatting Het visitatiepanel concludeert dat de opleiding HBO-Rechten van de Hanzehogeschool Groningen van goede kwaliteit is. Het panel beoordeelt de opleiding als goed. Beoogde eindkwalificaties De Groningse opleiding HBO-Rechten leidt hbo-juristen op die praktisch zijn ingesteld en op een breed juridisch terrein inzetbaar zijn. Daarvoor beschikken zij over een gedegen juridische basiskennis en een sterk analytisch vermogen en over organisatievaardigheden en communicatieve vaardigheden. De afgestudeerde hbo-jurist, Bachelor of Laws (LLB), is werkzaam binnen overheidsinstellingen, non-profitorganisaties en profitorganisaties. Dit zijn organisaties die juridische producten of juridische diensten verlenen, zoals gemeenten, provincies, waterschappen, uitvoeringsinstanties, rechterlijke macht, advocatuur, notariaat, deurwaarders en verzekeraars. Dit kunnen evengoed organisaties zijn die een heel andere corebusiness hebben dan het juridische, zoals uitgeverijen, ziekenhuizen, woningcorporaties en vakbonden. De hbo-jurist ondersteunt de organisatie dan met zijn juridische expertise. Voor het opleiden van hbo-juristen gebruikt de opleiding competenties als eindkwalificaties die zijn afgeleid van landelijke uitgangspunten en in afstemming met het werkveld zijn gedefinieerd. Daarbij biedt de opleiding studenten tal van mogelijkheden om zich individueel te profileren: breed, via specialisaties of internationaal. De competenties zijn uitgewerkt in deelkwalificaties die als uitgangspunt gelden voor de lesstof en opdrachten in het onderwijsprogramma. De competenties sluit aan bij de actuele inhoudelijke eisen die gelden voor een HBO- Rechten-opleiding. De opleiding heeft de competenties in heldere uitgangspunten uitgewerkt die centraal staan in het onderwijs. Daarbij biedt de opleiding studenten tal van profileringsmogelijkheden. Op grond hiervan is standaard 1 beoogde eindkwalificaties beoordeeld als goed. Onderwijsleeromgeving De opleiding biedt een praktijkgericht programma met een gedegen brede kennisbasis. De student komt gedurende zijn studie met alle werkterreinen van de hbo-jurist in aanraking en krijgt de nodige basiskennis mee om in die terreinen aan de slag te gaan. Studenten kunnen het programma in voltijd of in deeltijd volgen. Voor beide curricula gelden dezelfde competenties. De inhoud en opzet van de curricula zijn nagenoeg gelijk. Na de eerste twee studiejaren, waarin het verwerven van kennis in de volle juridische breedte centraal staat, biedt de opleiding de student verschillende mogelijkheden. Studenten kunnen zich specialiseren of breed oriënteren. De student kan een studieroute volgen op het gebied van één van de specialisaties waardoor hij/zij optimaal is toegerust om in dat specifieke veld aan de slag te gaan. Studenten kunnen er ook voor kiezen om een internationale route te volgen. NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 5/63

