Evaluatie en uitkomsten van project Vitaliteit in Beeld 21 januari 2015

Transcriptie

1 Evaluatie en uitkomsten van project Vitaliteit in Beeld 21 januari 2015 Aanleiding en korte omschrijving van het project In 2014 hebben vijf bedrijven deelgenomen aan het project Vitaliteit in Beeld. Een gezamenlijk project van Zilveren Kruis Achmea en SBCM, uitgevoerd door Pim Mulier. Aanleiding voor Zilveren Kruis en SBCM om samen op te trekken op het gebied van Vitaliteit is het structureel hoge verzuim in de SW-sector. Het verzuim schommelt tussen de 11 en de 14 % blijkt uit de benchmark van SBCM, het Nederlandse gemiddelde is 3,9%. Mensen in de SW-sector hebben aangepast werk i.v.m. hun beperking, het verzuim zou dus niet zo hoog mogen zijn. Doel van het project Vitaliteit in Beeld is het stimuleren van beleidsontwikkeling en uitvoering op het gebied van gezondheid en vitaliteit bij de deelnemende SW bedrijven en bewustwording bij medewerkers en werkleiders. In het project hebben medewerkers en leidinggevenden een vitaliteitsscan (vragenlijst) ingevuld en een individuele terugkoppeling gekregen. In groepsbijeenkomsten zijn de resultaten van deze scans op hoofdlijnen besproken en hebben medewerkers en leidinggevenden gezamenlijk gebrainstormd over mogelijkheden om de vitaliteit te bevorderen en wat zij daarvoor nodig hebben. De bedrijven die hebben deelgenomen aan het project zijn Wedeo, Sallcon, Soweco, NLW en UW. In totaal hebben circa 325 medewerkers de scan ingevuld. Veelal medewerkers van werk dat beschut binnen de SW-bedrijven wordt uitgevoerd. Van elke deelnemende afdeling heeft ook de leidinggevende mee gedaan aan het project. Bij één bedrijf is de scan aangeboden aan leidinggevende en stafmedewerkers omdat deze door de reorganisatie een hoge werkdruk ervoeren. Het project is in het najaar van 2014 gezamenlijk afgesloten en geëvalueerd in een bijeenkomst met de deelnemende bedrijven, Pim Mulier, Achmea Zilveren Kruis en SBCM. Leeswijzer verslag In deze notitie vindt u eerste een beschrijving van de algemene ervaringen en leerpunten van de deelnemende SW-bedrijven uit de afsluitende evaluatiebijeenkomst. Vervolgens kunt u lezen welke concrete tips en voorstellen om de vitaliteit te bevorderen naar voren zijn gekomen in de afzonderlijke groepsbijeenkomsten op de SW-bedrijven. Resultaten projectevaluatie Uit de evaluatie van project Vitaliteit in Beeld blijkt dat Vitaliteit niet in de missie van de SW bedrijven staat maar gezondheid en verzuim wel wordt opgepakt in beleid en uitvoeringsmaatregelen. De vijf bedrijven reageerden enthousiast op deelname omdat het project ze een mooie start bood om met Vitaliteit aan de slag te gaan of de al lopende initiatieven handen en voeten te geven. Vitaliteit vinden de bedrijven belangrijk, ook met het oog op de participatiewet. Alle deelnemende bedrijven waren positief over de deelname aan het project en de resultaten. De uitvoering van het project kreeg van de deelnemende bedrijven gemiddeld een 8. De bedrijven benoemden als grootste opbrengst van het project de activerende werking van het project op de deelnemende medewerkers en leidinggevenden. Als opbrengsten zijn genoemd: o vrijwel alle deelnemers deden enthousiast mee aan het project,