6 Voor talentvolle studenten biedt het programma een honoursprogramme en studenten die goede scores halen op de juridische vakken komen in aanmerking voor het préschakeltraject van de Rijksuniversiteit Groningen ter voorbereiding op een vervolgstudie daar. In het programma is verder aandacht voor de ontwikkeling van onderzoekvaardigheden en de ontwikkeling van houdingsaspecten via bijvoorbeeld ethiek en samenwerkingsopdrachten. Studenten zijn tevreden over de inhoud van het programma en de samenhang tussen de verschillende onderdelen. De studielast is evenredig gespreid over de vier studiejaren (voltijd en deeltijd). Iedereen met een havo, vwo of mbo-niveau-4-diploma is toelaatbaar. In het begin van de studie besteedt de opleiding aandacht aan het achterhalen van de juiste motivatie en het opsporen van eventuele achterstanden op het gebied van taalbeheersing (Nederlands). Recht is taal, predikt de opleiding en daar heeft zij gedurende de hele studie nadrukkelijk aandacht voor. De docenten die het programma uitvoeren en onderhouden beschikken over goede kwalificaties. Zij zijn allen hoog opgeleid en beschikken over voldoende relevante werkervaring op verschillende terreinen van het recht. Studenten waarderen de kwaliteiten van de docenten als positief. De studieloopbaanbegeleider begeleidt studenten gedurende de studie. Daarbij gaat de begeleiding uit van meer zelfredzaamheid bij de studenten naarmate het programma vordert. De opleiding is gehuisvest op de Zernikecampus in Groningen. De voorzieningen daar maken het voor de studenten mogelijk de gevraagde competenties eigen te maken. De opleiding betrekt studenten, alumni en vertegenwoordigers van het werkveld actief en op verschillende manieren bij de ontwikkeling van het onderwijsprogramma. De opleiding biedt een inhoudelijk goed en doordacht programma. De docenten die dit programma verzorgen, beschikken over de goede kwalificaties. Op grond hiervan is standaard 2 onderwijsleeromgeving beoordeeld als goed. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Informatie over toetsing is helder beschreven en te vinden in onder andere de handleidingen die studenten ontvangen. Per lesactiviteit zijn leeruitkomsten (beoordelingscriteria), en toetsvorm beschreven. De opleiding gebruikt verschillende toetsvormen. Deze passen bij de lesstof en de gehanteerde werkvormen. Studenten zijn tevreden over de toetsing. De examen- en toetscommissies zien toe op de kwaliteit van de toetsing en examinering. De toetscommissie onderzoekt en bewaakt feitelijk de kwaliteit van de toetsen. Zij reikt bijvoorbeeld richtlijnen aan docenten aan voor de ontwikkeling van goede toetsen. 6/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

7 In de studiejaren 3 en 4 werken studenten aan de competenties op het beoogde eindniveau. In de afstudeeropdracht werkt de student aan een praktijkgericht juridisch onderzoek waarin de student als startende hbo-jurist laat zien over een sterk analytisch vermogen te beschikken. De opleiding laat zien dat zij in staat is om studenten met goede juridische bagage af te leveren. Eindwerkstukken van afgestudeerden laten dit zien, maar ook feedback van het werkveld, afgestudeerden en andere hogescholen geven dit aan. De opleiding hanteert een toetsingssyteem dat aansluit op haar onderwijsleeromgeving. Toetsresultaten van studenten laten dat zien. Bovendien getuigen de toetsresultaten van een gewenst niveau van gerealiseerde eindkwalificaties. Op grond hiervan is standaard 3 toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties beoordeeld als goed. NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 7/63

8 8/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

9 Inhoudsopgave 1 Basisgegevens van de opleiding 11 2 Beoordeling 15 Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties 15 Standaard 2 Onderwijsleeromgeving 19 Standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties 28 3 Eindoordeel over de opleiding 35 4 Aanbevelingen 37 5 Bijlagen 39 Bijlage 1 Eindkwalificaties van de opleiding 41 Bijlage 2 Overzicht opleidingsprogramma 47 Bijlage 3 Deskundigheden leden visitatiepanel en secretaris 51 Bijlage 4 Bezoekprogramma 57 Bijlage 5 Bestudeerde documenten 59 Bijlage 6 Overzicht bestudeerde afstudeerwerken 61 Bijlage 7 Verklaring van volledigheid en correctheid 63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 9/63