2 o door de aanpak van het project werd het thema vitaliteit concreet bespreekbaar voor medewerkers en leidinggevenden (start dialoog), o bewustwording: medewerkers werden aangezet om zelf na te denken over concrete activiteiten en afspraken om hun vitaliteit te verbeteren en over hun eigen verantwoordelijkheid en rol daarin, o medewerkers kwamen meer dan vooraf verwacht door de leidinggevenden - in de bijeenkomsten zelf met concrete ideeën en voorstellen die door de bedrijven zijn verwerkt in plannen van aanpak voor de komende jaren; niet alle voorstellen zijn even nieuw, maar de winst van dit project is dat deze voorstellen van de medewerkers zelf komen waardoor er meteen draagvlak is ontstaan voor het vervolg. o Een concrete aanleiding om actie te nemen op het gebied van vitaliteit Verbeter- en aandachtspunten in het project zijn: o de gebruikte vragenlijsten in de scans; deze zijn voor veel medewerkers moeilijk te begrijpen (taal) waardoor vaak individuele begeleiding nodig was om de vragenlijsten in te vullen, mede doordat sommige medewerkers moeite hadden met het gebruik van een computer voor het invullen van de vragenlijst; o zorgvuldige communicatie vooraf is van belang om heldere verwachtingen te scheppen over inhoud, tijdsinvestering, opbrengst en vervolg van het project, evenals over de privacybescherming t.a.v. de ingevulde persoonlijke antwoorden van de vragenlijsten; Zaken die nog nodig zijn om het project te laten slagen o Draagvlak, commitment en middelen van het MT o Een boegbeeld o Van belang om structureel aandacht te blijven besteden aan het onderwerp en de opvolging van het project. o Uitvoering van de voorstellen en daarover blijven communiceren o Samenwerking extern aangaan met andere SW-bedrijven en maatschappelijke instellingen (zie volgende punt). De deelnemende bedrijven vinden het belangrijk dat mensen zelf in de lead gezet worden om voor vitaliteit en mobiliteit te zorgen. Tijdens de gesprekken over vitaliteit kwamen aanpalende problematieken boven zoals eenzaamheid en angst waar bedrijven oog voor moeten hebben. Hier is samenwerking met andere partijen zoals MEE, RIBW en zorginstellingen nodig, omdat aanpakken van dit soort problemen verder gaat dan de verantwoordelijkheid van een werkgever strekt. Samenwerking is van belang omdat het empoweren van medewerkers leidt tot vitaliteit en het de mobiliteit bevordert. In het algemeen beoordelen de deelnemende bedrijven de aanpak in het project Vitaliteit in Beeld als zinvol voor alle SW-bedrijven. Belang en aanpak vitaliteitsbevordering Met het oog op o.m. de participatiewet is het belangrijk dat medewerkers zich vitaal voelen. Gezonde mensen zijn productiever en hebben een grotere kans gedetacheerd te worden. SW bedrijven kunnen een rol spelen bij deze gedragsverandering, maar ze zijn niet de primair verantwoordelijke partij. Dat zijn de medewerkers zelf. Van een betere gezondheid profiteert de medewerker 24 uur per dag, de werkgever profiteert er 8 uur van mee. Om te kunnen werken aan de eigen vitaliteit is veelal een gedragsverandering nodig. En om gedrag succesvol te beïnvloeden is het belangrijk de belangen te zien van de verschillende lagen in een organisatie en die te benoemen, ook als het gaat om intern draagvlak voor Vitaliteit (zie figuur). Mensen moeten soms op weg geholpen worden. Als ze een leerervaring opdoen op het gebied van vitaliteit kunnen ze er zelf mee aan de 2/7

3 slag. Als bijvoorbeeld iemand wil leren koken is het van belang om de basisprincipes van koken te leren en het onder begeleiding zelf te doen en te ervaren. Door een succesvolle ervaring, in dit geval het zelf kunnen koken, krijgt iemand zelfvertrouwen, groeit hij en voelt hij zich beter in staat ook op andere vlakken aan zijn gezondheid te werken. Soms moeten mensen aan de hand genomen worden om het vervolgens zelf te doen. Gedragsverandering vindt stap voor stap plaats en het helpt mensen als de stapjes gefaciliteerd worden. Werknemersvitaliteit is een begrip dat mooi aansluit bij dit uitgangspunt. Het gaat over het hebben van voldoende energie, maar ook van de wil om deze energie in te zetten op het werk. Met deze wijze van kijken naar vitaliteit komt er evenwicht tussen de belangen van werkgever en werknemer. Uitkomsten groepsbijeenkomsten bij de SW-bedrijven Als onderdeel van het project Vitaliteit in Beeld heeft Pim Mulier in elk deelnemend SWbedrijf een gezamenlijk bijeenkomst georganiseerd voor medewerkers en leidinggevenden die de vitaliteitsscans hebben ingevuld. Hierin zijn de resultaten van de ingevulde scans op hoofdlijnen besproken. Vervolgens hebben werknemers en leidinggevende onder begeleiding zelf doelen, voorstellen en randvoorwaarden benoemd die zij belangrijk vonden voor het verbeteren van hun vitaliteit. Hieronder staat een overzicht van de voorstellen uit deze bijeenkomsten. Onderaan de notitie vindt u wat de bedrijven met deze voorstellen hebben gedaan. Wat verstaan medewerkers onder het begrip vitaliteit? Vitaliteit is een breed en abstract begrip. In de sessies omschreven medewerkers en leidinggevend vitaliteit met de volgende termen. Gezondheid Fit voelen Energie Lekker in je vel Balans lichaam en geest Plezier Enthousiasme Positief, vrolijk Doel Geluk(t) Laag verzuim Conditie Fanatisme Kracht Bewegen Sporten Inspanning Samen Voeding Rust Slaap Ontspannen Geen stress Regelmaat (3R) Ken jezelf 3/7

4 Wat kan je als medewerker zelf doen om je vitaliteit te verbeteren? Op het gebied van voeding: Gezonder eten Gezonde boodschappen doen Minder snoep kopen Afvallen vallen of juist aankomen in gewicht Deelnemen aan afslankcursus of overgewichtprogramma Op het gebied van bewegen: Meer bewegen Bushalte eerder uitstappen, bij naar het werk gaan met de bus Vaker de trap nemen Boodschappen doen met de fiets Meer wandelen/fietsen Actief bezig zijn met huishoudelijke klussen Naar de sportschool gaan Algemene suggesties: Plan van aanpak maken, bijvoorbeeld een schema maken om niet meer op alle dagen te drinken Meer ontspannen Voldoende slapen Eigen (vitaliteits-)doelen delen met anderen (samen actief) Waarmee kunnen bedrijf en/of collega s helpen om je vitaliteit te verbeteren? Op het gebied van voeding: Meer variatie en gezonder aanbod in de kantine Aanbieden van een gezonde warme maaltijd, bijvoorbeeld na het werk en met eigen inbreng voor menukeuze Minder of geen snacks in de kantine, eventueel 1 snackdag per maand Kantineprijzen veranderen; snacks duurder en gezond eten goedkoper Geen/minder snoepautomaten en vervangen door automaten met gezonde producten zoals groente en fruit Verstrekken van gratis fruit, bijvoorbeeld bij koffieautomaten Gratis koud water op de goede plek, o.a. in kantine naast tapkraantjes voor frisdrank, op de afdelingen Geen frisdrank meer aanbieden in kantine Magnetron beschikbaar stellen voor eigen (gezond) eten Promotie/ondersteunen van gebruik Fresh-box; wekelijks krat met gezonde producten en recepten Op het gebied van bewegen: Bewegen bevorderen door meer variatie in staand en zittend werk; minder faciliteren dat mensen kunnen zitten Meer sta-werkplekken Software (Workpace) die verplicht mensen te gaan lopen/pauze te houden op de werkplek 4/7