10 10/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

11 1 Basisgegevens van de opleiding Administratieve gegevens van de opleiding 1. Naam opleiding in CROHO HBO-Rechten 2. Registratienummer opleiding in CROHO Oriëntatie en niveau Hbo-bachelor 4. Aantal studiepunten Afstudeerrichtingen (specialisaties) Recht & Overheid (vt en dt) Privaatrecht: Rechtsbijstand (vt) Privaatrecht: Familievermogensrecht (vt) HBO-Bedrijfsjurist (vt) Arbeidsrecht (vt), Overeenkomst & Arbeid (dt) International Law (vt) Recht en Multiproblem (dt) 6. Varianten Voltijd/deeltijd 7. Locatie Groningen 8. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO Vorige visitatie: 2008 Besluit NVAO: 17 juli Code of conduct Is getekend Administratieve gegevens van de instelling 10. Naam instelling Hanzehogeschool Groningen 11. Status instelling Bekostigd 12. Resultaat instellingstoets kwaliteitszorg Positief (2013) Kwantitatieve gegevens over de opleiding Onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de definities zoals weergegeven op in het document Indicatoren en definities basisgegevens opleidingsbeoordelingen (september 2012). NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 11/63

12 Rendementsgegevens Bron: rendementsgegevens: 1cHO Rendementen instroom (aantal) voltijd deeltijd uitval (%) 1ste jaar voltijd 45,2 38,2 43,2 46,7 44,4 47,1 56,1 deeltijd , ,1 28,6 46,2 uitval (%) bachelor voltijd 20, ,6 deeltijd 6,7 16,7 21,1 33,3 rendement (%) * voltijd 53,9 49,5 41,6 16,7 deeltijd 66,7 72,2 52,6 44,4 Rendement (%) na 4 jaar Docenten Gegevens per december 2013 op schoolniveau Bron: docentgegevens: DAX-P Docerend personeel aantal fte 81 59,3 Opleidingsniveau (%) 4 hbo master PhD 7,4 87,7 4,9 Docent-studentratio Cursusjaar Bron: HSA icm DAX-P docent student ratio 5 ratio 1 : 29,1 1 Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten dat na één jaar niet meer bij de opleiding staat ingeschreven. 2 Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat in de nominale studieduur zonder het diploma te hebben behaald alsnog uitvalt uit de opleiding. 3 Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat het bachelordiploma haalt in de nominale studieduur + één jaar. 4 Het aandeel docenten (onderwijzend personeel) met een master en het aandeel docenten met een PhD in het totaal aantal docenten (onderwijzend personeel). 5 De verhouding tussen het totaal aantal ingeschreven studenten en het totaal aantal fte s aan onderwijzend personeel van de opleiding in het meest recente studiejaar. 12/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

13 Contacturen Totaal gemiddelde studiejaar op opleidingsniveau. Bron: school Contacturen 6 1e jaar 2e jaar 3e jaar 4e jaar voltijd 18,7 18, deeltijd Beschrijving instelling, instituut en opleiding Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences De Hanzehogeschool Groningen (HG) vierde in 2013 het 215-jarig bestaan. Met vestigingen in Groningen, Assen, Leeuwarden en Amsterdam telt de hogeschool bijna studenten en ruim medewerkers. Het onderwijsaanbod van de HG omvat ruim zeventig bacheloropleidingen, acht associate degree programma s en zeventien masteropleidingen, ondergebracht in zeventien schools. Ook biedt de HG contractonderwijs en heeft het vijftig lectoraten en zes kenniscentra die in samenwerking met het bedrijfsleven, nonprofitinstellingen en opleidingen toegepast praktijkgericht onderzoek uitvoeren. Onderzoeksresultaten komen ten goede aan de verbetering en actualisatie van het onderwijs en ontwikkelingen in de samenleving. Share your talent, move the world is het motto voor iedereen die bij de hogeschool studeert en werkt: je talent ontwikkelen en daarvoor de samenleving iets teruggeven. De strategische speerpunten waarop de hogeschool zich profileert zijn Energie en Healthy Ageing. Ondernemerschap en excellentie zijn eveneens belangrijke thema s. Het instituut heeft de speerpunten Energie en Healthy Ageing geadopteerd en in haar missie om Professionals in Law (HBO-Rechten en Sociaal Juridische Dienstverlening) op te leiden. HBO-Rechten De bacheloropleiding HBO-Rechten is een vierjarige opleiding. Het instituut voor Rechtenstudies biedt de opleiding in Groningen aan in voltijd en in deeltijd. In de basisjaren van het programma maken studenten kennis met de beroepscontext waarbinnen de hbojurist werkzaam kan zijn. Hierbij is aandacht voor de internationale en multiculturele context, communicatieve vaardigheden, ethiek en de verhouding tussen de student en de hierboven genoemde context. Daarnaast maken studenten kennis met het recht, met het doen van onderzoek en met het werkveld. In de hogere jaren biedt de opleiding specialisaties die zij in samenspraak met het werkveld heeft ontwikkeld en onderhoudt. De opleiding maakt sinds 2004 deel uit van het instituut voor Rechtenstudies, dat naast HBO-Rechten ook de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD) biedt. Het instituut is opgedeeld in vijf teams met elk een teamleider: drie opleidingsteams voltijd (propedeuse HBO-Rechten, hoofdfase HBO-Rechten en SJD), een opleidingsteam deeltijd (HBO-Rechten en SJD samen) en een onderwijsondersteunend team. 6 Het gemiddeld aantal klokuren per week aan geprogrammeerde contacttijd, voor ieder jaar van de opleiding. NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 13/63

14 De teamleiders (vier) vormen samen met de Dean van het instituut het managementteam (MT). In totaal studeren studenten aan het instituut waarvan 979 studenten de opleiding HBO-Rechten volgen. De voltijd- en deeltijdprogramma s lijken sterk op elkaar. Beide hanteren dezelfde uitgangspunten en dezelfde beoordelingscriteria. De deeltijdopleiding is specifiek voor werkende mensen ontwikkeld en gaat uit van meer zelfstudieactiviteiten. 14/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

15 2 Beoordeling Het visitatiepanel beschrijft hieronder per standaard van het NVAO-beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. De beschreven bevindingen, overwegingen en conclusies zijn gelijk voor de voltijd- en de deeltijdopleiding, tenzij anders is aangegeven. Het eindoordeel over de opleiding volgt in hoofdstuk 3, de aanbevelingen volgen in hoofdstuk 4. Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Bevindingen Opleidingsprofiel hbo-jurist De opleiding HBO-Rechten leidt hbo-juristen op; een breed opgeleide en praktisch ingestelde juridische professional op bachelorniveau. De hbo-jurist van de HG beschikt over een gedegen juridische basiskennis en een sterk analytisch vermogen en over organisatievaardigheden en communicatieve vaardigheden. Deze Bachelor of Laws (LLB) is werkzaam binnen organisaties die juridische producten of juridische diensten verlenen, zoals gemeenten, provincies, waterschappen, uitvoeringsinstanties, rechterlijke macht, advocatuur, notariaat, deurwaarders en verzekeraars. Ook kan de hbo-jurist werkzaam zijn bij organisaties die een heel andere corebusiness hebben dan het juridische, zoals uitgeverijen, ziekenhuizen, woningcorporaties en vakbonden. De hbo-jurist ondersteunt de organisatie met zijn juridische expertise. Het profiel waartoe de Groningse opleiding HBO-Rechten opleidt, is direct ontleend aan het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel van de opleiding HBO-Rechten, dat is geactualiseerd en opnieuw vastgesteld in 2012 door het Landelijk Opleidingen Overleg (LOO) HBO- Rechten. In het profiel zijn zeven beroepscompetenties beschreven (zie bijlage 1 Eindkwalificaties van de opleiding) en is een Body of Knowledge and Skills vastgelegd. In het landelijke profiel is verder opgenomen: de positie van de hbo-jurist ten opzichte van de wojurist en de positionering van de hbo-jurist ten opzichte van juridische beroepen binnen de lidstaten van de EU. De opleiding hanteert de landelijk geactualiseerde uitgangspunten voor de uitvoering van haar curricula (voltijd en deeltijd) en heeft deze vastgelegd in het document Kader inrichting opleiding HBO-Rechten , Instituut voor Rechtenstudies, Voor de zeven beroepscompetenties zijn leeruitkomsten gedefinieerd die onder meer zijn gekoppeld aan de beschrijvingen voor het bachelorniveau, i.c. de Dublin descriptoren (Beroeps- en opleidingsprofiel HBO-Rechten, 2012). NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 15/63