5 Afspreken om op het werk per uur minimaal 10 minuten te bewegen; mogelijkheden om even weg te lopen op het werk voor een kort beweegmomentje 45 minuten lunchpauze waarvan 30 minuten lunchwandeling Bij lekker weer samen lopend (water)ijsje halen Tijdens leegloopuren samen gaan wandelen Eigen sporten delen met elkaar: ervaren wat een ander doet Samen afspreken om activiteiten te ondernemen bv. een wandelclub, samen fietsen of naar de sportschool, gezamenlijk deelnemen aan sportevenement Sportabonnement of lidmaatschap sportvereniging (deels) betalen door werkgever Inzet werkkostenregeling voor vitaliteit bevorderende zaken zoals fietsplan of een sportabonnement Zorgen voor interne sportzaal/ fitnessruimte of fitnessapparatuur in loze ruimte neerzetten, om voor of na het werk te gebruiken al dan niet onder begeleiding; eventueel gebruiken op 50/50 basis (50% in tijd van de werkgever en 50% eigen tijd) Medewerkers in contact brengen met sportverenigingen Aanbieden van yoga, gym, dans, zang op het werk onder begeleiding om te ontspannen Op het gebied van roken: Stoppen met roken belonen Eenduidig beleid/communicatie t.a.v. roken; niet dat de een wel mag roken en de ander niet Behoefte om kennis te vergroten en begeleiding te krijgen Om gezondere boodschappen te doen moet je wel weten welke producten gezond zijn en welke niet. Medewerkers gaven in de sessies dan ook aan dat ze behoefte hebben om hun kennis te vergroten rondom een gezonde leefstijl (voeding, beweging, balans tussen zitten/staan/lopen). In sommige gevallen is informatie alleen niet voldoende en zouden medewerkers graag begeleiding krijgen om hen doelen te realiseren. Hieronder staat wat medewerkers en leidinggevenden hebben genoemd over informatie en begeleiding. Zorg dat Vitaliteit onderwerp van gesprek is in werkoverleg/vergaderingen Maak medewerkers bewust van hun eigen verantwoordelijkheid en regie m.b.t. vitaliteit en gezondheid Voorlichting of workshops organiseren met informatie over gezonde voeding, bewegen, roken, slapen Folders met tips over gezonde voeding beschikbaar stellen Meer en betere communicatie over de mogelijkheden en aanbod ten aanzien van vitaliteit; er wordt namelijk al best veel aangeboden op vitaliteitsgebied! Voorlichting over financiële ondersteuning bij het sporten (waar heb je recht op?) Vitaliteitweek met aandacht voor het thema en het laten proeven van gezonde voeding; Fitdag met health check; Uitvoeren PMO (preventief medisch onderzoek) Begeleiding bij het afvallen, diëtiste Sporten onder begeleiding of een vaste sportbegeleider om meer vooruitgang te boeken Externe gezondheidsbegeleider/persoonlijke begeleider voor advies 5/7

6 Hulp bij stoppen met roken door een expert Training/workshop oplossingsgericht denken en gedragsverandering Betrokkenheid bij elkaar en het bedrijf vergroten Werken aan je vitaliteit vergt doorzettingsvermogen. Als je dat met elkaar doet en deelt, is de kans dat je slaagt groter. Uit de groepsbijeenkomsten kwam naar voren dat het medewerkers zou helpen als zij zich meer verbonden voelen met elkaar en het bedrijf. Die verbondenheid kan worden versterkt door gezamenlijke evenementen, personeelsuitjes en inspiratiedagen dagen te organiseren rond het thema vitaliteit. In de bijeenkomsten zijn de volgende voorstellen genoemd. Samen koken of kookworkshop organiseren Gezonde BBQ organiseren met een (vooraf een beweegactiviteit) Een keer per maand met z'n allen de bedrijfshallen schoonmaken Deelnemen aan avondvierdaagse met bedrijfsteam + samen trainen voor dit doel + stand inrichten voor onderweg Jaarlijkse sportdag of sportevenement Vanuit de personeelsvereniging samen sporten organiseren Kantine gebruiken als een sociaal café voor contacten en ontspanning (bijv. tafeltennistafel plaatsen) Bij leegloop sociale activiteiten organiseren Behoefte aan aandacht voor ervaren werkdruk en werk-privé balans Opvallend was het grote aantal wensen gericht op de relatie tussen het werk en vitaliteit. Een betere vitaliteit kan ten gunste komen van je werk, maar