16 De competenties zijn door docenten van de opleiding tijdens studiedagen verder uitgewerkt in drie beheersingsniveaus: - Niveau 1 kenmerkt zich doordat er sprake is van afgebakende, eenvoudige en gestileerde vraagstukken. De nadruk ligt op de kenniskant en minder op de inzichten vaardighedenkant van de competenties. De student werkt in de propedeuse aan alle competenties op dit eerste niveau. - Op niveau 2 is sprake van afgebakende, complexe en meer real time vraagstukken. Het kennisdeel van elke competentie en de inzicht- en vaardighedenkant krijgen aandacht. De student werkt in studiejaar 2 aan alle competenties op niveau 2. - Niveau 3 is het bachelorniveau. Dit niveau kenmerkt zich doordat er sprake is van niet-afgebakende, complexe- en real life-vraagstukken. Kennis wordt verondersteld aanwezig te zijn of de student kan de vereiste kennis zelfstandig verwerven. Dit niveau is het eindniveau. De student moet alle competenties op dit niveau beheersen en werkt hieraan in de studiejaren 3 en 4 via stage, specialisatie en afstuderen. De competentie-uitwerkingen op de drie niveaus biedt naar het oordeel van het panel, een goed, degelijk en compleet, fundament voor de onderwijsleeromgeving. De student werkt ook aan gedragscompetenties, zoals inzet, plannen en organiseren, samenwerken, luisteren, organisatiesensitiviteit en initiatief nemen. Deze competenties zijn door het instituut zelf vastgesteld en onderverdeeld in drie categorieën: werken in een organisatie, werken aan professionalisering en persoonlijke ontwikkeling. Voor elke gedragscompetentie zijn prestatie-indicatoren bepaald die centraal staan in het onderwijs en de toetsing. De student werkt aan de gedragscompetities vanuit de studieloopbaanbegeleiding, bij groepswerk en bij de stage. Profilering HBO-Rechten Hanzehogeschool De Groningse opleiding HBO-Rechten is praktijkgericht. Studenten werken aan studietaken die direct verband houden met de praktijk van een hbo-jurist om zo een gedegen kennisbasis te ontwikkelen. Daarbij legt de opleiding nadrukkelijk het accent op de competenties juridisch analyseren en adviseren. Binnen deze competenties is aandacht voor praktijkgericht onderzoek, internationalisering en taalbeheersing; de andere drie aspecten waar de opleiding zich op profileert. De opleiding heeft deze aspecten en de competenties logisch met elkaar verweven (zie verder standaard 2) en in haar ambities opgenomen, zodat de onderdelen praktijkgericht onderzoek en taalbeheersing ook nadrukkelijk zullen worden doorontwikkeld. Afstudeerprofielen In studiejaar 3 kiest de student een specialisatie. Hiermee biedt de opleiding studenten de mogelijkheid zich te verdiepen in een specifiek deel van het werkterrein van de hbo-jurist. Specialisaties zijn bijvoorbeeld Recht & Overheid, International Law of Privaatrecht: rechtsbijstand (zie ook Basisgegevens van de opleiding). De student kan van de specialisatie ook een afstudeerprofiel maken door een volledige studieroute te volgen op het terrein van de gekozen specialisatie. De opleiding faciliteert de student daarvoor tijdens de stage, de profileringsruimte in jaar 4 en het afstuderen. 16/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