andersom kan werkdruk en stress en/of een verstoorde werk-privé balans afbreuk doen aan je vitaliteit. Om daar verbetering in aan te brengen zijn de volgende voorstellen benoemd. Zorg voor een rustige werkplek (minder geluid en kleinere groepen) en een schone werkplek (minder stof, sanitair schoner, bureaus en kantine) Goede stoelen Goede klimaatbeheersing De werkdruk verlagen of juist zorgen voor meer werk (voorkomen leegloop) Betere werkplanning om piekdrukte te voorkomen Iedereen actiever laten meewerken, dus een betere/eerlijker verdeling van het werk Vaker een rustmoment op het werk, bijvoorbeeld meerdere kleine pauzes op een dag of flexibele pauzemomenten Flexibele werktijden Meer afwisseling in het werk zowel fysiek (werkhoudingen meer variëren) als mentaal (verschillende handelingen om te zorgen dat het werk niet monotoon wordt) Meer zelfregie over het werk (wat, hoe, wanneer), dit bevordert de regelruimte, verantwoordelijkheid en betrokkenheid Medewerkers ervaren stress door onduidelijkheden rond reorganisaties, maar ook in het algemeen als er geen eenduidige communicatie is 6/7

7 Bewustwording van bedrijfscultuur en aanspreekgedrag Een andere belangrijke voorwaarde voor vitaliteitsbevordering in een bedrijf is de bedrijfscultuur. Hoe gaan medewerkers met elkaar en met leidinggevende om? Hoe spreek je elkaar op een positieve wijze aan? Medewerkers kwamen zelf met verschillende verbetervoorstellen en staken daarbij ook de hand in eigen boezem, zoals opener communiceren en meer interesse tonen in het werk en collega s. Verbetervoorstellen relatie collega s onderling Bevorderen van een (gezonde) aanspreekcultuur, open communicatie, grenzen leren kennen en respecteren Meer positiviteit onder werknemers: elkaar vaker een compliment geven en meer waardering voor elkaar Beter luisteren naar elkaar en op een sociale manier omgaan met elkaar, een ander vaker helpen Meer respect voor elkaar en eerlijk zijn Meer interesse in collega s en het werk Minder roddelen Beter aan de regels houden Teamuitje om elkaar beter te leren kennen Verbetervoorstellen relatie werkleiding en medewerkers Open en heldere communicatie vanuit de leidinggevende naar medewerkers Werkleiding moet niet alleen voorlichting geven over vitaliteit, maar zelf ook in voorbeeldgedrag voorgaan Integratie tussen leiding, staf en SW-ers: bevorderen; verbinding De aanwezigheid van een persoon waar medewerker zijn hart kan luchten (niet je directe leidinggevende en laagdrempeliger dan een vertrouwenspersoon) Hoe gaan de bedrijven verder met het thema vitaliteit? Om het programma Vitaliteit in beeld een goed vervolg te geven, bevelen de deelnemende SW-bedrijven de volgende stappen aan: Concretiseren van het vervolgtraject: o Prioriteren van wensen, er zijn veel wensen op tafel gelegd, met welke zal een start gemaakt worden. o Formeren werkgroep of promotieteam Vitaliteit om de wensen verder uit te werken en om de betrokkenheid en draagvlak te behouden van verschillende lagen in de organisatie. Helder communiceren over de inhoud van het verdere traject; wat mogen medewerkers wanneer verwachten, maar ook wat verwacht het bedrijf van medewerkers. Informeren van de medewerkers die niet hebben deelgenomen aan de teamsessies om hen te inspireren en de betrokkenheid te vergroten. Een mogelijkheid om de status blijvend te volgen, is om relevante uitkomsten uit de projecten toe te volgen aan het medewerkerstevredenheidsonderzoek. De deelnemende bedrijven hebben afgesproken om medio 2015 weer bij elkaar te komen om de voortgang en ervaringen bij de uitvoering van de plannen met elkaar te delen. 7/7