17 De student kan er ook voor kiezen om dat niet te doen en zich breed te oriënteren. Iets dat het panel waardeert, in het licht van het profiel van de hbo-jurist. Internationalisering In het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel van HBO-Rechten (2012) is gedefinieerd in hoeverre de afgestudeerde hbo-jurist specialistische juridische expertise moet hebben om te kunnen functioneren in een internationale juridische beroepspraktijk. De opleiding volgt deze uitgangspunten. Zij biedt studenten de mogelijkheid een volledig internationale route te volgen (zie standaard 2). Ambities voor de toekomst Vanuit het instituut is een aantal ambities geformuleerd die van toepassing is op HBO- Rechten. Zo wil het instituut leergemeenschappen ontwikkelen om de beroepsgerichtheid van de opleidingen (SJD en HBO-Rechten) verder te versterken. In een leergemeenschap werken studenten, docenten, lector, onderzoekers en het werkveld samen rondom herkenbare uitstroomprofielen. Het panel heeft geconstateerd dat binnen de specialisatie Recht en Multiproblem en de specialisatie Arbeidsrecht, in samenwerking met de lectoren van het Kenniscentrum Arbeid, al kenmerken van een leergemeenschap zichtbaar zijn. De opleiding start in het studiejaar met een arbeidsmarktonderzoek waarvan de uitkomst de basis is voor de uitstroomprofielen waaraan leergemeenschappen worden gekoppeld. Met deze decentralisatie van de werkveldadviescommissie rondom uitstroomprofielen beoogt de opleiding meer relevante (specifieke) informatie te verkrijgen over en aan te sluiten bij (beroeps)ontwikkelingen. Het arbeidsmarktonderzoek vindt plaats in samenwerking met de lector van het Kenniscentrum Arbeid (School Jaar Plan ). Het volgen van een afstudeerprofiel blijft vrijblijvend. Studenten houden de mogelijkheid om zich breed te oriënteren. Het instituut wil verder dat de beginnende beroepsprofessional zich nadrukkelijk bewust is van zijn verhouding tot de organisatie en de samenleving als het gaat om ethische en juridische dilemma s. Het instituut duidt deze ambitie met het begrip Bildung en gaat dit eveneens in nader uitwerken en vormgegeven in het onderwijs (School Jaar Plan ). In de curricula van HBO-Rechten zijn beroepsvormende aspecten deels aanwezig. Zo heeft de opleiding in de propedeuse aandacht voor ethisch handelen en is er vanuit de studieloopbaanbegeleiding aandacht voor professioneel handelen en samenwerken in een groep. In het verlengde hiervan gaat de opleiding eerst een samenhangende visie uitwerken voor Bildung. Legitimatie vanuit het werkveld Het werkveld is geraadpleegd bij de totstandkoming van het vernieuwde beroeps- en opleidingsprofiel voor HBO-Rechten. De opleiding uit Groningen heeft daarbij een voortrekkersrol vervuld. Zo heeft de opleiding, thans voorzitter van het LOO, bevindingen van de werkveldadviescommissie (WAC) van het instituut ingebracht. NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 17/63

18 Via de WAC toetst de opleiding of de competenties en curricula aansluiten bij de ontwikkelingen en wensen van het werkveld. De WAC komt daarvoor twee keer per jaar bijeen. Verschillende werkvelden van de hbo-jurist uit de regio zijn in deze commissie vertegenwoordigd, waaronder de rechtbank, advocaten, notarissen en gemeenten (overzicht Contacten WAC). De WAC heeft zich, naast advies over het beroepsprofiel van de hbo-jurist, beziggehouden met het thema internationalisering en het thema praktijkgericht juridisch onderzoek in relatie tot het afstudeeronderzoek. Ook is input vanuit de WAC gebruikt bij de doorontwikkeling van de specialisaties. Overwegingen en conclusie De opleiding leidt hbo-juristen op. De competenties die zij daarvoor gebruikt, zijn direct ontleend aan het Landelijke beroeps- en opleidingsprofiel HBO-Rechten (2012). Dit profiel is in samenspraak met het werkveld tot stand gekomen en vastgesteld door het LOO HBO- Rechten. De Groningse opleiding heeft hierbij een voortrekkersrol vervuld. De opleiding heeft de competenties helder uitgewerkt in uitgangspunten voor haar programma. De opleiding heeft hierin nadrukkelijk aandacht voor de relatie met de beroepspraktijk van de hbo-jurist wat onder meer herkenbaar is in een aantal specialisaties. Daarnaast legt de opleiding de focus op de juridische (kennis)componenten van het beroep en op taalbeheersing. Taal is daarbij geïntegreerd binnen de juridische vakken van het curriculum. Verder heeft de opleiding aandacht voor het doen van juridisch praktijkgericht onderzoek. Het panel vindt dat de opleiding een duidelijke profilering neerzet die aansluit bij de landelijk geformuleerde uitgangspunten en de ambities van het instituut voor Rechtenstudies. Het panel stelt verder vast dat de opleiding een aantal interessante mogelijkheden biedt voor studenten om zich te specialiseren en te profileren, namelijk breed, specialisaties of internationaal. De opleiding heeft haar uitgangspunten en de eigen profilering geregeld afgestemd met de WAC. Met deze commissie stemt de opleiding ook af over de doorontwikkeling van de specialisaties naar uitstroomprofielen met daaraan gekoppelde leergemeenschappen. Het panel vindt de competenties (eindkwalificaties) van de opleiding inhoudelijk relevant, actueel en duidelijk aansluiten op de eisen die gelden voor hbo-bachelorniveau. De opleiding heeft de competenties helder uitgewerkt in uitgangspunten die centraal staan in het onderwijs. Evenals in 2008 het geval was, beoordeelt het huidige visitatiepanel de kwaliteit van de eindkwalificaties nu ook als goed. Het panel komt op basis van bovenstaande tot het oordeel goed. 18/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten

19 Standaard 2 Onderwijsleeromgeving Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Bevindingen Opbouw en inhoud van het programma HBO-Rechten: praktijkgericht De opleiding profileert zich als een praktijkgerichte opleiding. Dit komt tot uiting in alle onderwijsblokken in de eerste twee studiejaren en in de semesters in de laatste twee studiejaren. Ieder studiejaar is opgedeeld in vier perioden van elk circa tien weken (zie Bijlage 2 Overzicht opleidingsprogramma). Al vanaf jaar 1 staat in elk blok een relevante beroepsspecifieke praktijksetting van de hbo-jurist centraal waaraan competenties en opdrachten zijn gekoppeld. Zo werken studenten vanaf de propedeuse aan relevante praktijkopdrachten, zoals het maken van processtukken, het opstellen van contracten, het maken van interne memo s en adviezen en het structureren van argumentatie. In het derde studiejaar kiezen de studenten een specialisatie en lopen zij stage bij een organisatie in de beroepspraktijk (voltijd). Deeltijdstudenten beschikken doorgaans bij de start van de opleiding over een werkplek waar zij de stageopdrachten voor uitvoeren. In het vierde jaar kunnen studenten zich verder (breder) oriënteren dan wel gericht specialiseren via keuzevakken en/of een minor. Deze weerspiegelen, net als de specialisaties in jaar 3, de relevante werkterreinen van de hbo-jurist. In het tweede semester werken de studenten aan hun afstudeeropdracht voor een opdrachtgever uit het werkveld. Het panel stelt vast dat studenten via de programma-inhoud een compleet beeld krijgen van de beroepspraktijk van de hbo-jurist. Daarnaast gaan studenten op excursies (onder andere: Rechtbank Groningen, Brussel, Straatsburg), krijgen zij gastlessen van mensen uit het werkveld (onder andere: advocaat, gerechtsdeurwaarder) en brengen docenten actuele praktijkvoorbeelden in tijdens de lessen. Kennis en kunde De opleiding biedt een gedegen kennisbasis. In de eerste twee studiejaren (voltijd en deeltijd) investeert zij zichtbaar in het verkrijgen van de nodige juridische basiskennis en biedt zij vakken als Privaatrecht, Bestuursrecht, Europees Recht, Sociaal Recht en Fiscaal Recht aan. Daarbij legt de opleiding een focus op de competenties juridisch analyseren en adviseren. Aan deze competenties heeft de opleiding de aandacht voor praktijkgericht (juridisch) onderzoek en Nederlandse taalbeheersing gekoppeld. Dit waardeert het panel als goed. De opleiding geeft daarbij aan dat, om goed (juridisch) te kunnen analyseren, kennis en kunde van juridische (onderzoeks)methoden en technieken nodig is, evenals het vermogen om goede vragen te stellen en adequaat te argumenteren. In het verlengde daarvan moet de jurist een mondeling of schriftelijk advies kunnen formuleren, dat voldoet aan een hoge standaard van taalgebruik. NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten 19/63

20 Het panel constateert dat in het programma aandacht is voor juridisch onderzoek in vakken Juridische methoden en technieken, Methoden van Onderzoek, onderzoeksopdrachten in de IO, en voor taalbeheersing via de vakken Professionele Communicatie (mondeling en schriftelijk). Verder zijn in de beoordeling van de integrale opdrachten (action learning opdrachten bij de deeltijd) criteria voor goede taalbeheersing opgenomen. Het panel onderschrijft het belang hiervan. In feite vragen alle beroepsproducten van de hbo-jurist om een juridische analyse. En aan een juridische analyse is veelal een juridisch advies gekoppeld en daar maken goede taalvaardigheden integraal deel van uit. De opleiding besteedt in haar curricula verder aandacht aan ethiek, studieloopbaanbegeleiding en (Legal) English. De aandacht voor Engels is volgens het panel bescheiden (2 EC), vooral in het licht van de geformuleerde ambitie op het gebied van internationalisering. Dit geldt wat betreft het panel ook voor de hogeschoolthema s Healthy Ageing, Energy en ondernemerschap. Deze thema s zijn deels terug te vinden in specialisaties en/of keuzevakken en bereiken daardoor alleen de studenten die hier bewust voor kiezen en dat is doorgaans een relatief klein aantal. In het kaderdocument van de opleiding is in een competentiematrix de relatie gelegd tussen beroepstaken en -producten en de competenties. Deze matrix maakt zichtbaar hoe het programma is opgebouwd en hoe complexiteit en moeilijkheidsgraad in de opleiding toenemen, van niveau 1 naar niveau 3 (Kader inrichting opleiding HBO-Rechten , 2013). De opleiding verantwoordt daarmee dat zij een inhoudelijk compleet programma biedt. Voor het panel maakt zij bovendien duidelijk dat het programma een gedegen opbouw kent. Het panel heeft de programma-inhoud bestudeerd en waardeert de kwaliteit als goed. De opleiding biedt een gedegen kennisbasis op een gepast niveau, maakt gebruik van de passende literatuur en legt een heldere relatie met de praktijk van de hbo-jurist. Juridische onderzoeksmethoden en -technieken Zoals gezegd heeft de opleiding aandacht voor de ontwikkeling van juridische onderzoeksvaardigheden (methoden en technieken) bij studenten. Sinds 2010 is het instituut de betekenis van juridisch onderzoek voor de hbo-jurist gaan uitwerken en heeft zij de betekenis hiervan beschreven in een visiedocument (Naar een onderzoeksvisie voor SIRE, Instituut voor Rechtenstudies, 2013). De student moet in staat zijn juridisch onderzoek toe te passen dat een bijdrage levert aan de oplossing van een handelingsprobleem uit de beroepspraktijk. Vervolgens moet de student in staat zijn een beredeneerd antwoord te geven op een aan recht en praktijk gerelateerde kennisvraag. Deze uitwerking van de visie op juridisch praktijkgericht onderzoek heeft geleid tot een ontwikkellijn in het programma en tot aanscherping van eisen en criteria voor het afstuderen. Deze eisen zijn gekoppeld aan de competentie Juridisch analyseren. Het panel vindt dat de opleiding met deze uitwerking een goede invulling geeft aan de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden bij hbo-studenten, namelijk één die past bij het profiel van de hbo-jurist. 20/63 NQA Hanzehogeschool Groningen, beperkte opleidingsbeoordeling: HBO-Rechten